Wojciech Kalinowski
Kolokwium ICOMOS na temat
odbudowy zabytków zniszczonych w
czasie ostatniej wojny
Ochrona Zabytków 36/3-4 (142-143), 300-301
1983
d o p la n ó w s z c z e g ó ło w y c h i r e w a lo r y z a c ji;
— Waloryzacja historycznych ośro
dków miejskich w Polsce według
nowego podziału administracyjnego
kraju.
O p r a c o w a n ie w y k o n a n o n a p o d s t a w ie b a d a ń p r z e p r o w a d z o n y c h p r z e z z e s p ó ł n a u k o w c ó w P A N w la t a c h 1970— 1972 p o d k ie r u n k ie m p r o f. d r. h a b . a r c h . K r z y s z t o f a P a w ło w s k ie g o ;— Zmiany w zaludnieniu małych
miast (do 5 tys. mieszk.) w latach
1938
—1980.
O p r a c o w a n ie z a w ie r a z m ia n y z a lu d n ie n ia m a ły c h m ia st w p r z e d z ia ła c h d z ie s ię c io le t n ic h d la p r z e b a d a n ia z a g r o ż e n ia d e g r a d a c ją w o b e c b r a k u m o ż liw o ś c i r o z w o j o w y c h ;— Zadania w zakresie rewaloryza
cji zespołów staromiejskich na tle
problemów materiałowych i w yko
nawczych warunkujących ich reali
zację.
O p r a c o w a n ie z a w ie r a a n a l i z y o p is o w e i g r a f i c z n e w z a k r e s ie z a s o b ó w m ie s z k a n io w y c h w P o ls c e i n a t y m tle p r o b le m y p o t e n c ja łu w y k o n a w c z e g o , p r o d u k c ji m a t e r i a łó w b u d o w la n y c h i tr a n s p o r t u m a t e r ia łó w b u d o w la n y c h ;—
Analiza wskazanych obiektów
zabytkowych przez konserwatorów
wojewódzkich pod kątem prawidło
wości ich użytkowania.
O p r a c o w a n o p o d s t a w o w e d a n e o o b ie k ta c h z a b y t k o w y c h n a o k o ło 2000 fis z e k . P r a c e s p e c ja ln e :— o p r a c o w a n ie i n f o r m a c ji d la w i c e p r e m ie r a J. O z d o w s k ie g o p t.
Re
waloryzacja i modernizacja zespo
łów miejskich jedną z dróg do zła
godzenia problemu mieszkaniowego
w Polsce;
— o p in ia d la w ic e p r e m ie r a J. O z d o w s k ie g o d o p r o g r a m u b u d o w n ic t w a m ie s z k a n io w e g o n a l a t a 1983 — 1990; — u d z ia ł w p r a c a c h M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji p o w o ła n e j d la s p r a w l i k w i d a c j i s k u t k ó w p o w o d z i w P ł o c k u i z a b e z p ie c z e n ia s k a r p y w i ś l a n e j i d z ie ln ic y s t a r o m ie js k ie j w P ło c k u . W d a ls z e j d z ia ła ln o ś c i M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji p r z e w id u je s ię k o n t y n u a c ję p r a c n a d u r e a ln ie n ie m o p r a c o w a ń s t u d ia ln o - p r o je k t o w y c h d o t y c z ą c y c h p r o c e s u r e w a l o r y z a c j i z e s p o łó w s ta r o m ie jis k ic h , z m ie r z a ją c do ic h o g r a n ic z e n ia o r a z k o ń c z e n ie k a ż d e g o o p r a c o w a n ia p la n e m s z c z e g ó ło w y m r e w a l o r y z a c j i , j a k o p o d s t a w ą p r a w n ą i m e r y t o r y c z n ą d o p o d e jm o w a n ia d z ia ła ln o ś c i r e a l i z a c y j n e j . W p r a c a c h K o m is ji p r z e w i d u j e się p o d ję c ie s p e c ja ln y c h d z ia ła ń w k i e r u n k u d o s t o s o w a n ia p r z e d s ię w z ię ć r e w a l o r y z a c y j n y c h d o w a r u n k ó w e k o n o m ic z n y c h k r a j u ; p r z e d e w s z y s t k im d o p r o w a d z e n ie d o w y p r a c o w a n i a w w o je w ó d z t w a c h p r o g r a m u z a b e z p ie c z e ń p r z e d n is z c z e n ie m i d e w a s t a c ją o b ie k t ó w o w a r t o ś c ia c h k u lt u r o w y c h , a b y m o ż n a j e b y ł o o b ją ć r e w a l o r y z a c j ą w o k r e s a c h e k o n o m ic z n ie u z a s a d n io n y c h . N a s t ę p n e z a d a n ie to z a ję c ie s ię r e w a l o r y z a c ja s t a r o m ie js k ic h z e s p o łó w m ie s z k a n io w y c h s t a n o w ią c y c h w y c in e k p r o g r a m u m o d e r n iz a c ji, d o p r o w a d z e n i e d o o p r a c o w a n ia w k a ż d y m w o j e w ó d z t w i e p la n ó w s z c z e g ó ło w y c h d la z e s p o łó w s t a r o m i e j s k ic h , b ę d ą c y c h p o d s t a w o w y m i n s t r u m e n t e m w b ie ż ą c e j p o l i t y c e m o - d e m i z a c y jn o - i n w e s t y c y j n e j w ic h o b r ę b ie . Z a m ie r z a się k o n t y n u o w a ć o r g a n i z o w a n ie p o s ie d z e ń w y j a z d o w y c h w p o s z c z e g ó ln y c h m ia s t a c h i w o j e w ó d z t w a c h , p r a c e n a d b ila n s o w a n ie m p o t e n c ja łó w w y k o n a w c z y c h i m a t e r ia ło w y c h n a t l e p o t r z e b w z a k r e sie r e w a l o r y z a c j i o r a z p o r ó w n y w a n ie k o s z t ó w s p o łe c z n y c h r e w a l o r y z a c ji w s t o s u n k u d o n o w e g o b u d o w n ic t w a . D o ś w ia d c z e n ia z d o t y c h c z a s o w e j d z ia ła ln o ś c i M ię d z y r e s o r t o w e j K o m is ji w y k a z u j ą , ż e k o n t y n u o w a n ie p r a c j e s t n ie z b ę d n e — s z c z e g ó ln ie w tr u d n e j s y t u a c j i e k o n o m ic z n e j k r a j u — p o n ie w a ż z e s p o ły s t a r o m ie js k ie s t a n o w ią z n a c z n ą c z ę ś ć i s t n ie ją c y c h z a s o b ó w b u d o w la n y c h . K r a j n a s z n ie s t a ć n a m a r n o t r a w s t w o t y c h z a s o b ó w i d la t e g o k o n i e c z n a j e s t k o n t y n u a c j a p r o c e s ó w r e w a lo r y z a c ji. B e z m i ę d z y r e s o r t o w e g o w y s i łk u u le g n ą z a t r a c e n iu b e z c e n n e w a r t o ś c i k u l t u r o w e o r a z z o s t a n ie z m a r n o w a n a d u ż a c z ę ś ć m a j ą t k u n a r o d o w e g o . C o r a z w i ę k s z y p r o c e n t n o w y c h z a s o b ó w m i e s z k a n io w y c h b ę d z ie m u s ia ł b y ć k i e r o w a n y n a m ie s z k a n ia z a m ie n n e , p o d c z a s g d y p r o c e s m o d e r n iz a c ji i r e w a l o r y z a c j i m o ż e p r z y c z y n i ć s ię d o z n a c z n e g o z ła g o d z e n ia p r o b le m u m ie s z k a n i o w e g o.Janusz Stępkow ski
KOLOKWIUM ICOMOS NA TEMAT ODBUDOWY ZABYTKÓW ZNISZCZONYCH W CZASIE OSTATNIEJ WOJNY
W d n ia c h 15— 19 lis t o p a d a 1982 r. o d b y ło się w D r e ź n ie k o lo k w iu m z o r g a n iz o w a n e p r z e z K o m it e t N a r o d o w y I C O M O S w N R D , p o ś w ię co n e o d b u d o w ie z a b y t k ó w a r c h i t e k t u r y p o d r u g ie j w o j n i e ś w ia t o w e j. W z ię li w n im u d z ia ł p r z e d s t a w i c i e
le A u s t r ii, C z e c h o s ło w a c ji, K u b y , L u k s e m b u r g a , N R D , P o ls k i, R F N , W ę g ie r , W ło c h , Z S R R . P o ls k ę r e p r e z e n t o w a li: p r o f, d r O . C z e r n e r , p r o f, d r W . K a l i n o w s k i , p r o f, d r E. M a ła c h o w ic z , m g r A . M ic h a ło w s k i, d r Z . R a d a c k i i d r B . R y m a s z e w s k i. W s z y s c y w y g ł o s i l i r e f e r a t y i k o m u n ik a ty . W p o n a d 30 w y s t ą p i e n ia c h p r z e d s t a w io n o d o r o b e k w d z ie d z in ie o d b u d o w y z a b y t k ó w p o d r u g ie j w o j n ie ś w ia t o w e j w c e n t r a ln e j E u r o p ie . S z c z e g ó ln ą u w a g ę z w r a c a ło ró ż n e p o d e jś c ie k o n s e r w a t o r ó w d o z a g a d n ie ń o d b u d o w y — od r e k o n s t r u k c ji „ id e a ln e j” f o r m y z a b y t k u w je d n e j z e p o k h i s t o r y c z n y c h , p r z e z r e k o n s t r u k c ję s t a n u p r z e d z n i s z c z e n ie m , a ż d o s w o b o d n e j o d b u d o w y w f o r m a c h w s p ó łc z e s n y c h z z a c h o w a n ie m e le m e n t ó w z a b y t k o w y c h . N a le ż y p o d k r e ś lić , ż e t e n d e n c je te w y s t ę p o w a ły r ó w n o c z e ś n ie w r ó ż n y c h k r a j a c h i b y ł y w y r a z e m „ n ie d o s t o s o w a n ia się ” t e o r ii k o n s e r w a c j i z a b y t k ó w d o t a k t r a g i c z n e j s y t u a c j i , w j a k i e j z n a la z ło się w ie le k r a j ó w e u r o p e js k ic h p o o s t a t n ie j w o j n i e ś w ia t o w e j. P o z o s t a w ie n ie o b ie k t ó w w r u in ie — c o b y ło b y z g o d n e z te o r ią n ie in g e r e n c ji w s t r u k t u r y z a b y t k o w e — z u b o ż y ło b y w sp o s ó b z d e c y d o w a n y k r a j o b r a z k u l t u r o w y k r a j ó w , p r z e z k t ó r e p r z e t o c z y ła się w o jn a . I s t n ia ła m o r a ln a k o n ie c z n o ś ć o d b u d o w y z n i s z c z o n y c h o b ie k tó w , n ie k i e d y n i e m a l c a łk o w ic ie , n i e k i e d y n a w e t p o d p r e s ją o p in ii s p o łe c z n e j. A u t o r z y r e f e r a t ó w i k o m u n ik a t ó w p r z e d s t a w i li r o z m a ite p r z y k ł a d y o d b u d o w y , k t ó r e w ie le w n i o s ły do s f o r m u ło w a n ia o g ó ln y c h z a s a d p o s t ę p o w a n ia z e z n is z c z o n y m i p r z e z d z ia ła n ia w o je n n e o b ie k ta m i. J e s t to o t y l e is to t n e , ż e w c ią g u m in io n y c h 37 l a t od z a k o ń c z e n ia d r u g ie j w o j n y ś w ia t o w e j z n o w u w i e l e p a ń s t w s t a n ę ło p r z e d p r o b le m e m o d b u d o w y z n is z c z o n y c h d z ia ła n ia m i w o je n n y m i p o m n ik ó w k u lt u r y . N ic w ię c d z iw n e g o , ż e u c h w a lo n a p r z e z u c z e s t n ik ó w k o l o k w iu m
De
klaracja Drezdeńska
z a w i e r a w i e l e a k c e n t ó w p o l it y c z n y c h . W j e j w s t ę p ie s t w ie r d z o n o , ż e„uczestnicy za
poznali się na nowo z wstrząsają
cym obrazem, jakie cierpienia i
zniszczenia przynosi wojna narodom
i ich dorobkowi kultury”.
W ła ś n ie k o n s e r w a t o r z y , k t ó r y c h z a d a n ie m je s t c h r o n ie n ie d ó b r k u l t u r y , m a ją o b o w ią z e k p r o t e s t o w a n ia p r z e c iw w z m a g a ją c e m u się n a p ię c iu p o l i t y c z n e m u , r o z p r z e s t r z e n ia n iu b r o n i n u k le a r n e j i w z r a s t a ją c e m u p o s t ę p o w i z b r o je ń n a c a ły m ś w ie c ie . S t w ie r d z o n o , ż e o d b u d o w a z n is z c z o n y c h o b ie k t ó w b y ła in s p ir a c ją w ie lu b a d a ń n a u k o w y c h , p o s z u k i w a ń a r c h i w a ln y c h itp ., k t ó r e b a r d z o w z b o g a c i ł y n a s z ą w ie d z ę o z a b y t k a c h . J e d n o c z e ś n ie d o ś w ia d c z e n ia p r z y o d b u d o w ie z a b y t k ó w z d e c y d o w a ły o r o z w o ju m e to d i t e c h n ik k o n s e r w a c ji. P r z y c z y n i ł y się do te g o t e ż b a d a n ia n a d a d a p t a c ją o b ie k t ó w d o n o w y c h f u n k c j i s p o łe c z n y c h i u ż y t k o w y c h . P o d k r e ś lo n o r ó w n ie ż , ż e„w czasie restauracji
zniszczonych w czasie w ojny zabyt
ków należy szczególnie zwracać u
wagę na to, aby widać w nich by
ło historyczną drogę ro zw o ju od
ch w ili pow stania aż do w sp ó łczes
ności".
W z a k o ń c z e n iu
D eklaracji
w z y w a się, a b y„każdy z nas czuł się zo
bow iązany do działania dla za p e w
nienia pokoju na św iecie p rze z za
cieśnianie w sp ó łp ra cy narodow ej i
popieranie zaham ow ania zbrojeń".
U c z e s t n i c y k o l o k w i u m m ie li m o ż n o ś ć z a p o z n a n ia s ię z o d b u d o w ą z a b y t k ó w D r e z n a , m ia s t a z n is z c z o n e g o t r a g ic z n y m n a lo t e m w 1945 r., o r a z z w ie d z ili z a b y t k i M iś n i i M a - r it z b u r g a .
W ojciech K alinow ski
KURS KONSERWACJI ARCHITEKTURY ICCROM 1982
M ię d z y n a r o d o w e C e n t r u m K o n s e r w a c j i Z a b y t k ó w ( IC C R O M ) m ie ś c i s ię w R z y m ie n a Z a t y b r z u , w d a w n y m p r z y t u łk u d la b ie d n y c h i o p u s z c z o n y c h d z ie c i, w p a p ie s k im H o s p ic ju m ś w . M ic h a ła *. I C C R O M j e s t a u to n o m ic z n ą o r g a n i z a c ją , u t w o r z o n ą w 1959 r. p r z e z U N E S C O d la w s z e c h s t r o n n e j w s p ó ł p r a c y w d z ie d z in ie k o n s e r w a c j i z a b y t k ó w w s z e lk i c h r o d z a j ó w i s k a l. J e d n y m z w a ż n i e j s z y c h p r z e j a w ó w d z ia ła ln o ś c i C e n t r u m je s t k s z t a ł c e n ie , a r a c z e j d o k s z t a łc a n ie k a d r s p e c ja lis t ó w — ■ d o z a s a d n ic z y c h k r y t e r i ó w p r z y j ę c i a n a k u r s n a l e ż y c o n a jm n ie j k i l k u l e t n i s t a ż p r a c y w te j d z ie d z in ie . S k r o m n e s t y p e n d iu m f u n d u je r z ą d w ło s k i, I C C R O M d o d a je d o n ie g o c z ę ś ć z w ła s n y c h z a s o b ó w , a te p o w s t a j ą ze s k ł a d e k k r a j ó w c z ło n k o w s k ic h . W 1980 r. n a liś c ie f i g u r o w a ło 66 p a ń s t w , je d n a k t y l k o 1 1 k r a j ó w p ła c iło w ó w c z a s p o n a d 20 ty s . d o la r ó w r o c z n ie , w ś r ó d n ic h i P o ls k a , w t o w a r z y s t w i e A u s t r a li i , K a n a d y , F r a n c j i , R F N , W ło c h , J a p o n ii, H o la n d ii, H is z p a n ii,
