Ocena identyfikacyjna minilabów

Marek Podsiadło

Ocena

identyfikacyjna

miniiabów

Tabela 1 Kąpiel

Zasady działania minilabów

Pre-exposure section

Sorting ofeach order

iiiiiiiiiiin

JL Pi Reservoir section

as

Processing Drying Printing

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 209

37

Paper deck section

Paper magazine

Ryc. 1. Schemat ogólny minilabu Fig. 1. Generalscheme of minilab

W okresie ostatnich kilku lat nastąpił gwałtowny rozwój procesów automa­ tycznej obróbki barwnych materiałów fotograficznych na urządzeniach zwa­ nych minilabami. W związkuz tym za­ istniała, z kryminalistycznego punktu widzenia, potrzebarozważeniasposo­ bu identyfikacji tych urządzeń, zarów­ no w zakresie ich cech grupowych, jak i indywidualnych. Poniższe opracowa­ nie jest próbą przedstawienia możli­ wości takiej identyfikacji.

Minilaby są urządzeniami wielo­ czynnościowymi i z tego względuwich budowie można wyróżnić kilka ele­ mentówskładowych, w których odby­

wają się poszczególne etapy obróbki pozytywowej. Przykładowy schemat minilabu prezentuje rycina 1. Pier­ wszym elementem maszyny jest poje­ mnik na papier fotograficzny. Papier jest montowany w postaci rolek, o sze­ rokościach: 89 mm; 102 mm; 120 mm; 127 mm i długości od 90 do 180 me­ trów. Następnym elementem jest część powiększalnikowa, w której

na-procesówjest złożona ztrzechkąpieli. Pierwsza z nich to wywoływanie barw­

ne, drugą jest odbielanie z utrwala­ niem, trzeciąstanowi obróbka płuczą- co-stabilizująca. Dane technicznepo­ szczególnych kąpieli zaczerpnięte z

książek serwisowych przedstawia ta­

bela1.

Po zakończeniu procesu obróbki

chemicznejpozytywy transportowane sądo suszarki, a następnie po wysu­ szeniu cięte na poszczególne zdjęcia naobcinarce, przy użyciu noży, naj­ częściej rolkowych samoostrzących.

Ostatnim etapem obróbki jest sorto­

waniezdjęć z poszczególnych zleceń

do oddzielnych przegródek. Całość

procesu od momentu naświetlenia do

posortowaniamożetrwać w zależno­

ści od typu maszyny w granicach od 8 minut 30 sekund do 15minut.

Na polskim rynku fotograficznym występuje wiele modeli minilabów,

wśród których dominują obecnie trzy

firmy: FUJI; AGFA; NORRITSU. Inne typy minilabów dostępne na polskim świetlane są pozytywy i wykonywany jest nadruk na tylnej stroniezdjęcia

-przy włączonej drukarce. Kolejnym

segmentem jest rezerwuar.W tej czę­ ści minilabu papier po naświetleniu jestskładowany i transportowany do części wywołującej. Obróbka chemi­ cznapapieru dokonujesię wsystemie typu RA-4lubwsystemach z nimkom­ patybilnych, np. AP-94. Technologia

U’

”p2'L

Light sourcesection

I i i Resen/ing of paper i

...

) i wywołanie barwne odbielanie i utrwalanie kąpielpłucząco-stabilizująca Czas trwania [s] 45 45 90 Temperatura [°C] 35 35 35-2 Dryer

7©A

l Cutting Cut^r

31

i

£ PH roztworu 10,5-11 ok. 4,5 7,3-7,6 Sorter

rhńńń

m

; ;psips2 PS3 psa Mirror-.^ V-ACCS -~_ Keyboard Negativecarrier

Paper masksection f | |

u

™

J/

Lens/shutter^ t/ s

- możliwość wykonywania zdjęć z Identyfikacja indywidualna Metodyka badań -55 AGFA Identyfikacja grupowa PROBLEMY KRYMINALISTYKI 209

38

r

5 15

__L

Przesłankę badawczą stanowiło przeświadczenie, iż minilaby, jak każ­ de inne urządzenia, muszą pozosta­ wiać na papierze fotograficznym ja­ kieś cechy charakterystyczne, które będą pozwalały na identyfikację kon­ kretnych grup maszyn lub ich pojedyn­ czych egzemplarzy. Za materiał eks­ perymentalny do badań minilabów po­ służył negatyw KODAK VERICOLOR 23 DIN, na którym wykonano apara­ tem PRACTICA MTL 5 serię ujęć w jednakowych warunkach zewnętrz­

nych oraz w jednakowych warunkach laboratoryjnych. Negatyw został wy­ wołany w Laboratorium Kryminalisty­ cznym KWP w Lublinie, a następnie podzielony na jednakowe pod

wzglę-Do cech grupowych pozostawio­ nych przez minilaby na odbitkach można zaliczyć:

Pierwszą z cech grupowych chara­ kterystyczną dla wszystkich

przeba-schematycznie na rycinie 2. Dla stand­ ardowego zdjęcia (9 cm x 13 cm) nad­ ruki umieszczone są dla minilabów:

-firmy FUJI równolegle do szeroko­ ści zdjęcia w odległości około 5,5 cm od górnej krawędzi zdjęcia;

- firmy NORRITSU równolegle do - sposób odcinania pozytywów, - miejsce ulokowania wydruku na

F

U J

I

oraz na minilabach z obiektywem o zmiennej ogniskowej.

Poszczególne części wydruku to: 01. Część wolnawydruku (możnatu wpisać np. nazwę zakładu fotograficz­ nego); N O R R I T S U

Ryc. 2. Rozmieszczenie wy­ druków pochodzących z mi- nilabów różnych firm Fig. 2. Uiy-oul of print-outs,

Corning front minilabs of differ- en! makes

omówione poniżej.

Materiał badawczy - pozytywy wy­ konano na następujących minilabach:

1. NORRITSU 1403, 2. AGFA MSC 3, 3. COPAL SYSTEM 75 1100-528, 4. AGFA MSC 2, 5. FUJI FA-170PP 1800 B, 6. AGFA MSC 2 nr 2355717, 7. FUJI FA-1250 PP, 8. NORRITSU 1401, 9. KISS LEADER LA 13. |---30-35 ( ) OO1 22+00 NNNNN+03AU 706 Ol 02 03 04 05 06 07 08

Do indywidualnych cech minilabów pozwalających na identyfikację kon­ kretnej maszyny kopiującej można za­ liczyć:

- charakterystyczny wydruk na tyl­ nej stronie pozytywu,

rynku to, np. COPAL lub KISS. Do

wykonywania w nich zdjęć używany marginesem, jest papier fotograficzny głównie czte­

rech firm: AGFA; KODAK; FUJI; KO­

NICA w różnych wersjach, o wymia- tylnej stronie zdjęć, rach: 9x13 cm; 10x15 cm; oraz 13x18

cm. Informacja o producencie papieru

znajduje się na odwrotnej stronie od- danych maszyn jest ślad, który pozo- bitek. stawia nóż obcinarki na jednej z dwóch

krawędzi zdjęcia o szerokości 13 cm lub 15 cm. Ta cecha to charakterysty­

czny uskok w miejscu cięcia na całej długości krawędzi.

Kolejną cechą grupową charaktery­ zującą poszczególne typy minilabów są nadruki wykonane na tylnej stronie dem tematu i warunków ekspozycji pozytywów (pod warunkiem włączenia części, które przekazano do wywoła- drukarki). Ich ułożenie przedstawiono nia w różnych wytypowanych minila­

bach na terenie Lublina. Wykonane odbitki pozytywowe posłużyły jako fa­ ktyczny materiał badawczy. Na pod­ stawie przeprowadzonych badań stwierdzono występowanie na zdję­ ciach szeregu cech o charakterze gru­

powym i indywidualnym, które zostaną szerokości zdjęcia w odległości około 3-3,5 cm od górnej krawędzi zdjęcia;

- firmy AGFA równolegle do długo­ ści zdjęcia na wysokości od około 0,5 cm do około 1,5 cm od dolnej krawędzi zdjęcia.

Jako wyróżnik grupowy można uz­ nać również możliwości techniczne poszczególnych maszyn. Część mini­ labów, zwłaszcza starszej generacji, nie ma możliwości wykonywania pozy­ tywów z marginesem, bez dokonania technicznych zmian konstrukcyjnych, które muszą być wykonane przez ob­ sługę serwisową firmy. Stosunkowo najprościej takie zdjęcia można wyko­ nać na maszynach typu NORRITSU, użytkowanych przez punkty KODAKA

- cechy indywidualne ramek (dla zdjęć z marginesem),

- cechy konstrukcyjne części powiększalnikowej maszyny.

Każdy minilab ma jako urządzenie dodatkowe drukarkę mozaikową dzie- więcioigłową lub dwudziestoczte- roigłową, która na tylnej stronie pozy­ tywu może pozostawić wydruk. Jego treść zostanie omówiona na przykła­ dzie wydruku drukarki pracującej w maszynie typu FUJI (FUJI LAB SY­ STEM FA-1250 PP). Minilab ten ma jeden z najbardziej rozbudowanych ty­ pów drukarek umożliwiających pracę w siedmiu trybach pracy, w tym w trzech niezmiennych:

- wydruk danych pracy minilabu przy wykonywaniu pozytywów,

- wydruk daty i godziny, - wydruk nazwy firmy.

Najczęściej używany jest pierwszy z trzech podanych niezmiennych try­ bów pracy.

jys 03. BIBLIOGRAFIA x 100% Wzo 1 -Podsumowanie SUMMARY

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 209

39

gdzie:

Wzo - współczynnikzakresu odwzorowania (negatywu na pozytyw),

Wn- wielkość powierzchni odwzorowanej na negatywie,

Wp- wielkość powierzchni odwzorowanej na pozytywie.

„obcięcie" części obrazu utrwalonego na negatywie w stosunku do obrazu otrzymanego na pozytywie. W testo­ wanej grupie minilabów wartość ta by­ ła stała dla konkretnej maszyny, a dla

większeniu równym stałej nastawie powiększenia lub przy kadrowaniu po­ jawi się na pozytywie odwzorowanie cech ramki dociskającej papier foto­ graficzny.

Oprócz wyżej wymienionych anali­ zowano również takie elementy jak: znacznik dla obcinarki, kąty krawędzi pozytywu, barwa pozytywu.

Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają, że na podstawie pozyty­ wu wykonanego w minilabie można ma-różnych maszyn wahała się od 7,3% do 22,1%.

Przy wykonywaniu zdjęć z margine­ sem na pozytywach mogą odwzoro­ wać się cechy charakterystyczne ram­ ki z elementu powiększającego minila- bu, co schematycznie przedstawiono na rycinie 3. Cechy te są również

nie-- ulokowanie wydruku na odwrotnej stronie zdjęcia,

- możliwość wykonywania zdjęć z marginesem.

2. Cechy indywidualne

- wydruk na odwrotnej stronie zdję­ cia,

- zakres odwzorowania powierzch­ ni negatywu na pozytyw,

- cechy indywidualne ramek: pozy­ tywowej i negatywowej.

Niniejsze opracowanie powinno być traktowane jako ocena wstępna, gdyż gwałtowny rozwój rynku fotograficzne­ go, szczególnie w zakresie fotografii barwnej może w krótkim okresie spra­ wić, iż konieczne będzie uaktualnienie obecnych badań lub nawet częściowa weryfikacja osiągniętych wyników.

Ryc. 3. Schemat odwzorowa­ nia ramek: a) negatywowej, b) pozytywowej

Fig. 3. Sdieme of mapping of Ute frames: a) rtegative, b) posilive

A - odwzorowanie ramek negatywowych B - odwzorowanie ramek pozytywowych Wn - Wp Wn

The author concentrates on possible an- swer to the question of rangę of possibili- ties of forensic identification of automatic Processing machines for colour negati- ves, being called minilabs. On the basis of the results obtained during examinations, a catalogue has been developed; it conta- ins all features and marks which are avai- lable for group and individual Identifica­ tion of the machinę used for making a print.

Współczynnik ten wynika stąd, że w minilabach nie ma możliwości zmian odległości negatywu od pozytywu w trakcie naświetlania odbitek (tzw. stała

nastawa powiększenia), stąd też przy dokonać identyfikacji grupowej różnych maszynach może wystąpić szyny w oparciu o cechy grupowe, jak

i identyfikacji indywidualnej urządze­

nia:

1. Cechy grupowe

- charakterystyczny ślad po obci­ narce,

wyróżnić dwie ramki, które pozosta­ wiać mogą swoje cechy indywidualne. Dla minilabów, których konstrukcja umożliwia, poprzez zainstalowanie obiektywu o zmiennej ogniskowej, wy­ konywanie zdjęć zmniejszonych w stosunku do stałej nastawy powię­ kszenia, odwzorowane zostaną cechy ramki dociskającej negatyw. Nato­ miast przy wykonywaniu zdjęć o

po-1. Kozieł: T.: Fotografia badawcza w kry­

minalistyce, „Problemy Kryminalistyki", 1978,nr 133-134, s. 357.

2. Kozieł T.: Kryminalistyczna identyfikacja

powiększalników na podstawie zdjęć fotograficznych, „Problemy Kryminali­ styki", 1985,nr 167, s. 124.

3. Niemczycki R., Zdżarski W.: Zasady

fotografii.PWSZ Warszawa 1962,11i II.

02. Numer zdjęcia w danym zlece­ niu,

03. Kanał filmu, w którym pierwsza cyfra oznacza rodzaj filmu, a druga jego czułość. Dla każdego minilabu oznaczenia rodzaju negatywu wpro­ wadzane są przez operatora.

04. Oznaczenie poprawki czasowej

ręcznie wprowadzanej przez obsłu- zmienne dla każdej maszyny. Można

gującego;

05. Korekcja barwna negatywu. W przypadku występowania korekcji za­ miast litery N oznaczającej brak dodat­ kowej korekcji pojawi się w wydruku:

- dla korekcji ujemnej litera /A/; /B/; /C/ lub /D/

-dla korekcji dodatniej cyfra /1/; /27; /3/; /4/ lub 75/

Poszczególne litery w ciągu ozna­ czają:

metodasubstratywna metoda addytywna

71/CYAN - niebiesko-zielonyRED -czerwony 72/MAGENTA - purpurowy BLUE-niebieski 73/YELLOW-żółty GREEN-zielony

/4/podkorekcja barwnanegatywu 75/ czas naświetlania 06. Poprawka własna skanera; 07. Tryb pracy minilabu;

08. Numer realizowanego zlecenia. Możliwość wystąpienia cech indywi­ dualnych drukarki powoduje, że nale­ ży w tych badaniach współpracować z ekspertami badań dokumentów.

Cechą indywidualną wynikającą z

konstrukcji minilabu będzie również współczynnik zakresu odwzorowania, który można przedstawić wzorem: