Zobowiązania w prawie rzymskim
Część szczegółowa
Kluczowe zagadnienia z zakresu
części szczegółowej zobowiązań na kolokwium w 2020 r.
• Pojęcie i podziały kontraktów
• Umowa kupna-sprzedaży
• Umowa najmu locatio-conductio
• Kontrakt zlecenia
• Kontrakt depositum a depositum irregulare
• Pacta – podział, rodzaje i konkretne przykłady
Klasyfikacja umów w prawie rzymskim ze względu na sposób zawarcia:
• Realne – warunkiem koniecznym ich skutczeności prawnej było wręczenie rzeczy, co było bardzo niepraktyczne wraz ze znaczącym rozwoje rzymskiej gospodarki towarowo-pieniężnej.
A) pożyczka mutuum B) depositum
C) użyczenie commodatum D) zastaw ręczny pignus
W późniejszych okresach rozwoju państwa rzymskiego juryści tworzyli nowe typy umów, lepiej przystosowane do rozwiniętej gospodarki późnej republiki i cesarstwa.
• Werbalne – je również cechowała sztywność konstrukcji i wysoki formalizm, gdyż dla swej ważności wymagały wypowiedzenia konkretnych, przepisanych prawem formułek słownych, np. zapisanych jeszcze w Ustawie XII Tablic. Stanowiły pozostałość pierwotnego prawa rzymskiego, które cechowało połączenie prawa cywilnego z prawem religijnym, a najlepszym tego przykładem była przysięga wyzwoleńca, składająca się z części religijnej i prawnej (zobowiązaniowej na gruncie prawa cywilnego).
A) stypulacja – za jej pomocą można było stworzyć zobowiązania o bardzo szerokim zakresie, dotyczące bardzo wielu rodzajów świadczeń.
B) przyrzeczenie posagu.
C) przysięga wyzwoleńca.
• Kontrakty literalne – były związane głównie z prawem kupieckim i dla swojej ważności wymagały sporządzenia w ustalonej formie pisemnej.
A) Expensilatio – wpis do kupieckiej księgi przychodów i wydatków. Zapis zobowiązania w tej formie nadawał mu znaczenie prawne na gruncie prawa cywilnego.
B) Skrypty dłużne pod postacią chirographum i syngrapha. Kontrakty te wywodziły się z greckiego prawa kupiecko-bankierskiego, gdyż to właśnie Grecy wiedli prym w bankowości rejonu Morza Śródziemnego w starożytności.
Chirographum było skryptem dłużnym sporządzonym w jednym egzemplarzu a syngrpaha w dwóch egzemplarzach.
• Kontrakty konsensualne – były szczytowym wytworem rzymskiego prawa umów. W związku z rozwojem rzymskiej gosodarki towarowo-pieniężnej doszło do powstania potrzeby zawierania licznych i niesformalizowanych kontraktów gospodarczych.
Odpowiedzią na tę potrzebę było wykształcenie się umów zawieranych solo consensu. Oznaczało to, że dochodziły one do skutku poprzez samo porozumienie stron odnośnie essentialia negotii kontraktu.
Przykłady:
A) umowa kupna sprzedaży emptio-venditio B) umowa najmu locatio-conductio
C) Umowa zlecenia mandatum D) Umowa spółki - Societas
Ciąg Dalszy Prezentacji Nastąpi
• Przypominam, że zdecydowana większość zagadnień na kolokwium (ok. 35 na 45 pytań) została już
wskazana we wcześniejszych prezentacjach oraz pytaniach z kolokwium zeszłorocznego.
