Opracowanie publikacji GUS, Grupa Robocza ds. PSR 2010
Kierujący Artur Łączyński – Dyrektor Departamentu Rolnictwa
Grupa w składzie: Ewa Cypelt, Kazimierz Dziubiński, Anna Kupidura,
Tomasz Milewski, Dariusz Miziołek, Stanisław Niszczota, Wiesława Rafa, Zofia Ruszkowska oraz Bronisław Lednicki i Robert Wieczorkowski w zakresie opisu schematu losowania próby.
Projekt okładki Zakład Wydawnictw Statystycznych
ISBN: 978-83-7027-482-5
PRZEDMOWA
Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2010 (PSR 2010), przeprowadzonego w dniach 1 września – 31 października 2010 r., dotyczące tematyki powierzchni upraw rolnych. Wyniki z zakresu powierzchni zasiewów zostały przedstawione w zbiorczym rozliczeniu dla kraju także według grup użytkowników gospodarstw i według województw. Dodatkowo dane o powierzchni zasiewów upraw rolnych przedstawiono według grup obszarowych powierzchni użytków rolnych.
PSR 2010 był pierwszym spisem przeprowadzonym po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zrealizowanym tylko na formularzu elektronicznym oraz wykorzystującym w szerokim zakresie źródła administracyjne. Oprócz wywiadów przeprowadzanych przez rachmistrzów spisowych z wykorzystaniem urządzeń typu hand-held (CAPI), w spisie zastosowano zbieranie danych poprzez wywiady telefoniczne wspomagane programem komputerowym (CATI) oraz samospis internetowy (CAII).
Szeroki zakres informacji zebranych w spisie pozwoli na ocenę kierunków zmian w powierzchni zasiewów, na które znacząco wpłynęło także przystąpienie Polski do Unii Europejskiej oraz objęcie polskiego rolnictwa Wspólną Polityką Rolną.
Publikacja „Powszechny Spis Rolny 2010 - Uprawy rolne i wybrane elementy metod produkcji roślinnej” jest drugą z serii opracowań, zawierającą ostateczne informacje zebrane w spisie. W miarę dalszego opracowywania wyników spisu sukcesywnie będą ukazywać się kolejne publikacje tematyczne. Przewiduje się wydanie w 2011 r. 3 kolejnych publikacji tematycznych. Dotychczas wydano raport z wyników spisu szczebla krajowego oraz 16 raportów z wyników PSR 2010 w poszczególnych województwach, a także „Użytkowanie gruntów”. Publikacja „Uprawy rolne i wybrane elementy metod produkcji roślinnej” składa się z uwag metodycznych, uwag ogólnych ilustrowanych wykresami i mapami oraz części tabelarycznej. W uwagach metodycznych omówiono podstawowe zasady prezentowania danych, definicje i pojęcia obowiązujące w PSR 2010.
Docelowo korzystanie z wyników spisu będzie możliwe za pośrednictwem Aplikacji Użytkownika Zewnętrznego, która umożliwi opracowanie szerokiego spektrum zestawień i analiz, zarówno w ujęciu tematycznym, jak i przestrzennym.
Na stronie internetowej GUS (www.stat.gov.pl), znajduje się informacja o terminach wydania kolejnych opracowań. Wszystkie publikacje pospisowe, w wersji elektronicznej, dostępne będą w Internecie.
Janusz Witkowski
Generalny Komisarz Spisowy Prezes Głównego Urzędu Statystycznego
PREFACE
Presented publication shows the results of the National Agricultural Census 2010 (PSR 2010), conducted on 1 September – 31 October 2010, concerning the area of agricultural crops. The results on the sown area are presented for the country level, also by groups of farm users and by voivodships. In addition, the data on the sown area of agricultural crops is presented by area groups of agricultural land.
The PSR 2010 was the first census after the Polish accession to the European Union, conducted only in an electronic form and using a wide range of administrative sources. In addition to the interviews conducted by census enumerators, who used hand-held (CAPI) devices, the data was collected through telephone interviews supported by a computer program (CATI) and online self-enumeration (CAII).
A wide range of information collected in the census will make it possible to assess the trends in the sown area changes that were also significantly influenced by the Polish accession to the European Union and the inclusion of Polish agriculture in the Common Agricultural Policy.
“National Agricultural Census 2010 – Agricultural crops and selected elements of plant production methods” is the second publication of a series of papers that include final information collected in the census. Together with the compilation of the results, further thematic publications will be gradually released. It is planned that three other thematic publications will be released in 2011. So far, a report on the results of the national census, 16 reports on the results of the PSR in various voivodships, and “Land use” have been published in 2011. The publication “Agricultural crops and selected elements of plant production methods” consists of methodological notes, general notes illustrated with figures and maps, and a tabular part. The methodological notes discuss the basic rules of presenting data, definitions and concepts applicable to the PSR 2010.
Ultimately, using the census results will be possible through the External User Application, which will make it possible to develop a wide range of summaries and analyses, both thematic and spatial.
The website of the Central Statistical Office (www.stat.gov.pl) provides information about the dates of issuing the subsequent studies. All post-census publications will be available on the Internet in electronic versions.
Janusz Witkowski
General Census Commissioner President of the Central Statistical Office
SPIS TREŚCI
Str.
Przedmowa ... 3
Przedmowa w języku angielskim ... 4
Uwagi metodyczne ... 10
Uwagi metodyczne w języku angielskim ... 19
Uwagi ogólne ... 27
Uwagi analityczne ... 29
Metody produkcji roślinnej ... 72
WYKAZ TABLIC Tabl. Str.
Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów i użytkowników ... 1 30 Powierzchnia zasiewów ogółem w gospodarstwach rolnych, liczba gospodarstw
rolnych prowadzących zasiewy oraz średnia powierzchnia zasiewów
w gospodarstwie ... 2 35 Powierzchnia uprawy zbóż według gatunków i użytkowników ... 3 37 Powierzchnia uprawy zbóż w gospodarstwach rolnych, liczba gospodarstw
rolnych prowadzących uprawę zbóż oraz średnia powierzchnia zasiewów zbóż
w gospodarstwach uprawiających zboża ... 4 38 Powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno w gospodarstwach rolnych, liczba
gospodarstw rolnych prowadzących uprawę kukurydzy na ziarno oraz średnia powierzchnia zasiewów kukurydzy na ziarno w gospodarstwach prowadzących
uprawę kukurydzy na ziarno ... 5 42 Powierzchnia uprawy roślin strączkowych jadalnych w gospodarstwach rolnych,
liczba gospodarstw rolnych prowadzących uprawę roślin strączkowych jadalnych oraz średnia powierzchnia zasiewów roślin strączkowych jadalnych
w gospodarstwach prowadzących uprawę strączkowych jadalnych ... 6 46 Powierzchnia uprawy ziemniaków w gospodarstwach rolnych, liczba
gospodarstw rolnych prowadzących uprawę ziemniaków oraz średnia powierzchnia uprawy ziemniaków w gospodarstwach prowadzących uprawę
ziemniaków ... 7 49 Powierzchnia uprawy buraków cukrowych w gospodarstwach rolnych, liczba
gospodarstw rolnych prowadzących uprawę buraków cukrowych oraz średnia powierzchnia uprawy buraków cukrowych w gospodarstwach prowadzących
uprawę buraków cukrowych ... 8 53 Powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku w gospodarstwach rolnych, liczba
gospodarstw rolnych prowadzących uprawę rzepaku i rzepiku oraz średnia powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku w gospodarstwach prowadzących
uprawę rzepaku i rzepiku ... 9 57 Powierzchnia trwałych użytków zielonych w gospodarstwach rolnych, liczba
gospodarstw rolnych posiadających trwałe użytki zielone oraz średnia powierzchnia trwałych użytków zielonych w gospodarstwach posiadających
TABLICE ŹRÓDŁOWE Tabl. Str.
Powierzchnia zasiewów ... 1 73 Powierzchnia zasiewów oraz liczba gospodarstw posiadających zasiewy według
ziemiopłodów i użytkowników ... 2 75 Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów, użytkowników i regionów. .. 3 78 Powierzchnia zasiewów upraw zbóż według użytkowników i regionów ... 4 79 Powierzchnia zasiewów upraw przemysłowych, pastewnych i pozostałych
według grup ziemiopłodów, użytkowników i regionów ... 5 82 Powierzchnia zasiewów oraz liczba gospodarstw rolnych według grup
ziemiopłodów – ogółem. ... 6 83 Powierzchnia zasiewów oraz liczba gospodarstw rolnych według grup
ziemiopłodów – gospodarstwa indywidualne. ... 7 84 Powierzchnia zasiewów upraw zbóż i przemysłowych – ogółem ... 8 85 Powierzchnia zasiewów upraw pastewnych i pozostałych – ogółem ... 9 86 Powierzchnia zasiewów upraw zbóż i przemysłowych – gospodarstwa
indywidualne ... 10 86 Powierzchnia zasiewów upraw pastewnych i pozostałych – gospodarstwa
indywidualne ... 11 87 Zasiewy głównych ziemiopłodów w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych – ogółem ... 12 88 Zasiewy głównych ziemiopłodów w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych – gospodarstwa indywidualne ... 13 89 Zasiewy zbóż ogółem w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 14 90 Zasiewy pszenicy ogółem w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 15 92 Zasiewy pszenicy ozimej w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 16 94 Zasiewy pszenicy jarej w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 17 96 Zasiewy żyta w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych powierzchni
użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 18 98 Zasiewy jęczmienia ogółem w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 19 100 Zasiewy jęczmienia ozimego w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 20 102 Zasiewy jęczmienia jarego w gospodarstwach rolnych według grup
Zasiewy owsa w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 22 106 Zasiewy pszenżyta ogółem w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 23 108 Zasiewy pszenżyta ozimego w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 24 110 Zasiewy pszenżyta jarego w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 25 112 Zasiewy mieszanek zbożowych ogółem w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 26 114 Zasiewy mieszanek zbożowych ozimych w gospodarstwach rolnych według
grup obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 27 116 Zasiewy mieszanek zbożowych jarych w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 28 118 Zasiewy gryki, prosa i innych zbożowych w gospodarstwach rolnych według
grup obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 29 120 Zasiewy kukurydzy na ziarno w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 30 122 Zasiewy strączkowych jadalnych w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 31 124 Zasiewy mieszanek zbożowo-strączkowych na ziarno w gospodarstwach
rolnych według grup obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni
uprawy ... 32 126 Uprawy ziemniaków w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 33 128 Uprawy buraków cukrowych w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 34 130 Zasiewy rzepaku i rzepiku ogółem w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 35 132 Zasiewy rzepaku i rzepiku ozimego w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 36 134 Zasiewy rzepaku i rzepiku jarego w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 37 136 Uprawy okopowych pastewnych w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 38 138 Zasiewy kukurydzy na zielonkę w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 39 140 Zasiewy motylkowych pastewnych w gospodarstwach rolnych według grup
obszarowych powierzchni użytków rolnych i powierzchni uprawy ... 40 142 Zasiewy strączkowych pastewnych w gospodarstwach rolnych według grup
Łąki trwałe w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych powierzchni
użytków rolnych i powierzchni łąk trwałych ... 42 146 Pastwiska trwałe w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych i powierzchni pastwisk trwałych ... 43 148
METODY PRODUKCJI ROŚLINNEJ Tabl. Str.
Metody uprawy gleby w gospodarstwach rolnych – ogółem ... 44 150 Gospodarstwa rolne stosujące płodozmian – ogółem ... 45 150 Pielęgnowane żywopłoty i szpalery drzew w gospodarstwach rolnych w obrębie
otwartego krajobrazu rolniczego – ogółem ... 46 151
WYKRESY Str.
Udział powierzchni poszczególnych grup upraw w ogólnej powierzchni
zasiewów. ... 1 31 Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów w latach 2002-2010 ... 2 32 Udział powierzchni zasiewów w powierzchni użytków rolnych w poszczególnych
grupach obszarowych użytków rolnych ... 3 34 Średnia powierzchnia pod zasiewami przypadająca na 1 gospodarstwo rolne
według województw ... 4 36 Udział powierzchni zasiewów zbóż ogółem oraz liczby gospodarstw rolnych
uprawiających zboża ogółem według grup obszarowych powierzchni zasiewów
zbóż – rolnictwo ogółem ... 5 40 Udział powierzchni zasiewów kukurydzy na ziarno oraz liczby gospodarstw
rolnych uprawiających kukurydzę na ziarno według grup obszarowych
powierzchni zasiewów kukurydzy na ziarno – rolnictwo ogółem ... 6 44 Udział powierzchni zasiewów roślin strączkowych jadalnych oraz liczby
gospodarstw rolnych uprawiających rośliny strączkowe jadalne według grup obszarowych powierzchni zasiewów roślin strączkowych jadalnych – rolnictwo
ogółem ... 7 45 Udział powierzchni uprawy ziemniaków oraz liczby gospodarstw rolnych
uprawiających ziemniaki według grup obszarowych powierzchni uprawy
ziemniaków – rolnictwo ogółem ... 8 48 Udział powierzchni zasiewów buraków cukrowych oraz liczby gospodarstw
rolnych uprawiających buraki cukrowe według grup obszarowych powierzchni
uprawy buraków cukrowych – rolnictwo ogółem ... 9 51 Udział powierzchni zasiewów rzepaku i rzepiku oraz liczby gospodarstw
rolnych uprawiających rzepak i rzepik według grup obszarowych powierzchni
zasiewów rzepaku i rzepiku – rolnictwo ogółem ... 10 55 Udział powierzchni trwałych użytków zielonych oraz liczby gospodarstw
rolnych posiadających trwałe użytki zielone według grup obszarowych
MAPY Rys. Str. Powierzchnia uprawy zbóż ogółem w gospodarstwach rolnych ... 1 39 Powierzchnia uprawy zbóż ogółem w gospodarstwach rolnych 2002=100 ... 2 39 Powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno w gospodarstwach rolnych ... 3 43 Powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno w gospodarstwach rolnych
2002=100 ... 4 43 Powierzchnia uprawy ziemniaków w gospodarstwach rolnych ... 5 50 Powierzchnia uprawy ziemniaków w gospodarstwach rolnych 2002=100 ... 6 50 Powierzchnia uprawy buraków cukrowych w gospodarstwach rolnych ... 7 54 Powierzchnia uprawy buraków cukrowych w gospodarstwach rolnych
2002=100 ... 8 54 Powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku w gospodarstwach rolnych ... 9 58 Powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku w gospodarstwach rolnych 2002=100 ... 10 58 Powierzchnia uprawy kukurydzy na zielonkę w gospodarstwach rolnych ... 11 62 Powierzchnia uprawy kukurydzy na zielonkę w gospodarstwach rolnych
UWAGI METODYCZNE
Wprowadzenie
Powszechny Spis Rolny 2010 (PSR 2010) przeprowadzony został od 1 września do
31 października 2010 r. według stanu na dzień 30 czerwca 2010 r. o godzinie 24.00.
Podstawę prawną PSR 2010 stanowiły:
a) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1166/2008 z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie badań struktury gospodarstw rolnych i badania metod produkcji rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 571/88 (Dz. U. UE nr L 321 z dnia 1 grudnia 2008 r.), zwane dalej Rozporządzeniem unijnym;
b) Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o powszechnym spisie rolnym w 2010 r. (Dz. U. z dnia 10 sierpnia 2009 r., Nr 126 poz. 1040), zwaną dalej Ustawą;
c) Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r., Nr 88, poz. 439; z 1996 r., Nr 156, poz. 775; z 1997 r., Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 769; z 1998 r., Nr 99, poz. 632 i Nr 106, poz. 668; z 2001 r., Nr 100, poz. 1080; z 2003 r., Nr 217, poz. 2125; z 2004 r., Nr 273, poz. 2703; z 2005 r., Nr 163, poz. 1362; z 2006 r., Nr 170, poz. 1217; z 2007 r., Nr 166, poz. 1172);
d) Program Badań Statystycznych Statystyki Publicznej.
W powyższych aktach prawnych określono termin i zakres tematyczny spisu, zasady organizacji i realizacji prac spisowych, zobowiązanie respondentów do udzielania informacji oraz sposób zebrania i ochrony danych.
PSR 2010 jest pierwszym spisem zrealizowanym od czasu przystąpienia Polski doUnii Europejskiej. Z członkostwa państwa polskiego w UE wynika szereg zobowiązań, m.in. konieczność dostarczenia informacji z dziedziny rolnictwa w zakresie i terminach określonych przez Komisję Europejską.
Potrzeba przeprowadzenia PSR 2010 r. wynikała ponadto z konieczności zapewnienia bazy informacyjnej o gospodarstwach rolnych, koniecznej dla realizacji krajowej, regionalnej i lokalnej polityki rolnej i społecznej na wsi, a także wykonania zobowiązań Polski w zakresie dostarczenia informacji dla potrzeb innych niż EUROSTAT organizacji międzynarodowych (FAO, OECD i inne).
Niniejsza publikacja jest kolejną po „Raporcie z wyników” i „Użytkowaniu gruntów” publikacją zaplanowaną na 2011 r. przedstawiającą wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2010.
Wyniki spisu dotyczące dalszych zagadnień zostaną przedstawione w kolejno opracowywanych publikacjach krajowych pod następującymi tytułami:
1. Powszechny Spis Rolny 2010 – Uprawy ogrodnicze,
2. Powszechny Spis Rolny 2010 – Zwierzęta gospodarskie i wybrane elementy metod produkcji zwierzęcej,
3. Powszechny Spis Rolny 2010 – Środki produkcji w rolnictwie,
4. Powszechny Spis Rolny 2010 – Charakterystyka gospodarstw rolnych, 5. Powszechny Spis Rolny 2010 – Pracujący w gospodarstwach rolnych.
Dodatkowo wydano Raporty szczebla wojewódzkiego, a planuje się wydanie publikacji – Powszechny Spis Rolny 2010 – „Charakterystyka gospodarstw rolnych w województwie…”
Nowym rozwiązaniem w procesie udostępniania danych będzie Analityczna Baza Mikrodanych (ABM), w której znajdą się odpersonalizowane dane uzyskane w spisie i badaniu metod produkcji rolnej. Walorem ABM, istotnym z punktu widzenia użytkowników informacji statystycznej, będzie Aplikacja Użytkownika Zewnętrznego oraz możliwość komunikacji m.in. z Podsystemem Metainformacji czy budowanym obecnie Portalem Geostatystycznym.
Ponadto, w Banku Danych Lokalnych będą zamieszczone informacje ze spisu dla poszczególnych szczebli podziału terytorialnego kraju.
Zakres i tematyka Powszechnego Spisu Rolnego 2010
Spis rolny został przeprowadzony jako:I. badanie pełne w gospodarstwach rolnych:
1. osób fizycznych o powierzchni użytków rolnych wynoszącej: a) co najmniej 1 ha,
b) poniżej 1 ha spełniających następujące progi fizyczne: 0,5 ha dla plantacji drzew owocowych, 0,5 ha dla plantacji krzewów owocowych, 0,5 ha razem dla warzyw i truskawek gruntowych, 0,5 ha dla chmielu, 0,3 ha dla szkółek sadowniczych i ozdobnych, 0,1 ha dla truskawek gruntowych, 0,1 ha dla warzyw i truskawek pod osłonami, 0,1 ha dla tytoniu, 0,1 ha dla kwiatów i roślin ozdobnych pod osłonami, 10 sztuk dla bydła ogółem, 5 sztuk dla krów ogółem, 50 sztuk dla trzody chlewnej ogółem, 10 sztuk dla loch, 20 sztuk dla owiec ogółem, 20 sztuk dla kóz ogółem, 100 sztuk dla drobiu ogółem oraz 5 sztuk dla koni ogółem.
2. osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej. II. badanie reprezentacyjne w gospodarstwach rolnych osób fizycznych o powierzchni
poniżej 1 ha użytków rolnych, innych niż określone w pkt. I.1.b).
Wykaz gospodarstw rolnych do spisu powstał na bazie danych administracyjnych, które przed spisem zostały zweryfikowane przez urzędy gmin oraz rachmistrzów spisowych, w trakcie obchodu przedspisowego.
Do budowy wykazu wykorzystano dane z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), dane z gmin (Ewidencja Podatkowa Nieruchomości – EPN, płatnicy podatku rolnego) i starostw powiatowych (Ewidencja Gruntów i Budynków – EGiB), Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (GIJHAR-S – dane o gospodarstwach ekologicznych) oraz Ministerstwa Finansów (PIT6 – płatnicy podatku od działów specjalnych produkcji rolniczej).
Schemat losowania próby gospodarstw indywidualnych do badania
reprezentacyjnego
Losowanie gospodarstw rolnych przeprowadzone zostało oddzielnie w każdej gminie przy wykorzystaniu schematu losowania warstwowego. Próba gospodarstw o liczebności 150 tys. rozdzielona została pomiędzy gminy w taki sposób, aby błąd względny oszacowania łącznej powierzchni użytków rolnych (tj. z uwzględnieniem gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1 ha, które ujęto w badaniu pełnym) był jednakowy dla wszystkich gmin tj. v(ŷ) ≤ 0,01497.
W celu alokacji próby pomiędzy gminy wykorzystany został specjalny program optymalizacyjny, który jednocześnie:
− rozdzielał próbę gospodarstw pomiędzy gminy,
− w każdej gminie populację gospodarstw o powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha, dzielił w sposób optymalny na trzy warstwy. W efekcie ustalone zostały granice warstw, różne w zależności od gminy,
− wydzielał w danej gminie tzw. warstwę górną zawierającą gospodarstwa największe w klasie gospodarstw poniżej 1 ha. Gospodarstwa te badane były w 100%,
W celu wykonania losowania jako operat wykorzystano wykaz, który obejmował wszystkie gospodarstwa (nie tylko poniżej 1 ha), w którym dla każdego gospodarstwa zapisano m.in. symbol gminy oraz powierzchnię użytków rolnych.
Ważniejsze definicje, pojęcia spisowe i zasady spisywania
Gospodarstwo rolne – oznacza grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami
lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Gospodarstwo rolne osoby fizycznej (gospodarstwo indywidualne) to gospodarstwo
o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu osoby fizycznej oraz gospodarstwo rolne osoby posiadającej użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha lub nieposiadającej użytków rolnych, która ma co najmniej: 1 sztukę bydła lub (i) 5 sztuk trzody chlewnej albo 1 lochę lub (i) 3 sztuki owiec lub (i) 3 sztuki kóz lub (i) 1 konia lub (i) 30 sztuk drobiu lub (i) 1 strusia lub (i) 5 sztuk samic królików lub (i) 5 sztuk samic pozostałych zwierząt futerkowych lub (i) 3 sztuki pozostałych zwierząt utrzymywanych na rzeź lub (i) 1 pień pszczeli.
Gospodarstwo rolne osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej to gospodarstwo rolne prowadzone przez osobę prawną lub jednostkę
organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której podstawowa działalność jest zaliczana według Polskiej Klasyfikacji Działalności do sekcji A, dział 01, grupy: 01.1 – uprawy rolne inne niż wieloletnie, 01.2 – uprawy roślin wieloletnich, 01.3 – rozmnażanie roślin, 01.4 – chów i hodowla zwierząt, 01.5 – uprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt (działalność mieszana), 01.6, klasa 01.61 – działalność usługowa wspomagająca produkcję roślinną (utrzymywanie gruntów w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska), a także niezależnie od zaklasyfikowania działalności podstawowej, gdy w gruntach użytkowanych przez jednostkę powierzchnia użytków rolnych przekracza 1 ha lub jednostka prowadzi chów zwierząt gospodarskich.
Za użytkownika gospodarstwa rolnego uważa się osobę fizyczną, osobę prawną oraz
jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, faktycznie użytkującą gospodarstwo rolne, niezależnie od tego, czy jest właścicielem, dzierżawcą tego gospodarstwa
czy też użytkuje je z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty wchodzące w skład gospodarstwa rolnego są położone na terenie jednej czy kilku gmin.
Powierzchnia gruntów ogółem oznacza łączną powierzchnię wszystkich gruntów
niezależnie od tytułu władania - własnych, dzierżawionych (na zasadzie umowy i bezumownie), użytkowanych z tytułu zajmowania określonego stanowiska (leśniczy, ksiądz, nauczyciel, itp.), a także użytkowane przez gospodarstwo grunty należące do gospodarstw opuszczonych.
Do gruntów użytkowanych przez gospodarstwo zalicza się użytki rolne, lasy i grunty
leśne, pozostałe grunty (np. pod zabudowaniami), niezależnie od tytułu władania (własne, dzierżawione na zasadzie umowy i bezumownie, użytkowane z innego tytułu, wspólne w części przypadającej użytkownikowi), lecz bez gruntów wydzierżawionych innym.
Użytki rolne ogółem to powierzchnia:
użytków rolnych w dobrej kulturze rolnej (użytki rolne utrzymywane zgodnie z normami, spełniające wymogi Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie minimalnych norm z dnia 12 marca 2007 r. z późniejszymi zmianami (Dz. U. z 2010 r., nr 39, poz. 211), na którą składają się:
łąki trwałe, pastwiska trwałe,
uprawy trwałe w tym sady (plantacje drzew i krzewów owocowych oraz ich szkółki),
ogrody przydomowe (bez powierzchni przeznaczonej na rekreację),
zasiewy (łączna powierzchnia wszystkich upraw zasianych i zasadzonych z wyłączeniem sadów i ogrodów przydomowych),
grunty ugorowane,
użytków rolnych pozostałych (użytki rolne nie użytkowane i nie utrzymywane w dobrej kulturze rolnej w dniu 30 czerwca 2010 r.).
Powierzchnia łąk trwałych to grunty pokryte trwale trawami (5 lub więcej lat), z zasady
koszone, a w rejonach górskich również powierzchnia koszonych hal i połonin. Łąki powinny być utrzymywane w dobrej kulturze rolnej i przynajmniej raz w roku koszone, ale zbiory niekoniecznie wykorzystywane do celów produkcyjnych.
Powierzchnia pastwisk trwałych to grunty pokryte trwale trawami (5 lat lub więcej),
wypasanych hal i połonin utrzymywanych w dobrej kulturze rolnej (łącznie z pastwiskami trwałymi niewykorzystywanymi do celów produkcyjnych oraz z ekstensywnie wypasanymi pastwiskami położonymi na terenie pagórkowatym lub na znacznej wysokości, na glebach niskiej klasy, na których nie stosuje się nawożenia, podsiewów, melioracji itp.).
Powierzchnia upraw trwałych to łączna powierzchnia plantacji drzew owocowych,
krzewów owocowych, szkółek drzew i krzewów owocowych, szkółek drzew i krzewów ozdobnych, szkółek drzew leśnych do celów handlowych, innych upraw trwałych, tj. wikliny, drzew i krzewów owocowych rosnących poza plantacjami, a także upraw trwałych pod osłonami.
Powierzchnia gruntów ugorowanych to grunty orne niewykorzystywane do celów
produkcyjnych, ale utrzymane według zasad dobrej kultury rolnej, przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska. Zaliczamy tu grunty zarówno uprawnione, jak i nieuprawnione (np. gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha) do płatności obszarowych. Do gruntów ugorowanych należy zaliczyć także grunty przygotowane pod tegoroczne zasiewy (np. warzyw), ale do 30 czerwca 2010 r. nieobsiane lub nieobsadzone, a także powierzchnię upraw na przyoranie uprawianych jako plon główny (nawozy zielone).
Powierzchnia ogrodów przydomowych to powierzchnia zlokalizowana najczęściej
wokół siedziby gospodarstwa, często oddzielona od reszty gospodarstwa. Obejmuje powierzchnię upraw przeznaczonych przede wszystkim na samozaopatrzenie w gospodarstwie domowym użytkownika gospodarstwa rolnego. Sporadycznie nadwyżki zbiorów mogą być sprzedawane. Ogród przydomowy może obejmować zarówno uprawy rolne i ogrodnicze jednoroczne, jak i uprawy wieloletnie. Do ogrodów przydomowych nie należy zaliczać powierzchni trawników i ogrodów ozdobnych oraz powierzchni przeznaczonej na rekreację.
Powierzchnia zasiewów to powierzchnia wszystkich upraw zasianych i zasadzonych w
gospodarstwie rolnym. Do powierzchni pod zasiewami nie zaliczamy powierzchni szkółek drzew i krzewów ozdobnych, szkółek drzew leśnych do celów handlowych, uprawy wikliny, drzew i krzewów owocowych rosnących poza plantacjami, a także innych upraw trwałych oraz powierzchni upraw trwałych pod osłonami itp. Nie zalicza się tu powierzchni plantacji drzew i krzewów szybkorosnących prowadzonych na użytkach rolnych, które kwalifikowane są do lasów oraz powierzchni upraw na przyoranie uprawianych jako plon główny, ponieważ tę powierzchnię zakwalifikowano do gruntów ugorowanych. Do tej powierzchni nie kwalifikuje się również ogrodów przydomowych.
Dane o powierzchni zasiewów ujmowane w spisie dotyczą powierzchni upraw poszczególnych ziemiopłodów uprawianych w plonie głównym.
Do grupy „zbóż ogółem” zalicza się powierzchnię uprawy zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi łącznie z kukurydzą na ziarno i pozostałymi uprawami zbożowymi (gryka, proso itp.).
Do grupy „zbóż podstawowych z mieszankami” zalicza się powierzchnię uprawy zbóż podstawowych oraz powierzchnię zasiewów mieszanek zbożowych ozimych i jarych.
Do grupy „zbóż podstawowych” zalicza się powierzchnię uprawy poszczególnych zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, pszenżyta) z uwzględnieniem podziału na formy jare i ozime – przeznaczone do zbioru ziarna.
Do grupy „przemysłowych” zaliczono powierzchnię buraków cukrowych, rzepaku i rzepiku, lnu i konopi oraz tytoniu. Nie zalicza się tu maku, słonecznika, chmielu, ziół leczniczych, wikliny i innych przemysłowych. Uprawy te w niniejszej publikacji zaliczono do grupy „pozostałe uprawy”.
Do grupy „pastewnych” zaliczono uprawy okopowych pastewnych, strączkowych pastewnych łącznie z mieszankami zbożowo-strączkowymi na ziarno, kukurydzy na zielonkę, motylkowych drobnonasiennych, innych pastewnych i traw (bez upraw przeznaczonych na nawozy zielone).
Grupa „pozostałe” obejmuje dane o powierzchni warzyw gruntowych, truskawek i poziomek gruntowych, innych upraw nasiennych, kwiatów i roślin ozdobnych gruntowych, pozostałych przemysłowych (np. krokosza barwierskiego, ziół dla przemysłu kosmetycznego), słonecznika na ziarno, soi, innych oleistych, chmielu, ziół i przypraw, cykorii, a także upraw pod osłonami bez upraw trwałych pod osłonami oraz pozostałych upraw.
Ważniejsze grupowania i zakres publikowanych danych
W publikacji „Uprawy rolne i wybrane elementy metod produkcji roślinnej” prezentowane są podstawowe informacje spisowe na poziomie kraju i województw dla form własności: Rolnictwo ogółem, w tym gospodarstwa indywidualne.
Dane spisowe zostały ujęte w dwóch podstawowych formach własności, tj. w sektorze prywatnym i publicznym.
W sektorze prywatnym podstawowymi formami własności są: własność prywatna krajowa (gospodarstwa indywidualne, gospodarstwa spółdzielcze i spółki prywatne), własność zagraniczna i własność mieszana.
Do sektora publicznego zaliczono gospodarstwa własności państwowej (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), gospodarstwa będące własnością samorządową (gmin) oraz gospodarstwa stanowiące własność mieszaną (spółki z przewagą mienia państwowego).
W ramach sektora prywatnego dane opublikowano dla gospodarstw indywidualnych. Gospodarstwa indywidualne obejmują:
− gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha,
− gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie,
− osoby fizyczne będące właścicielami zwierząt gospodarskich, nie posiadające użytków rolnych lub posiadające użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha. Niezależnie od powyższych zbiorczych grupowań – rozliczeń makroekonomicznych według grup użytkowników – dane Powszechnego Spisu Rolnego 2010 r., w zależności od tematyki, opracowano według niżej wymienionych klasyfikacji:
♦ grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha włącznie, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-50, 50-100, 100-200, 200-500, 500-1000, 1000 ha i więcej.
♦ grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, według poszczególnych rodzajów użytków, wyodrębniając następujące grupy; do 1 ha włącznie, 1-2, 2-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 ha i więcej;
♦ grup obszarowych gruntów pod zasiewami według upraw, wyodrębniając następujące grupy; do 1 ha włącznie, 1-2, 2-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 ha i więcej;
Zastosowane w publikacji w/w przedziały grup obszarowych są lewostronnie zamknięte, z wyjątkiem grup dotyczących powierzchni:
„0 – 1”, gdzie przedział jest obustronnie zamknięty <0,00 – 1,00>, „1 – 2”, gdzie przedział jest obustronnie otwarty (1,01 – 1,99).
Dane prezentowane w publikacji zostały naliczone według siedziby użytkownika gospodarstwa rolnego.
W tablicach zawierających sumaryczne dane dotyczące użytkowania gruntów mogą wystąpić pewne nieścisłości rachunkowe wynikające z uogólnień badania reprezentacyjnego oraz zaokrągleń automatycznych (zaokrąglenia od arów do pełnych hektarów oraz od hektarów do tys. ha). Informacje liczbowe w ujęciu odsetkowym zaprezentowano z jednym znakiem po przecinku i z uwagi na elektroniczną technikę zaokrągleń mogą nie sumować się na 100%.
W związku z pełnym dostosowaniem definicji cech do wymogów Eurostatu dane o powierzchni zasiewów i użytkowaniu gruntów z PSR 2010 prezentowane są według zmienionej metodologii.
Do powierzchni zasiewów nie zalicza się powierzchni upraw na przyoranie (nawozy zielone), która klasyfikowana jest do gruntów ugorowanych, a także powierzchnia szkółek drzew i krzewów ozdobnych oraz szkółek leśnych uprawianych do celów handlowych, powierzchni uprawy innych upraw trwałych, wikliny, drzew i krzewów owocowych rosnących poza plantacjami, a także innych upraw trwałych pod osłonami. Cechy te łącznie z plantacjami drzew i krzewów owocowych i ich szkółkami wchodzą do powierzchni upraw trwałych.
Do powierzchni zasiewów nie zalicza się również ogrodów przydomowych, które według nowej metodologii są osobną kategorią.
W niniejszej publikacji dane z PSR 2010 zaprezentowano na tle lat poprzednich, w tym na tle wyników PSR 2002. Z uwagi na dostosowanie definicji cech i metodologii prezentowania danych z PSR 2010 do wymogów Eurostatu, niektóre uprawy lub grupy upraw przedstawione w niniejszej publikacji nie są ze sobą w pełni porównywalne (np. ogólna powierzchnia zasiewów).
METHODOLOGICAL NOTES
Introduction
The National Agricultural Census (PSR 2010) was conducted from 1 September to
31 October 2010 as at 30 June 2010 at 12 p.m. (midnight).
The legal basis for the PSR 2010 was provided by:
e) The Regulation of the European Parliament and the European Council (EC) No. 1166/2008 of 19 November 2008 on farm structure surveys and the survey on agricultural production methods and repealing Council Regulation (EEC) No. 571/88 (Journal of Laws EU No. L 321 of 1 December 2008), hereinafter referred to as the EU Regulation;
f) The Act of 17 July 2009 on the National Agricultural Census in 2010 (Journal of Laws of 10 August 2009, No. 126 item 1040), hereinafter called the Act;
g) The Act of 29 June 1995 on official statistics (Journal of Laws of 1995, No. 88, item 439; of 1996, No. 156, item 775; of 1997, No. 88, item 554 and No. 121, item 769; of 1998, No. 99, item 632 and No. 106, item 668; of 2001, No. 100, item 1080; of 2003, No.217, item 2125; of 2004, No. 273, item 2703; of 2005, No. 163, item 1362, of 2006, No. 170, item 1217; of 2007, No. 166, item 1172);
h) The Official Statistics Survey Programme.
The time and scope of the census, the organisation and implementation of the census work, respondents’ obligation to provide information, and the method of collecting and protecting the data, were specified in the above mentioned acts.
The PSR 2010 is the first census conducted since Poland’s accession to the European Union. The membership of Poland in the EU is connected with many obligations, including the need to provide information in the field of agriculture in the scope and within time limits set by the European Commission.
The need for the PSR 2010 stemmed also from the necessity to provide an information base on farms, required for the implementation of national, regional and local agricultural and social policies in rural areas, as well as for fulfilling the obligations of Poland in the area of providing information for the needs of international organisations other than EUROSTAT (FAO, OECD and other).
This is yet another publication, following the “Report on the results” and “Land use” publications, planned to be released in 2011 and presenting the results of the National Agricultural Census 2010.
The census results concerning further issues will be presented in subsequent national publications under the following titles:
6. The National Agricultural Census 2010 – Horticultural crops,
7. The National Agricultural Census 2010 – Livestock and selected elements of animal production methods,
8. The National Agricultural Census 2010 – Means of production in agriculture, 9. The National Agricultural Census 2010 – Characteristics of agricultural farms, 10. The National Agricultural Census 2010 – Labour force in agricultural farms.
Additionally, reports on a voivodship level have already been published, and the publication of the National Agricultural Census 2010 – “Characteristics of agricultural farms in … voivodship” is planned to be released.
A new solution in the process of data dissemination will be provided by the Analytical Microdata Base (AMB), in which depersonalised data obtained in the census, and the survey on agricultural production methods will be gathered. The advantage of the AMB, important from the standpoint of statistical information users, will be the External User Application and the possibility to communicate with the Metainformation Subsystem, or with the Geostatistics Portal which is currently being built.
Moreover, the Local Database will store census information on different levels of territorial division.
The scope and coverage of the National Agricultural Census 2010
The agricultural census was conducted as:I. a full-scope survey in agricultural farms owned by: 1. private persons with agricultural land of:
a) at least 1 ha,
b) less than 1 ha, meeting the following physical thresholds: 0,5 for fruit-bearing tree plantations, 0,5 ha for fruit-bearing shrub plantations, 0,5 ha for ground vegetables and strawberries in total, 0,5 ha for hops, 0,3 ha for orchard and ornamental plants nurseries, 0,1 ha for field vegetables, 0,1 ha for vegetables and strawberries under covers, 0,1 ha for tobacco, 0,1 ha for flowers and ornamental plants under covers, 10 head of cattle in total, 5 head of cows in total, 50 head of pigs in total, 10 head of sows, 20 head of sheep in total, 20 head of goats in total, 100 head of poultry in total, and 5 head of horses in total.
2. legal persons and organisational units without legal personality.
II. a sample survey in agricultural farms smaller than 1 ha of agricultural land, owned by natural persons, other than those referred in point I.1.b).
The list of farms to be covered by the census was based on administrative data, which before the census was verified by gmina offices and census enumerators, during a pre-census interview.
To prepare the list, the use was made of data from the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture (ARiMR), data obtained from gminas (Property Tax Register – EPN, agricultural tax payers) and powiat starosta offices (Land and Buildings Register – EGiB), the Agricultural and Food Quality Inspection (GIJHAR-S – data on organic farms) and the Ministry of Finance (PIT6 – payers of tax on special branches of agricultural production).
The sampling scheme of private farms to the sample survey
The sampling of farms was conducted in each gmina separately by using a stratified sampling scheme. The sample consisting of 150 thousand farms was divided between gminas in such a way that the relative standard error of the total area of agricultural land (i.e. including farms with an area of over 1 ha, which were covered in the full-scope survey) was the same for all gminas i.e. v(ŷ) ≤ 0.01497.
In order to allocate the sample between gminas, a special optimisation programme was used, which simultaneously:
− divided the sample of farms between gminas,
− in each gmina optimally divided the population of farms with an area below 1 ha of agricultural land into three strata. As a result, the boundaries of strata were identified for particular gminas,
− in a given gmina separated an upper strata including the largest farms in the class of farms with an area below 1 ha. 100% of these farms were surveyed,
− optimally divided the sample between the remaining strata.
In order to perform the sampling, the list of all farms (not just those with an area below 1 ha) was used as a sampling frame in which each farm was given, among others, a symbol of its gmina and the area of agricultural land.
Important definitions, census terms and enumeration rules
An agricultural farm is understood as agricultural area, including forest land, buildings
or their parts, equipment and livestock, if they constitute or may constitute an organised economic unit, as well as rights and obligations arising in connection with running an agricultural farm.
An agricultural farm owned by a natural person (private farm) is understood as an
agricultural farm with the area of agricultural land of at least 0.1 ha, either owned or used by a natural person, or as an agricultural farm of a person who does not possess any agricultural land, or possesses agricultural land with an area of less than 0.1 ha, and keeps at least: 1 head of cattle, or (and) 5 head of pigs, or 1 sow, or (and) 3 head of sheep or (and) 3 head of goats, or (and) 1 horse, or (and) 30 head of poultry, or (and) 1 ostrich, or (and) 5 head of female rabbits, or (and) 5 head of other fur-bearing female animals, or (and) 3 head of other animals for slaughter, or (and) 1 beehive.
An agricultural farm owned by a legal person, or organisational unit without legal personality, is an agricultural farm run by a legal person or by an organisational unit without
legal personality, the principal activity of which is classified, according to the Polish Classification of Activities, to Section A, Division 01, Groups 01.1 – growing of non-perennial crops, 01.2 – growing of non-perennial crops, 01.3 – plant propagation, 01.4 – animal production, 01.5 – agricultural crops mixed with animal breeding (mixed farming), 01.6, class 01.61 – support activities for plant production (maintaining land in a good agricultural condition and complying with environmental protection requirements), as well as any activity, irrespective of the principal activity classification, where the area of agricultural land cultivated by one person or unit exceeds 1 ha, or where this person or unit conducts livestock breeding.
A holder of a private farm is understood as a natural person, a legal person or an
organisational unit without legal personality, actually using the land, regardless of whether as owners or leaseholders, or using the land in any other respect, regardless of whether this land is situated in one or in several gminas.
Total land area stands for the total area of land, regardless of whether it is owned,
leased (with or without contract), used in respect of occupying a certain position (e.g. forester, priest, teacher, etc.), as well as land actually cultivated by the household, which belongs to deserted households.
Land cultivated by the farm covers agricultural land, forests and forest land and other land (e.g. developed land), regardless of whether it is owned, leased (with or without contract), or used in any other respect, e.g. jointly in the part assigned to the holder, except for land leased to other persons.
Total agricultural land covers the area of:
agricultural land maintained in a good agricultural condition (i.e. in compliance with the common standards and in conformity with the requirements stipulated in the Regulation of the Minister of Agriculture and Rural Development on Minimum Standards of 12 March 2007 with subsequent amendments (Journal of Laws of 2010, No. 39, Item 211), which comprises:
permanent meadows, permanent pastures,
permanent crops, including orchards (plantations of fruit-bearing trees and shrubs, and nurseries),
kitchen gardens (except for the area intended for recreation),
sown land (total area of sown and planted crops, except for orchards and kitchen gardens),
fallow land,
other agricultural land (agricultural land not cultivated and not maintained in a good agricultural condition as at 30 June 2010).
The area of permanent meadows is the land permanently overgrown with grass (for 5
years or more), which in principle is mown. In mountainous regions it also includes the area of mown mountain pastures. Meadows should be maintained in a good agricultural condition and mown at least once a year, but the crops do not have to be used for production purposes.
The area of permanent pastures is the land overgrown with grass (for 5 years or more),
which in principle is not mown but left for grazing. In mountainous regions it also includes the area of mountain pastures left for grazing and maintained in a good agricultural condition (including permanent pastures not used for production purposes and pastures for extensive grazing, located on mountainous land or at high altitudes with low-class soil, where no fertilisation, sub-sowing, melioration, etc, is performed).
The area of permanent crops is the total plantation area of fruit-bearing trees and shrubs,
purposes, as well as other permanent crops, e.g. wicker and fruit-bearing trees and shrubs grown outside plantations, and other permanent crops cultivated under covers.
The area of fallow land is the arable land not used for production purposes but maintained
in a good agricultural condition, in compliance with the environmental protection requirements. It includes land both entitled and not entitled to area payments (e.g. farms with the area of agricultural land of less than 1 ha). Fallow land also includes land prepared for this year’s sowing (e.g. of vegetables), which was not sown or planted until 30 June 2010, as well as the crop area intended for ploughing of plants cultivated as major crops (green fertilisers).
The area of kitchen gardens is the land located usually around the household residence,
often separated from the remaining farm area. It covers the area of crops which mainly serve as self-supplies for the household of the farm holder. Infrequently the crop surplus may be sold. A kitchen garden may cover both agricultural and orchard crops, perennial and non-perennial. The area of lawns and ornamental gardens, as well as recreation area, should not be treated as part of the kitchen garden.
Sown area is the land that is sown (planted) with plants and crops. Sown area does not include the area of nurseries of ornamental trees and shrubs, nurseries of forest trees for commercial purposes, the crops of wicker, and fruit-bearing trees and shrubs outside plantations, as well as any other permanent crops and the area of permanent crops cultivated under cover, etc. This category does not include the area of fast-growing trees and shrubs cultivated on agricultural land, and classified as forests, or the area of crops for ploughing, cultivated as major crops, since this area is classified as fallow land. Kitchen gardens are also excluded from this category.
The data on sown area, included in the census, concerns the area of specific crop production, cultivated as major crops.
The group of “total cereals” includes the crop area of basic cereals, including cereal mixed, together with maize designated for grain and other cereal crops (buckwheat, millet, etc).
The group of “basic cereals including cereal mixed” comprises the crop area of basic cereals and the sown area of cereal mixed, both winter and spring.
The group of “basic cereals” comprises the crop area of individual cereals (wheat, rye, barley, oats and triticale), based on the division into spring and winter cereals, designated for grain.
The group of “industrial” crops comprises the area of sugar beets, rape, turnip rape, flax and hemp, as well as tobacco. This group does not include poppy, sunflower, hops, herbs, wicker and other industrial crops. In this publication these are included in the group of “other crops.”
The group of “feed” crops comprises root plants, including cereal and pulse mixed and designated for grain, maize designated for green forage, small-seed legumes, and other feed plants and grasses (excluding crops designated for green fertilisers).
The group of “other” crops provides data on the crop area of ground vegetables, ground strawberries and wild strawberries, other seed crops, ground flowers and ornamental plants, other industrial crops (e.g. safflower and herbs for the cosmetic industry), sunflower designated for grain, soya, other oil-bearing crops, herbs and spices, chicory, as well as crops under covers, excluding permanent crops under covers and other crops.
Major groupings and the scope of published data
The publication entitled “Agricultural crops and selected elements of plant production methods” features basic census information at the national and voivodship level for the following ownership forms: Agriculture in total, including private farms.
The census data was presented for two basic ownership forms, i.e. for the private and public sector.
The private sector includes: entities of state domestic ownership (private farms, cooperative farms and private domestic companies), foreign ownership and mixed ownership.
The public sector includes state-owned farms (of the State Treasury or to state legal persons), farms owned by self-government units (gminas) and entities of mixed ownership (companies with a predominance of public property).
As regards the private sector, the data was published for private farms. Private farms include:
− farms with an area of agricultural land exceeding 1 ha,
− farms with an area of agricultural land from 0.1 ha to 1 ha inclusive,
− natural persons who own livestock, and who do not own agricultural land, or the area of agricultural land is less than 0.1 ha.
Regardless of the aforementioned collective groups – macro-economic settlements by holder group – the data from the Agricultural Census 2010 was compiled according to the following classifications:
♦ area groups of total land, specifying the following groups: up to 1 ha, inclusive, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-50, 50-100, 100-200, 200-500, 500-1000, 1000 ha and more.
♦ area groups of agricultural land, by specific type of land, specifying the following groups: up to 1 ha inclusive, 1-2, 2-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 ha and more;
♦ area groups of land sown by crop, specifying the following groups: up to 1 ha, inclusive, 1-2, 2-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 ha or more;
The intervals of area groups used in the publication are left-closed, except for groups concerning the area of:
“0 – 1”, where the interval is closed on both sides <0.00 – 1.00>, “1 – 2”, where the interval is open on both sides (1.01 – 1.99).
The data presented in the publication were calculated according to the location of the farm holder.
The tables containing summary data on land use may exhibit certain calculation inconsistencies resulting from generalisations of the sample survey and an automatic rounding process (rounding from ares to full hectares, and from hectares to thousand ha). Numerical data, in percentage terms, was presented to one decimal point and, considering an electronic rounding technique, it may not sum up to 100%.
In connection with a full adjustment of the definitions to the Eurostat requirements, the data on sown area and on land use from PSR 2010 is presented according to the amended methodology.
Sown area excludes the crop area for ploughing (green fertilisers), which is classified as fallow land, the area of nurseries of ornamental trees and shrubs as well as nurseries of forest trees for commercial purposes, the area of other permanent crops, wicker, fruit-bearing trees and shrubs grown outside plantations, and other permanent crops cultivated under covers. These crops, together with plantations of fruit-bearing trees and shrubs, and nurseries, belong to the area of permanent crops.
Sown area also excludes kitchen gardens which, according to the new methodology, constitute a separate category.
In this publication, the data from PSR 2010 was presented against the previous years, including against the results of PSR 2002. Further to the adjustment of the definitions and data presentation methodologies used in PSR 2010 to the Eurostat requirements, some of the crop groups presented here are not fully comparable (e.g. the total sown area).
W latach 2002-2010 r., obejmujących okres pomiędzy dwoma spisami rolnymi, podstawowe znaczenie dla procesu przemian w rolnictwie polskim miało najpierw przygotowywanie się Polski do akcesji, a w szczególności dostosowywanie krajowej polityki rolnej do acquis communautaire oraz realizacja przedakcesyjnych programów pomocowych (lata 2002-2004), a następnie wprowadzenie od 2004 r. narzędzi Wspólnej Polityki Rolnej.
Rolnictwo w istotny sposób podlega również zmianom związanym z biologicznym charakterem produkcji rolniczej, w tym wpływowi warunków atmosferycznych, często bardzo niekorzystnych i dynamicznych. Zmiany klimatyczne przyczyniają się do dostosowania sposobu użytkowania gruntów, doborze uprawianych gatunków i odmian, stosowaniu płodozmianu, natomiast powodzie i inne gwałtowne zjawiska pogodowe mogą powodować trwałe lub czasowe wyłączenia gruntów z użytkowania rolniczego.
Podstawowe wyniki Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2010 r. w zakresie powierzchni zasiewów upraw rolnych w porównaniu z Powszechnym Spisem Rolnym z 2002, wskazują na:
zmniejszenie ogólnej powierzchni zasiewów z 10,8 mln ha do 10,4 mln ha tj. o blisko 337 tys. ha (o 3,1%), przy dużym spadku powierzchni zasiewów w gospodarstwach posiadających do 1 ha włącznie użytków rolnych (o 51,6%), oraz znaczącym wzroście powierzchni zasiewów w gospodarstwach rolnych posiadających od 30 do 50 ha użytków rolnych (o 14%) oraz w gospodarstwach rolnych posiadających 50 ha i więcej użytków rolnych (o 18%). Zmniejszenie ogólnej powierzchni pod zasiewami wynika przede wszystkim ze znacznie mniejszej liczby gospodarstw rolnych zajmujących się produkcją roślinną,
zmniejszenie ogólnej liczby gospodarstw zajmujących się uprawą ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych do 1448,7 tys., tj. do 63,6% ogólnej liczby gospodarstw rolnych (w 2002 r. uprawą ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych zajmowało się 2006,9 tys., tj. 68,4% ogółu gospodarstw),
zwiększenie średniej powierzchni zasiewów w gospodarstwach rolnych ogółem posiadających zasiewy z 5,36 ha do 7,20 ha tj. o 1,84 ha (o 34,3%), w tym w gospodarstwach indywidualnych z 4,82 do 6,34 tj. o 1,52 ha (o 31,5%),
dalszy niewielki wzrost udziału zasiewów sektora prywatnego w ogólnej powierzchni zasiewów – o 0,2 pkt. procentowego do 98,1% i zmniejszenie udziału zasiewów w sektorze publicznym do 1,9%,
znaczące zmiany w strukturze zasiewów upraw rolnych. W porównaniu do pełnego spisu rolnego z 2002 r. zmniejszyła się powierzchnia uprawy:
− zbóż o 647,3 tys. ha, tj. o 7,8%, przy spadku ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów o 3,8 pkt. procentowego, w tym zmniejszyła się powierzchnia uprawy: żyta (o 31,9%), pszenicy (o 11,3%), jęczmienia (o 7,3%), owsa (o 4,6%), mieszanek zbożowych (o 19,4%), natomiast zdecydowanie wzrosła powierzchnia uprawy: pszenżyta (o 40,9%) oraz kukurydzy na ziarno (o 7,6%),
− ziemniaków – o 415,1 tys. ha, tj. o 51,7%, przy jednoczesnym zmniejszeniu o 3,8 pkt. procentowego ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów,
− strączkowych jadalnych – o 1,7 tys. ha, tj. o 3,7%, przy niezmienionym poziomie ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów,
natomiast zwiększyła się powierzchnia uprawy:
− roślin przemysłowych o 414,9 tys. ha, tj. o 54,8%, przy jednoczesnym zwiększeniu o 4,1 pkt procentowego ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów. Na wzrost powierzchni uprawy roślin przemysłowych znaczący wpływ miało zwiększenie powierzchni uprawy rzepaku i rzepiku o ponad 0,5 mln ha (o 115,5%). W grupie roślin przemysłowych odnotowano zmniejszenie powierzchni uprawy buraków cukrowych o blisko 0,1 mln ha (o 31,9%),
− roślin pastewnych o 302,2 tys. ha, tj. o 53,8%, przy wzroście o 3,1 pkt procentowego ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów. Decydujący wpływ na wzrost powierzchni uprawy roślin pastewnych miało zwiększenie powierzchni uprawy kukurydzy na zielonkę o blisko 0,2 mln ha (o 97,3%),
− upraw pozostałych – o 10,4 tys. ha, tj. o 3,5%, z niewielkim zwiększeniem się ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów o 0,2 pkt. procentowego
zmiany w strukturze zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi wskazujące na zwiększenie udziału zbóż intensywnych (pszenicy, jęczmienia i pszenżyta) z 55,5% w 2002 r. do 61,9% w 2010 r.,
zwiększenie udziału zbóż ozimych w ogólnej powierzchni zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi z 57,8% w 2002 r. do 62,6% w 2010 r., co zapewnia pokrycie
ziemi roślinnością w okresie zimy i przyczynia się do zmniejszenia wypłukiwania składników mineralnych z gleby oraz zmniejszenia erozji wietrznej.
pogłębiające się zróżnicowanie regionalne związane ze specjalizacją danego regionu np. duże skupienia sadów znajdują się w województwie mazowieckim i lubelskim. Natomiast w zachodniej Polsce częściej występuje uprawa buraków cukrowych i rzepaku. W województwie podlaskim znaczne powierzchnie przeznaczone są pod uprawę kukurydzy, która jest istotnym składnikiem pasz dla krów mlecznych.
Na zmiany w strukturze zasiewów zdecydowany wpływ miało wprowadzenie nowej technologii żywienia zwierząt gospodarskich ograniczającej spożycie ziemniaków, natomiast zwiększającej zużycie kukurydzy na ziarno i zielonkę oraz pszenżyta. Istotny wpływ na strukturę zasiewów miał także rozwój rynku biopaliw oraz realizacja narzędzi Wspólnej Polityki Rolnej (dopłaty do upraw, wprowadzenie programów rolno środowiskowych w tym płodozmianu jako istotnego elementu poprawiającego strukturę gleb oraz kwotowanie produkcji).
UWAGI ANALITYCZNE
I. POWIERZCHNIA ZASIEWÓWWyniki Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2010 r. wykazały, że w ciągu ostatnich 8 lat, tj. od powszechnego spisu rolnego przeprowadzonego w 2002 r. zmniejszyła się ogólna powierzchnia zasiewów i zmieniła się struktura zasiewów. W 2010 r. ogólna powierzchnia zasiewów wyniosła 10427,7 tys. ha i w porównaniu do 2002 r. zmniejszyła się o 336,6 tys. ha, tj. o 3,1%.
W ogólnej powierzchni zasiewów zaobserwowano niewielki wzrost udziału zasiewów sektora prywatnego, który wyniósł 98,1% i w porównaniu do 2002 roku zwiększył się o 0,2 pkt. procentowego, natomiast udział zasiewów sektora publicznego wyniósł 1,9% i w porównaniu do 2002 r. zmniejszył się o 0,2 pkt. procentowego.
Tabl. 1. Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów i użytkowników
Wyszczególnienie Ogółem Zboża a/ Strączkowe
jadalne Ziemniaki Przemysłowe Pastewne Pozostałe
w tysiącach hektarów Ogółem 10428 7646 44 388 1172 864 313 Sektor prywatny 10225 7551 43 386 1130 831 284 w tym: gospodarstwa indywidualne 9169 6903 41 372 846 739 268 Sektor publiczny 203 96 0,4 2 43 33 29 w procentach Ogółem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Sektor prywatny 98,1 98,7 99,0 99,5 96,4 96,1 90,7 w tym: gospodarstwa indywidualne 87,9 90,3 93,7 95,8 72,2 85,5 85,8 Sektor publiczny 1,9 1,3 1,0 0,5 3,6 3,9 9,3 w odsetkach Ogółem 100,0 73,3 0,4 3,7 11,2 8,3 3,0 Sektor prywatny 100,0 73,8 0,4 3,8 11,0 8,1 2,8 w tym: gospodarstwa indywidualne 100,0 75,3 0,4 4,1 9,2 8,1 2,9 Sektor publiczny 100,0 47,2 0,2 0,9 21,0 16,4 14,3
a/ Zboża podstawowe, owies z jęczmieniem i inne zbożowe mieszanki, kukurydza na ziarno, gryka, proso i inne zbożowe.
Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2010 r. wykazały istotne zmiany w strukturze zasiewów poszczególnych grup upraw, jak również zmiany udziału poszczególnych roślin w ramach grup upraw.
Struktura zasiewów w 2010 r. przedstawiała się następująco:
zboża ogółem (zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi oraz gryka, proso i inne zbożowe łącznie z kukurydzą na ziarno) zajmowały powierzchnię ponad 7,6 mln ha, co stanowiło 73,3% ogólnej powierzchni zasiewów;
rośliny strączkowe jadalne – 43,7 tys. ha, tj. 0,4% ogólnej powierzchni zasiewów; ziemniaki zajmowały prawie 0,4 mln ha, tj. 3,7%;
grupa roślin przemysłowych – blisko 1,2 mln ha, tj. 11,2%;
rośliny pastewne łącznie z kukurydzą na zielonkę – prawie 0,9 mln ha, tj. 8,3% ogólnej powierzchni zasiewów;
Zboża 73,3% Strączkowe jadalne 0,4% Ziemniaki 3,7% Przemysłowe 11,2% Pastewne8,3% Pozostałe 3,0%
Wykres 1. Udział powierzchni poszczególnych grup upraw w ogólnej powierzchni zasiewów
W porównaniu do pełnego spisu rolnego z 2002 r. zmniejszyła się powierzchnia uprawy:
− zbóż (z kukurydzą na ziarno) o 647,3 tys. ha, tj. o 7,8%, przy spadku ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów o 3,8 pkt. procentowego,
− ziemniaków – o 415,1 tys. ha, tj. o 51,7%, przy jednoczesnym zmniejszeniu o 3,8 pkt. procentowego ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów,
− strączkowych jadalnych – o 1,7 tys. ha, tj. o 3,7%, przy niezmienionym poziomie ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów.
Zwiększyła się natomiast powierzchnia uprawy:
− roślin przemysłowych o 414,9 tys. ha, tj. o 54,8%, przy jednoczesnym zwiększeniu o 4,2 pkt procentowego ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów,
− roślin pastewnych (z kukurydzą na zielonkę) o 302,2 tys. ha, tj. o 53,8%, przy wzroście o 3,1 pkt procentowego ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów,
− upraw pozostałych – o 10,4 tys. ha, tj. o 3,5%, z niewielkim zwiększeniem się ich udziału w ogólnej powierzchni zasiewów o 0,2 pkt. procentowego.
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 2002 2010
Wykres 2. Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów w latach2002 i 2010
tys. ha
Należy zauważyć, że w porównaniu z rokiem 2002:
znacząco zmniejszył się areał uprawy żyta – o 497,1 tys. ha, tj. o 31,9%,
powierzchnia uprawy pszenicy jarej zmniejszyła się o 193,1 tys. ha, tj. o 42,7%, zwiększyła się powierzchnia zasiewów pszenżyta ogółem o 386,0 tys. ha, tj. o 40,9%, powierzchnia uprawy kukurydzy na zielonkę wzrosła o 190,8 tys. ha, tj. o 97,3%,
powierzchnia uprawy buraków cukrowych w 2010 r. zmniejszyła się o 96,6 tys. ha, tj. o 31,9%,
powierzchnia zasiewów rzepaku i rzepiku w 2010 r. zwiększyła się o 507,2 tys. ha, tj. o 115,5%,
powierzchnia uprawy warzyw gruntowych zmniejszyła się o 31,8 tys. ha, tj. o 18,6%, powierzchnia plantacji truskawek zmniejszyła się o 4,4 tys. ha, tj. o 11,5%,
zwiększyła się powierzchnia upraw pastewnych o 302,2 tys. ha, tj. o 53,8%, zwiększyła się powierzchnia upraw przemysłowych o 414,9 tys. ha, tj. o 54,8%.
Wyniki spisu wskazują na duże zróżnicowanie terytorialne struktury upraw, a mianowicie:
powierzchnia uprawy zbóż ogółem w ogólnej powierzchni zasiewów stanowi od 64,3% w województwie zachodniopomorskim do 79,4% w województwie śląskim;
powierzchnia uprawy pszenicy ozimej w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 3,6% w województwie podlaskim do 34,3% w województwie dolnośląskim;
powierzchnia uprawy pszenicy jarej w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 1,0% w województwie wielkopolskim do 5,0% w województwach: śląskim i podkarpackim; powierzchnia uprawy żyta w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 2,7%
w województwie małopolskim do 18,1% w województwie łódzkim;
powierzchnia uprawy jęczmienia ozimego w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 0,8% w województwie podlaskim do 5,3% w województwie opolskim;
powierzchnia uprawy jęczmienia jarego w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 2,8% w województwie podlaskim do 13,4% w województwie świętokrzyskim;
powierzchnia uprawy owsa w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 1,8% w województwach: kujawsko-pomorskim i opolskim do 9,6% w województwie podkarpackim;
powierzchnia uprawy pszenżyta ozimego w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 4,1% w województwie dolnośląskim do 16,5 % w województwie łódzkim;
powierzchnia uprawy pszenżyta jarego w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 0,4% w województwie opolskim do 2,3% w województwach: pomorskim i zachodniopomorskim;
powierzchnia uprawy mieszanek zbożowych ozimych w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 0,3% w województwie zachodniopomorskim do 1,6% w województwach: łódzkim i mazowieckim;
powierzchnia uprawy mieszanek zbożowych jarych w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 1,5% w województwie dolnośląskim do 29,2% w województwie podlaskim; powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od
0,7% w województwie zachodniopomorskim do 9,3% w województwie opolskim;
powierzchnia uprawy ziemniaków w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 1,8% w województwie warmińsko-mazurskim do 11,9 % w województwie małopolskim;
powierzchnia uprawy buraków cukrowych w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 0,05% w województwie podlaskim do 4,3% w województwie kujawsko-pomorskim; powierzchnia uprawy rzepaku ozimego w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od
1,3% w województwie podlaskim do 19,1% w województwie opolskim;
powierzchnia uprawy rzepaku jarego w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 0,1% w województwach: łódzkim, małopolskim, mazowieckim, opolskim, podlaskim i świętokrzyskim do 1,0% w województwie warmińsko-mazurskim;
powierzchnia uprawy kukurydzy na zielonkę w ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje od 0,8% w województwie podkarpackim do 10,0% w województwie podlaskim.
Udział powierzchni zasiewów w powierzchni użytków rolnych w poszczególnych grupach obszarowych użytków rolnych przedstawia poniższy wykres.
0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% 100,0% do 1 ha 1 - 2 ha 2 - 3 ha 3 - 5 ha 5 - 7 ha 7 - 10 ha 10 - 15 ha 15 - 20 ha 20 - 50 ha 50 - 100 ha 100 - 200 ha 200 - 500 ha 500 - 1000 ha 1000 ha i więcej Grupy o bs z a row e pow ie rzc hni u ży tk ó w r o ln y c h w h a
Wykres 3. Udział powierzchni zasiewów w powierzchni użytków rolnych w poszczególnych grupach obszarowych powierzchni użytków rolnych
Zmniejszenie ogólnej powierzchni pod zasiewami wynika przede wszystkim ze znacznie mniejszej liczby gospodarstw rolnych zajmujących się produkcją roślinną.
W 2010 r. ogólna liczba gospodarstw zajmujących się uprawą ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych wyniosła 1448,7 tys., tj. 63,6% ogólnej liczby gospodarstw rolnych (w 2002 r. 2006,9 tys., tj. 68,4% ogółu gospodarstw), natomiast liczba gospodarstw rolnych zajmujących się uprawą poszczególnych ziemiopłodów wynosiła:
pszenicy ozimej – 533,0 tys. gospodarstw, tj. 23,4% ogólnej liczby gospodarstw rolnych i w porównaniu do wyników z 2002 r. o 316,6 tys. (o 37,3%) gospodarstw mniej;
pszenicy jarej – 140,8 tys. (6,2% ogólnej liczby gospodarstw rolnych), tj. o 246,4 tys. (o 63,6%) mniej niż w poprzednim spisie;
żyta – 416,8 tys. (18,3%), tj. o 375,3 tys. (o 47,4%) mniej;
jęczmienia ozimego – 96,1 tys. (4,2%), tj. o 59,2 tys. (o 38,1%) mniej; jęczmienia jarego – 282,7 tys. (12,4%), tj. o 218,8 tys. (o 43,6%) mniej; owsa – 319,5 tys. (14,0%), tj. o 240,9 tys. (o 43,0%) mniej;
pszenżyta ozimego – 432,2 tys. (19,0%), tj. o 41,0 tys. (o 8,7%) mniej; pszenżyta jarego – 59,6 tys. (2,6%), tj. o 63,1 tys. (o 51,4%) mniej;
kukurydzy na zielonkę i ziarno łącznie – 174,4 tys. (7,7%), tj. o 30,6 tys. (o 14,9%) mniej; ziemniaków – 747,7 tys. (32,8%), tj. o 807,5 tys. (o 51,9%) mniej;
