"Laveur de vitres et archevêque - La première biographie de Mgr Miloslav Vlk (Prague)", Alain Boudre, Paris 1994 : [recenzja]

Tadeusz Fitych

"Laveur de vitres et archevêque - La

première biographie de Mgr Miloslav

Vlk (Prague)", Alain Boudre, Paris

1994 : [recenzja]

Wrocławski Przegląd Teologiczny 2/2, 118-121

1994

118

Ta agape ma przy tym charakter trynitarny. Stanow i o niej: Jezus Chrystus ukrzyżowany i zm artwychwstały, który jest drogą prow adzącą z niej i ku nu- a rów nocześnie będący jej p ełn ą prawdą; B ó g O jciec — jej p oczą tek i jej o sta tc c /n . siedziba; D u ch Św ięty - jej św iatło, siła i w o ln o ść. M y chrześcijanie dzięki łasce zostaliśm y w prow adzeni w agape i z m yślą o jej pełn ej realizacji stanow im y K ościół. D la teg o to zostaliśm y rów n ocześn ie p ow ołan i, aby do udziału w niej - na w zór Maryi - z radością i w d zięczn ością zaprosić w szystkich ludzi i w szystkie stw orzenia. Maryja jest bow iem d osk on ałą ikoną trójjedynej agape przeżytej w całej p ełn i stw orzenia i w historii zbaw ienia, i jak o takiej w n ieb ow ziętej do o stateczn ej chwały nieba.

W drugim tom ie teg o dzieła, przygotow yw anym już do druku, ksiądz Z verina opisuje dalsze konsek w en cje spotkania z B o g iem Trójjedynym „tym sam ym wczoraj i dziś” oraz z Jego królestw em zap oczątk ow an ym na ziem i.

W arto też od n otow ać, iż p rezen tow an a pozycja otrzym ała staranną szatę graficzną, o którą zadbała Jindra H ubkova. N a kartę czołow ą zaprojektow anej przez nią okładki złożyła się fotograficzn a reprodukcja grafiki C hrystusa - D o b r e g o Pasterza autorstw a Jaroslava Śerycha. Z k o lei ok ład k ę zam yka fotografia k siędza Zveriny utrw alonego w p ostaw ie „d ialogu jącego m istrza”, p o d którą p rzytoczon o jego skrócony biogram .

ks. Tadeusz Pitych

Alain B o u d r e,

L a v e u r d e vitres e t a rc h e v ê q u e

[Pomywacz witryn

i arcybiskup]

- L a p r e m iè r e b io g ra p h ie d e M g r M ilo s la v V lk (P ra g u e),

préface de Vaclav H avel, N ouvelle Cité, Paris 1994, ss. 208.

Prezentujem y pozycję książkow ą n iezw ykle cen n ą zarów no dla rozwijania wym iany darów p om ięd zy o b iem a częściam i E uropy, jak też dla pozn aw an ia p rocesu autorealizacji K ościoła K atolick iego w w arunkach system u k om u n istyczn ego oraz dla p ersonalistycznego ujęcia historii chrześcijan E uropy Środkow ej. W arto od n otow ać fakt, iż ukazała się o n a zaled w ie w kilka m iesięcy p o pojaw ien iu się na rynku księgarskim R ep u b lik i C zeskiej p ierw szego w ydania historyczn ego szkicu p rezentującego całość d ziejów K ościoła K atolick iego na tych ziem iach , a opisanych w form ie danych historycznych i b iogram ów p oszczególn ych biskupów p o p rzez Jiri K ettnera (Dejiny Prazske A rcidieceze v D atech , „ Z v o n ” - C esk e K atolick e N akla- datelstvi, Praha 1993, ss. 251). C o w ięcej, interesu jąca nas książka k oresp on d u je m.in. z takim i ostatn io w ydanym i pozycjam i, jak zbiór prac z n a n eg o czesk ieg o teologa i filozofa T om asa H alika (ur. 1948) „D u wirst das A n gesich t d er E rde

erneuern”. Kirche und G esellschaft an d er Schw elle zu r Freiheit, B en n o -V erla g ,

Leipzig 1993, ss. 129; jak te ż je d n e g o z najbardziej zasłużonych czeskich te o lo g ó w O to M adra (ur. 1917) - Wie Kirche nicht stirbt. Zeugnisse aus bedrängten Z eiten der

dziennikarza i b yłego red aktora n aczeln eg o

L ’Osservalore Romano

La Croce e la Stella, La Chiesa e i regimi comunisti in

Europa dal 1917 a oggi,

Kardinâl Tomaśek

Interesująca nas najnow sza pozycja książkow a A lain B ou d re, w ydana staranie przez działające w Paryżu k atolick ie w ydaw nictw o N o u v elle C ité, stanow i niezw ykle ciekawą form ę biografii M iloslava V ika b ęd ą ceg o aktualnie 35 arcybiskupem praskim. U rod ził się on w 1932 roku w południow ych C zechach (w Liśnici k/Piska), gdzie przeżył sw oje dzieciństw o. Po długim ok resie w yczekiw ania na m ożliw ość rozpoczęcia studiów teologiczn ych , w roku 1969 otrzym ał w reszcie św ięcen ia kapłańskie. Z k olei p o krótkim ok resie je g o posługi pastoralnej (1968-1978) rząd kom unistyczny zabronił m u p ełn ien ia funkcji kapłańskich. W efek cie zo sta ł zm uszony p rzen ieść się do Pragi i przez 10 lat pracow ać tu jako pom yw acz witryn. W tych nowych w arunkach (teraz już jed n ak w sp osób ukryty) k on tynuow ał on udzielanie sakram entów św iętych i czynnie uczestniczył w życiu chrześcijańskiej w spólnoty teg o m iasta, anim ow anej p rzez ruch Focolari, który zd o ła ł p o zn a ć w roku 1964 na teren ie byłej N R D . P om im o iż był w ielok rotn ie nagabyw any i inw igilow any przez tajną policję, zd o ła ł ob ron ić swą chrześcijańską w o ln o ść w ystrzegając się najm niejszych naw et k om prom isów . W e fe k c ie dokonującej się „rew olucji w artości” i związanych z nią „upadających europ ejsk ich m urów ” je g o o sob ista historia nabiera coraz w ięk szego p rzyśpieszenia. W roku 1990 zostaje on dziesiątym z k o lei biskupem C zeskich B udziejow ic, a w rok później arcybiskupem Pragi i prym asem C zech, by w kw ietniu 1993 roku z o sta ć wybranym przew odniczącym R ad y K onferencji E p isk op atów E uropy (C C E E ).

A u torem pierwszej książkow ej biografii arcybiskupa V ika jest liczący sob ie 42 lata francuski przed staw iciel dziennikarzy m ło d eg o p o k o len ia A lain B ou d re. Po 14-letnim ok resie pracy w redakcjach dzien n ik ów regionalnych Strasburga, aktualnie pełni on funkcję redaktora n a czeln eg o m iesięczn ik a

Nouvelle Cité

N a zaw artość książki, zrealizow anej k on sek w en tn ie z pow yższym n astaw ien iem składa się najpierw przed m ow a pióra V àclava H avla, prezyd en ta R epubliki C zeskiej, w ielce c e n io n e g o w E u rop ie jak o czesk ieg o hum anisty i protagon isty om aw ianej doby, k tórego o so b a nie w ym aga d łu ższego przedstaw iania.

Z k olei sam a om aw ian a pozycja m a dw ie części. T ę pierw szą - zasadniczą, stanow i prawie 140-stronicow a c z ęść biografii M iloslava V ika [s. 15-150], która otrzym ała logiczną konstrukcję zb u d ow an ą w oparciu o okresy ch ron ologiczn e je g o życia: D zieciń stw o (1 9 3 2 -1 9 4 6 ) [s. 15-24], M ło d o ść (194 6 -1 9 5 2 ) [s. 25-34], Studia i kapłaństw o (1952 -1 9 6 8 ) [s. 35-56], K apłan banita (196 8 -1 9 7 8 ) [s. 57-94], O kres

1 2 0 OMÓWIENIA I RECENZJE

życia ukrytego w Pradze (1978 -1 9 8 8 ) [s. 95-126], O d kapłana do arcybiskupa (1989- 1993) [s. 127-150]. K ażdy z w ym ien ion ch o k resów - sw ego rodzaju rozdziałów , został popraw nie osad zon y w k o n tek ście h istoryczn o-sp ołeczn ym i religijnym . Było to m ożliw e p op rzez fakt, iż każdy z nich otrzym ał bardzo staranną syn tezę szybko zm ieniającej się sytuacji politycznej i religijnej.

G łów na, czyli biograficzna część książki p ow stała w oparciu o m ateriały zgrom adzone pop rzez rozległą k w eren d ę archiw alną, osob isty dziennik arcybiskupa V lka, jak rów nież d ok ład n e studium kilkuset prac b ędących tek stam i je g o w ystąp ień , publikacji, deklaracji i u d zielon ych p rzezeń w yw iadów . D rugą niezw ykle cen n ą grupę m ateriałów źródłow ych stanow ią wywiady p rzep row ad zon e z osob am i, k tóre p ozn ały praskiego arcybiskupa w różnych k olejach je g o życia. Są nimi: Stanisław Jindra, prof. dr Frantiśek H ałas (am b asad or R ep u b lik i C zeskiej przy W atyk an ie), dr O tom ar R adina, jak te ż p rzed staw iciele je g o byłych parafii: d oktorzy nauk m edycznych M irka i M ilan R atajow ie, A d o lp h e i M aruska T rckow ie, dr J o se f O skera, inż. Ludm iła C ihakova, inż. Jifi K ratochvil, mgr inż. P eter E ttler, dr m ed. Jana Sochorova, dr filoz. Jaroslav Sturm a, arcybiskup ołom u n ieck i Jan G raubner, V aclav H es i B o żen a T om an ova.

D ruga część książki stanow i z jed n ej strony u b o g a cen ie d otychczas z a p r e z e n to ­ w an ego w niej k on tek stu historyczn o-religijn ego, a z drugiej - jest o n a cennym kluczem herm enutycznym , niezw ykle użytecznym przy uważnej lek tu rze te g o biogram u, w ielce rep rezen tatyw n ego dla chrześcijan E urop y Ś rod k ow o-W sch od n iej. Składają się nań dwa aneksy. Pierw szy z nich, autorstw a m ło d eg o te o lo g a Jiri K ratocłw ila (dyrektora prask iego w ydaw nictw a „N ove M e s to ”), zaw iera syn tezę aktualnego p o ło żen ia K ościoła K atolick iego w R ep u b lice C zeskiej [s. 151-160]. N atom iast na aneks drugi, obd arzon y tytułem „W pływ k om unizm u na w sp ó łczesn e sp ołeczeń stw o”, składają się dwa referaty w ygłoszon e przez arcybiskupa V lka. Pierwszy, n oszący ten sam tytuł, zo sta ł p rzed ło żo n y 17 w rześnia 1991 roku w B on n na tzw. M ich aelsem p fan g - spotk an iu z biskupam i, politykam i i przed staw icielam i chrześcijańskich stow arzyszeń zorganizow anym p rzez K on feren cję E p isk op atu N iem iec [s. 161-172]. K olejny referat, zatytułow any „C złow iek jest drogą K o ścio ła ”, został zaprezentow any publicznie rów nież w tym sam roku, ale tym razem na teren ie W łoch - w R im ini, z racji przyznania arcybiskupow i p raskiem u m ięd zyn a­ rodow ej nagrody „Cywilizacji m iłości” [s. 173-190]. T ę część p rezen tow an ej książki dopełniają p onadto: ch ron ologiczn o-geograficzn y zestaw danych biograficznych [s. 191-198], m apa geograficzna ob u R ep u b lik - C zeskiej i Słow ackiej [s. 199], bibliografia [s. 201-204] oraz indeks [s. 205-208]. N a leży w tym m iejscu zauw ażyć, że książka ta otrzym ała staranną szatę graficzną, a na jej ob w olu cie u m ieszczo n o kolorow ą fotografię b oh atera książki.

G odnym od n otow an ia jest te ż fakt, iż w dniu 28 m arca 1994 roku w sali francuskiego sen atu z inicjatywy w ydaw nictw a N o u v e lle C ité i dw óch stow arzyszeń dziennikarzy - A .F.J.C . (A sso cia tio n F ran çaise d es Journalistes C a th o liq u es) i A .J.I.R . (A ssociation P r o fessio n n elle d es Jou rn alistes d e l’Inform ation R e lig ie u se ) odbyła się pierw sza oficjalna p rezen tacja książki. U czestn iczyło w niej zarów no p on ad 60 o sob istości ze św iata kultury i K ościoła z nuncjuszem ap ostolsk im Paryża,

am basadorem R ep u b lik i C zeskiej i p rzedstaw icielam i K onferencji E p isk op atu Francji na czele, jak te ż p o n a d 100 dziennikarzy pracujących w e francuskich i m ię ­ dzynarodowych redakcjach prasy, radia i telewizji. T eg o sam ego dnia, rów n ież w Paryżu, m iało m iejsce p o d o b n e sp otk an ie, na którym w form ie otw artej dyskusji z 300 p rzedstaw icielam i kultury i K ościoła p on ow n ie p rezen to w a n o zarów n o sygnalizowaną pow yżej k siążkę, jak też p o sta ć arcybiskupa Pragi i prym asa C zech , a także jeg o zadania jako p rzew od n iczącego R ady K onferencji E p isk op atów E uropy, oraz w iele konkretnych a sp ek tów życia składających się na aktualne p o ło ż e n ie K ościoła w R ep u b lice C zeskiej.

ks. Tadeusz Fitych

Saeculum Christianum. Pism o historyczno-społeczne. Półrocznik, rok

1(1994) nr 1, ATK, ss. 279, ił. 18.

Saeculum Christianum jest now ym pism em naukow ym , ukazującym ele m e n ty

rzeczyw istości chrześcijańskiej, stan ow iące p rzedm iot zain teresow ań i stu d iów W ydziału K ościelnych N a u k H istorycznych i S p ołecznych A k a d em ii T e o lo g ii Katolickiej w W arszaw ie.

Pierwszy tom Saeculum C hristianum p ośw ięcon y jest p rzed e wszystkim p am ięci ks. prof. dra hab. Janusza S tanisław a Pasierba. Z n alazło to wyraz w życiorysie śp. Pasierba p rzedstaw ionym p rzez A n d rzeja K. O lszew sk iego, h om iliach p o g r z e b o w e » ; w ygłoszonych przez ks. abpa H en ryk a M uszyńskiego i ks. bpa Jana B ernarda S zla g , oraz p rzem ów ien iu pogrzeb ow ym ks. rektora Jana Ł acha, a tak że w bibliografii prac zm arłego p rofesora A T K , ukazanej d ok ład n ie p rzez redaktora n aczeln eg o S aeculum

C hristianum , ks. J ó zefa M andziuka.

D ział rozpraw i artykułów otw ierają dwa opracow ania z zakresu p atrologii. Ks. Jan G liściński p isze o k on trow ersjach dotyczących term inu św iętow an ia zm artw ych­ w stania Pana Jezusa w ok resie d o czasu Soboru N icejsk iego, a ks. T a d eu sz K ołosow ski - o d ziałalności b iskupa C ezarego z A rles. O k resu n ow ożytn ego historii K ościoła dotyczą artykuły: ks. M an d ziu k a o K ościele katolickim na Śląsku, o. Jan u ­ sza Z budniew ka o Jasnej G ó r z e w ok resie kontrreform acji, Piotra L ataw ca o pam iętnikarzach z czasów p an ow an ia A u gu sta III Sasa i ks. W itold a Jem ielity, który p isze o szkolnictw ie w K rólestw ie Polskim . N a to m ia st ks. Jerzy M yszor opublikow ał w om aw ianym to m ie rozpraw ę dotyczącą p ostaw narodow ych duchow ieństw a śląsk iego na p rzeło m ie X IX i X X w ieku.

R ów n ież historia sztuki k ościeln ej i katolicka nauka sp ołeczn a m ają sw oich przedstaw icieli w dziale rozpraw i artykułów. I tak, ks. Stanisław K ob ielu s w ypow iada się o sztuce i sacrum w oparciu o lekturę książki Przem iana bogów A ndré M alraux, a ks. Janusz N ow iń sk i p isze o p olichrom ii p ocystersk iego k ościoła w Lądzie nad W artą. P o n a d to ks. H enryk Skorow ski w ciekaw y sp osób m ów i o prawach osob y ludzkiej, a szczeg ó ln ie o praw ie do regionalizm u. N a to m ia st ks.