Pyda Stanisław Leon

(1)

^

1

(2)

SPIS ZAWARTOŚCIĄ I Afr • “T P

TECZKI ..

3 *.

. t

I./1. Relacja % . N ^

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora k / . l

5

^{. / t- ^}

I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora

II. Materiały uzupełniające relację )& - c\j ¹ ^ ^

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945

III./5. Inne ...

IV. Korespondencja

.. A j . . . W . ... A ... J L . s . / !... § , . /}

V. Nazwiskowe karty informacyjne VI. Fotografie

2

(3)

O ą

3

(4)

H r t > d 9

4

(5)

u M

5

(6)

J

6

(7)

t y

Obecny adres zamieszkania; ■ 60-'733 Poznań.

/

7

(8)

jH

8

(9)

OŚWIADCZENIE ŚWIADKA

Ja, jako uczestnik(czka) (wym ienić formację Ruchu Oporu, nazwę obozu lub więzienia,

form ację wojskową od — do): .... ...

7

świadomy(a) odpowiedzialności wynikającej z przepisów prawa karnego za prawdziwość po

danych niżej przeze mnie faktów, legitym ujący(a) się^i&wcdem osobistym seria i n u m er,.._

... wydanym dnia iś^j^Lc.. „ ^ J L . r.

że Ob.

o ś w i a d c z a m :

19 :-Zr3. roku w t^c&o^fój/JkkP.k&A...

syn (córka) urodź. dr{fa Ć?yQŻji~^ZyU-i^Z.-

jest mi znany(a) osob;śeie ;. :ko uczestnik(czka) (wym ienić formację Ruchu Oporu, nazwę obozu lub więzienia, form ację wojskową oraz okoliczności, w których świadek zetknął się

z otrzym ującym (ca) oświadczenie \ czasokres od — d o ):... . fi ... ..s ś & .ź tt- .lfy -

A. • _/_{C'J rr,} _...

' - - - 'sOsO,a ...

W yżej wymienionv(a) posiadał(a) pseudonim ... i pełnil(a) funkcję — brał(a) udział (w tej części opisuje sie//rrzebic^g służby i działalność w okresie bezpośredniego udziału w walkach wolnościowych, pełnioną funkcję, stopień wojskowy, w jakich był(a) oddziałach, grupach, placówkach, pod czyim dowództwem, kierownictwem, udział w akcjach bojowych i innych, w jakich miejscowościach, nazwa obozu itp. wszelkie

zmiany i czasokres od — do): ...^4r y . ^ v

A y U iS ^ / u ^ j> o d r? . cj~ r ...J f c & u & p o ...

(<m . / S ’* * '

f« x r 7 c ^ y ■^j.C-CZ-y

— >■ ^ / '

Jeżeli świadek jest członkierrf' /3ł3oWiI7; powinien wpisać numer legitym acji członkow

skie wvdanej przez Zarzad 'd j± £ u w

W ł a s n o r ę c z n o ś ć p o Y p i '

f r e z: Iw. Soi* ° ^Wol.

s t w j e r d z a s i ę :

i h

Vł Mfoc:v

( p i e c z ę e i p o d p i s o d p o w i e d n i c h w ł a d z

k‘ b f l t r/^ r z y ^ \ ć

J e d n . Z B o W i D W v d . A k c . ; : a m . n r 2CC3/Wa

W D A - 2 15-2TU-:$1/^21 J3 1775 42,'WO s / t . d r i : . : . 5/7D f . A 4

P r n w ^ i w o s c p o w y ż s z y c h d a n y c h s t w i e r d z a m w ł a s n o r ę c z n y m p o d p i s e m

0l U i/L4<ć, /}£ c irc ć ) fać " - jb f ' ...

( N - z w i s k o ^ i m i e . s t n / f c n w o j s k o w y ,

f u X k c ; a , s t a n o w i s k o ) ^ ^

9

(10)

c

10

(11)

' / h ł.

6 3 fo o

O /ih + u i f / k p .. . dnia

imif. ninMo, pMudonim Iodn

Aladafącago oświadczeni*

(dla rrłfiaiak ntiwbko pflniartłkt*)

OŚWIADCZENIE ŚWIADKA

tik (c*ka) — (wymienić formację, ugrupowanie, jednostkę, nazwę obozu, więzienia łtp. — od - do)

y * M ' W M

świadomy odpowiedzialności za prawdziwość podanych niżej przeze mnie (aktów, legitymujący (a) sięprzeze mr dowodem osobistym (Innym dokumentem), seria I numer S y . j t.P.&A : . . . .

wystawnionym dnia pn * \ ' ^ ... ...

oświadczam, ie Ob. . .... . . . . syn (córka)'

urodź, dnia A . < ^ ^ .3 . . ... w /^W ..

jest mi znany J»'osobiście jako uczestnik (czka) — wymienić formację, ugrupowanie, jednostkę, nazwę obozu, więzienia łtp. oraz okoliczności, z jakimi świadek zetknął się z otrzymującym (cą) oświadczenie i czasokres od — do)

f 'V f

- - - ~j. - «.• • • • • • • £ • M • » i ł

w f . ? + & » . W łf ó r ., ...

Wyżej wymieniony ^a) posiadał pseudonimy (y) . ...

stopień w o js k o w y ... pełnił funkcję ...

oraz brał udział w następującej działalności zaliczanej do. uprawnień kombatanckich (wymienić jej rodzaje,

— &4^ś**fn*4u

_ _ ... ... r _____ j i r ' c ffó A fty b ^ y in r

J lś fo & tt, ./AŁ . ż f t l J l ł k , . ^

:___*. / ______ • ^ .,W _____ ' ^ . 1.- • — ____ • ^ i A / !

11

(12)

Wyżej wymieniony by! represjonowany (a): wymienić jej rodzaie, miejscowości, czasooktes, organy

represjonujące (nazwę), z jakich powodów ■

tfĄjk* ęht% ~ ^ ^~Ma- Jb&fe //t&

- 2 -

i

Jeili świadek jeet członkiem organizacji kombatanckiej powinien podać jej nazwę, wpisać numer legitymacji czlonkcikowpkiej, datf jejdatę jej wydanie, przez

y U r . J c ty ty H frb * ' O S Y tó # $ 4 * * #

2 j .łp łtó fc + i % ł. i y * „ ‘M . . T ifo fo w *

. # # . . . './ & -& f ? 4 > . . . ... ...

Czy świadek posiada uprawnienia kombatanckie; podać kiedy i przez kogo przyznane, nr legitymacji,

* * ; ; ; ; ; ; ;

podpie

potwiwdom wiwygodnotó podpiau twtadka

X'

/

(k u t f j/ M / r

nn4j»cowoi<i, cUU

Światom' Związek Źofalersy A R N J ] L ii A J O W E j

C;c;qo W ie lk opo lsk a

imif i nuwUko. funkcj*

1DRUK OMP UW 500/90 N r156 12

(13)

II

13

(14)

A

PYDA STANISŁAW LEON pa. ''Jozef'' (1923 ... )

zołnierz Obwodu AK Wyrzysk "Stodoła S-032" z siedzibą w Nakle n/Notecią.

Urodzony 5.1*1923 r. w Ldskownicy Wielkiej pow. Wągrowiec, syn Stani

sława i Marianny z d. Dybner. Rodzice jego byli gospodarzami i prowadzi

li gospodarstwo rolne w Pobórce Wielkiej pow. Wyrzysk.

Przed wojną był uczniem gimnazjum w Nakle n/Notecią.

W 1940 roku, po wysiedleniu rodziców z gospodarstwa w Pobórce Wielkiej, zamieszkał wraz z rodzicami w Brzestowie i Arentowie a następnie w mia

steczku Kraińskim, gdzie rozpoczął pracę na i^olei. Następnie został wysłany do racy w "Bautrupie" w Tczewie a potem w Limansdorfie na tere

nie Prus Wschodnich. We wrześniu 1943 r. został zwolniony z "Bautrupu"

i zamieszkał w Nakle n/Notecią, gdzie przebywał az ao wkroczenia Armii Czerwonej, pracując jako robotnik placowy w tartaku iirmy Berwala.

'Z Do Armii Krajowej wstąpił za namową bratd^§tx^Tadeusz" .

v/W jego obecności w dniu 25.XI.1943 r. złozył przysięgę przed Walentym Kołodziejskim ps."Adam" w jego mieszkaniu w Brzostowiei przyjął pseu

donim "Józef". Organizacyjnie należał do rejonu Białosliwie-Miasteczko

^Kraińskie, którym powodził sierz. Stanisław Biernat p s ."Franek", zamiesz

a/kały w Białośliwiu pow. Wyrzysk. Jego zastępcą był Józef Pyda ps. "Tade

usz". Powyzszy rejon podlegał obwodowi Wyrzysk o kryptonimie "Stodoła S-032" z siedzibą w Nakle n/Notecią. Komendantem był por.rez. Benedykt Musiał ps."Karol".

\I Bezpośrednim przełożonym Stanisława Pydy był Walenty Kołodziejski p s . "Adam", z którym utrzymywał regularnie kontakty i wykonywał jego polecenia. Jego praca w AK polegała na werbowaniu nowych członków i wciąganiu ich do pracy konspiracyjnej, udzielaniu pomocy Polakom będącym w trudnej sytuacji, szczególnie tym, którzy zostali wysiedleni ze swych gospodarstw. Duzo Polaków zostało wysiedlonych i wysłanych do obozu w Potulicach koło Nakła n/Notecią. Stanisław Pyda pracaj^c w Nakle i przyjeżdżając na niedzielę do i od^iców zamieszkałych w tym

czasie w Arentowie koło Miasteczka Kr. mógł przewozie paczki żywnościo

we i odziez,4 dostarczają© je do obozu w Potulicach. Podczas jednej takiej akcji został zatrzymany na stacji w Nakle n/Notecią przez patrol policyjny. Przewieziono go na posterunek policji. Tam został pobity i skopany a następnie zaocznie skazany na 2 miesiące więzienia za to, ze przewozony przez niego prowiant nie odpowiadał przydziałom Polaków.

W lasach koło Miasteczka Kr. przez cały okres okupacji ukrywał się

\j Józef Nowak i Teodor Gregulec, rolnik z Brzostowa Nowego, z którymi członkowie AK utrzymywali stały kontakt, dostarczając im odziez

i żywność. Do tej akcji Waleny K0łodziejski wyznaczył Stanisława Pydę

\Ji Józefa Wieczorka. Z wyżej wspomnianych kryjówek korzystano nieraz akrywając uciekinierów z ooozów niemieckich.

14

(15)

Do tej akcji był wciągnięty również Stanisław Pyda, który przekazywał

uciekinierów do lasu a po zaopatrzeniu ich w odpowiednie dokumenty: odbiera nie z lasów.

Do tego celu, do lokalnej działalności konspiracyjnej został zaangażo

wany Wiktor Chmara pracujący w Urzędzie miejskim w miasteczku Kraińskim.

Z jego pomocą kilkanaście osób otrzymało fikcyjne dokumenty ułatwiające im bezpieczny powrót w swoje strony. Członkowie AK dostarczali również żywność i odziez zołnierzom alianckim, będącym w tym czasie w obozacn

^rabównie, Białośliwiu i Miasteczku Kr. Stanisław Pyda razem z Józeiem Wieczorkiem przygotowany żywność przez siostry Wieczorka, po zapadnięciu zmroku podstawiali pod ogrodzenie obozu znajdującego się na terenie fabryk płatków ziemniaczanych—«w Miasteczku Kraińskim.

Pod koniec lata 1944 r. kilkakrotnie organizowane były spotkania członków AK, na których omawiano przygotowania do aktywnego oporu

w postaci dywersji i sabotażu z uwagi na zblizający się front wschodni.

Po wojnie rodzina Pydów zamieszkała w Miasteczku Kraińskim, gdyz wszystkie budynki na gospodarstwie ich w Pobórce Wielkiej zostały spalone w czasie działań wojennych.

\J Krótko po wyzwoleniu Józef Pyda i Walenty Kołodziejski zostali aresztowani przez UB i przetrzymywani w więzieniu w Wyrzysku. Po dwu tygodniowych przesłuchaniach zostali zwolnieni, gdyz jedyny zarzut

jaki im stawiano była przynależność do AK.

Stanisław Pyda rozpoczął naukę w liceum w Bydgoszczy, gdzie uzyskał w 1946 r. maturę. Następnie odbył studia na Uniwersytecie Poznańskim uzyskując w 1952 r. dyplom mgr chemii. Objął pracę w Zakłaaach Cegiels

kiego i kolejno w Spółdzielni Pracy- Techniczna Obsługa Produkcji, Zak

ładach "Alco" i Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego. Od 1.III.1989r.

jest na emeryturze.

Jest odznaczony Krzyżem Armii Krajowej.

Źródła; Relacja Stanisława Pydy, oświadczenia świadków; Józefa Wieczorka ps . "Bolesław", Benedykta Musiała ps."Karol".

Należy do SZZAK środowisko "Pałac"-"Pomnik".

Opracowała Hanna Nowicka

15

(16)

S^a

16

(17)

, F U N D A C J A

jjjjjjj] A R C H I W U M P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. WIELKIE GARBARY 2 • TEL./FAX (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/AK, e-mail: AK@um.torun.pl

KONTO: WI E L K O P O L S K I BANK K RE DYT OWY SA W T O R U N I U , NR 1 0 9 0 1 5 0 6 - 4 6 7 5 - 1 2 8 - 0 0 -

/I

roraii £9 , i O , SOOE r ,

- o

1 .dz.3914 POM 2002

S z .P a n

3 i a n i s ł a w P y d a

6 0 - 7 8 3 P o z n a ń

S z a n o w n y P a n i e !

•Jestem d o k u a e n t a l i s t k ą F u n d a c j i A r c h i w u m P o m o r s k i e A r m i i K r a j o w e j w T o r u n i u i p r a g n ę P a n a p o i n f o r m o w a ć . iż w n a s z y c h z b i o r a c h z n a j d u j e się r e l a c j a o P a n a d z i a ł a l n o ś c i k o n s p i r a c y j n e j z ł o ż o n a w t e c z c e o p a t r z o n e j s y g n a t u r ą M : i i O O / 1 8 5 5 Pos.

Z n a j d u j e się w nie j t a k ż e P a n a b i o g r a m n a p i s a n y p r z e z P a n i ą H a n n ę ł o w i c k ą ps. * I s k r a * . J e ż e l i c h c i a ł b y P a n się z n i m

z a p o z n a ć , to c h ę t n i e p r z e ś l ę K s e r o k o p i ę , K a m j e d n a k do P a n a k i l k a p r ó ś b i pytań: O t ó ż w b i o g r a m i e b r a k j e s t i n f o r m a c j i o o d z n a c z e n i a c h i s t o p n i a c h w o j s k o w y c h , k t ó r e n a p e w n o P a n p o s i a d a . B a r d z o p r o s z ę o p r z e s ł a n i e c h o c i a ż k s e r o k o p i i t y c h d o k u m e n t ó w - 1e g i t y m a c j i .

W A r c h i w u m z n a j d u j e się t a k ż e r e l a c j a P a n a J ó z e f a F y d y p s ." T a d e u s z " , W 2 0 0 0 r, w r ó c i ł list o d p . J ó z e f a a d r e s o w a n y n a C z e c h o w i c e - D z i e d z i c e z n o t a t k ą " a d r e s a t n i e żyje", C z y i n f o r m a c j a p o c z t y jest p r a w d z i w a ? B a r d z o p r o s z ę o p o d a n i e i n f o r m a c j i n a t e n temat.

17

(18)

Yf n a s z y m Arcłiiwum z n a j d u j e się r e l a c j a p, C z e s ł a w a a c m i ń s k i e g o ps . * G r o a s . D o 1943 r . m i e s z k a ł w W y r z y s k u , a p o t e m z o stał s k i e r o w a n y n a p r z y m u s o w e r o b o t y cło Ł ę g n o w a . K i e d y m i e s z k a ł w B y d g o s z c z y p r z y u l .J e z u i c k i e j 3, o d w i e d z i ł go p , J ó z e f P y d a p s ." T a d e u s z * . Cli od. z i ł o o u k r y c i e F e l i c j a n a P i s t u ł y , k t ó r y z b i e g ł s p r z y m u s o w y c h r o b ó t , P i s z ą c o tym, c h c ę p r z y p o m n i e ć o k o n t a k t a c h p . J ó z e f a P y d y z B y d g o s z c z ą . D o w ó d c ą p ,R o m a ń s k i e g o był

" O d r owąż", a m y n i e w i e m y , k t o to jest. " O d r o w ą ż * z o s t a ł po w o j n i e a r e s z t o w a n y i z g i n ą ł . W c z a s i e o k u p a c j i p r o w a d z i ł s z k o l e n i a w z a k r e s i e w y w i a d u i d y w e r s j i w l o k a l u k o n s p i r a c y j n y m p r z y u l . R y n e k W e ł n i a n y w B y d g o s z c z y . H o l e p o s i a d a P a n j a k i e ś

i n f o r m a c j e o ż o ł n i e r z u k o n s p i r a c j i p s ." O d r o w ą ż * ? B a r d z o p r z e p r a s z a m , że n i e p o k o j ę Pana.

B ę d ę z o b o w i ą z a n i a z a o d p o w i e d ź n a mój list.

w y r a z y szacunki

■~r /\i.

Z p o w aż ar. i e m

E l ż b i e t a S k e r s k a d o k u m e n t a 1 i a tka

18

(19)

T

19

(20)

S

20

(21)

21