„Pierwszy rycerz Europy - Zawisza Czarny z Garbowa” Ewa Umięcka (fragmenty) Jest wieczór. Na południowym trakcie łączącym granicę Polski z Węgrami pojawił się jeździec. Samotny, bogato ubrany czterdziestolatek, wyposażony w dwie torby podróżne i miecz. Zza drzew wyjechało mu naprzeciw sześciu ludzi. W języku niemieckim zażądali konia, toreb i miecza. Za "dobre sprawowanie" obiecali puścić wędrowca wolno. W odpowiedzi dobył tylko miecza i zaproponował walkę o to wszystko, czego żądali. (…) Atakowali nie jeźdźca, ale konia, co niebawem dało oczekiwany rezultat, bo dźgnięty w głowę koń upadł przygniatając swojego pana własnym ciężarem. Człowiek nie wypuścił wprawdzie broni z ręki, ale nie mógł się ruszyć, a bandyci zeskoczyli z koni i trzymając miecze przed sobą gotowali się do ostatecznej rozprawy.
W najmniej oczekiwanym momencie pojawiło się wybawienie. Trzech młodych ludzi szybkim galopem zbliżyło się do miejsca walki i w krótkim czasie bandyci zostali zlikwidowani.
Potencjalną ofiarą okazał się sławny wtedy w Europie włoski trener szermierki, Ippolito, a jego wybawcami - trzej synowie kasztelana sieradzkiego, Mikołaja z Garbowa - Jan Farurej, Piotr i Zawisza. Razem z ojcem i służbą wracali akurat z Węgier do Polski.
Wdzięczność Włocha okazała się nieoceniona. Postanowił zostać trenerem rodzinnym
kasztelaniców. Trzeba tu dodać, że w tamtym czasie na lekcje do Ippolita jeździła europejska arystokracja, a wśród nich brat wielkiego mistrza krzyżackiego, Ulrich von Jungingen, który z czasem sam objął rządy nad zakonem.
Trening trwał całe dwa lata i miał kluczowe znaczenie dla przyszłych dziejów Zawiszy.
Chłopak był wprawdzie dobrze zbudowany i silny z natury, ale dopiero Ippolito wyzwolił w nim możliwości w najpełniejszym zakresie. Jest rzeczą niezmiernie ciekawą, jak przebiegały zajęcia sportowe sześćset lat temu. Otóż miały one charakter zbliżony częściowo do
programu dzisiejszego dziesięcioboju z elementami kulturystyki.
W programie były więc najpierw skoki przez rowy, skoki wzwyż przez ustawione na
podwyższeniach drągi oraz przeciąganie liny, a następnie te same ćwiczenia z obciążeniem.
Obciążenie stanowiły worki wypełnione ziemią, które synowie Mikołaja przywiązywali sobie do bioder lub do pleców. Z tygodnia na tydzień ciężar był zwiększany. Chłopcy musieli nie tylko biegać z obciążeniem, ale również pływać (wtedy zamiast ziemi w workach były kamienie) i skakać na konia bez pomocy strzemion. I był to trening podstawowy, wymuszający przyrost mięśni.
Oczywiście, nie mogło obejść się bez ćwiczeń w szermierce. Również w tej dziedzinie Ippolito stosował trening z obciążeniem. Na miecze bracia walczyli dopiero wtedy, gdy byli
kompletnie zmęczeni, natomiast zasadą była walka na drągi o ciężarze dwukrotnie
przekraczającym ciężar miecza. Chodziło o takie wzmocnienie nadgarstków i przedramion, aby później miecz wydawał się o wiele lżejszy niż był w rzeczywistości.
Kolejnym ćwiczeniem było wyrabianie siły uderzenia. Włoch wkopywał w ziemię paliki, które należało jednym zamachem miecza ściąć. Co jakiś czas paliki zwiększały swoją objętość, aby pod koniec dwuletniego "kursu" zamienić się w drągi. Przy tym nie chodziło tylko o klasyczne cięcie po skosie z góry na dół, ale również o cięcie na odlew, a więc z lewej na prawo oraz pieszo i z konia.
Do innych ćwiczeń rycerskich należały kłucia i pchnięcia: mieczem, oszczepem i kopią.
Najwięcej trudności sprawiła nauka walki konnej na kopie, ale w tamtym okresie była to konkurencja budząca wyjątkowe zainteresowanie na turniejach rycerskich, więc bracia
musieli dobrze przyłożyć się, aby w końcu trener uznał ich za wszechstronnie wyszkolonych rycerzy. W wolnych chwilach trwała nauka łaciny i języka niemieckiego. Egzamin
"dyplomowy" polegał na tym, że każdy z braci miał potykać się na miecze i kopie po kolei z nauczycielem.
Kiedy więc Jan Farurej i Zawisza pojawili się na turnieju w Krakowie, nie znalazł się ani jeden rycerz, który potrafił stawić im czoła. Młodzi ludzie z Garbowa byli bezkonkurencyjni. Był rok 1392. Zawisza miał dopiero 18 lat i zamierzał zdobyć pas i ostrogi rycerskie. Podczas turnieju uratował dziewczynkę przed śmiercią pod rozpędzonym powozem. Jeszcze wtedy nie mógł wiedzieć, że spod końskich kopyt na drodze do Krakowa wyrwie dla siebie nie dziecko, a...
jedyną towarzyszkę życia. W dziesięć lat później Barbara zostanie jego żoną.
W roku 1424 Zawisza należał już do najbogatszych ludzi w Polsce, a zawdzięczał to
wyłącznie sprawności fizycznej. Mógł sobie pozwolić na przykład na wydanie superuczty dla tysiąca gości, którzy zjechali na koronację królowej Zofii, czwartej żony Władysława Jagiełły.
W roku 1428 król Zygmunt Luksemburczyk zorganizował krucjatę przeciw Turcji. Miało być 60 tysięcy wojska, przybyło tylko 15 tysięcy, a wśród nich Zawisza Czarny. Niestety, przewaga liczebna Turków sprawiła, że krucjata poniosła fiasko. Zawisza osłaniał odwrót wojsk europejskich. Odmówił skorzystania z propozycji szybkiej ucieczki łodzią, bo - jak oświadczył wysłannikowi króla - nie zmieściłaby się w niej cała jego drużyna. Zginął otoczony ze wszystkich stron, bez szansy na jakąkolwiek rycerską walkę.
