Andrzej Wiśniewski
Przegląd wydawnictw prawniczych
Palestra 8/4(76), 47-51
N r 4 (76) P rzegląd w y d a w n ic tw p ra w n iczych
P rz y ta c z a m , b o s ię z tą o p in ią s o lid a r y z u ję w p e łn i. W łą c z n ie 2 ic h k o ń c o w y m w n io s k ie m . J a te ż , p o d o b n ie j a k a u to r , d o s trz e g a m ty p o w o ść p o s ta w i r e a k c ji. T a k ż e u n i e k tó r y c h p u b lic y s tó w „ P r a w a i Ż y c ia ” . L E K T O R M Z E G L Ą D W Y D / % W I M i C T W M A W M I C Z Y C H J . I g n a t o w i c z: O c h ro n a p o sia d a n ia . W y d . P r a w n . W a r s z a w a 1963 r., s. 272. W n a u c e p r a w a c y w iln e g o t r u d n o zn ale źć d ru g i ta k i p ro b le m , k t ó r y b y w z b u d z a ł ty le s p rz e c z n o ś c i co k w e s ti a o c h ro n y p o s ia d a n ia . O c h ro n a p o s ia d a n ia b o w ie m w y ła n ia tr u d n o ś c i, k tó r e n ie w y s tę p u ją w w ię k sz o ś c i s p r a w c y w iln y c h . J e d n a k że n ie s ą to tr u d n o ś c i, k tó r y c h b y n i e m o ż n a b y ło p rz e z w y c ię ż y ć p rz y p o m o c y o d p o w ie d n ie j w y k ła d n i l u b s to s o w a n e j in g e r e n c ji u s ta w o d a w c y .
A u to r o m a w ia n e j k s ią ż k i, b ę d ą c e j w n ik liw y m m o n o g ra fic z n y m o p ra c o w a n ie m o k re ś lo n e g o w ty t u l e p ro b le m u , p r z e p r o w a d z a w s z e c h s tr o n n ą a n a liz ę o c h ro n y p o s ia d a n ia . A n a liz ę tę p o p rz e d z a o m ó w ie n ie sp o łe c z n o -g o s p o d a rc z e j f u n k c j i o c h ro n y p o s ia d a n ia , m .in . ja k o u z u p e łn ie n ia o c h ro n y p ę ty t o r y j n e o r a z ja k o n a r z ę d z ia w a lk i z sa m o w o lą . O c h ro n a p o s ia d a n ia — p isz e a u to r — je s t i n s ty t u c ją p r a w n ą s iln ie p o w ią z a n ą z p r y w a tn ą w ła s n o ś c ią ziem i, c o je d n a k w c a le n ie o z n a c z a , że lik w id a c ja te j w ła s n o ś c i s p o w o d u je c a łk o w itą b e z p rz e d m io to w o ś ć ta k i e j o c h ro n y . P o n ie w a ż p o tr z e b a o c h ro n y p o s e s o ry jn e j je s t w n a s z y c h w a r u n k a c h u z a s a d n io n a , ró ż n y m i p rz y c z y n a m i o r a z p o n ie w a ż k a ż d a z ty c h p rz y c z y n n a le ż y do is to tn y c h m o ty w ó w te j o c h ro n y , p rz e to och ro n a" t a p o w in n a b y ć w n a sz y m u s ta w o d a w s tw ie u ję t a s z e r o k o , w s p o s ó b z a p e w n ia ją c y p o s ia d a c z o w i m o ż liw ie in te n s y w n e z a b e z p ie c z e n ie je g o in te re s ó w . O p o s ia d a n iu m o ż n a m ó w ić w te d y , g dy s ą s p e łn io n e tr z y w y m a g a n ia tz n . gdy is tn i e ją : 1) p o d m io t z d o ln y d o u z y s k a n ia p o s ia d a n ia , 2) o d p o w ie d n i p rz e d m io t o ra z 3) o d p o w ia d a ją c a k r y t e r iu m u s ta w y w ła d z a te g o p o d m io tu n a d p rz e d m io te m . W s z y s tk ie te tr z y e le m e n ty z o sta ły sz czeg ó ło w o o m ó w io n e w p ra c y . W k o n k lu z ji w y w o d ó w o p o s ia d a n iu ja k o p rz e d m io c ie o c h ro n y a u t o r s tw ie rd z a , że p o s ia d a n ie je s t w p r a w d z ie z ja w is k ie m p r a w n y m w ty m se n sie , iż r o d z i o k re ś lo n e s k u t k i p r a w n e , je d n a k ż e n ie je s t o n o p r a w e m p o d m io to w y m . P o g lą d o fa k ty c z n e j n a t u rz e p o s ia d a n ia j e s t u n a s p o g lą d e m p a n u ją c y m , p r z y ję ty m ta k ż e w o rz e c z n ic tw ie są d o w y m . C h a r a k te r y z u ją c o c h ro n ę p o s e s o ry jn ą , a u to r o m a w ia je j is to tę , w y s tę p u ją c e w p ro c e s ie z a k a z y b a d a n ia p r a w a , w a d liw o ś c i p o s ia d a n ia i d o b r e j w ia r y p o s ia d acza, c zas tr w a n i a p o s ia d a n ia , ty m c z a s o w y c h a r a k t e r w y r o k u o rz e k a ją c e g o p r z y w ró c e n ie p o s ia d a n ia , r o d z a je ro s z c z e ń i p o w ó d z tw p o s e s o ry jn y c h , s p rz e c z n o ść ro s z c z e n ia p o s e s o ry jn e g o z z a s a d a m i w s p ó łż y c ia sp o łe c z n e g o , o d rę b n o ś ć p ro c e s u p o s e s o ry jn e g o , w r e s z c ie s to s u n e k ro s z c z e ń p o s e s o ry jn y c h do ro s z c z e ń c h ro n ią c y c h w ła s n o ś ć i d o ro s z c z e ń o n a p r a w ie n ie sz k o d y , a ta k ż e s to s u n e k p ro c e s ó w p o s e s o r y jn y c h d o sipraw o ro z g r a n ic z e n ie o r a z d o p o s tę p o w a n ia a d m in is tr a c y jn e g o . W y m ie n io n e w y ż e j z a g a d n ie n ia n ie w y c z e r p u ją je d n a k b o g a te j p r o b le m a ty k i
48 P rzegląd w y d a w n ic tw p ra w n ic zy ch N r 4 (76) m o n o g r a fii. P o n a d to p r z e d s ta w io n a je s t w n ie j je s z c z e le g ity m a c ja c z y n n a i b i e r n a w p ro c e s ie p o s e s o r y jn y m , te r m 'n y d o c h o d z e n ia ro s z c z e ń p o s e s o ry jn y c h , 'po ję c ie n a r u s z e n ia p o s ia d a n ia , p r z y w ró c e n ie p o s ia d a n ia o ra z p e t y t o r y j n a o c h ro n a p o s ia d a n ia . P o ls k a b ib lio g r a fia p r a w n ic z a 1944— 1959. Z e s z y t 3. P o ls k a A k a d e m ia N a u k . I n s t y t u t N a u k P r a w n y c h . P W N . W a r s z a w a 1963 r., s. 1194.
U k a z a ł s ię ju ż o s ta tn i, tr z e c i to m P o ls k ie j b ib lio g r a fii p r a w n ic z e j, o p r a c o w a n e j p o d r e d a k c j ą p ro f . K a r o la K o ra n y ie g o w I n s ty tu c ie N a u k P r a w n y c h P A N . T o m t e n o b e jm u je p o z y c je b ib lio g r a fic z n e z z a k re s u p r a w a c y w iln e g o , p o s t ę p o w a n ia c y w iln e g o , p r a w a p ra c y , p r a w a ro ln e g o , o r g a n iz a c ji w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś ci, a d w o k a tu r y i n o t a r i a t u , p r a w a w y z n a n io w e g o o r a z v a r ia . U k ła d to m u o d p o w ia d a u k ła d o w i p r z y j ę te m u w o m ó w io n y c h w s w o im c z a s ie p o p r z e d n ic h to m a c h . T y tu ł y w s z y s tk ic h w y m ie n io n y c h k s ią ż e k i a r t y k u łó w p r z e tłu m a c z o n o n a ję z y k f r a n c u s k i.
P o u k a z a n iu s ię o b e c n e g o to m u w y d a n a z o sta ła w te n sp o só b cało ść n a s z e j p o w o je n n e j b ib lio g r a f ii p r a w n ic z e j d o 1959 r. w łą c z n ie . N a le ż y s ię s p o d z ie w a ć , że c e n n e t o d z ie ło b ę d z ie k o n ty n u o w a n e i że w n ie d łu g im c z a sie u k a ż ą s ię u z u p e ł n ie n i a z a w ie r a ją c e b ib lio g r a f ię p u b lik a c ji, k tó r e u k a z a ły s ię p o r o k u 1959.
M . S a w c z u k : Z d o ln o ś ć p ro c e s o w a w p o s tę p o w a n iu c y w il n y m . W y d . P ra w n . W a r s z a w a 1963 r., s. 112. N a s z u s ta w o d a w c a n ie p o d a je d e f in ic ji z d o ln o ś c i p ro c e s o w e j w ż a d n y m z p r z e p is ó w k .p .c . Stątd te ż w te o r ii i p r a k t y c e .p ra w n ic z e j p o ję c ie z d o ln o ś c i p ro c e s o w e j o k r e ś la s ię w r ó ż n y s p o s ó b , p rz y ty m — z d a n ie m a u t o r a o m a w ia n e j k s ią ż k i — c z ę s to n ie ja s n o , n ie w y r a ź n ie i c h w ie jn ie . T a n ie ja s n o ś ć w p o jm o w a n iu t a k w a ż n e j in s ty t u c ji p r o w a d z i d o n ie p o ż ą d a n y c h s k u tk ó w z p u n k t u w id z e n ia p r a w i d ło w e g o w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i. Ś w ia d c z y o ty m c h o ć b y ró ż n ic a , ja k a is tn ie je m ię d z y o rz e c z n ic tw e m s ą d o w y m a o rz e c z n ic tw e m a r b itr a ż o w y m w k w e s tii z d o l n o śc i p ro c e s o w e j p a ń s tw o w y c h je d n o s te k g o s p o d a r k i u s p o łe c z n io n e j n ie p o s i a d a ją c y c h o so b o w o śc i p r a w n e j. S p r a w a z d o ln o ś c i p ro c e s o w e j je s t w ię c z a g a d n ie n ie m o d u ż y m z n a c z e n iu te o r e ty c z n y m i p r a k ty c z n y m .
O m a w ia n a m o n o g r a fia ro z p o c z y n a s ię od p r z e d s ta w ie n ia u ję c ia z d o ln o ś c i p r o c e s o w e j w p ro c e s a c h n ie k tó r y c h p a ń s t w o b c y c h : s o c ja lis ty c z n y c h i k a p ita lis ty c z n y c h . T rz o n p r a c y s t a n o w i je d n a k a n a li z a p o ję c ia z d o ln o śc i p r o c e s o w e j. A u to r z a s t a n a w i a s ię n a d z a k re s e m te j z d o ln o śc i, ro z w a ż a z a g a d n ie n ie s to s u n k u z d o l n o ś c i p ro c e s o w e j d o p o ję c ia s tr o n y , o m a w ia tr e ś ć i k r y t e r i a u s t a le n i a zd o ln o ści p ro c e s o w e j. W ro z w a ż a n ia c h s w y c h a u to r o p ie ra się w z a sa d z ie n a o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is a c h , je d n a k ż e p rz y o m a w ia n iu p o sz c z e g ó ln y c h z a g a d n ie ń sz e ro k o u w z g lę d n ia p r o j e k t k o d e k s u p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o . A n a liz u ją c k o n s e k w e n c je w y p ły w a ją c e z p r z y ję c ia z d o ln o śc i do z o b o w ią z y w a n ia s ię p rz e z u m o w ę (a w e d łu g p r o j e k t u — z d o ln o śc i d o c z y n n o śc i p r a w n y c h ja k o w y z n a c z n ik a zdo ln o ści p r o c e s o w e j), a u t o r o m a w ia zd o ln o ść p r o c e s o w ą i s ą d o w ą , probierni „ o g ra n ic z o n e j” zd o ln o ś c i p r o c e s o w e j, p rz y c z y n y p o w o d u ją c e o d e b r a n ie z d o ln o śc i p ro c e s o w e j,
N f 4 (76) P rz e g l ą d w y d a w n i c t w p r a w n i c z y c h 49
d o m n ie m a n ie is tn ie n ia z d o ln o ści p ro c e s o w e j. A u to r p r z e p r o w a d z a te ż o d g r a n ic z e n ie od p o ję c ia z d o ln o ś c i p ro c e s o w e j ta k i c h p o ję ć , j a k le g ity m a c ja p ro c e s o w a , l e g ity m a c ja fo r m a ln a , zd o ln o ść p o s tu la c y jn a .
W p r a c y p r z e d s ta w io n a je s t zd o ln o ść p ro c e s o w a p o d m io tó w n ie b ę d ą c y c h o s o b a m i fiz y c z n y m i, a w ię c osób p r a w n y c h i p o d m io tó w n ie b ę d ą c y c h o s o b a m i p r a w n y m i. Z a jm u ją c s ię s y tu a c ją p ro c e s o w ą ty c h o s ta tn ic h , a u t o r w y c ią g a n a s t ę p u ją c y w n io s e k : „ I s tn ie je m o ż liw o ść te o r e ty c z n e g o u z a s a d n ie n ia d z ia ł a n ia w p o s tę p o w a n iu c y w iln y m o rg a n iz a c ji n ie w y p o s a ż o n y c h w o so b o w o ść p r a w n ą . W z w ią z k u z ty m n a le ż a ło b y p rz y ją ć , że o rg a n iz a c je t e p o s ia d a ją z d o ln o ś ć p r o c e s o w ą , a w ię c i s ą d o w ą , p rz y cz y m ic h s t r u k t u r a o r g a n iz a c y jn a n ie p o w in n a s t w a r z a ć w ą tp liw o ś c i co d o teg o , k o g o d o ty c z y o d p o w ie d z ia ln o ś ć c y w iln a z a ic h d z ia ła ln o ś ć ”. T a k ie ro z w ią z a n ie , d a ją c e m o ż liw o ść p e łn o p r a w n e g o u c z e s tn ic tw a o r g a n iz a c ji i je d n o s te k g o s p o d a rk i u sp o łe c z n io n e j o ra z in n y c h o r g a n iz a c ji W p o s t ę p o w a n i u c y w iln y m , m ia ło b y d u że z n a c z e n ie d la p r a k t y k i sąidow ej i a r b i t r a
ż o w e j.
A r c h iw u m K r y m in o lo g ii. Tom. II . Z a k ła d K r y m in o lo g ii I n s t y t u t u N a u k P r a w n y c h P A N . P W N . W a r s z a w a 1964 r., s. 392.
D ru g i to m A rc h iw u m K ry m in o lo g ii, w y d a w a n e g o p o d r e d a k c j ą p ro f. d r a S t a n is ła w a B a ta w ii, k ie r o w n ik a Z a k ła d u K ry m in o lo g ii IN P P A N , z a w ie r a c z te r y in t e r e s u j ą c e r o z p r a w y .
W p ie r w s z e j, o b s z e r n e j ro z p r a w ie d r ' J e r z y J a s iń s k i p is z e o k s z t a łt o w a n iu się p rz e s tę p c z o ś c i n ie le tn ic h w la ta c h 1951—1960 w ś w ie tle s t a t y s t y k i s ą d o w e j. W p o d s u m o w a n iu s w e j p r a c y , o p a r te j n a w s z e c h s tr o n n e j a n a liz ie d a n y c h s t a t y s ty c z n y c h , a u to r p is z e m .in ., że d a n e s t a ty s t y k i s ą d o w e j i m ilic y jn e j n ie in f o r m u j ą o r z e c z y w is ty c h r o z m ia r a c h p rz e s tę p c z o ś c i n ie le tn ic h . M o g ą o n e b y ć je d n a k p o m o c n e p r z y o c e n ie z m ia n n a s ile n ia te j p rz e s tę p c z o ś c i w d łu ż s z y c h o k re s a c h .
W d r u g ie j p r a c y o m ło d o c ia n y c h p r o s ty tu t k a c h d r M a g d a le n a J a s iń s k a p o d a je a n a li z ę so c jo lo g ic z n ą b a d a ń p ro c e s u w y k o le ja n ia się dziew rcząt. A n a liz a o p a r ta j e s t n a b a d a n ia c h , k tó r y m i o b ję to 100 d z ie w c z ą t i m ło d o c ia n y c h k o b ie t z t e r e n u W a rs z a w y . A u to r k a w s k a z u je , że ja k k o lw ie k o b e c n ie r o z m ia r y p r o s t y t u c j i są u n a s z n a c z n ie m n ie js z e n iż w o k re s ie p r z e d w o je n n y m , to je d n a k p r o s t y t u c j a n ie m o ż e b y ć u z n a n a za z ja w is k o z a n ik a ją c e , n a co wTs k a z u je c h o ć b y f a k t , że o k o ło 40% k o b ie t u p r a w ia j ą c y c h p r o s ty tu c ję to k a te g o r ia p r o s y tu te k m ło d o c ia n y c h (do 25 la t). P ro f . d r S ta n is ła w B a ta w ia i d r L id ia U s z k ie w ic z o w a o m a w ia ją w n a s t ę p n e j ro z p r a w ie p r o b le m a ty k ę s y m u la c ji z a b u rz e ń p s y c h ic z n y c h i z a b u r z e ń p s y c h ic z n y c h r e a k t y w n y c h w p r a k ty c e s ą d o w o - p s y c h ia tr y c z n e j i p e n it e n c ja r n e j.
W o s ta tn ie j ro zip raw ie d r A n d rz e j Ś w ię c ic k i p r z e d s ta w ia r o z m ia r s p o ż y c ia n a p o jó w a lk o h o lo w y c h w P o ls c e w ś w ie tle b a d a ń a n k ie to w y c h . B a d a n ia t e b y ły p rz e p r o w a d z o n e w lu ty im i m a r c u 1961 r., a p o w tó rz o n e w p a ź d z ie r n ik u 1962 r. B a d a n ia a n k ie to w e u ja w n iły m .in ., że około 1/10 m ie s z k a ń c ó w m a ją c y c h p o w y ż e j 18 l a t w y p ija p o ło w ę c a łe j ilo ś c i n a p o jó w a lk o h o lo w y c h s p o ż y w a n y c h w P o ls c e i ż e ’ w b r e w ro z p o w s z e c h n io n y m p o g lą d o m n a jw ię k s z e sp o ż y c ie w in a w y s tę p u j e u -osób, k tó r e p i j ą n a jw ię c e j, w ó d k i.
50 P rzegląd w y d a w n ic tw p ra w n ic zych N r 4 ( ? « K o d e k s m o r s k i o ra z p r z e p is y w p r o w a d z a ją c e i s k o r o w id z a lfa b e ty c z n y . W y d a w n ic tw o M o r s k ie . G d y n ia 1963 r., s. 212. U c h w a le n ie K o d e k s u m o rs k ie g o b y ło p o w a ż n y m w y d a r z e n ie m d la ro z w o ju n a s z y c h s to s u n k ó w p r a w n y c h z w ią z a n y c h z ż e g lu g ą m o r s k ą , a ta k ż e d la d a ls z e g o r o z w o ju m y ś li p r a w n ic z e j i e k o n o m ic z n e j w ty m z a k re s ie .
O b e c n ie u k a z a ło s ię n a k ła d e m W y d a w n ic tw a M o rs k ie g o k s ią ż k o w e w y d a n ie k o d e k s u . K s ią ż k a , w y d a n a w p la s tik o w e j o k ła d c e w f o r m a c ie p o w s z e c h n ie p r z y ję t y m d la p o d rę c z n y c h te k s tó w p ra w n y c h , z a w ie r a te k s t u s ta w y z dn. 1 g r u d n i a 1961 r . — K o d e k s im o rs k i o ra z u s ta w ę z t e j s a m e j d a ty — P rz e p is y w p r o w a d z a ją c e k o d e k s m o r s k i. W y d a n ie z a o p a trz o n e j e s t w b a r d z o sz c zeg ó ło w y s k o r o w id z rz e c z o w y (o o b ję to ś c i n ie w ie le m n ie js z e j o d s a m e g o te k s t u k o d e k s u ), c o p o z w a la n a s z y b k ie o d n a le z ie n ie p o tr z e b n e g o p r z e p is u n a w e t o so b o m rz a d k o s ty k a ją c y m s ię z ty m a k te m p r a w n y m . S k o ro w id z te n u ła t w i te ż p o s łu g iw a n ie s ię k o d ek sem , ty m w s z y s tk im , k tó r z y z r a c j i w y k o n y w a n e j p ra c y m u s z ą się g a ć d o je g o p r z e p is ó w . J . J . N o w a k : P r a w o i o r g a n iz a c ja o c h r o n y p r z y r o d y w P olsce. W y d . P r a w n . W a r s z a w a 1964 r., s. 142. P r a w o o c h r o n y p r z y r o d y je s t je d n y m z o s ta tn io p o w s ta ły c h d z ia łó w p r a w a a d m in is tr a c y jn e g o , ja k k o lw ie k o c h r o n a p r z y r o d y o d d a w n a z n a jd o w a ła s w ó j w y r a z w u s ta w o d a w s tw ie w s z y s tk ic h n ie m a l p a ń s t w k u l t u r a l n y c h , z w ła sz c z a ta m . g d z ie — j a k p isz e a u t o r — ro z w ó j c y w iliz a c ji te c h n ic z n e j, p r z e m y s ł i ro ln ic tw o w y p a r ły n ie m a l c a łk o w ic ie p ie r w o tn ą p r z y r o d ę lu b te ż w d u ż e j m ie rz e p r z y c z y n ił y s ię d o je j z n isz c z e n ia . Z c h w ilą ro z c ią g n ię c ia p o ję c ia in t e r e s u p u b lic z n e g o n a z a c h o w a n ie p o sz c z e g ó ln y c h o b ie k tó w p r z y r o d y lu b c a ły c h ich z b io ro w isk , n a z a c h o w a n ie p ię k n a , a n a w e t ty lk o s w o is te g o c h a r a k t e r u ro d z im e g o k r a j o b r a z u , p o d le g a ją o n e o p ie c e i o c h ro n ie z m o c y p r a w a . T a k w ię c s p e c ja ln e u s t a w y o o c h r o n ie p rz y r o d y i k r a j o b r a z u s ą w y tw o r e m n a jn o w s z y c h c z asó w . N a s z a o b e c n a u s ta w a o o c h ro n ie p rz y r o d y z 1947 r., k t ó r a z a s tą p iła u s ta w ę z 1934 r., o d z w ie rc ie d la n a jn o w s z e p r ą d y w d z ie d z in ie o c h ro n y p r z y r o d y i m .in . t r w a l e w ią ż e z a g a d n ie n ia o c h ro n y p r z y r o d y z p la n o w a n ie m p rz e s trz e n n y m . T e m a te m o m a w ia n e j p r a c y j e s t p rz e d s ta w ie n ie z a g a d n ie n ia p r a w o d a w s tw a w z a k r e s ie o c h ro n y p rz y r o d y w P o ls c e w je g o h is to ry c z n y m ro z w o ju , j a k r ó w n ie ż p r z e d s ta w ie n ie o b e c n e g o s t a n u p ra w n e g o w t e j d z ie d z in ie o r a z o rg a n iz a c ji p a ń s t w o w e j i sp o łe c z n e j o c h ro n y p r z y r o d y . K s ią ż k a s k ł a d a się z d w ó c h części. C zęść p ie r w s z a m a c h a r a k t e r o p is o w y i j e s t ja k g d y b y o b s z e r n y m w p r o w a d z e n ie m w p o w s ta n ie , ro z w ó j i p r z e m ia n y p r a w a o c h ro n y p r z y r o d y w P o ls c e o ra z w p o d s ta w y o r g a n iz a c y jn e te j o c h ro n y . C zęść d ru g a k s ią ż k i je s t z b io r e m p r z e p i só w p r a w n y c h o b e jm u ją c y c h u s ta w ę o o c h ro n ie p rz y r o d y w r a z z ro z p o r z ą d z e n ia m i w y k o n a w c z y m i o ra z w y c ią g i z in n y c h p rz e p is ó w p r a w n y c h z z a k r e s u p r a w a a d m in is tr a c y jn e g o , k tó r e d o ty c z ą o c h ro n y z a so b ó w p rz y r o d y .
K s ią ż k a p o p rz e d z o n a je s t p rz e d m o w ą p ió r a p ro f. d r a W a le re g o G o e tla .
S tu d i a c y w ilis ty c z n e . T o m IV . P W N . K r a k ó w 1963 r., s. 212.
K o le jn y IV to m z b io ru r o z p r a w z z a k r e s u p r a w a c y w iln e g o , p r a w a m ię d z y n a r o d o w e g o p ry w a tn e g o , p r a w a p r a c y o ra z p r a w a p ro c e s o w e g o c y w iln e g o z a
N r 4 (76) P r z e g l ą d p r a s y p r a w n i c z e j 51 w ie r a n a s t ę p u ją c e r o z p r a w y : p ro f, d r a K a z im ie rz a P rz y b y ło w s k ie g o o n ie d o p u s z c z a ln o śc i w s p ó ln y c h te s ta m e n tó w , d r a K a r o la G a n d o ra o k o n w e r s j i n ie w a ż n y c h c z y n n o śc i p ro c e s o w y c h , d r a S y lw e s tr a W ó jc ik a o p o ję c iu u m o w y o d z ie ło i d o c. d r a M ie c z y s ła w a S o ś n ia k a o le x lo c i d e lic ti c o m m is si w m ię d z y n a ro d o w y m p r a w ie p r y w a tn y m .
M . M a n e l i : H isto ria d o k t r y n p o lity c z n o - p r a w n y c h X I X w ie k u . C zę ść I. P W N . W a r s z a w a 1964 r., s. 244.
W k o ń c u X V I I I w ie k u u k s z ta łto w a ły się w N ie m c z e c h k o n c e p c je filo z o fic z n e o ra z p o lity c z n o - p r a w n e , k tó r e o k re ś la m y d z is ia j o g ó ln ie m ia n e m k la s y c z n e g o id e a liz m u n ie m ie c k ie g o . N a jw y b itn ie js z y m i p r z e d s ta w ic ie la m i te g o k i e r u n k u b y li K a n t, F ic h te , H e g e l i S c h e llin g . Ci w ie lc y m y ś lic ie le d z ia ła li w sz c z e g ó ln ie t r u d n y m i s k o m p lik o w a n y m o k re s ie d z ie jó w N ie m ie c i E u ro p y . W A n g lii, H o la n d ii i F r a n c j i tr iu m f o w a ł y ju ż p o d s ta w o w e id e e m ie sz c z a ń s k ie . A le n a p ły w a ją c e z ty c h k r a j ó w d o N ie m ie c n o w e f o r m y ż y c ia i n o w e id e e n ie n a t r a f i a ł y je s z c z e w ó w c z a s n a p o d a tn y g r u n t sp o łe c z n y . B u rż u a z ja n ie m ie c k a z a jm o w a ła je s z c z e w o w y m c z a s ie z u p e łn ie in n ą p o z y c ję sp o łe c z n ą i e k o n o m ic z n ą n iż n p . b u r ż u a z j a f r a n c u s k a i b y ła o d n ie j z n a c z n ie sła b s z a i m n ie j ro z w in ię ta . D la te g o te ż — j a k p is z e a u t o r o m a w ia n e j k s ią ż k i — p r z e n ik a ją c e z s ą s ie d n ic h k r a j ó w p o s tę p o w e id e e n a b ie r a ły u N ie m c ó w c h a r a k t e r u a b s tr a k c y jn e g o . S ta w a ły s ię o n e n ie h a s ł a m i d o w a lk i i p r z e m ia n , lecz w n a jle p s z y m ra z ie p rz y g o to w y w a ły r e w o l u c j ę w u m y s ła c h . W te j s y t u a c ji p r o te s t p rz e c iw k o is tn ie ją c y m s to s u n k o m w y r a ż a ł się w a b s t r a k c y j n e j f o r m ie filo z o fic z n e j.
P r z e d s ta w ie n ie p o g lą d ó w K a n ta i H e g la j e s t p rz e d m io te m ro z w a ż a ń a u t o r a w p o c z ą tk o w y c h ro z d z ia ła c h k s ią ż k i. K s ią ż k a t a w y p e łn ia lu k ę w n a s z e j l i t e r a tu r z e , p o ś w ię c o n a j e s t b o w ie m o m ó w ie n iu p o g lą d ó w ty c h a u to r ó w n a p a ń s t w o i p ra w o , a w ię c p r z e d s ta w ie n iu z a g a d n ie ń , k tó r y m in n e o p ra c o w a n ia n ie p o ś w ię c a ją z a z w y c z a j z b y t w ie le m ie js c a .
D a lsz e ro z d z ia ły k s ią ż k i d o ty c z ą lib e r a ln y c h te o r ii p a ń s tw a i p r a w a , b ę d ą c y c h o d p o w ie d n ik ie m id e i w o ln e j k o n k u r e n c ji. U p o d s ta w ty c h te o r ii le ż a ła k o n c e p c ja m a k s y m a ln e g o o g ra n ic z e n ia in g e r e n c ji p a ń s t w a W s p r a w y e k o n o m ic z n e i sp o łe c z n e . A u to r p r z e d s ta w ia t u p o g lą d y n a p a ń s tw o i p r a w o A d a m a S m ith a , B e n ia m in a C o n s ta n ta , J e r e m y B e n th a m a , W ilh e lm a v o n H u m b o ld ta i J o h n a S t u a r t a M illa. A. WI Ś N I E WS K I P R Z E G L Ą D P R A S Y P R A W IM I C Z E J
