Andrzej Zieliński
Zarząd majątkiem wspólnym
małżonków : (wybrane zagadnienia)
Palestra 38/9-10(441-442), 28-34I
Zarząd
majątkiem wspólnym małżonków
(Wybrane zagadnienia)
Artykuł omawia pojęcie zarządu majątkiem wspólnym małżonków, pojęcie majątku wspólnego, zarząd zwykły oraz czynności przekraczające granice zwykłego zarządu, kwestię zgody małżonka na rozporządzenie majątkiem objętym wspólnością ustawową, udzielania zezwoleń przez sąd, wyłączenia spod władztwa drugiego małżonka składników majątku wspólnego i ochronę poseso- ryjną w stosunkach między małżonkami.
1. Pojęcie zarządu majątkiem wspól nym małżonków posiada decydujące znaczenie dla należytego zrozumienia istoty zarządu majątkiem wspólnym. Omawiane jest obszernie w literaturze1, jednakże brak definicji ustawowej poję cia „zarządu’ ’ wpływa na niejednolitość poglądów nauki i praktyki2. W ustawach pojęcie to jest używane w różnych kon tekstach (np. art. 98, s. 99-205, 460 § 1 k.c., art. 36, 39, 40 k.r.o.).
W prawie cywilnym przez zarząd rze czą lub określoną masą majątkową rozu mie się dokonywanie wszelkiego rodzaju dyspozycji i czynności dotyczących rze czy lub poszczególnych składników ma sy majątkowej3. Czynnościami tymi mo gą być: czynności faktyczne (np. pobie ranie pożytków), czynności prawne - za równo rozporządzające jak i zobowiązu jące (np. przeniesienie własności, daro wizna, pożyczka), a także czynności do konywane przed sądami i innymi or ganami państwowymi (np. zawarcie ugody sądowej odnośnie składnika lub składników majątku wspólnego, wystę
powanie w postępowaniu administracyj nym w sprawie o nabycie użytkowania wieczystego działki budowlanej, w po stępowaniu podatkowym itp.)4.
W każdym przypadku przez pojęcie „zarząd majątkiem” rozumieć trzeba za równo zwykły zarząd, jak i czynności przekraczające zakres zwykłego zarzą du.
Rozważając zagadnienie zarządu ma jątkiem wspólnym małżonków, F. Zedler
słusznie podkreślił, iż należy te rozważa nia przeprowadzić na gruncie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ja kakolwiek bowiem analogia do innych działów prawa może okazać się zawod na5. Kodeks rodzinny z 1950 r. zezwalał na uregulowanie zarządu majątku wspól nego inaczej, niż jest to przewidywane przy wspólności ustawowej (art. 28 § 11 zdanie drugie k.r.).
Takiej możliwości nie przewiduje ko deks rodzinny i opiekuńczy (art. 47 § 1 k.r.o.). W rezultacie uznać należy, że przepisy k.r.o. regulujące kwestie zwią zane z zarządem majątkiem wspólnym
małżonków (art. 36-40 k.r.o.) mają cha rakter iuris cogentis. Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na pojęcie „majątku wspólnego” małżonków w ro zumieniu przepisów art. 36-40 k.r.o.
S.K. Rzońca wskazując, że większość autorów opowiada się za węższym poj mowaniem pojęcia majątku wspólnego małżonków (tzn. majątek wspólny obej muje wyłącznie prawa majątkowe) do szedł do konkluzji, iż wspólny majątek małżonków jest w rozumieniu przepisów k.r.o. zbiorem praw podmiotowych6. Stanowisko to uznać należy za trafne. Wydaje się również niecelowe dokony wanie rozróżnienia czynności prawnych dotyczących majątku wspólnego mał żonków na czynności zarządu oraz czyn ności nie będących czynnościami zarzą du. Na gruncie obowiązujących przepi sów istotne jest rozróżnienie czynności zwykłego zarządu oraz czynności prze kraczających zakres zwykłego zarządu7. W literaturze spotyka się w zasadzie dwie koncepcje dotyczące pojmowania pojęcia zwykłego zarządu, którego gra nicę wytyczył przepis art. 36 § 2, zdanie drugie k.r.o. Z jednej strony zwolennicy szerokiego ujmowania tego pojęcia wskazują na konieczność elastycznego ujęcia czynności zwykłego zarządu, po trzeby obrotu oraz szeroki zakres praw objętych małżeńską wspólnością usta wową (w szczególności objęcie nią wy nagrodzenia za pracę)8. Z drugiej strony autorzy reprezentujący pogląd wąskiego ujmowania tych czynności podkreślają, że przemawia za tym zasada ochrony rodziny oraz zasada równouprawnienia małżonków9.
Wydaje się, że nie jest możliwe usta lenie jednolitego kryterium pozwalające go na rozgraniczenie czynności zwyk
łego zarządu od czynności przekraczają cych zakres zwykłego zarządu. Decydu je tutaj bowiem zbyt wiele czynników. Dla określenia, czy dana czynność mie ści się w granicach zwykłego zarządu, czy też zakres ten przekracza, znaczenie powinny mieć dwie kwestie:
1) wielkość majątku oraz rodzaj jego składników;
2) zasady współżycia społecznego i społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa (art. 140 k.c.)10.
Nie opowiadam się ani za szerokim, ani za wąskim ujmowaniem zakresu czynności zwykłego zarządu. Uważam bowiem, że rozstrzygnięcie tego zagad nienia z reguły będzie zależało od okoli czności konkretnej sprawy. Jednakże przypadki budzące poważne wątpliwości należy raczej zaliczać do grupy czynno ści przekraczających zakres zwykłego zarządu, a to ze względu na zasadę ochrony rodziny i równouprawnienia małżonków.
Reasumując tę część rozważań, do chodzę do wniosku, że w świetle przepi sów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przez zwykły zarząd należy rozumieć załatwianie bieżących spraw związanych ze zwykłą eksploatacją rzeczy i utrzy mywaniem jej w stanie niepogorszonym w ramach aktualnego jej przeznaczenia. Natomiast przez czynności zwykłego za rządu majątkiem wspólnym rozumieć należy ogół czynności (faktycznych i prawnych) związanych z prawidłową gospodarką majątkiem wspólnym i za spokajaniem zwykłych potrzeb rodziny. Prawidłowa gospodarka majątkiem wspólnym obejmuje czynności związane z normalnym korzystaniem ze składni ków majątku wspólnego i zachowaniem ich w stanie niepogorszonym, a więc
pobieranie pożytków naturalnych i cywil nych, zawieranie umów o naprawy i re monty oraz innych umów, jeżeli nie pociągają one za sobą zmiany dotych czasowego sposobu korzystania z rzeczy wchodzącej w skład majątku wspólnego. Istotna zmiana dotycząca majątku wspól nego będzie stanowiła czynność prze kraczającą zakres zwykłego zarządu w zależności od faktycznych okoliczno ści każdej sprawy11.
2. Czynność prawna, której przed miotem jest rozporządzenie majątkiem objętym wspólnością ustawową, prze kraczająca zakres zwykłego zarządu, podjęta bez zgody drugiego małżonka, jest czynnością niezupełną - negotium claudicans (art. 37 § 1 k.r.o), brak zgody drugiego małżonka może być zastąpiony zezwoleniem sądu13.
Podkreślić jednak należy, że przewi dziane w art. 39 k.r.o. zezwolenie na dokonanie przez jednego z małżonków czynności przekraczającej zakres zwyk łego zarządu majątkiem wspólnym nie może dotyczyć czynności, które w ogóle nie wiążą się z zarządem tym majątkiem, lecz zmierzają do uszczuplenia lub fak tycznej likwidacji majątku objętego wspólnością ustawową14.
Przedstawiona powyżej wykładnia przepisu art. 39 k.r.o. jest wykładnią zawężoną, ale uzasadnia ją założenie ochrony wspólności majątkowej15.
Przepisu art. 39 k.r.o. jako lex specia lis, nie można utożsamiać z przepisem art. 199 k.c., co zresztą wynika z treści art. 196 § 2 k.c., który stanowi, że przepisy o współwłasności ułamkowej nie mają zastosowania do współwłasno ści łącznej, której reżim regulują przepi sy dotyczące stosunków, z których ona wynika16. Do zgłoszenia wniosku o wy
danie zezwolenia w trybie art. 39 k.r.o. legitymowani są wyłącznie małżonko wie17.
Oznacza to, że osoba trzecia (np. kon trahent, wierzyciel), chociaż byłaby za interesowana w rozstrzygnięciu sprawy, nie jest uprawniona do zgłoszenia takie go wniosku. Postępowanie o udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego za rządu majątkiem toczy się w trybie nie procesowym na podstawie przepisu art. 565 § 1 k.p.c. W myśl tego przepisu udzielenie zezwolenia może nastąpić do piero po umożliwieniu złożenia wyjaś nień małżonków i wnioskodawcy, chyba że jego wysłuchanie nie jest możliwe lub celowe.
Z treści powołanego przepisu wynika, iż wysłuchanie drugiego małżonka nie stanowi bezwzględnego nakazu. Uznać jednak należy, iż z uwagi na charakter tych spraw, odstąpienie od wysłuchania współmałżonka przez sąd może nastąpić w wypadkach zupełnie wyjątkowych18. W postępowaniu tym sąd obowiązany jest badać, czy czynność, która ma zo
stać objęta zezwoleniem, przyniesie ko rzyść rodzinie, czy zapobiegnie nieko rzystnym sytuacjom dla rodziny, czy małżonek odmawia wyrażenia zgody i z jakich przyczyn, czy czynność doty czy przedmiotu objętego wspólnością majątkową małżeńską itp.19
Uznać przeto należy, że wysłuchanie współmałżonka w tym postępowaniu stanowi warunek minimalny20, co ozna cza, że sąd może przeprowadzić również inne, stosowne do okoliczności dowody.
W literaturze słusznie podkreśla się potrzebę dążenia sądu do osiągnięcia porozumienia między małżonkami, w przypadku osiągnięcia takiego porozu
mienia wydanie postanowienia o zezwo leniu stanie się zbędne i sąd umorzy postępowanie21.
W sytuacji, kiedy małżonek wyraził zgodę na dokonanie przez współmałżon ka czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu (art. 36 § 2 zdanie drugie k.r.o.), a następnie odmawia zło żenia odpowiedniego oświadczenia (np. w sprawie usunięcia niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym), to postępowanie w trybie art. 565 § 1 k.p.c., jest niedopuszczalne. W takiej bowiem sytuacji brak zgody współmałżonka można usunąć wyłącz nie w drodze postępowania procesowego (wyrokiem) na podstawie przepisu art. 1047 k.p.c., który zastąpi oświadczenie woli współmałżonka22. W postępowaniu z art. 565 § 1 k.p.c. rozprawa nie jest obligatoryjna (art. 514 § 1 k.p.c.). Sąd może również zażądać od uczestników (współmałżonków) oświadczeń na piś mie (art. 514 § 1 zdanie drugie k.p.c.). Dodać trzeba, że zezwolenie Sądu może być wydane również po dokonaniu czyn ności przekraczającej zakres zwykłego zarządu23.
3. W przypadku sporu (procesu) doty czącego składnika majątkowego, wcho dzącego w skład majątku wspólnego mał żonków, oboje małżonkowie są współ uczestnikami koniecznymi tego postępo wania24. Uwzględnienie bowiem w ta kich warunkach powództwa tylko wzglę dem części jednego ze współuprawnio- nych małżonków nie jest możliwe. W ra zie braku w tym zakresie należy stoso wać przepis art. 195 k.p.c. (zapozwanie). 4
.
W praktyce nader często zdarzają się sytuacje, w których współmałżonko wie w trakcie trwania procesu o rozwód wyłączają spod władztwa (zarządu) drugiego współmałżonka co wartościowsze składniki majątku wspólnego. Zabezpie czenie w procesie o rozwód wzajemnych roszczeń małżonków do ich wspólnego majątku jest niedopuszczalne25.
Rozwiązanie tego zagadnienia może nastąpić w dwojaki sposób:
Współmażonek wyzuty z posiadania składników majątku wspólnego może - na podstawie art. 58 § 3 k.r.o. - złożyć wniosek, aby sąd w wyroku orzekającym rozwód dokonał podziału majątku wspól nego. Wraz z tym wnioskiem może on złożyć wniosek o zabezpieczenie swoich roszczeń.
Może on również wystąpić z powódz twem o dopuszczenie do współposiada nia (art. 206 k.c.) bądź o ochronę poseso- ryjną (art. 344 i 346 k.c.).
5. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera unormowania sytuacji, w któ rych jeden z małżonków samowolnie pozbawia współmałżonka możności ko rzystania z majątku wspólnego lub z określonych składników tego majątku. Wobec tego braku należy posłużyć się w drodze analogii przepisem art. 206 k.c.26, według którego każdy ze współ właścicieli jest uprawniony do współ posiadania rzeczy wspólnej oraz do ko rzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozosta łych współwłaścicieli (ochrona petyto- ryjna).
W reżimie obowiązywania kodeksu rodzinnego z 1950 r. praktyka począt kowo była przeciwna stosowaniu takiej analogii stwierdzając, że małżonek nie ma prawa żądać dopuszczenia go do współposiadania rzeczy należącej do majątku wspólnego małżonków27. Prze łom w tym stanowisku uczyniły dopiero
wytyczne Sądu Najwyższego w sprawie stosowania przepisów art. 73, 82-85 i 90 prawa rzeczowego (obecnie: art. 195,
196, 199-204 i 206 k.c.)23.
Wytyczne te rozstrzygnęły sporną kwestię możności domagania się przez współwłaściciela dopuszczenia go do współposiadania. Zachowały one nadal swoją aktualność29. Zatem każdy z mał żonków może domagać się dopuszczenia go przez drugiego małżonka do współ posiadania rzeczy objętej wspólnością ustawową, o ile:
1) wspólne posiadanie ze względu na charakter i przeznaczenie rzeczy objętej własnością ustawową nie musi być wy konywane tylko przy zgodnym współ działaniu dwojga małżonków,
2) nie dotyczy gospodarstwa rolne go30.
W przypadku niektórych rzeczy, ze względu na ich właściwości (np. budyn ki, działka itp.) lub społeczno-gospodar- cze przeznaczenie, może zaistnieć ko nieczność wydzielenia małżonkom od powiednich części tych rzeczy do wyłą cznego użytkowania (tzw. podział quoad usum). Rozstrzygnięcie przez małżon ków o takim sposobie korzystania jest czynnością zwykłego zarządu31. Zalicze nie tej czynności do czynności zwykłego zarządu ma istotne znaczenie, bowiem w braku zgody co do sposobu podziału quoad usum, każdy z małżonków może żądać na podstawie art. 201 k.c., aby sąd ukształtował ich korzystanie i posiada- me .
Jednakże małżonek, który nie zamie szkuje w mieszkaniu stanowiącym przedmiot spółdzielczego prawa do lo kalu wchodzącego w skład wspólności ustawowej, nie może od chwili rozwodu domagać się na podstawie art. 206 k.c.
dopuszczenia do współposiadania tego mieszkania z drugim małżonkiem; swo ich praw z tytułu wspólności lokalu mo że dochodzić w postępowaniu o podział majątku wspólnego33.
6. Szczególne życiowe znaczenie po siada ochrona posesoryjna w stosunkach między małżonkami, zwłaszcza jeżeli chodzi o korzystanie z mieszkania.
Uznać należy, że małżonkowi, który został wyzuty ze współposiadania miesz kania przez drugiego małżonka, przy sługuje ochrona posesoryjna34. Na prze szkodzie temu roszczeniu nie stoi prze pis art. 346 k.c.35, który stanowi, że roszczenie o ochronę posiadania nie przysługuje w stosunkach pomiędzy współposiadaczami tej samej rzeczy, je żeli nie da się ustalić zakresu współ posiadania.
W przepisie tym chodzi o takie sytua cje, w których mamy do czynienia z tzw. współposiadaniem zależnym, które pole ga na zgodnym współposiadaniu współ posiadaczy, tak jak to wygląda np. przy współposiadaniu gospodarstwa rolne go36.
Faktyczne władztwo jednego współ posiadacza daje się rozgraniczyć od wła dztwa pozostałych współposiadaczy, je żeli weźmie się pod uwagę sfery włada nia przestrzenne, czasowe albo czynnoś ciowe37. O ile rozgraniczenia tego będzie można dokonać w jednej z tych sfer władania, wówczas przepis art. 346 k.c. nie będzie miał zastosowania.
Jednakże w wypadku, gdy zakresu współposiadania nie da się ustalić (art. 346 k.c.), roszczenie o ochronę posiada nia - tak w stosunku do jednego ze współposiadaczy, jak i w stosunku do osoby, która dokonała naruszenia posia dania na jego korzyść - nie przysługuje
także wtedy, gdy współposiadacz został pozbawiony posiadania w całości38. Na leży zaznaczyć, że w toku sprawy o roz wód sprawę o przywrócenie współposia
dania mieszkania między małżonkami przekazuje się sądowi rozpoznającemu sprawę rozwodową, celem wydania po stanowienia w trybie art. 443 § 1 k.p.c.39.
Przypisy:
1 S. Gross: Stosunki majątkowe między małżonkami, NP nr 11/1966, s. 1373 i nast.; A. Szpunar:
Wykonywanie przez małżonków zarządu majątkiem wspólnym, NP nr 1/1967, s. 31 i nast.; tenże: Zarząd majątkiem wspólnym małżonków, NP 1956 nr 10, s. 20; J.S. Piątkowski: Stosunki majątkowe między małżonkami, 1955, s. 123; A. Wolter: Wspólny majątek małżonków de lege ferenda, PiP 1957 nr 10,
s. 570; tenże: M ajątek wspólny i majątki odrębne p o d rządem wspólności ustawowej, NP 1965 nr 2, s. 105; F. Zedler: Dochodzenie roszczeń majątkowych od małżonków, 1976, s. 57 i nast.; S.K. Rzońca:
Pojęcie zarządu majątkiem wspólnym małżonków, 1992, s. 20 i nast.; A. Dyoniak: O dpowiedzialność majątkowa małżonków w obec osób trzecich, 1990, s. 51 i nast.; tenże: Ustawowy ustrój majątkowy małżeński, 1985, s. 68 i nast.; J.S. Piątkowski (w:) System praw a rodzinnego i opiekuńczego, 1985, s. 406
i nast.; S. Szer: Praw o rodzinne, 1966, s. 116 i nast.; B. Walaszek: Zarys praw a rodzinnego
i opiekuńczego, 1971, s. 74; J. Winiarz: Prawo rodzinne, 1987, s. 110 i nast.; J. Ignatowicz: Prawo rodzinne, zarys wykładu, 1987, s. 93; S. Breyer i S. Gross: Kodeks rodzinny i opiekuńczy, komentarz, 1975,
s. 173.
2 F. Zedler, op. cit., s. 57.
3 J. S. Piątkowski (w:) System praw a rodzinnego i opiekuńczego, 1985, s. 406. 4 Porównaj: F. Zedler, op. cit., s. 57 i nast.; J.S. Piątkowski, op. cit., s. 406. 5 F. Zedler, op. cit., s. 53.
6 S.K. Rzońca, op. cit., s. 21 i nast. oraz przytaczana tam literatura. 7 F. Zedler, op. cit., s. 61.
8 J.S. Piątkowski, op. cit., s. 407 i nast.; A. Dyoniak, op. cit., s. 77; A. Kunicki: Pojęcie zwykłego
zarządu w praw ie rodzinnym i opiekuńczym, RPEiS 1968 nr 3, s. I l l i nast.; B. Breyer, S. Gross (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy, komentarz, 1975, s. 180 i nast.; A. Szpunar: Zarząd majątkiem wspólnym małżonków, NP 1956, nr 10, s. 39; S. Rakowski: Zarząd gospodarstwem rolnym małżonków, Palestra 1973,
nr 4, s. 25.
9 L. Smal: Małżeńska wspólność majątkowa w kodeksie rodzinnym, NP 1950, nr 11-12, s. 40 i nast.; F. Zedler, op. cit., s. 62 i nast.; S. Szer: Prawo rodzinne, 1969, s. 92.
10 Tak też: F. Zedler, op. cit., s. 62.
11 Z uzasadnienia orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 29 IX 1987, III CZP 54/87, OSNCP 1989, poz.
12.
12 Orzeczenie jak wyżej.
13 Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 8 IX 1954 r. - I CO 18/54, OSN 1955, poz. 75. 14 Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 25 V 1971 r. - III CZP 29/71, OSNCP 1971, poz. 196 oraz OSPiKA 1972, poz. 131 z glosą aprobującą L. Steckiego, s. 312 i nast. z pewnymi zastrzeżeniami.
15 S. Breyer, S. Gross, op. cit., s. 200.
16 Odmiennie: S. Madaj: Postępowanie nieprocesowe w sprawach małżeńskich, 1973, s. 101. Pogląd wyrażony w pracy podzielają S. Breyer, S. Gross, op. cit., s. 200.
17 Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 8 IX 1954 r. - I CO 18/54, OSN 1955, poz. 75; S. Breyer, S. Gross, op. cit., s. 201; S. Madaj, op. cit., s. 101.
19 L. Stecki: Glosa do uchwały Sądu N ajwyższego z dnia 25 V 1971 r. - III CZP 29/71, OSPiKA 1972, poz. 131, s. 314.
20 W. Siedlecki, op. cit., s. 136. 21 Tamże.
22 K. Korzan: Orzeczenia zastępujące oświadczenie woli w sądowym postępowaniu cywilnym, 1977, s. 62 i nast. oraz s. 194 i nast.
23 S. Breyer, S. Gross, op. cit., s. 201.
24 E. Wengerek: Przegląd orzecznictwa Sądu N ajwyższego z zakresu postępowania cywilnego (rok 1965 i I półrocze 1966) NP 1966, nr 12, s. 1553; orzeczenie Sądu N ajwyższego z dnia 20 VI 1964 r. - 1 CR 635/63, OSNCP 1965, poz. 116; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 13 V I 1967 r. - III CRN 107/67, PiP 1968, nr 8 -9 , s. 446 z glosą aprobującą Z. Radwańskiego.
25 Orzeczenie Sądu Najw yższego z dnia 11 1 1957 r. - I CZ 196/56, OSN 1958, poz. 40.
26 J.S. Piątkowski, op. cit., s. 434; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 V 1965 r. - II CR 174/65, OSPiKA 1966, poz. 169 i OSNCP 1966, poz. 56. Odmiennie: A. Kunicki: Glosa do orzeczenia Sądu
N ajwyższego z dnia 7 V 1966 r. - II CR 174/60, OSPiKA 1966, s. 344 i nast.
27 Orzeczenie Sądu Najw yższego z dnia 18 IV 1957 r. I CR 142/57, OSN 1959, poz. 7.
28 Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej z dnia 29 IX 1963 r. - III CO 33/62 - zawierająca wytyczne w sprawie stosowania przepisów art. 78, 82-85 i 90 prawa rzeczowego, OSNCP 1964, poz. 22.
29 Z.K. Nowakowski (w:) System Prawa Cywilnego, 1977, t. 2, s. 418; S. Breyer: Glosa do uchwały
Sądu N ajwyższego z dnia 4 II 1967 r. - III CZP 110/66, OSPiKA 1968, s. 110; orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 4 II 1967 r. - III CZP 110/66, OSPiKA 1968, poz. 52; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 V 1965 r . - D C R 174/65, OSPiKA 1966, poz. 169.
30 Orzeczenie Sądu Najw yższego z dnia 7 V 1965 r. poz. 169 - II CR 174/65, OSPiKA 1966. 31 Patrz: wytyczne wskazane w przypisie 28.
32 Z.K. Nowakowski: op. cit., s. 418.
33 Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 31 III 1972 r. - III CZP 16/72, OSNCP 1972, poz. 131; T. Misiuk: Glosa do uchwały z dnia 31 marca 1972 r. - III CZP 16/72, NP 1973, nr 9, s. 1363 i nast.
34 Orzeczenie Sądu Najw yższego z dnia 27 X 1969 r. - III CZP 49/69, OSPiKA 1971, poz. 81; B. Dobrzański: Przegląd orzecznictwa Sądu N ajwyższego w zakresie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (za 1971 r. NP, 1972 nr 4, s. 614 i nast.; L. Stecki: Glosa do Uchwały Sądu Najwyższego w zakresie
kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (za 1971 r.), NP 1972, nr 4, s. 614 i nast.; L. Stecki: Glosa do Uchwały Sądu N ajwyższego z dnia 2 7 października 1969 r. (ID CZP 49/69), OSPiKA 1971, s. 177 i nast.; J.S.
Piątkowski: Glosa do uchwały Sądu N ajwyższego z dnia 2 7 października 1969 r. - III CZP 49/69, OSPiKA 1970, s. A l i i nast.; K. Krzekotowska: Ochrona posesoryjna w stosunkach między małżonkami na tle.
korzystania z mieszkania, NP 1976, nr 10, s. 1581.
35 O rzeczenie Sądu N ajw yższego z dnia 18 VI 1966 r. - III CZP 49/66, OSNCP 1967, poz. 6;; B. Hofmański: Glosa do uchwały Sądu N ajwyższego z dnia 18 czerwca 1966 r. - III CZP 49/66, NP 1968, nr 7 -8 , s. 1209.
36 A. Kubas: O graniczenie ochrony posesoryjnej między współposiadaczam i, Palestra 1972, nr 7 -8 , s* 21 oraz przytoczone tam orzecznictwo w przypisie 6.
37 Tamże, s. 27.
38 Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 VI 1967 r. - III CZP 45/67, OSNCP 1968, poz. 3 z częściow o krytyczną, zwłaszcza w zakresie motywów, glosą B. Hofmańskiego: Glosa do uchwały z dnia
16 czerwca 1967 r. - III CZP 45/67, NP 1970, nr 2, s. 262 i nast.
39 Orzeczenie Sądu N ajw yższego z dnia 21 IX 1971 r. - III CZP 43/71, OSNCP 1972, poz. 46; W. Żywicki: Glosa do uchwały z dnia 21 września 1971 r. - III CZP 43/71, NP 1972, nr 12, s. 1880.
