Dynowska Maria

1

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — ...5)Y.l0.9Ufe-.

....

...m t 1/1. Relacja V

1/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora —*

1/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora —

II. Materiały uzupełniające relację \ f

111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora "—

III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. -—

III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) — III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.

III/5 - inne... —' IV. K orespondencja^

V. Nazwiskowe karty informacyjne '/^ •

VI. Fotografie

2

3

Maria Teresa Józefa DYNOWSKA -

fos

Urodziła się 14 czerwca 1924 r. w Zwiniaczu w pow. Czortków na Podolu jako córka Władysława Dynowskiego i Elżbiety z Potockich. Wychowywała się w Wilanowie.

Od 1 marca 1936 r. uczęszczała do klasy VI Szkoły Powszechnej SS.

Nazaretanek. We wrześniu tego roku rozpoczęła naukę w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim SS. Nazaretanek przy ul. Czerniakowskiej 137. W klasie I uzyskała następujące oceny końcowe: sprawowanie - bardzo dobra, religia - bardzo dobra, język polski - dostateczna, język angielski - dobra, historia - dobra, geografia - dostateczna, przyrodoznawstwo - dobra, matematyka - dostateczna, ćwiczenia cielesne - dostateczna, z pilności - dostateczna, z porządku - dostateczna. W klasie II miała nieco gorsze oceny, m in. z religii już nie bardzo dobrą, a dobrą, natomiast z języka łacińskiego niedostateczną, przy czym odnotowano w jej karcie ocen, Ze wynikało to z braku zdolności językowych i braku samodzielności w pracy. Mimo to otrzymała promocję do klasy III. Na świadectwie klasy III (rok szkolny 1938/1939) miała także w większości oceny dostateczne, tylko ze sprawowania bardzo dobrą, a z religii, historii i ćwiczeń cielesnych oceny dobre. Nie oznacza to jedna, że była słabą uczennicą. Te pozornie niskie oceny wynikały z bardzo wysokiego poziomu nauczania w Gimnazjum SS. Nazaretanek.

Po zakończeniu działań wojennych w październiku 1939 r. oficjalnie już nie wróciła do Gimnazjum SS. Nazaretanek, które i tak w połowie listopada 1939 r. zostało zamknięte wskutek niemieckich zarządzeń o likwidacji polskiego szkolnictwa średniego i wyższego. Jednak według Teresy Sułowskiej-Bojarskiej kontakt Marii Dynowskiej ze szkołą SS. Nazaretanek nie ustał. Autorka „Twierdzy przy Czerniakowskiej” we wspomnieniu pt. „Myszka” pisze: „ Była wysoką, zgrabną dziewczyną o rzucających się w oczy rudawych, kręcących się włosach. Cechowała ja radość życia i wybitne poczucie

4

koleżeństwa. Z „Myszką ” - tak nazywano j ą w rodzinie - zaprzyjaźniłam się podczas okupacji. Odnoszę wrażenie, że uzupełniając swoje wykształcenie, bywała w naszej szkole, aby zdawać okresowe egzaminy eksternistyczne. Gdy czekała na spotkanie z wykładowcą, była trochę zdenerwowana, zależało je j na dobrej ocenie, prosiła by j ą przepytać z zadanego materiału. Raz byłam u „Myszki ” w Wilanowie. Mieszkała z rodziną w bocznej oficynie; wnętrze tego lokalu urządzone było pięknymi, zabytkowymi meblami. W tym domu zbierało się sporo młodzieży, tam właśnie poznałam podczas okupacji słowa i melodię wojskowej piosenki, ułożonej przez Krystynę Krahelską. Śpiewaliśmy ją powołanym „ad hoc ” chórem, przy fortepianie akompaniowała nam matka „Myszki ”... ”.

Podczas okupacji ukończyła Warszawską Szkołę Pielęgniarstwa.

W konspiracji pod ps. Alicja i Myszka pracowała w służbie sanitarnej V Rejonu Piaseczno Obwodu VII „Obroża” Okręgu Warszawskiego AK. Podczas Powstania Warszawskiego była sanitariuszką w plutonie 1109 I Dywizjonu „Jeleń” 7 Pułku Ułanów Lubelskich AK, który pod dowództwem Andrzeja Działowskiego ps. Prawdzie atakował o godzinie 17-tej 1 sierpnia 1944 r. siedzibę gestapo w Al. Szucha. Pozostała z rannymi po wycofaniu się zdziesiątkowanego oddziału. Została zamordowana tego dnia, gdy broniła rannych powstańców dobijanych przez Niemców. (Wg informacji Floriana Bałta ps. Szary, oficera ze Zgrupowania AK „Kampinos” nie zginęła w Al. Szucha, lecz przedarła się do Puszczy Kampinoskiej i w połowie września zameldowała się w dowództwie Zgrupowania w Wierszach, prosząc o przydział bojowy. Miała zginąć 27 września trafiona z broni pokładowej niemieckiego samolotu. Drugim świadkiem jej śmierci miał być Krzysztof Tyszkiewicz ps. Leliwa, oficer Zgrupowania „Kampinos”.)

Jest upamiętniona na tablicy poświęconej poległym w latach 1939-1945 nauczycielom i uczennicom Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu umieszczonej w 1999 r. na prawym filarze frontowej ścianie szkoły przy ul. Czerniakowskiej 137. Jej nazwisko figuruje także na tablicy poświęconej poległym żołnierzom V Rejonu Obwodu „Obroża” umieszczonej w kościele Św. Anny w Wilanowie.

Pośmiertnie Maria Dynowska odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Odznaczenie to zostało zweryfikowane w Londynie z nr.

k. 12689.

5

Źródła:

Arch. Prywatnego Gimnazjum i Liceum SS. Nazaretanek, Katalogi Główne Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego SS. Nazaretanek z 1. 1936-1939 - DW UdsKiOR, Spis VM Londyn, t. 1, s. 42 - Słownik uczestniczek ..., s. 93 - Ajewski E., Mokotów walczy ... s.

378; Sułowska-Bojarska T., Twierdza przy Czerniakowskiej, s. 220-221; Urbanek B., Pielęgniarki i sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim 1944 r., s. 116.

Wiesław Misztal Mirosław Sulej

6

DYNOWSKA Maria j j - t f

Arch. Prywatnego Gimnazjum i Liceum SS. Nazaretanek, Katalogi Główne Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego SS. Nazaretanek z 1. 1936-1939; - DW UdsKiOR, Spis VM Londyn, t.

1, s. 42 - Sł. uczestniczek..., s. 93; - Sułowska-Bojarska T., Twierdza przy Czerniakowskiej, s. 220-221; Urbanek B., Pielęgniarki i sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim 1944 r., s.

116.

7

\ j t . r w \ H - j „ ⁱ

P 1} (d Ww

$ A aa a. l x " )

£ ? Q?> T^o Maria Teresa Józefa DYNOWSKA '

Urodziła się 14 czerwca 1924 r. w Zwiniaczu w pow. Czortków na Podolu jako córka Władysława Dynowskiego i Elżbiety z Potockich. Wychowywała się w Wilanowie.

Od 1 marca 1936 r. uczęszczała do klasy VI Szkoły Powszechnej SS.

Nazaretanek. We wrześniu tego roku rozpoczęła naukę w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim SS. Nazaretanek przy ul. Czerniakowskiej 137. W klasie I uzyskała następujące oceny końcowe: sprawowanie - bardzo dobra, religia - bardzo dobra, język polski - dostateczna, język angielski - dobra, historia - dobra, geografia - dostateczna, przyrodoznawstwo - dobra, matematyka - dostateczna, ćwiczenia cielesne - dostateczna, z pilności - dostateczna, z porządku - dostateczna. W klasie II miała nieco gorsze oceny, m in. z religii już nie bardzo dobrą, a dobrą, natomiast z języka łacińskiego niedostateczną, przy czym odnotowano w jej karcie ocen, że wynikało to z braku zdolności językowych i braku samodzielności w pracy. Mimo to otrzymała promocję do klasy III. Na świadectwie klasy III (rok szkolny 1938/1939) miała także w większości oceny dostateczne, tylko ze sprawowania bardzo dobrą, a z religii, historii i ćwiczeń cielesnych oceny dobre. Nie oznacza to jedna, że była słabą uczennicą. Te pozornie niskie oceny wynikały z bardzo wysokiego poziomu nauczania w Gimnazjum SS. Nazaretanek.

Po zakończeniu działań wojennych w październiku 1939 r. oficjalnie już nie wróciła do Gimnazjum SS. Nazaretanek, które i tak w połowie listopada 1939 r. zostało zamknięte wskutek niemieckich zarządzeń o likwidacji polskiego szkolnictwa średniego i wyższego. Jednak według Teresy Sułowskiej-Bojarskiej kontakt Marii Dynowskiej ze szkołą SS. Nazaretanek nie ustał. Autorka „Twierdzy przy Czerniakowskiej” we wspomnieniu pt. „Myszka” pisze: „ Była wysoką, zgrabną dziewczyną o rzucających się w oczy rudawych, kręcących się włosach. Cechowała j a radość życia i wybitne poczucie koleżeństwa. Z „Myszką” - tak nazywano j ą w rodzinie - zaprzyjaźniłam się podczas okupacji. Odnoszę wrażenie, że uzupełniając swoje wykształcenie, bywała w naszej szkole, aby zdawać okresowe egzaminy eksternistyczne. Gdy czekała na spotkanie z wykładowcą była trochę zdenerwowana, zależało je j na dobrej ocenie, prosiła by j ą przepytać z zadanego materiału. Raz byłam u „Myszki ” w Wilanowie. Mieszkała z rodziną w bocznej oficynie; wnętrze tego lokalu urządzone było pięknymi, zabytkowymi meblami. W tym domu

8

[ j /i— £>

zbierało się sporo młodzieży, tam właśnie poznałam podczas okupacji słowa i melodię wojskowej piosenki, ułożonej przez Krystynę Krahelską. Śpiewaliśmy ją powołanym „ad hoc ” chórem, przy fortepianie akompaniowała nam matka „Myszki ”... ”.

Podczas okupacji ukończyła Warszawską Szkołę Pielęgniarstwa.

W konspiracji pod ps. Alicja i Myszka pracowała w służbie sanitarnej V Rejonu Piaseczno Obwodu VII „Obroża” Okręgu Warszawskiego AK. Podczas Powstania Warszawskiego była sanitariuszką w plutonie 1109 I Dywizjonu „Jeleń” 7 Pułku Ułanów Lubelskich AK, który pod dowództwem Andrzeja Działowskiego ps. Prawdzie atakował o godzinie 17-tej 1 sierpnia 1944 r. siedzibę gestapo w Al. Szucha. Pozostała z rannymi po wycofaniu się zdziesiątkowanego oddziału. Została zamordowana tego dnia, gdy broniła rannych powstańców dobijanych przez Niemców. (Wg informacji Floriana Bałta ps. Szary, oficera ze Zgrupowania AK „Kampinos” nie zginęła w Al. Szucha, lecz przedarła się do Puszczy Kampinoskiej i w połowie września zameldowała się w dowództwie Zgrupowania w Wierszach, prosząc o przydział bojowy. Miała zginąć 27 września trafiona z broni pokładowej niemieckiego samolotu. Drugim świadkiem jej śmierci miał być Krzysztof Tyszkiewicz ps. Leliwa, oficer Zgrupowania „Kampinos”.)

Jest upamiętniona na tablicy poświęconej poległym w latach 1939-1945 nauczycielom i uczennicom Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu umieszczonej w 1999 r. na prawym filarze frontowej

ścianie szkoły przy ul. Czerniakowskiej 137. Jej nazwisko figuruje także na tablicy poświęconej poległym żołnierzom V Rejonu Obwodu „Obroża” umieszczonej w kościele Sw. Anny w Wilanowie.

Pośmiertnie została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Odznaczenie to zostało zweryfikowane w Londynie z nr k. 12689.

? > Źródła:

Arch. Prywatnego Gimnazjum i Liceum SS. Nazaretanek, KatalogLGłówne.Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego

SSL

Wanda Dynowska „Roszanówna” była wiosną 1940 r. kurierką Komendanta Głównego ZWZ, gen. K. Sosnkowskiego do Komendy Obszaru Okupacji Sowieckiej we Lwowie. - „AK w dokumentach” t. I, s. 234. - może to siostra lub matka Marii???

2

9

. « k . ^{f t ? \} ° ł -

Maria Teresa Józefa DYNOWSKA ^ 5(^1 % w c>\

a .

Urodziła się 14 czerwca 1924 r. w Zwiniaczu w pow. Czortków na Podolu jako córka Władysława Dynowskłego i Elżbiety z Potockich. Wychowywała się w Wilanowie.

Od 1 marca 1936 r. uczęszczała do klasy VI Szkoły Powszechnej SS.

Nazaretanek. We wrześniu tego roku rozpoczęła naukę w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim SS. Nazaretanek przy ul. Czerniakowskiej 137. W klasie I uzyskała następujące oceny końcowe: sprawowanie - bardzo dobra, religia -‘ bardzo dobra, język polski - dostateczna, język angielski - dobra, historia - dobra, geografia - dostateczna, przyrodoznawstwo - dobra, matematyka - dostateczna, ćwiczenia cielesne - dostateczna, z pilności - dostateczna, z porządku - dostateczna. W klasie II miała nieco gorsze oceny, m in. z religii

/

już nie bardzo dobrą a dobrą, natomiast z języka łacińskiego niedostateczną przy czym odnotowano w jej karcie ocen, że wynikało to z braku zdolności językowych i braku samodzielności w pracy. Mimo to otrzymała promocję do klasy III. Na świadectwie klasy III (rok szkolny 1938/1939) miała także w większości oceny dostateczne, tylko ze

/

sprawowania bardzo dobrą a z religii, historii i ćwiczeń cielesnych oceny dobre. Nie oznacza to jedna, że była słabą uczennicą. Te pozornie niskie oceny wynikały z bardzo wysokiego poziomu nauczania w Gimnazjum SS. Nazaretanek.

Po zakończeniu działań wojennych w październiku 1939 r. oficjalnie już nie wróciła do Gimnazjum SS. Nazaretanek, które i tak w połowie listopada 1939 r. zostało zamknięte wskutek niemieckich zarządzeń o likwidacji polskiego szkolnictwa średniego i wyższego. Jednak według Teresy Sułowskiej-Bojarskiej kontakt Marii Dynowskiej ze szkołą SS. Nazaretanek nie ustał. Autorka „Twierdzy przy Czerniakowskiej” we wspomnieniu pt. „Myszka” pisze: „ Była wysoką, zgrabną dziewczyną o rzucających się w oczy rudawych, kręcących się włosach. Cechowała j a radość życia i wybitne poczucie koleżeństwa. Z „Myszką” - tak nazywano ją w rodzinie - zaprzyjaźniłam się podczas okupacji. Odnoszę wrażenie, że uzupełniając swoje wykształcenie, bywała w naszej szkole, aby zdawać okresowe egzaminy eksternistyczne. Gdy czekała na spotkanie z wykładowcą, była trochę zdenerwowana, zależało je j na dobrej ocenie, prosiła by j ą przepytać z zadanego materiału. Raz byłam u „Myszki” w Wilanowie. Mieszkała z rodziną w bocznej oficynie; wnętrze tego lokalu urządzone było pięknymi, zabytkowymi meblami. W tym domu zbierało się sporo młodzieży, tam właśnie poznałam podczas okupacji słowa i melodię

10

I H - i ?

wojskowej piosenki, ułożonej przez Krystyną Krahelską. Śpiewaliśmy j ą powołanym „ad hoc ” chórem, przy fortepianie akompaniowała nam matka „Myszki ”... ”.

Podczas okupacji ukończyła Warszawską Szkołę Pielęgniarstwa.

W konspiracji pod ps. Alicja i Myszka pracowała w służbie sanitarnej V Rejonu Piaseczno Obwodu VII „Obroża” Okręgu Warszawskiego AK. Podczas Powstania Warszawskiego była sanitariuszką w plutonie 1109 I Dywizjonu ,Jeleń” 7 Pułku Ułanów Lubelskich AK, który pod dowództwem Andrzeja Działowskiego ps. Prawdzie atakował o godzinie 17-tej 1 sierpnia 1944 r. siedzibę gestapo w Al. Szucha. Pozostała z rannymi po wycofaniu się zdziesiątkowanego oddziału. Została zamordowana tego dnia, gdy broniła rannych powstańców dobijanych przez Niemców. (Wg informacji Floriana Bałta ps. Szary, oficera ze Zgrupowania AK „Kampinos” nie zginęła w Al. Szucha, lecz przedarła się do Puszczy Kampinoskiej i w połowie września zameldowała się w dowództwie Zgrupowania w Wierszach, prosząc o przydział bojowy. Miała zginąć 27 września trafiona z broni pokładowej niemieckiego samolotu. Drugim świadkiem jej śmierci miał być Krzysztof Tyszkiewicz ps. Leliwa, oficer Zgrupowania „Kampinos”.)

Po wojnie (20 października 1945 r.) jej rodzice zgłosili się do PCK w Warszawie o pomoc w ustaleniu losów córki.

Jest upamiętniona na tablicy poświęconej poległym w latach 1939-1945 nauczycielom i uczennicom Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu umieszczonej w 1999 r. na prawym filarze frontowej ścianie szkoły przy ul. Czerniakowskiej 137. Jej nazwisko figuruje także na tablicy poświęconej poległym żołnierzom V Rejonu Obwodu „Obroża” umieszczonej w kościele Św. Anny w Wilanowie.

Pośmiertnie odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Odznaczenie to zostało zweryfikowane w Londynie z nr. k. 12689.

Źródła:

Arch. Prywatnego Gimnazjum i Liceum SS. Nazaretanek, Katalogi Główne Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego SS. Nazaretanek z 1. 1936-1939 - BliP PCK, karta rejestr. Marii Dynowskiej: DW UdsKiOR, Spis VM Londyn, t. 1, s. 42 - Słownik uczestniczek s. 93 - Ajewski E., Mokotów walczy ... s. 378; Sułowska-Bojarska T., Twierdza przy Czerniakowskiej, s. 220-221; Urbanek B , Pielęgniarki i sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim 1944 r., s. 116.

2

11

7 \ A " 3

Wiesław Misztal Mirosław Sulej

Objaśnienie: BliP PCK - Biuro Informacji i Poszukiwań PCK

3

12

V P ® f j B k . C Z - t Z . ' ' .) - J ' \ą - - - i - ' o

4 , T - W \ ) K V 1 A ^{/ ^ r}

^ f o p e v * ' ^ C W A < _ ^ CMrv«HOOSlCA^>P

DYNOWSKA M aria Teresa Józefa (1924- ^'

Q ( i'; A;

J t r - i R/i .

Urodzona 14 kwietnia lub czerwca 1924 r. w Zwiniaczu pow. Czortków na Podolu, w ziemiańskiej rodzinie Władysława i Elżbiety z d. Potockiej.

Od 1936 r. mieszkając na Wilanowie była uczennicą szkoły powszechnej a potem gimnazjum ss. Nazaretanek w Warszawie.

Po wybuchu wojny kontynuowała naukę na tajnych kompletach i ukończyła Warszawską Szkołę Pielęgniarek jako dyplomowana pielęgniarka. W konspiracji należała jako „Alicja” i „Myszka” do służby sanitarnej Okręgu Warszawa AK, Obwodu „Obroża”

Rejon Piaseczno. W pierwszym dniu Powstania jako sanitariuszka plutonu nr 1109 z 3 lub 4 U / f^ I

szwadronu 7 Pułku Ułanów Lubelskich/ Zgrupowanie „Jeleń”/ plutonówa „My-s-z-kar”

uczestniczyła w ataku na siedzibę gestapo w Al. Szucha. Po wycofywaniu się zdziesiątkowanego zgrupowania pozostała z rannymi i została zamordowana przez nacierających gestapowców.

T. Bojarska podaje także drugą wersję: Według informacji Floriana Bałata, ps.

„Szary ”, oficera ze zgrupowania AK „Kampinos”, Maria Dynowska nie zginęła w tym ataku lecz przedarła się do Puszczy Kampinoskiej i w połowie września zameldowała się w Dowództwie Zgrupowania we wsi Wiersze prosząc o przydział bojowy. Powyższa relacja notuje, że poległa 27 września trafiona z broni pokładowej niemieckiego samolotu. Drugim świadkiem je j śmierci miał być Krzysztof Tyszkiewicz ps. „ Leliwa ” oficer tegoż zgrupowania.

Płtrtonewa Maria Dynowska została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego VIRTUTI MILITARI. Odznaczenie to zostało zweryfikowane w Londynie (nr Krzyża 12689).

Po wojiie jej rodzice zgłosili się 20 X 1945 r. do PCK w Warszawie o pomoc w ustaleniu losów córki. r V.

M aria.Dynowska jest upamiętniona na tablicy poświęconej poległym w latach 1939- 1

1945 z Gimnazjum Zgromadzenia ss Nazaretanek umieszczonej w 1999 r.! przy ul.

Czerniakowskiej 137. Jej nazwisko figuruje także na tablicy poświęconej poległym żołnierzom V Rejonu Obwodu „Obroża” umieszczonej w kościele Sw. Anny w Wilanowie.

r

APAK, T: 3371/WSK; Arch. Prywatnego Gimnazjum i Liceum SS. Nazaretanek; BliP PCK, karta rejestr. Marii Dynowskiej; DW UdsKiOR, Spis VM Londyn, t. 1, s. 42;

13 C f

Dławichowski A. (oprać.), 135 Pluton AK VII Zgrupowania „Ruczaj" i jego kadeckie korzenie, W-wa 1994, s. 159; Głuchowski K., Siadami pradziadów, s. 137, 151;

Podlewski, Wolność..., s. 245; Sawicki J., „ Obroża" w konspiracji i Powstaniu, s. 318; SI.

uczestniczek..., s. 93; Sułowska-Bojarska T., Twierdza przy Czerniakowskiej, W-wa 1994, s.

220-221; Urbanek B., Pielęgniarki i sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim 1944 r., W -wa 1988, s. 116; Wesołowski, Order VM..., s. 549 i 721

14

15