Z komisji pracy społecznej przy
Naczelnej Radzie Adwokackiej
Palestra 12/6(126), 22-26
1968
Z komisji pracy społecznej
przy N aczelnej Radzie A dw okackiej
I spotkanie adwokatów-działaczy rad narodowych
W ram ach problemowych spotkań adwokatów-działaczy społecznych odbyło się w dniu 30 m arca 1968 roku spotkanie adwokatów-działaczy rad narodowych.
Celem tego spotkania było: 1) przedstawienie — na tle zadań i roli rad narodowych — pracy adwokatów radnych, członków komisji pro blemowych rad, działaczy Komitetów F rontu Jedności Narodu, komisji pojednawczych itp .; 2) omówienie trudności, jakie napotyka działalność społeczna w radach narodowych; 3) w ym iana doświadczeń wzajem nych; 4) przeliczenie sił faktycznego ak ty w u społecznego; 5) próby ustalenia kierunków dotychczasowego działania oraz próby rozwinięcia pracy spo łecznej adwokatów w radach narodow ych w przyszłości.
W prowadzenia do narady dokonał wiceprezes Naczelnej Rady Adwo kackiej kol. Tadeusz G i e r z y ń s k i , który przewodniczył naradzie w raz z przewodniczącym Komisji P racy Społecznej przy NR A kol. H en rykiem P a l u s z y ń s k i m . Udział w naradzie wzięli: dyrektor Biura do Spraw Prezydiów Rad Narodowych Adam Wendel, prezes NRA S ta nisław Godlewski oraz wiceprezes NRA Zdzisław Krzemiński.
Teoretyczną podbudowę rozważanych zagadnień dał prof. Jerzy S t a r o ś ć i a k w .wygłoszonym referacie o aktualnych zagadnieniach roz w oju rad narodowych w państw ach socjalistycznych. R eferat objął pro blem atykę dotyczącą efektywności działania ap aratu państwowego, reali zacji idei samorządności społecznej w radach narodowych, omówił kon cepcje i granice dopuszczalności różnorodnej działalności organów rad dla zapewnienia największej wydolności pracy społecznej danego terenu, pew nej elastyczności w doborze form działania i dostosowania do jego w arunków oraz przedstaw ił podział kom petencji między organam i tere nowymi i pozycję komisji rad narodowych (koncepcję komisji jako: 1) zespołu fachowców, 2) przedstawicieli czynnika społecznego, 3) organu decydującego w określonym zakresie za' prezydia rad narodowych, 4) organu dopełniającego prezydium).
R eferat uwzględnił rozw ijanie się nowych form praw nych działania organów rad, zabezpieczenie praworządności w toku w ykonywania za kreślonych organom rad funkcji i rolę w tym czynnika prawnego oraz
rozbudowę m aterialnej odpowiedzialności cyw ilnoprawnej ap aratu za je go działalność, wskazał na znaczenie organizacji społecznych jako pod budowy rad, przedstaw ił rolę radcy prawnego-zawodowego czy społecz nego, perspektyw y zmian w funkcjonow aniu ap aratu adm inistracyjnego w aspekcie rozbudowy technicznej bazy jego funkcjonowania, podkre ślił wreszcie w zrastanie roli praw a cywilnego przy nadaw aniu prawnego kierunku działania organizacjom państwowym, wagę k u ltu ry pracy ad m inistracji, rolę kontroli czynnika społecznego w kształtow aniu k u ltu ry
N r 6 <126) K o m is ja P r a c y S p o łe c z n e j N R A 23
R eferat opierał się na szerokirfi m ateriale porównawczym.
Prelekcję prof. Starościaka uzupełniły objęte program em spotkania szerokie wypowiedzi trzech adwokatów-działaczy rad, oparte na własnych ■doświadczeniach.
Kol. Janina W i t u l s k a , radna Dzielnicowej Rady Narodowej W ar- szawa-Sródmieście, opierając się na w łasnych obserwacjach, omówiła w i doczny brak działaczy praw ników w pracach komisji rad i organizacji
społecznych, wskazywała na rolę praw ników w szkoleniu aktyw u spo łecznego pracującego w kolegiach karno-adm inistracyjnych i w szkole niu opiekunów społecznych, potrzebę szerszego udziału adwokatów w K om itetach F rontu Jedności Narodu jako masowej bazy organizacyjnej dla działalności rad (szczególnie przy zbieraniu, opracowywaniu i prze kazyw aniu wniosków aktyw u społecznego oraz przy inicjowaniu, róż norodnych czynów społecznych). R eferentka podnosiła szczególnie po zy tyw ną rolę wyczulenia zawodowego praw ników na wypadki narusza nia praworządności bądź nieliczenia się z obowiązującym porządkiem praw nym . Ponadto kol. W itulska przedstawiła rozwój historyczny orga nów władzy terenow ej od 1944 r., jak również zakres ich działalności, ze szczególnym uwzględnieniem pracy komisji rad.
Kol. Adam B a u e r , radny Dzielnicowej Rady Narodowej K raków - -Podgórze, omówił na przykładzie swojego terenu, jak odbija się w po zytyw nej ocenie społecznej udział radnych-adw okatów, którzy nie tylko utrzym ują, ale i powiększają swój stan liczbowy. W swojej wypowiedzi kol. B auer przedstaw ił rolę komisji rad jako szkoły działaczy społecznych, realizujących w nich — obok podstawowych problem ów — atm osferę ko leżeńską wzajemnego zaufania i pomocy, rozbudzającą silnie ambicje osobiste i grupowe. Mówca uważa, że kryteriu m w yboru komisji po w inny stanowić: fachowość, osobiste zainteresow ania radnego, doświad czenie w dotychczasowej pracy społecznej i politycznej, z tym nadto uzu pełnieniem, że — jego zdaniem — praw nik najwięcej może zdziałać w Komisji ochrony porządku i bezp. publ. w dziedzinie praworządności,
gw arancji praw osobistych człowieka na styku obyw atel-urząd.
Kol. Bauer przedstaw ił potem osiągnięcia praw ników -radnych K ra kowa w opracowywaniu na posiedzenia Rady w ytycznych polityki kar dla kolegium karno-adm inistracyjnego ( przy uwzględnieniu propor cji z orzecznictwem sądowym oraz . nasilenia pewnych wykroczeń), podkreślił ich wpływ na podnoszenie au to ry tetu kolegium orzekającego karno-adm inistracyjnego przez właściwe, zgodne z procedurą prow adze nie spraw w atm osferze powagi, spokoju, rzeczowości, do czego w zna cznym stopniu przyczynia się wizytowanie przez komisje rozpraw, oraz oddziaływanie na term inow e wykonywanie kar.
Kol. B auer omówił też doświadczenia dotyczące pomocy udzielanej organom MO w celu popraw ienia ich w arunków pracy przez zapoznanie bezpośrednie z tym i w arunkam i członków komisji ochrony porządku i bezp. publ. a następnie członków rady. Przedstaw ił następnie doświad czenia z dokonanej przez Komisję kontroli akt w skutek wniesionych skarg oraz dał przekrój analizy tej ważnej dziedziny pracy. Referent roz winął szeroko zagadnienie roli praw nika dla prawidłowości styku urząd- -obyw atel z jednej strony przez: a) stałe doszkalanie pracowników rad,
24 K o m is ja P r a c y S p o łe c z n e j N R A Nr 6 (126>
b) sygnalizowanie o przepisach spraw iających trudności pracownikom przy ich interpretow aniu, a to w celu spowodowania ich właściwego w y jaśnienia, c) przygotow anie wzorów pism ułatw iających pracę adm ini stracji itp., a z drugiej strony przez: a) podnoszenie 'świadomości praw nej w społeczeństwie za pomocą popularyzacji praw a, b) szerokie sto sowanie ustnej inform acji, inform atorów , tablic, wywieszek itp. dla
uniknięcia absorbowania tym m erytorycznych pracowników (według da nych przedstaw ionych przez kol. Bauera, z jego terenu 28% interesantów zgłasza się po same tylko inform acje), c) przyjm ow anie interesantów w okresie dla nich dogodnym, d) uspraw nianie organizacji i metod pracy przez eliminowanie law iny zaświadczeń i załączników (w w ielu w y padkach można tego uniknąć przez term inow e w prowadzanie danych do- dowodu'osobistego, jak np. dane z wpisów ak t stanu cywilnego, poświad czenie zamieszkania, poświadczenie miejsca pracy itp.), e) przyśpiesze nie załatw ienia spraw y w postępow aniu adm inistracyjnym , f) stosowa nie choćby m ałej mechanizacji w p racy biurow ej, g) podnoszenie kul tu ry urzędow ania i okazywanie życzliwości interesantom .
Kol. Stanisław R o g o ż , radny Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie, przedstaw ił szeroki — po w yzwoleniu — udział adw okatów w organizowaniu adm inistracji terenow ej oraz w arunki tej pracy, za sygnalizował do rozważenia fak t zmniejszenia się w chwili obecnej aktyw ności adwokatów w radach narodowych, w skazując przy tym , że składa ją się na to z jednej strony czynniki tkwiące w samej adw okaturze, a z drugiej strony niedostrzeganie często w terenie adwckatów-społeczników.
Kol. Rogoż wskazał na potrzebę szerszego udziału adwokatów w p ra cach rad i komisjach oraz większego zainteresow ania się spraw am i swe go miasta, pow iatu, województwa. Zwrócił też uwagę na jednostronność kierunku aktywności radnych adwokatów i członków komisji na Rze- szowszczyżnie, gdyż tam wszyscy adwokaci radni są członkami Komisji ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego, z dużym w praw dzie dla tych komisji pożytkiem, ale jednocześnie ze szl^odą dla Komisji planu- i budżetu, gospodarki kom unalnej, rolnej i innych. R eferent omówił także inicjatyw y adwokatów radnych w przygotow aniu uchw ały P rezy dium W ojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie o kontroli in stru k tażu i nadzorze w radach narodow ych oraz inicjatyw y dotyczące nowych form pracy komisji i nowych kierunków zainteresow ań (np. organizacja Studium Zaocznego W ydziału P raw a U niw ersytetu im. M arii Curie- -Skłodowskiej w Lublinie, spotkania z profesoram i tego Studium itp.).
Kol. Rogoż zwrócił ponadto uwagę na niedocenianie pracy adw okata radnego w środowisku prawniczym, n a trudności pogodzenia pracy za wodowej z pracą społeczną i na zdarzający się w tym zakresie b rak zro zumienia i pomocy ze strony sądu. * Pełna życzliwość kolegów w zastę powaniu społecznika n atrafia ponadto na trudności związane z odpłat nością substytucji, co w ym agałoby rozważenia przez naczelne organy adw okatury. *
• S p ra w y p o w y ż s z e K o m is ja P r a c y S p o ł. p r z y N R A p r z e d s ta w iła d o ro z w a ż e n ia P r e z y d iu m N R A .
Nr 6 -(126) K o m is ja P r a c y S p o łe c z n e j N R A
W dalszym toku dyskusji omawiano m. in. następujące sprawy: 1) potrzebę ścisłej więzi ze społeczeństwem w terenie, co w aru n k u je
skuteczność działania, możność dostrzegania m ankam entów i podej mowania właściwych sposobów dla ulepszania działania organów ad m inistracji, przełam yw ania wypadków jej skostnienia, a czasem n a w et — przełam yw ania u praw ników tendencji do zwężania proble m atyki (adw. Górecki — Łódź, Kom isja zdrowia i Komisja ochrony porządku i bezp. publ.);
2) szczególnie pozytywne dyspozycje praw nika-społecznika, wiążące go kw alifikacje zawodowe z postaw ą działacza. Aby te w alory na leżycie wykorzystać, należy skoncentrować się w działalności na terenie komisji do problem atyki zasadniczej i wyłowić istotne za gadnienia (np. Komisja rolnictw a i leśnictw a St. Rady Narodowej przyczyniła się do w prowadzenia art. 53 w znowelizowanych prze pisach ustaw y wywłaszczeniowej z 1961 r., pozwalającego na w y płacenie odszkodowania tym rolnikom m. W arszawy, którzy nadal użytkują swoje gospodarstwa, a obecnie analizuje zagadnienie norm obszarowych w powiązaniu z klasyfikacją gruntu), dalej — należy wpływać, przez aktyw izacje praw ników adwokatów w radach, na podnoszenie poziomu pracowników adm inistracji i k u ltu ry urzędo wania, szczególnie w spraw ach lokalowych i podatkowych (adw. Stanisław Laskowski, Kom. roln. i leśn. St. Rady Narodowej); 3) konieczność większego wyczulenia i elastyczności organów adm ini-
tracji na specyfikę i szczególne w arunki teren u oraz na konieczność sygnalizowania władzom centralnym potrzeby skontrolowania i zre widowania w tym zakresie przepisów, dotyczących np. zagadnienia tabel wywłaszczenionych (adw. Mendys — Powiatowa Rada Naro dowa w Jaśle);
4) na przykładzie nowego ustaw odaw stw a rolnego — wagę popularyza cji praw a, kom entow ania i w yjaśniania jego założeń oraz płynących stąd korzyści dla rolnika i dla k ra ju oraz wagę strzeżenia właściwej jego realizacji, jak również znaczenie czynnego i pogłębionego sto sunku do uchw alanych projektów uchwał ^ad, wreszcie wagę w y boru do organów adm inistracji ludzi związanych z terenem przyszłe go działania (adw. T. Zaw ierucha — Pow. Rada Nar. Zambrów)-5) doświadczenia z pracy Komisji ochrony porządku i bezpieczeństwa
publicznego w zakresie: a) w spółpracy z kolegiami orzekającym i karno-adm ., b) w alki z alkoholizmem, chuligaństw em , przestępstw a mi drogowymi (adw. Boczar — MRN W ałbrzych i adw. Stańkiew i- czowa — PRN Grodzisk Maz.);
6) specyfikę p racy społecznej na ziemiach odzyskanych (adw. Irena Krzyczkowska — M iejska Rada Narodowa w Raciborzu);
7) zakres i kierunki pracy społecznej adw okatów -kobiet (adw. Bielaw ska-Jackow ska — Łódź);
8) niepokojący fak t b rak u młodych adwokatów i aplikantów adwo kackich w dziedzinie p racy społecznej w radach narodowych (adw. T. Rzęsisty — MRN w Jeleniej Górze);
2 6 K o m is ja P r a c y S p o łe c z n e j N R A Nr 6 (126)
9) potrzebę uaktyw nienia się w różnych organizacjach, tak by na tej drodze adw okatura dała się poznać w pracy społecznej i uzyskała przez to w arunki do w ysuw ania kandydatów na radnych (adw. Ćwikowski F. — PRN w Jeleniej Górze i adw. Wolski — Pow. Ra da Narodowa w Radomsku);
10) zw racanie uwagi na podnoszenie au to ry tetu komisji w celu skutecz nego jej działania (adw. M ajbaum — rada w Opolu Lubelskim); 11) rolę i doświadczenia w pracy w komisjach rozjemczych (adw. Kieł-
czewska, adw. Pawłowski — Kom. Pojedn.).
W toku dyskusji zabrał również głos prezes Naczelnej Rady Adwoka ckiej adwokat Stanisław G o d l e w s k i . Oceniając spotkanie pozytyw nie, mówca podkreślił żarliwość i zaangażowanie uczestników spotkania, wskazał na postęp w pozytywnej ocenie przez spełeczeństwo adw okatury, ocenił, że obecne spotkanie pozwala na zaprezentow anie adw okatury w jej pracy w dziedzinie społecznej, podkreślił wagę ożywienia tej pracy dotyczącej działalności rad narodowych, zaznaczył wreszcie, że adwoke- tu ra stanow i dużą rezerw ę sił społecznych dla realizacji zadań ogólne - państw ow ych i ogólnonarodowych.
Szerokiego podsumowania dyskusji dokonał wiceprezes Naczelnej R ady Adwokackiej adwokat Tadeusz G i e r z y ń s k i , który zwrócił uwagę na to, że spotkanie przybrało charakter narady roboczej n r l problem am i rad narodowych i zawierało bogaty m ateriał, szczególnie od strony -organizacji pracy i funkcjonalności adw okata jako działacz-1 społecznego w radach. Spotkanie wysunęło zagadnienia dotyczące zsyn chronizowania pracy adw okata-radnego z jego obowiązkami zawodowymi w ykazało potrzebę zainteresow ania się przez adwokatów-działaczy rad szerokim zakresem problem atyki gospodarczej (plany roczne i pięciolet nie, budżet, plany regionalne itp.), udziałem adwokatów w pracy o szer szym w achlarzu komisji. Mówca podniósł, że za mało może mówiono no naradzie o doświadczeniach w łasnych i niedostatecznie podkreślano fu n kcje kontroli społecznej w radach narodowych.
Wiceprezes Gierzyński zwrócił uwagę na konieczność większego w y czulenia „P alestry ” i zćśpołów adwokackich na w alor pracy w radach narodowych, zachęcał do podjęcia przez kolegów publicystyki w zakresie te j pracy, co podniosłoby jeszcze bardziej jej efekty, zwrócił uwagę na cenne inicjatyw y społeczne adw okatów -radnych, podnoszące aktywność polityczną i spełpc7'ną środowiska, wreszcie podkreślił, że obecne spot kanie ro~Ja'viło wiele zagadnień przed radam i adwokackimi i przed ich kom is5ami pracy społecznej.
Spotkanie zostało zakończone uchwaleniem rezolucji ustosunkow ują cej się do w ystąpień części młodzieży uniw ersyteckiej inspirow anej przez w rogie ośrodki rewizjonistyczne i syjonistyczne.
W związku z odbytą wyżej naradą oraz dla podkreślenia aktywności adw okatury w pracy w radach narodowych, należy wyjaśnić, że 86 adwo katów jest radnym i różnych szczebli rad, przy czym 77 z nich pracuje w komisjach. Ponadto 44 adwokatów — w praw dzie bez m andatu rad nego — również uczestniczy w pracach różnych komisji rad narodowych.
