Główne kierunki badań naukowych
w gorzowskim ośrodku kształcenia
nauczycieli wychowania fizycznego
1971-1999
Prace Naukowe. Kultura Fizyczna 4, 101-112
2001
P R A C E N A U K O W E Wy ż s z e j S z k o ł y P e d a g o g i c z n e j w C z ę s t o c h o w i e
Seria: KULTURA FIZYCZNA z. IV, 2001
Bernard Woltmann
GŁÓW NE KIERUNKI BADAŃ NAUKOWYCH W GORZOW SKIM OŚRODKU KSZTAŁCENIA NAUCZYCIELI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO 1971 - 1999
W 1971 roku, na m ocy zarządzania przew odniczącego G łów nego K om i tetu K ultury Fizycznej i T urystyki, została utw orzona F ilia poznańskiej A ka dem ii W ychow ania Fizycznego w G orzow ie W lkp. (jako ósm y ośrodek k ształ cenia nauczycieli w ychow ania fizycznego na poziom ie akadem ickim w P o l sce). Pod kierunkiem 26 pedagogów , w tym 5 doktorów , rozpoczęło w tedy studia 113 studentów . P roces dydaktyczno-w ychow aw czy i naukow y organi zow ali od podstaw : dr L ech E rdm ann — prorektor, i dr B ernard W oltm ann — prodziekan.
W ciągu m inionych 28 lat gorzow skim ośrodkiem poznańskiej AWF k ie row ali ja k o prorektorzy: doc. dr L ech E rdm ann (1971 - 1974), doc. dr T ade usz Ł o bo żew icz (1974 - 1976), prof. dr hab. Jerzy Gaj (1976 - 1987), prof. dr hab. B ernard W oltm ann (1987 - 1990 i od 1993 r.). W tym czasie ośrodek zm ienił dw ukrotnie sw oje m iejsce w strukturze organizacyjnej A kadem ii: w 1984 r. został przekształcony w Z am iejscow y W ydział W ychow ania F izycz nego (n a pierw szego dziekana został pow ołany doc. dr hab. B ernard W olt m ann), a w 1993 r. — w Instytut W ychow ania F izycznego (na d yrektora zo stała w yb rana d r hab. M aria K w ilecka). B ardzo pow ażnie zw iększyło się za tru d n ien ie nauczycieli akadem ickich (w 1987 r. przekroczyło liczbę 100 osób). W zrosły też ich kw alifikacje: stopnie naukow e do ktora uzyskało 51 osób, stopnie naukow e doktora habilitow anego — 8 osób, tytuły naukow e profesora — 3 osoby (Jerzy G aj, W łodzim ierz S tarosta, B ernard W oltm ann). D yplom y m agistrów w ychow ania fizycznego otrzym ało 4061 absolw entów , przy czym w ielu z nich dodatkow o kw alifikacje trenersk ie bądź instruktorskie w różnych dyscyplinach sportow ych, a także w zakresie w ychow ania fizy cz nego specjalnego.
A ktualnie (w roku akadem ickim 1998/99) pracuje w Instytucie 92 n a uczycieli: 3 profesorów tytularnych na stanow isku profesorów zw yczajnych, 7 doktorów habilitow anych na stanow isku profesorów nadzw yczajnych, 38 doktorów na stanow iskach adiunktó w i starszych w y kładow ców oraz
44 m agistrów na stanow iskach w ykładow ców , asystentów , lek to ró w i in struktorów . Ich d ziałalność zabezpiecza 96 pracow nikó w ad m in istracji i o b sługi. W Instytucie studiuje 1198 studentów : 670 o sób na stud iach dziennych i 528 osób na studiach zaocznych, w tym 124 na studiach trenerskich.
Podstaw ow ym zadaniem uczelni je s t kształcen ie studentów , p rzy g o to w a nie ich do przyszłej pracy zaw odow ej w placó w k ach o św iato w o -w y ch o w aw czych i w organizacjach sportow ych. R ów nie w ażnym zadaniem s ą b ad a nia naukow e na rzecz w ychow ania fizycznego, spo rtu i innych d ziałó w k u ltu ry fizycznej. Tej sfery działalności Instytutu dotyczy n in iejsze don iesien ie.
N ajszerzej rozw inęły się w G orzow ie nauki hum anistyczn e, zw łaszcza w zakresie historii kultury fizycznej. B adacze, skupieni w K ated rze H istorii K ultury Fizycznej i w Z akładzie P olonijnej K ultury F izycznej, s ą dziś w io d ą cym zespołem w Polsce. Św iadczą o tym nie tylko form alne k w a lifik a cje n a uczycieli i pokaźna liczba ich publikacji, często fu nd am entaln ych d la tej sp e cjalności naukow ej, ale także pow stanie tzw. „gorzow skiej szkoły historyk ów kultury fizycznej” i unikalnej w skali kraju pracow ni badań k ultu ry fizycznej m niejszości narodow ych.
Podjęto tu badania na tem aty z najnow szej historii ku ltury fizycznej w Polsce, zarów no przekrojow e, syntetyzujące, ja k i szczegó ło w e, doty czące głów nych dziedzin w ychow ania fizycznego (szkolnego, h arcersk ieg o , osób niepełnospraw nych) i w ybranych dyscyplin sportow ych (m .in. lekkoatletyki, koszyków ki, siatków ki, piłki ręcznej, tenisa, ten isa stołow ego, p ły w an ia, że glarstw a, zapasów , ju d o ), a także niektórych reg ion ów Polski, p rzede w szy st kim w ojew ództw północno-zachodnich (koszaliń sk iego, szczeciń skiego , g o rzow skiego, zielonogórskiego) i w ybranych asp ektó w olim pizm u. Z ao w o co w ały one kilkom a m onografiam i na tem at d ziejów polskiej ku ltury fizycznej w kraju i na obczyźnie (autorstw a bądź pod re d a k c ją prof. Jerzeg o G a ja i prof. B ernarda W oltm anna) oraz licznym i pracam i przygotow anym i przez ich w spółpracow ników (dra hab. M arka S zczerbińskiego, dra hab. L eo n a rd a N o waka, dra Tom asza Jurka, dra P iotra G o dlew skiego, dra Z b ig n iew a S zatk o w skiego i innych). N a uw agę zasługuje rów nież, że zo rganizow ali oni 12 o g ó l nopolskich sym pozjów i sem inariów naukow ych, a m ateriały z 9 k on feren cji zostały opublikow ane w specjalnych w ydaw nictw ach.
Z historykam i w spółpracuje blisko socjolog dr hab. B ogdan J. K unicki, który zajm uje się w spółczesnym i aspektam i w y ch ow ania fizyczneg o i sportu, zaw łaszcza społecznym i barieram i rekreacji rucho w ej, ale chętnie i z p o w o dzeniem podejm uje zagadnienia kultury fizycznej w staro żytn ości. Efektem eksploracji tej drugiej problem atyki je s t w ydany p rzez niego leksykon an ty cz nego sportu (dziew ięć zespołów haseł). W arto też podkreślić, że B .J. K unicki redaguje serię w ydaw niczą gorzow skiego od działu P olskiego T o w arzy stw a
G łów n e kierunki badań.. 103
N aukow ego K ultury Fizycznej, która je s t o ficy n ą dla m łodszych pracow ników naukow ych Instytutu. W tej serii ukazało się dotychczas 25 prac, w tym także kilka skryptów .
C iekaw e rezu ltaty badaw cze uzyskano w naukach biologicznych, zw łasz cza biom edycznych. W Z akładzie A natom ii podjęto eksperym entalne badania na tem at hodologii o środ ków nerw ow ych w pniu m ózgu, rdzeniu kręgow ym i m óżdżku o raz ich zw iązku z re g u la cją postaw y ciała i sterow ania ruchem . D łu g o letn ią trad y cję m ają w G orzow ie badania antropologiczne kierow ane przez prof. dra hab. Z bigniew a D rozdow skiego. D o tyczą one głów nie p ro b le m ów uw arunkow ań m orfologicznych i skutków aktyw ności ruchow ej cz ło w ieka.
B adania z zakresu m edycyny sportu (pod kierunkiem dra hab. K azim ierza Szyszki) d op row adziły do opracow ania receptury odżyw ki m ineralno- -w ęglo w odan ow ej, która posłużyła następnie do prac nad m ożliw ościam i re gulo w an ia param etrów biochem icznych (tow arzyszących upraw ianiu sportu) za p om o cą czynn ikó w egzogennych. W tych badaniach uczestniczyli także biochem icy, którzy ponadto zajm ow ali się zagadnieniam i w pływ u w ysiłków fizycznych na aktyw ność niektórych enzymów . Z kolei specjaliści higieny badali szkodliw e w pływ y fizycznych i chem icznych czynników środow iska pracy na organizm ludzki, a o statnio profilaktykę schorzeń uzębienia i higieny ja m y ustnej, co zaow o cow ało w yprodukow aniem przeciw próchniczej gum y
do żucia.
R eakcje fizjo lo giczne i biochem iczne na w ysiłek fizyczny zw iązany z d zia ła ln o śc ią sp o rto w ą były rów nież przedm iotem analiz gorzow skich fi zjologów (pod kierunkiem dra hab. A rtura Jaskólskiego). Interesow ały ich przede w szystkim problem y w ydolności tlenow ej i beztlenow ej w różnych dyscyplinach sportu, m echanizm ów adaptacji organizm u do w ysiłku fizyczn e go, charakterystyki poziom u w ytrenow ania i skuteczności treningu spo rto w e go. W rozw iązyw aniu niektórych problem ów badaw czych fizjologó w uczest n iczą rów nież biom echanicy, którzy ponadto p ra cu ją nad m etodam i analizy techniki ruchu w różnych dyscyplinach sportow ych, głów nie w koszyków ce.
W zakresie korektyw y najw iększe efekty uzyskano w badaniach nad kształtow aniem się krzyw izn kręgosłupa. O pracow ano m etody p rzeciw działa nia pow stającym zniekształceniom , a także zestaw ćw iczeń korygujących ist n iejąc e wady.
D r hab. M aria K w ilecka prow adziła now atorskie b adania nad b iorytm ik ą organizm u ludzkiego, zw łaszcza określenia m ożliw ości zw ięk szenia efek tyw ności pracy o raz p oszukiw an ia sposobów ochrony człow ieka przed szk od li w ym i następstw am i pracy. Później zajm ow ała się ch ronobiologicznym i b ad a niam i osób p rzy sp osabiających się do zaw odu.
R ozległe badania w dziedzinie teorii sportu realizuje zesp ó ł skupiony w K atedrze M otoryki pod kierunkiem prof. dra hab. W łod zim ierza Starosty. G łów nym nurtem dociekań tego zespołu są problem y koordynacji ruchow ej i je j uw arunkow ań (np. w zależności od płci, w ieku, u praw ianej d y scyp liny sportow ej, stażu zaw odow ego, obciążenia treningow ego, d om in ującej strony ciała itp.), a także poszukiw anie rezerw m ożliw ości m otorycznych człow ieka i ich w ykorzystanie w praktyce.
N iektórzy badacze tej grupy zajm ow ali się tem atam i zw iązanym i b ezp o średnio z d ziałaln o ścią sportow ą, m .in. opracow aniem m etod ocen y sp raw n o ści specjalnej w piłce nożnej (dr hab. A leksander S tuła), określen iem za le żn o ści m iędzy poziom em czucia siły uderzenia a efek ty w n o ścią gry p iłk arza (dr W łodzim ierz S tronczyński), o ptym alizacją obciążeń tren ing ow ych sto so w anych w kształceniu siły i prędkości w kajakarstw ie (dr T adeusz R ynkie- w icz), różnymi kw estiam i w takich dyscyplinach sportow ych, ja k p ływ anie i piłka w odna, koszyków ka, zapasy i ju d o , sport m otocyklow y i inne.
Ten skrótow o przedstaw iony zakres badań i osiągn ięć naukow ych (po części zilustrow any załączonym w ykazem piśm iennictw a) św iadczy zarów no o niem ałym potencjale kadrow ym Instytutu W ychow ania F izycznego w G o rzow ie W lkp., ja k i o nie m niejszych je g o m ożliw ościach. Efekty d o ty ch cza sowej działalności naukow ej spow odow ały, że je s t on liczącym się ośrodkiem w Polsce, a w niektórych specjalnościach naukow ych także po za je j g ra n ic a mi.
O bok dydaktyki i nauki w iele uwagi pośw ięca się w In stytucie d ziała ln o ści pozaprogram ow ej, zw łaszcza w dziedzinie sportu i kultury, o raz w sp ó łp ra cy ze środow iskiem . O m ów ienie tych sfer życia uczelni p rzek racza je d n a k ram y artykułu.
G łów n e kierunki badań.. 105
Literatura
(w ybór)I. O pracow ania na tem at działalności uczelni
1. Woltmann Bernard, F ilia p o z n a ń s k ie j A k a d e m ii W y c h o w a n ia F iz y c z n e g o w G o r z o w ie W lkp. w la ta c h 1 9 7 1 - 1 9 7 6 , „Przegląd Lubuski”, 1976, nr 3 - 4, s. 85 - 97. 2. Gaj Jerzy, Stan i p ersp ektyw y rozw oju F ilii p o zn ań skiej A WF w G orzow ie
Wlkp., „Przegląd L ubuski”, 1977 nr 1, s. 33 - 4 0 .
3. Gaj Jerzy, Stachura D anuta, F ilia poznańskiej A kadem ii W ychow ania F i zycznego, [w:] A. Szczegóła (red.), Raport o stanie życia naukow ego w w o jew ó d ztw ie gorzow skim , GTN, G orzów W lkp. 1977, s. 16 - 26.
4. W oltm ann B ernard, F ilia uczelni w G orzow ie Wlkp., [w:] Z. G rot (red.), Struktura i działalność A W F w Poznaniu w lalach 1969 - 1 9 7 5 , M onografie A W F w Poznaniu, nr 111, Poznań 1978, s. 161 - 193.
5. Sroczyński W ojciech, Stachura Danuta, D ziałalność F ilii p ozna ńskiej A k a dem ii W ychowania F izycznego w G orzow ie Wlkp. w latach 1971/72 -- 1978/79, M onografie A W F w Poznaniu, nr 183, Poznań 1979.
6. Gaj Jerzy, P ow stanie i rozw ój F ilii p o znańskiej A W F w G orzow ie Wlkp., „W ychow anie Fizyczne i Sport”, 1982, nr 1, s. 57 - 69.
7. Gaj Jerzy, K ształcenie kadr dla kultury fizy c z n e j w Zam iejscow ym W ydziale p o zn a ń skiej A W F w G orzow ie Wlkp. (1971 - 1985), [w:] M ateriały In fo r m acyjno-szkoleniow e WFS, G orzów Wlkp., wrzesień 1985, s. 43 - 56.
8. W oltm ann B ernard, W kład F ilii poznańskiej A W F w G orzow ie Wlkp. do rozw oju w ychow ania fizyczn eg o i sportu na ziem i lubuskiej, [w:] G. M ił- kow ska-O lejniczak i T. Jurek (red.), Szkolna kultura fizyczn a na ziem i lu bu skiej. O siągnięcia i perspektyw y, Zielona G óra 1985, s. 3 - 13.
9. K unicki Bogdan J. (red.), G orzow ski ośrodek po zn a ń skiej A ka dem ii W y chow ania F izycznego w latach 1971 - 1986. R ozw ój - dorobek naukow y - perspektyw y, M onografie A W F w Poznaniu, nr 242, Poznań 1986.
10. W oltm ann B ernard, G orzow ski Instytut pozna ńskiej A W F i je g o rola w środow isku, [w:] Wyższe szkoły zaw odow e w Polsce. R ealia i p e rsp e k ty wy, W OM , G orzów W lkp., październik 1994, s. 66 - 70.
11. K unicki Bogdan J. (red.), G orzow ski ośrodek akadem icki w latach 1971 -- 1996, PTN K F -- Sekcja H istorii i O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów
II. Materiały konferencyjne
1. I Sesja N aukow a „Czas w olny i rekreacja różnych środow isk społecznych w Polsce ", M onografie A W F w Poznaniu, nr 74, Poznań 1976.
2. Kunicki Bogdan J., W oltm ann B ernard (red.), K ultura fizy c zn a na ziem i lubuskiej w XX X -leciu PRL, G orzów WIkp. 1976.
3. I V M iędzyuczelniana K onferencja Naukowa, M onografie A W F w P ozna niu, nr 120, Poznań 1979.
4. I K rajow a K onferencja N aukow a „Polonijna K ultura F izyczn a ”, M onogra fie AW F w Poznaniu, nr 132, Poznań 1980.
5. M orfofunkcjonalne i społeczne uw arunkow ania p o w o dzen ia zaw odow ego, M onografie AW F w Poznaniu, nr 191, Poznań 1980.
6. A gapow Lucjan, W iatr Bogdan (red.), Z asoby przyrody w ojew ództw a g o rzowskiego, Gorzów WIkp. 1981.
7. K unicki Bogdan J., W allis A leksander (red.), Społeczno-kulturalne p r o blem y m iasta średniego, PW N, W arszaw a - Poznań 1982.
8. Kunicki Bogdan J. (oprać, i red.), Społeczna p rob lem a tyka m iasta średn ie go, GTN , G orzów 1983.
9. W oltm ann B ernard (red.), I O gólna K onferencja N aukow a „Aktyw ność kulturalna stu d en tó w ”, M onografie AW F w Poznaniu, nr 218, Poznań
1985.
10. II K rajow a K onferencja N aukow a „Polonijna K ultura Fizyczna", M ono grafie A W F w Poznaniu, nr 210, Poznań 1986.
11. Przygotow anie absolw entów szkó l w yższych do realizacji zadań sportu szkolnego i akadem ickiego, M onografie AW F w Poznaniu, nr 231, Poznań
1986.
12. III K rajow a K onferencja N aukow a „Polonijna K ultura F izyczna", M ono grafie A W F w Poznaniu, nr 239, Poznań 1987.
13. IV K rajow a K onferencja N aukow a „Polonijna K ultura F izyczna", M ono grafie A W F w Poznaniu, nr 264, Poznań 1990.
14. Starosta W łodzim ierz (red.), K oordynacja ruchow a w sporcie, W arszaw a - - G o r z ó w WIkp. 1990.
15. W oltm ann B ernard (red.), V K rajow a K onferencja N aukow a „Polonijna K ultura Fizyczna. Tradycja i w spółczesność ”, tom I - II, A W F - ZW W F, G orzów WIkp. 1990.
16. Szczerbiński M arek (red.), D zieje harcerstw a na obczyźnie w latach 1912 - - 1992, PTN K F - Sekcja H istorii, G orzów WIkp. 1992.
G łó w n e kierunki badań.. 107
17. Szymański Leonard (red.), Z najnow szej historii kultury fizy c zn e j w Polsce, Studia i M onografie AW F we W rocław iu, nr 37, W rocław 1993.
18. Szymański Leonard, Schw arzer Zbigniew (red.), Z najnow szej historii ku l tury fizy c zn e j w Polsce, tom II. M ateriały konferencyjne AW F we W rocła wiu, W rocław 1996.
19. Kunicki Bogdan J., Szyszka K azim ierz (red.), K ultura fizyczn a w pro m o cji i doskonaleniu zdrow ia, G orzów 1996.
20. W oltm ann B ernard (red.), Z najnow szej historii kultury fizy c zn e j w Polsce, tom III, P T N K F - Sekcja H istorii, Gorzów W lkp. 1998.
21. Szczerbiński M arek, Suchcitz Andrzej (red.), G enerał K azim ierz G labisz (1893 - 1981), Służba wojskowa, działalność sportow a i p ub licystyczn a w kraju i na obczyźnie, Prace naukow e Rady Porozum iew aw czej Badań nad Polonią, tom I, Gorzów W lkp. 1999.
22. Stuła A leksander (red.), N ow oczesna p iłk a nożna — teoria i praktyka, IW F., G orzów W lkp. 1999.
III. Prace zwarte
a) R ozpraw y habilitacyjne
1. K w ilecka M aria, M orfologiczne i m otoryczne uw arunkow ania pow odzenia zaw odow ego prządek, M onografie A W F w Poznaniu, nr 97, Poznań 1978. 2. W oltm ann B ernard, Polska kultura fizyczn a na w schodnim pograniczu
niem ieckim 1919 - 193, M onografie AW F w Poznaniu, nr 125, Poznań 1980.
3. Iwanowski W iktor, K ształtow anie się fizjo lo g iczn ych krzyw izn kręgosłupa człowieka, Studia i M onografie AW F we W rocław iu, nr 3, W rocław 1982. 4. Kunicki Bogdan J., Społeczne bariery rekreacji fizyczn ej. Z w arsztatów ba
daw czych A W F w Warszawie, W arszaw a 1984.
5. Agapow Lucjan, Ekologiczne studium zgrupow ań p ija w e k (H irudinea) w wodach dorzecza D rawy, R ozpraw y AR w Szczecinie, nr 112, Szczecin
1988.
6. Jaskólski Artur, B adania n a d zależnością m iędzy w ydajnością tlenow ą i beztlenow ą u osobników o zróżnicow anej aktyw ności ruchow ej, M onogra fie AW F w Poznaniu, nr 292, Poznań 1991.
7. B otw ina Ryszard, Struktura św iadom ości klasow ej w realnym socjalizm ie, M onografie AW F w Poznaniu, nr 313, Poznań 1995.
8. Stuła A leksander, N ow e m etody badaw cze w system ie p eda g o g iczn ej ko n troli treningu w p iłce nożnej, (m aszynopis), W arszaw a - G orzów W ielk o polski 1996.
9. N ow ak Leonard, W ychowanie fizy c zn e i sport w państw ow ym szkolnictw ie ogólnokształcącym w Polsce w latach 1918 - 1939, M onografie A W F w Poznaniu, nr 325, Poznań 1996.
10. Jaskólska Anna, P rzebieg zm ian narastania siły i relaksacji u lu d zi p o w y siłkach o różnej charakterystyce, M onografie A W F w Poznaniu, nr 326, Poznań 1998.
11. Lipnicki Ludwik, K ształtow anie się flo r po ro stó w na p o d ło ża ch o cechach pionierskich, M onographiae B otanicae, vol. 84, Pol. Tow . Bot., L ódź 1998.
b) M onografie
1. W oltm ann B ernard, K ultura fizy c zn a p o d znakiem Rodła, K T S K - O B N , K oszalin 1972.
2. Gaj Jerzy, Zarys historii kultury fizycznej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920 - - 1 9 3 9 , PW N, Poznań 1976.
3. Szczepański Henryk, Zagospodarow anie turystyczne w ybrzeża m orskiego w w ojew ództw ie szczecińskim w latach 1945 - 1977, M onografie A W F w Poznaniu, nr 114, Poznań 1979.
4. Kunicki Bogdan J., Środowisko twórcze miasta średniego, PW N, W arszawa - - P o z n a ń 1980.
5. K unicki Bogdan J., K ultura gorzow ska w latach 1975 - 1985, G orzów 1981. 6. A gapow Lucjan, Warunki życia i w ystępow anie p ija w e k (H irudinea)
w w odach Pojezierza M yśliborskiego, M onografie A W F w Poznaniu, nr 150, Poznań 1982.
7. Gaj Jerzy, N atanek Adam, W oltm ann B ernard, N ow ak Leonard, K ultura fizy c zn a na ziem i gorzow skiej 1945 - 1979, KAW , Poznań 1983.
8. Gaj Jerzy, Wychowanie fizyczne i sport w Polsce Ludowej, PW N, W arszawa - - Poznań 1987.
9. Sroczyński W ojciech, A ktyw ność kulturalna studentów uczelni w ychow ania fizycznego , M onografie AW F w Poznaniu, nr 255, Poznań 1988.
10. W oltm ann B ernard (red.), Z dziejów kultury fizy c zn e j w organizacjach p o lonijnych. Z w arsztatów badaw czych A W F w W arszawie, W arszaw a 1989.
G łów n e kierunki badań. 109
11. W oltm ann Bernard (red.), Św iatow e Sejm iki D ziałaczy P olonijnych PKOL 1969 - 1987, UW w G orzow ie W lkp., Gorzów W lkp. 1989.
12. K ołakow ska-K iełbasiew icz M irosław a, Kunicki Bogdan J., Sroczyński W ojciech, A ktyw ność kulturalna m łodzieży G orzow a, PW N , W arszaw a - - P o z n a ń 1989.
13. Szczepański Henryk, W oltm ann B ernard (red.), Co dzień P olak narodow i służy, U W w G orzow ie W lkp., G orzów W lkp. 1990.
14. Jurek T om asz, W oltm ann B ernard, K ultura fizyczn a w w ojew ództw ie zielo nogórskim 1 9 5 0 - 1989, W FS, Zielona G óra 1990.
15. N adolska-C w ikła Irena, Budow a sto py m ieszkańców G orzow a W ielkopol skiego w wieku 3 - 6 5 lat, M onografie AW F w Poznaniu, nr 266, Poznań
1990.
16. Gaj Jerzy, Hądzelek Kajetan, D zieje kultury fizy c zn e j w Polsce w X IX i X X wieku. Koncepcje, uw arunkow ania i efekty instytucjonalnej działalności, M onografie AW F w Poznaniu, nr 289, Poznań 1991.
17. N ow ak Leonard, G eneza i rozw ój kształcenia nauczycieli w ychow ania f i zycznego w Polsce do 1939 r., M onografie A W F w Poznaniu, nr 296, P o znań 1991.
18. Studia i szkice z dziejów kultury fizy c zn e j, P TN K F - Sekcja H istorii, G o rzów W lkp. 1992.
19. Gaj Jerzy, W oltm ann Bernard (red.), Sport w w ojew ództw ie gorzow skim 1975 - 1990, P T N K F - Sekcja H istorii, G orzów W lkp. 1993.
20. W oltm ann B ernard (red.), K ultura fizy c zn a na ziem i koszalińskiej 1945 -- 1990, P T N K F -- Sekcja H istorii, Koszalin 1993.
21. Sroczyński W ojciech, K ołakow ska-K iełbasiew icz M irosław a, Puczyński W łodzim ierz, Studia dw uetapow e w zakresie wychow ania fizy c zn e g o , M o nografie A W F w Poznaniu, nr 307, Poznań 1993.
22. Szyszka Kazim ierz, Palenie tytoniu, p icie alkoholu i stosow anie środków odurzających p rze z m łodzież szkó ł średnich, M onografie A W F w Poznaniu, nr 311, Poznań 1993.
23. W oltm ann B ernard (red.), Lekkoatletyka w Polsce 1919 1994, P T N K F -- P ZLA , W arszaw a 1994.
24. G odlew ski Piotr, Sport zapaśniczy w Polsce 1890 - 1939, PZZ, Poznań 1994.
25. K unicki Bogdan J., Leksykon autycznego sportu, PTN K F, G orzów 1995 (A - B); 1996 (C - E, F - H, I - K, L - M, N - O); 1997 (P - Q); 1998 ( R - S ) ; 1999 (T - Z).
26. Szafkowski Zbigniew, Podstaw y rozwoju sportu na P om orzu Szczeciń skim p o I I w ojnie światowej, M yślibórz 1996; Tenże, Rozw ój sportów w alki na P om orzu Szczecińskim, PTNKF, G orzów 1995; Tenże, Z espo ło we g ry sportow e na P om orzu Szczecińskim w latach 1945 - 1996; Tenże, L ekkoatletyka na P om orzu Szczecińskim 1945 - 1997, PTN K F, G orzów Wlkp. 1997; Tenże, C zołow i sportow cy P om orza Szczecińskiego, PTNKF, G orzów Wlkp. 1997; Tenże, P ół w ieku sportu na P om orzu Szczecińskim , PTN K F, Gorzów W lkp. 1999.
27. Gaj Jerzy (red.), D zieje A kadem ii W ychowania F izycznego w Poznaniu 1 9 1 9 - 1994, M onografie AW F w Poznaniu, nr 312, Poznań 1996.
28. Kunicki Bogdan J., W oltm ann B ernard (red.), Z dziejów kultury fizyczn ej, PTNKF - Sekcja Historii i O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów 1996. 29. G odlew ski Piotr, Olim pijskie turnieje zapaśnicze 1896 - 1996. Udział
Polaków w zapaśniczych turniejach olim pijskich 1924 - 1996, PK O L - PTN K F, W arszaw a 1996.
30. W oltm ann B ernard (red.), 75 lat Poznańskiego O kręgow ego Zw iązku P iłki N ożnej 1921 - 199, PTNKF - POZPN, Poznań 1996.
31. Szafkowski Zbigniew , Polonijne igrzyska sportow e (1934 - 1997), PTNKF — O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów W lkp. 1997.
32. W oltm ann B ernard, Gaj Jerzy, Sport w Polsce 1919 - 1939, P T N K F - O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów Wlkp. 1997.
33. Szafkowski Zbigniew, 25 lat K S A Z S A W F G orzów Wlkp. (1972 -- 1997), PTN K F -- O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów Wlkp. 1997; Tenże, 45 lat K S „ A dm ira” w G orzow ie Wlkp., G orzów W lkp. (1953 - -1 9 9 8 ), PTNKF - O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów W lkp. 1998; T en że, 40 lat K S „ O rlęta ” G orzów Wlkp. (1958 - 1998), PTN K F - O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów W lkp. 1999.
34. W oltm ann B ernard (red.), Zarys historii sportu w G orzow ie Wlkp. 1945 -- 1997, PTN K F -- O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów W lkp. 1998. 35. Szafkowski Zbigniew , K ariera sportow a M arii G ontow icz-Szałas,
PTNKF - O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów W lkp. 1998. 36. Gaj Jerzy, Sport w Lesznie 1902 - 1996, Leszno 1998.
37. Szafkowski Zbigniew , B iegi m aratońskie, PTN K F - GRO, G orzów W lkp. 1999.
38. Gaj Jerzy, W oltm ann B ernard (red.), Z arys historii sportu w Polsce 1867 - - 1996, P T N K F - Sekcja H istorii, Gorzów W lkp. 1999.
G łów n e kierunki badań.. 111
c) Podręczniki, skrypty
1. Kunicki Bogdan J., K ultura fizyczn a - ew olucja ideologii, P T N K F - O d dział w G orzow ie W lkp., G orzów W lkp. 1986.
2. N ow ak Leonard, R enesansow e koncepcje w ychow ania fizyczn eg o w P o lsce, PTNKF - O ddział w G orzow ie, G orzów 1987.
3. K aniow ski M ichał, C harakterystyka obciążeń treningow ych i w yników sportow ych p iłka rzy ręcznych w rocznym cyklu szko lenia, P T N K F - O d dział w G orzow ie, G orzów 1988.
4. Stuła A leksander, Testy i spraw dziany stosow ane w szkoleniu p iłka rzy n o ż nych, Skrypty AW F w Poznaniu, nr 83, Poznań 1989.
5. W ojtow icz Adam, N arciarstw o zjazdowe (technika, metodyka, n azew nic two), PTNKF - O ddział w G orzow ie, G orzów 1989.
6. W ojtow icz Adam, N arciarstw o biegow e (technika i metodyka), P T N K F - O ddział w G orzow ie, G orzów 1992.
7. N ow ak M aria, Gimnastyka, A gencja Prom o - Lider, W arszaw a 1993. 8. Stuła A leksander, A tlas specjalistycznych ćw iczeń bram karza p iłk i no żnej,
W O M , G orzów W lkp. 1994.
9. Stuła A leksander, Struktura obciążeń treningow ych w rocznym cyklu szk o lenia p iłka rzy w ysokokwalifikow anych, PTNKF - O ddział w G orzow ie W lkp., G orzów W lkp. 1994.
10. N ow ak M aria, G im nastyka p rzy m uzyce w szkole, Prom o - Lider, W arsza wa 1995.
11. Starosta W łodzim ierz, M odel w szechstronnej edukacji m otorycznej p o l skiego dziecka w rodzinie, M iędzynarodow e Stow arzyszenie M otoryki Sportow ej, W arszaw a 1995.
12. Stronczyński Włodzimierz, Stuła Aleksander, Gry i zabawy ruchowe w szk o leniu p iłka rskim , Skrypty AW F w Poznaniu, nr 100, Poznań 1995.
13. Gaj Jerzy, H ądzelek K ajetan, D zieje kultury fizy c zn e j w P olsce, Podręczniki AW F w Poznaniu, nr 45, Poznań 1997.
SUMMARY
B e r n a r d W o ltm a n n
MAJOR TRENDS IN SCIENTIFIC RESEARCH CONDUCTED BY GORZOW CENTRE OF EDUCATION OF TEACHERS
OF PHYSICAL EDUCATION 1971 - 1999
G o rzo w Institute o f P h ysical E ducation (est. in 1971 as a branch o f H igh er S c h o ol o f P h ysical E ducation in P oznan) co n d u cts ex ten siv e research, also in hum an ities, (e sp e c ia lly in the fie ld s o f history o f p h ysical ed u cation in P oland and the history o f p h ysical ed u cation in P olish centres abroad and in s o c io lo g y o f sports), b io m ed ica l sc ie n c e s (anatom y, anth rop ology, sports m ed icin e, p h y sio lo g y and b ioch em istry as w ell as in bio-rhythm ics and c h r o n o b io lo g y ), sports m otor activity (m ain ly c o ordination o f m o v em en t), theory o f se le c te d sports d isc ip lin e s (m ain ly fo o tb a ll, c a n o ein g and sw im m in g).
T h e research cond u cted by G o rzo w research team resulted in num erous p u b lica tion s including over 100 b ook s (11 habilitation treatises and 4 5 other b o o k s, 13 hand b ook s and m im eographed lectures, 22 p o st-co n feren ce c o lle c tio n s o f papers and re ports). T he 2 8-year history o f the Institute o f P h ysical E du cation is illustrated by
