Piotr Witomski
XVIII Sympozjum Ochrony Drewna :
Jachranka : 18-20 września 1996
Ochrona Zabytków 50/2, 169-170
KRONIKA
XVIII SYMPOZJUM OCHRONY DREWNA, JACHRANKA
18-20 WRZEŚNIA 1996
W O ś ro d k u Szkolenia Kadr Statystyki w Jachrance k. Serocka odbyło się w dniach 18-20 wrze śnia 1996 r. XVIII Sympozjum Ochrony Drewna, zorganizowa ne przez K o m itet Technologii Drewna PAN i Katedrę Ochrony Drewna SGGW w Warszawie.
W o b r a d a c h u d z ia ł w zięło przeszło 70 osób, reprezentują cych: Państwowe Muzeum Etno graficzne w Warszawie, Muzeum w Biskupinie, Muzeum Morskie w Gdańsku, Wydział Konserwacji ASP w Warszawie, Wydział Tech nologii Drewna i Wydział Leśny AR w Poznaniu, Wydział Techno logii D rew na i Wydział Leśny SGGW w Warszawie, Wydział Le śny AR w Krakowie, Politechnikę Poznańską, Politechnikę Wrocła wską, Instytut Technologii Drew na w Poznaniu, Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie, Insty tut Badawczy Leśnictwa w War szawie, Instytut Włókien N a tu ralnych w Poznaniu, Instytut Wa rz yw nictw a w Skierniewicach, P a ń s t w o w y Z a k ł a d H i g i e n y w Warszawie oraz p roducenci środków ochrony drewna, drew na impregnowanego, projektanci i w y k o n a w cy b u d o w la n i, p r a cownicy przemysłu drzewnego, leśnictwa, konserwacji zabytków i innych gałęzi gospodarki.
Obrady otworzył prof, dr hab. Jerzy Ważny — przewodniczący Komitetu Organizacyjnego. Prze m ów ienia pow italn e wygłosili: prof, dr hab. Saturnin Zawadzki — Sekretarz Naukowy V Wydzia łu PAN, dr inż. Edmund Lenart d yrektor D epartam entu Leśnic twa, w imieniu Ministra Ochrony Ś rodowiska, Zasobów N a tu ral nych i Leśnictwa — mgr inż. Sta nisław Żelechowski, w imieniu R e k to ra SG G W i własnym — prof, dr hab. Witold Dzbeński,
Dziekan Wydziału Technologii Drewna, dr inż. Jerzy Karyś prze wodniczący Polskiego Towarzy stwa Mykologów Budownictwa oraz prof, dr hab. Leszek Ż u k o w ski przewodniczący SITLiD.
Obradom przewodniczyli ko lejno: prof, dr hab. Kazimierz Lu tomski z AR w Poznaniu, prof, dr Edmund Urbanik z ITD w Poza- niu, mgr inż. Miłosław Sławecki z IN C O -V eritas oraz prof, dr hab. Andrzej Grzywacz z SGGW
W części naukowej wygłoszo no i przedyskutowano 24 refera ty ujęte w 5 grup tematycznych, z których niektóre powinny zain teresować czytelników „Ochrony Zabytków”.
Adam Krajewski z K atedry Ochrony Drewna SGGW przed stawił grzyby i owady niszczące drewno w zespole achitektonicz- nym meczetu emira Kebira Kur- kumasa w Kairze. Autor ocenił stan zachowania drewna stropów i s to la rk i o k i e n n o - d r z w i o w e j oraz wyizolował saprofityczne pleśnie; w celu ich eliminacji za lecił zapewnienie właściwych roz wiązań budowlanych wykluczają cych zawilgacanie materiału o r g a n i c z n e g o . W o r y g i n a l n y m drewnie palmowym stropów st wierdził postąpujące zniszczenia p o w o d o w a n e przez ow ada za- drzechnię (Xylocpa aestuans L.) którego można zwalczać jedyne środkami kontaktowymi. Drew no iglaste w budow ane podczas napraw i późniejszych konserwa cji zastało porażone przez spu- szczela pospolitego (H ylotrupes
bajulus L.) i wymaga zabezpie
czenia chemicznego.
Jolanta Ważny z PME w War szaw ie z a p r e z e n t o w a ł a p ra c e konserwatorskie przy obiektach d re w n ian y ch w zbiora ch tego muzeum oraz omówiła kilka cie
kaw szych e k s p o n a tó w p o d d a nych konserwacji w ostatnich la tach.
Leszek Babiński z Pracowni Konserwacji Drewna w Biskupi nie (PMA w Warszawie) przedsta wił wyniki konserwacji drewna jodłowego pochodzącego z wy k o p a lis k w P f e t t r a c h - H o f f e n w Bawarii. Autor porównał m e tody konserwacji drewna nasyca jąc je PEG 4000 oraz sacharozą, wykazując lepsze właściwości sta bilizujące i znacznie niższe koszta metody sacharozowej.
P i o t r W ito m s k i z K a t e d r y Ochrony Drewna SGGW określał skuteczność konserwacji brytyj skiej drewnianej fregaty wojennej „U nicom ”. Przeprowadzone testy wykazały selektywną skuteczność p r e p a r a t ó w z a s t o s o w a n y c h w konserwacji i potwierdziły ni ską skuteczność zabiegów konser watorskich.
Hanna Pachelska i Mieczysław Matejak z Wydziału Technologii Drewna SGGW omówili rys hi storyczny rozwoju technik zabez pieczania drewnianych nawierz chni drogowych w XIX wieku. Autorzy podali rodzaje drewna używanego do wyrobu drew nia nej kostki brukowej stosowanej w miastach europejskich i USA, oraz prześledzili rozwój metod i preparatów stosowanych w p o szczególnych krajach. Dokonując oceny jakości takich bruków a u torzy podali ich odporność na mikroorganizmy, ścieranie, zawil gacanie oraz tłumienie hałasu.
Tom asz Ważny z W y działu Konserwacji ASP i Jerzy Ważny z K a te d r y O c h r o n y D r e w n a przedstawili wyniki ostatnich ba dań nad mechanizmem i zakre sem oddziaływania nicieni i roz toczy. Autorzy dowiedli ich de- gradacyjnej działalności w siedli
s k a c h z a w i e r a ją c y c h d r e w n o i przypisali im pewne formy zni szczeń zabytków, które uchodziły do tej pory jako nieoznaczone.
Kazimierz Lutomski, Grzegorz Cofta i Bartłomiej Mazela z In stytutu Chemicznej Technologii Drew na analizowali wpływ łącze nia ś r o d k ó w o c h r o n y d r e w n a z p re p ara ta m i ogniochronnym i na palność drewna. Autorzy nie zaobserwowali ogólnego związku wynikającego z zastosowania ra z e m d w ó c h t y p ó w ś r o d k ó w ochronnych. Skłania to do każdo razowego sprawdzania łącznych właściwości mieszanych p re p a ra tów przed zastosowaniem ich do k o n s e r w a c j i i z a b e z p i e c z a n i a obiektów zabytkowych.
Historyczne aspekty zabezpie c z a n i a d r e w n a p rz e d o g n i e m przedstawili Grzegorz B ern a to wicz i Mieczysław Matejak. Cy tują oni takie metody zabezpie czania przed ogniem, jak ty n k o w anie ścian i gontów budowli drewnianych tynkami o specjal nej recepturze oraz obijanie ścian blachą stalową.
C iekaw e odkrycie z zakresu identyfikacji znalezisk archeolo g ic z n y c h p rz e d s ta w ili W ito ld Dzbeński i Hanna Kraińska z Ka tedry Fizyko-Chemicznych Pod staw Technologii Drewna SGGW oraz Teresa López de Roma z In- tituto Nacionale de Investigacio- nes Agraris INIA w Madrycie. Ba dając cechy anatomiczne pniaka znalezionego w złożu „Bełcha t ó w ” autorzy zidentyfikowali ba dane drewno jako limbę (Pinus
cembra L.) i posługując się anali
zą pyłkową dowiedli w ystępow a
nia limby jako gatunku już w epo ce mio-plioceńskiej.
Dwa z przedstawianych refera tów dotyczyły metod diagnozo wania wczesnych stadiów degra dacji drewna. Zespół w składzie Jan Raczkowski, Waldemar Mo- liński, Robert Woś i Kazimierz Lutomski z AR w Poznaniu za proponowali wykorzystanie me tody emisji akustycznej do detek cji wczesnych stadiów rozkładu d r e w n a . A u to rz y a n a li z o w a l i emisję akustyczną gene row aną przez rozłożone drewno po p o d daniu go obciążeniom statycz n y m . Z a o b s e r w o w a n o ścisły związek między stopniem rozkła du drewna a jego aktywnością emisji akustycznej.
Nieniszczące metody badania s t a n u z a c h o w a n i a o b i e k t ó w drewnianych zaproponowali Je rzy Karyś i Bogdan Stawski z In stytutu Budownictwa Politechni ki W rocław skiej. Polecają oni mierzenie czasu przebiegu ultra dźwięków przez badane m ateria ły, a miarą zniszczenia materiału jest spowolnienie rozchodzenia się fali wzdłuż próbki i wydłuże nie czasu p rz e b ie g u im p u lsu . Druga metoda wykorzystuje re zonans drgań własnych zniszczo nego elementu, który można o d nieść do częstotliwości drgań ele mentów „zdrowych” i w ten spo sób określić stopień zniszczenia materiału.
Najnowszym generacjom
pre-C
aratów do konserwacji wyro- ów z drewna były poświęcone dwa wystąpienia. Naukowcy z In s t y t u t u T e c h n o l o g i i D r e w n a w Poznaniu: Edm und Urbanik, Juliusz Pernak i JadwigaZabiel-ska-M atejuk badali skuteczność ekologicznych preparatów opar tych na сшогкасп imidazolio- wych. Testowana była skutecz ność tych środków w zwalczaniu g rz y b ó w niszczących d re w n o w zależności od rodzaju zastoso wanego podstawnika alkoksyme- tylowego, a otrzymane wyniki mają na celu dobór najskutecz niejszej i najbezpieczniejszej for muły chemicznej preparatu.
Jerzy Ważny za p re z e n to w a ł niekwestionowane zalety czwar torzędowych związków am onio wych w konserwacji drewna. Au tor podkreślał ich wysoką skute czność wobec różnych drobnou strojów , a jedn o cz eśn ie niską szkodliwość wobec organizmów stałocieplnych, dowodem czego jest ich zastosowanie w m edy cynie.
Kazimierz Lutomski, Grzegorz Cofta i Bartłomiej Mazela z AR w Poznaniu przedstawili prze- m y s ł w ą m e t o d ą i m p r e g n a c j i drewna do zastosowań na prze strzeniach otwartych. Drewno ta kie znajduje zastosowanie w bu downictwie ogrodowym na pali sady, ogrodzenia i płoty antyhała- sowe, ławki i pergole, coraz czę ściej stosowane w rozwiązaniach otoczenia zabytków architektury oraz daje się wykorzystać do za bezpieczania obiektów w skanse nach. Zabieg gwaratuje dużą ży wotność wyrobów w najcięższych warunkach przez wiele lat i p o zwala zachować ich wysoką este- tykę.
Pełne teksty opublikowane zo stały w „Materiałach XVIII Sym pozjum Ochrony Drewna”.
Piotr W itom ski
IV SYMPOZJUM WIŚLANE
W dniu 25 października 1996 r.w M uzeum Wisły w Tczewie — Oddziale Centralnego M uzeum Morskiego w Gdańsku odbyło się IV Sympozjum Wiślane. Jego o r ganizatorami byli M uzeum Wisły i Tczewski Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a p o nadto Towarzystwo M iłośników Wisły z Nadwiślańskim Klubem Krajoznawczym „Trsow” w Tcze wie i Gdański Oddział Towarzy stwa Opieki nad Zabytkami.
O t w a r c i a i w p r o w a d z e n i a w problematykę IV Sympozjum Wiślanego dokonał doc. dr hab. Andrzej Zbierski, dyrektor CMM. Bogaty i zróżnicowany program IV Sympozjum Wiślanego obej mował następujące wystąpienia:
W części I pt. „Flisactwo i rybo łówstwo na Wiśle i jej dopływach” : Odnowienie tradycji flisackich w Ulanowie nad Sanem — mgr M. Masłowiec;
W i ś l a n e p r o m y w B a s o n ii w w o jew ó d ztw ie lubelskim — mgr A. Gauda;
Flisactwo i rybołówstwo na Wi śle w rejonie Czerwińska w o k re sie międzywojennym i współcze śnie — mgr F. Kowalski;
Spław zboża Wisłą do G d a ń ska, a stosunki polityczne na p o graniczu k u ja w sko-krzyża ckim na p r z e ł o m i e X IV -X V w. — dr S. Jóźwiak;
