Stanisław Garlicki
Kilka uwag na tle nowego
rozporządzenia o wynagrodzeniu
adwokatów
Palestra 5/8(44), 3-7
STANISŁAW GARLICKI
Kilka uwag na tle nowego rozporzqdzenia
o wynagrodzeniu adwokatów
Pom ijam w tych uwagach zasadnicze zastrzeżenia, jakie mogą nasu wać podstawowe założenia nowego rozporządzenia. Zastrzeżenia te zna lazły swój w yraz w m em oriałach i uwagach Naczelnej Rady Adwokac kiej i rad adwokackich oraz w rezolucji przyjętej na plenarnym posiedzeniu NRA w dn. 9.V.1961 r.
Niniejsze uwagi dotyczą raczej w ykładni niektórych postanowień taksy na podstawie le k tu ry tekstu. Stosow ani^ taksy w praktyce w ysunie szereg dalszych zagadnień, które niew ątpliw ie znajdą swe oświetlenie w następnych na ten tem at opracowaniach.
x.
Rzuca się przede w szystkim w oczy b rak dostatecznej kontroli re dakcyjnej w niektórych przepisach.
Niewątpliwie np. w § 4 po p k t 1 przed p kt 2 powinno się znaleźć słowo „lub” , w przeciw nym razie w ykładnia gram atyczna nakazyw ałaby stosować obniżkę 30% tylko wówczas, gdy łącznie zachodzą w arunki z pk t 1 i 2 tego paragrafu. Przeciwko takiem u stanow isku przem aw ia na pewno w ykładnia logiczna, nie jest jednak dobrze, gdy te dwie w y kładnie pozostają w sprzeczności. Podobną usterkę redakcyjną zawiera
§ 16 p kt 4, który brzmi: „Zasadnicze w ynagrodzenie adw okata wynosi (...) 4) upadłościowego i układow ego. od 300—450 zł”.
i i .
P aragraf 1 ust. 2 taksy głosi: „Przekroczenie staw ek przewidzianych niniejszym rozporządzeniem powoduje odpowiedzialność dyscyplinarną przewidzianą w art. 87 ustaw y o ustroju adw okatury”. Pom ijając celo wość umieszczenia tego przepisu w ogóle, należy podkreślić, że tylko u m y ś l n e przekroczenie staw ek ta k s y ' może uzasadnić taką
odpowie-4 S T A N I S Ł A W G A R L I C K I N r 8 (44)
dzialność, tzn. przekroczenie tych staw ek musi być dokonane z całą świadomością, że pobiera się staw kę wyższą, aniżeli w ynika to z taksy. Zastrzeżenie to jest konieczne, gdyż powstawać mogą w ypadki prze kroczenia w łaściwej staw ki przez zastosowanie staw ki obiektyw nie błędnej, jednakże właściwej w przekonaniu pobierającego. W skazany w yżej problem gram atycznej w ykładni § 4 taksy może być tu ta j wy mownym przykładem .
i i i .
Należy zwrócić uwagę, że zniżka 30% przewidziana w § 4 p k t 1 taksy dotyczy tylko w ypadku, gdy podstawowym utrzym aniem klienta je st ren ta z ubezpieczenia społecznego. Przem aw ia za taką w ykładnią n o m enklatura ren t tego ustępu, odpowiadająca ściśle nom enklaturze przepisów o ubezpieczeniu społecznym. Wobec tego klient, którego głównym źródłem utrzym ania jest ren ta przyznana — z ty tu łu odszko dowania — na podstawie umowy lub w yroku sądowego oraz ren ta z ty tu łu um owy o ren tę czy o dożywocie, nie jest upraw niony do korzysta nia ze zniżki 30%.
P arag raf 4 p k t 2 rozporządzenia przew iduje obniżkę 30%, jeżeli przed m iotem spraw y jest roszczenie klienta-pracow nika ze stosunku pracy i w spraw ach o ren tę lub alim enty. Nie budzi wątpliwości, że w spra wach ze stosunku pracy 30 % zniżka dotyczy honorarium tylko tego adwokata, którego klientem jest pracow nik dochodzący roszczenia ze sto sunku pracy, a więc powód, gdyż tylko powód (bądź powód wzajemny) może mieć w procesie roszczenie. Zniżka ta nie ma więc zastosowania w spraw ach ze stosunku pracy, gdy adw okat zastępuje klienta-pracow nika, któ ry nie dochodzi roszczenia, lecz przeciwko roszczeniu się broni, a więc gdy np. zastępuje klienta-pracow nika w wytoczonej przeciwko niem u spraw ie o manko, która zgodnie z orzecznictwem też jest sprawą ze stosunku pracy.
W ykładnia logiczna nakazuje przyjąć, że i w spraw ach o ren tę lub alim enty zniżka 30% ma zastosowanie tylko do adw okata zastępującego k lienta dochodzącego roszczenia, a nie broniącego się przeciwko tem u roszczeniu. A zatem tylko zastępstwo powoda dochodzącego ren ty lub alim entów (i to naw et wtedy, kiedy nie jest om pracownikiem) pociąga za sobą zastosowanie zniżki. Nie ma natom iast podstawy do jej stosowa nia, gdy adw okat w spraw ie o re n tę lub alim enty zastępuje pozwanego broniącego się przed skierow anym przeciwko niem u roszczeniem tego rodzaju. Za tą w ykładnią przem aw iają również względy społeczne, gdyż nie m a chyba żadnych podstaw do tego, by ze zniżki 30% korzystał właściciel.samochodu, który po pijanem u spowodował nieszczęśliwy wy padek i broni się w procesie przed zasądzeniem od niego ren ty odszko
NT 8 (44) N O W E R O Z P O R Z Ą D Z E N IA O W Y N A G R O D Z E N IU A D W O K A T O W 5
dowawczej. Albowiem w ustąpię 2 mówi się w prost o rencie, bez bliż szych określeń w skazanych w ustępie 1, a zatem nie chodzi tylko o rentę z ubezpieczenia społecznego. Również nie ma podstaw społecznych do stosowania 30% bonifikaty honorarium w stosunku do niesum iennego •ojca, który uchyla się od obowiązku alim entacji.
Trudniejsza pow staje sytuacja w spraw ach o zmniejszenie już zasą dzonych alim entów bądź o ich zniesienie (to samo dotyczy także renty). Z roszczeniem w ystępuje w tedy strona z reguły silniejsza ekonomicznie i nie zasługująca n a obniżkę, ale literalna w ykładnia nakazyw ałaby przyznać obniżkę takiem u powodowi. N atom iast nie skorzystałaby z tej zniżki strona pozwana. W rzeczywistości zaś powinno być odw rotnie i tak i jest chyba istotny sens tego przepisu w omawianej sytuacji.
IV .
P arag raf 7 dotyczy tylko w ypadku p o n o w n e g o prow adzenia spraw y przez tego samego adw okata w I instancji, po uchyleniu orze czenia przez sąd instancji wyższej. Jeżeli więc adw okat objął prow a dzenie spraw y dopiero w II instancji i po uchyleniu orzeczenia w ystę puje nadal w tej spraw ie przed instancją I, to przed tą instancją nie prow adzi on spraw y ponownie i w skutek tego nie ma podstaw do stoso
wania zniżki 30%.
v.
P arag raf 11 taksy dotyczy cyw ilnych spraw m ajątkow ych o w artości przedm iotu spraw y określonego kw otą pieniężną — z w yjątkiem spraw uregulow anych dalszym i przepisam i szczególnymi. Należy przede w szystkim podkreślić, że przepis ten nie norm uje cywilnych spraw niem ajątkow ych. Jeżeli tego rodzaju spraw a nie jest objęta przepisam i § 13, to wówczas stosować należy postanow ienia § 6 ust. 3, które prze w idują ustalenie honorarium przez kierow nika zespołu lub dziekana w sposób w tym przepisie w skazany. Taką spraw ą niem ajątkow ą nie objętą § 1 3 będzie np. spraw a o ochronę praw ną czci, nazwiska itp. (art. 11 przep. og. praw a cyw.).
Również — stosownie do przepisu § 6 ust. 5 — należy ustalić ho norarium w spraw ach cywilnych m ajątkow ych o w artości sporu nie da jącej się określić kw otą pieniężną (wartość przedm iotu sporu nie okre ślona), jeżeli spraw y te nie są wymienione w § 12 i nast. taksy. Można tu w ymienić np. roszczenie o ustalenie bezskuteczności wyłączenia spólnika ze spółki (art. 573 k.z.), o odwołanie likw idatora spółki (art. 585 k.z. ), o wyznaczenie sędziego polubownego (art. 492 k.p.c.) itp.
Proces o p arty na art. 70 pr. spadk. zmierza do odpowiedniego usta lenia praw spadkowych. Nie jest on jednak spraw ą o stw ierdzenie praw
6 S T A N I S Ł A W G A R L I C K I N r 8 (44>
do spadku (orzeczenie w takiej spraw ie nie ma skutku erga omnes), wobec czego honorarium w takim procesie należy ustalić zgodnie z § 11 lub § 6 taksy. Jeżeli w postępow aniu działowym dokonać na leży stw ierdzenia p raw do spadku (art. 141 pr^ep. o post. spadk.), to honorarium należy się odrębnie za stwierdzenie p raw do spadku i od rębnie za spraw ę o działy. Należy pam iętać o bardzo obszernym w swej treści przepisie § 16 p k t 3, k tó ry ustala honorarium we wszystkich sp ra wach toczących się w trybie postępowania niespornego w granicach 100 — 200 zł, jeżeli nie chodzi o spraw y niesporne w ym ienione w in nych przepisach taksy.
Uznanie zapisu na sąd polubowny za nieważny jest instytucją od rębną od akcji o uznanie zapisu za w ygasły (art. 498 k.p.c.). Zapis na sąd polubow ny jest nieważny ze względu na brak form y (art. 487 k.p.c.), może zaś być unieważniony ze względu na w ady oświadczenia woli. N atom iast zapis ważny wygasa w w ypadkach w skazanych w art. 498 k.p.c., wobec czego honorarium za tego rodzaju spraw y należy ekreślić w edług § 11 taksy. Wniosek o zaopatrzenie w yroku sądu polu bownego klauzulą wykonalności nie jest czynnością egzekucyjną, prze pisy bowiem norm ujące tę kw estię mieszczą się w części I k.p.c., w sku tek czego rów nież i za taką spraw ę honorarium należy określić według. § 11, a nie § 19 taksy.
V I.
P arag raf 14 określa honorarium w spraw ach z zakresu praw a rze czowego (przy czym spory o rozgraniczenie i posesoryjne norm uje p k t 1 § 16), a § 15 w spraw ach spadkowych. Przepisy te jednak nie w yczer pują bynajm niej wszystkich możliwych sporów z tych dziedzin prawa. i w takim w ypadku należy stosować przepis § 11 taksy, a gdy w artość przedm iotu sporu nie da się określić — przepis § 6 ust. 3. P rzykła dowo można np. w ym ienić spór o usunięcie niezgodności między tr e ścią księgi w ieczystej a rzeczywistym stanem praw nym (23 pr. rzecz.),, spory dotyczące użytkowania, hipoteki, zastaw u czy spory o ważność testam entu. P rzepisy norm ujące w ynagrodzenie za spraw ę o dział spadku nie dotyczą oczywiście sporów pow stałych w skutek odesłania na drogę procesu w try b ie art. 76 i 150 przep. o postęp, spadk.
V II.
Należy zaznaczyć, że § 21 taksy dotyczy tylko spraw rentow ych roz poznaw anych przez sądy ■ubezp. społ., gdyż tylko te sądy są szczegól nym i sądam i adm inistracyjnym i, p arag raf zaś 11 mieści się w rozdziale
№ 8 (4 4 ) n o w e r o z p o r z ą d z e n i a o w y n a g r o d z e n i u a d w o k a t o w 7 III „Spraw y adm inistracyjne”, może wiąc on dotyczyć tylko — w za kresie postępowania sądowego — sporów przed sądam i adm inistracyj nymi, tj. przed sądam i ubezp. społ. W spraw ach zatem rentow ych roz poznawanych przez sądy powszechne (odszkodowanie za w ypadki itp.) można do w artości przedm iotu sporu doliczać — obok rocznej w arto ści ren ty — kw otę dochodzoną z tytułu zadośćuczynienia za krzyw dę m oralną, w artości utraconego zarobku w okresie choroby, dodatkowe go dożywiania, zniszczonych rzeczy itp.
V I II .
Pom ijam przepisy taksy dotyczące spraw karnych. Sądzę, że w y powiedzieć się tu zechcą koledzy karnicy. W ogóle uwagi te nie w y czerpują całości zagadnienia (nawet tylko w zakresie wykładni). Są one jedynie częściowymi spostrzeżeniami, które jednak mogą mieć pew ne znaczenie przy stosowaniu przepisów taksy.
