Co to jest teatr studencki? Hasła tej treści nie znajdujemy w przedostatnim tomie WIELKIEJ ENCYKLOPEDII POWSZECHNEJ PWN. Śporw taniczność i ulotność tego zjawiska skutecznie od- pierała się próbom zaszeregowania według usta«
lonych kanonów. Propozycje studenckich twór- ców nie kojarzą się z atmosferą wielkiej fety,, hasło DZIS PREMIERA często brzmiałoby tu więc zabawnie. Ale też teatr studencki to ważny fragment ruchu artystycznego, wnoszący doń niezaprzeczalny dorobek.
Kurie r Lubelski , 21-22.05.197 7
W Polsce
jego początków
dopatrywać się należy około roku 1952. Powstawały w ó w - czas liczne składanki kabareto- we, traktujące zarówno o pro- blemach ogólnych jak i nega- tywnych przejawach życia z własnego uczelnianego podwór- ka. B y ł y to czasy niezapomnia- nego B I M - B O M U Zbigniewa Cybulskiego, warszawskiego STS czy P S T R Ą G A . K r ó l o w a ł wtedy skecz, piosenka 1 mono- log. Wydarzeniem w studenc- kim ruchu teatralnym była premiera K R Ó L A UBU, wysta- wiona przez STODOŁĘ w War- szawie — rok 1950. Spektakl ten stanowił prowokacje wobec dotychczasowych form w y p o - wiedzi, zdecydowanie atakował stabilizacje. Potem nadszedł o- kres, w którym dominowała poezja. Wiersz stał się tworzy- wem wiodącym dla licznych teatrzyków poetyckich.
Przemiany polityczne d r u g i - połowy lat pięćdziesiątych prócz burzliwych dyskusji n i « spro- wokowały interesujących spek- takli, Teatr studencki chwilo- wo przestał być na b 1 e ż ą c o ze sprawami kraju, koncentru- jąc się głównie na warsztacie i estetyce. Dominowała w tym gdańska G A L E R I A . Sporadycz- ne próby prezentowania proble- matyki społecznej i politycznej podejmowały w swoisty zresz- tą sposób H Y B R Y D Y 'l wroc- ławski K A L A M B U R — wysta- wienie SZEWCÓW Witkacego w roku 1965.
Renesans treści obywatelskich następuje po pamiętnym grud- niu roku 1970. Teatr studenc- ki ze szczególną pasją podjął aktualne, często niełatwe pro- blemy kraju. — Kiedy teatry zawodowe milczą o bolączkach dnia, ich funkcje przejmują w Polsce teatry studenckie — pi- sał publicysta N O W Y C H DRÓG.
Okres ten przyniósł najwartoś- ciowsze dokonania studenckich twórców. Teatry S T U (Spada- nie), K A L A M B U R f W rytmie słońca), łódzki 77 OONG-2, ÓS- M E G O D N I A , prezentowały spektakle ważne dla każdego Polaka.
się celebrowaniem f o r m ais pi wykładając • - większej uwagi do treści.
Zagadnienie to znalazło r ó w - nież swoje odbicie na lubelskim podwórku. W y d a j e się jednak, że idą ożywcze prądy. Trudno wyciągać jednoznaczne wnioski na podstawie wydarzeń kilku miesięcy, niemniej fakt organi- zacji w Lublinie Konfrontacji Młodego Teatru, zdobycie lau- rów przez LOSS, SCENE, P L A S T Y C Z N A , P R O V I S O R I U M nagród indywidualnych i zespo- łowych za debiuty (Henryk K o - walczyk, Grupa Chwilowa) czy wreszcie powstawanie nowych grup znacznie podbudowały środowisko lubelskie. Rzecz nis tylko w tym, że coś w ogóle się dzieje. O zmianach świad- czą również treści. G R U P A C H W I L O W A sięga do wartości społecznych, odważnie stawia w S C E N A R I U S Z U wciąż ak- tualny na wielu kontynentach problem relacji między tymi z g ó r y i tymi z d o ł u .
P R O V I S O R I U M kategoriami Gombrowiczowskfmi (Ferdy- durke) podejmuje dialog z rze- czywistością, LOSS mówi o zde- terminowaniu jednostki przez państwo. Mecenas jakim dla niemal wszystkich teatrów jest Socjalistyczny Związek Studen- tów Polskich uznaje p r a w o do błędu i ryzyka, ale jednocześ- nie stanowczo występuje prze- ciw bezideowości i ' chwytom formalnym.
Poszukiwania najpełniejszych środków wyrazu są nieodłącz- ną cechą teatru studenckiego.
Prezentowana jest szeroka ga- ma sposobu wypowiedzi od poezji poprzez f o r m y literac- kie, kabaret, pantomimę, mu- zykę, piosgflicę, f i l m , ekspresję plastyczną. Dużego rozgłosu na- brały laboratoryjne poszukiwa- nia Grotowskiego. Dla L e s z k i Mądzika, kierownika S C E N Y P L A S T Y C Z N E J nieważne są sło- wa ni scenografia. Najistotniej- szym składnikiem jest tu obraz skomponowany ze zderzenia świa teł i kolorów, płaszczyzn i brył plastycznych. Z kolei G R U P A C H W I L O W A jako f o r m y dzia- łalności wymienia jednocześni®
teatr, kabaret, piosenkę 1 róż- ne f o r m y literackie. Mówiąc s>
tych sprawach warto pamiętaŁ, że nawet najbardziej skompli- kowane problemy można przed- stawić prostym i zrozumiałym 'językiem.
Po latach tłustych
przychodzą lata chude. Ostat- nio. mówiło się głośno o k r y - zysie zarzucając wręcz teatro- wi studenckiemu apolityczność.
Niektórzy teoretycy dokonali nawet podziału na teatr stu- dencki i studencki teatr ama- torski. Ten pierwszy to ich zda- ni em już legenda przypomina- jąca spektakle będące świa- dectwem istnienia więzi poko- leniowych. Drugi typ teatru to właściwie rodzaj amatprskiej zabawy pozwalającej pr^yjem ni® spędzać w o l n y czas
niejednokrotnie odżegnywał si«j od teatru zawodowego, nie- mniej szczególnie ostatnio czo- łowe zespoły orzechodzą na za- wodowstwo, mając nadzieję ro- bienia ambitnego teatru k o - mercyjnego. Warto też pamię- tać, że wielu wybitnych t w ó r - ców i aktorów rozpoczynało swą działalność właśnie w tea- trze studenckim, chociażby Je- rzy Antczak. Jan Skotnicki, Zbigniew Cybulski, Kazimiera Braun, Krystyna Skuszanka, Bogumił Kobiela, Krzysztof Ja- siński, A n d r z e j Rojthln.
(wsk;
