MODEL ODPOWIEDZI – WIEDZA O SPOàECZEēSTWIE
WYJAĝNIENIA DO MODELU
W zadaniach otwartych odpowiedzi w modelu są odpowiedziami proponowanymi.
Uznajemy kaĪdą poprawną merytorycznie odpowiedĨ. W zadaniach zamkniĊtych naleĪy bezwzglĊdnie stosowaü schemat punktowania . Wyjątkiem są te zadania, gdzie przed proponowanymi odpowiedziami znajduje siĊ „np.” – oznacza to bowiem moĪliwoĞü innego sformuáowania odpowiedzi niĪ proponowana w modelu. Zapisy w nawiasach kwadratowych oznaczają alternatywne odpowiedzi ucznia.
W nawiasach okrągáych wystĊpują pojĊcia i sformuáowania niekonieczne w formuáowaniu przez ucznia poprawnej odpowiedzi.
Zadanie 1. – 2 punkty za 3 poprawne odpowiedzi, 1 punkt za 2 poprawne odpowiedzi
UczeĔ podaje 3 spoĞród nastĊpujących:
naturalizacja, opcja, repatriacja, reintegracja, maáĪeĔstwo Zadanie 2. – 1 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi (struktura) klasowa
(struktura) warstwowa (struktura) demograficzna
Zadanie 3. – 1 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi F, F, P, F
Zadanie 4. – 2 punkty za 2 poprawne zaznaczenia, 1 punkt za 1 poprawne zaznaczenie
Zjednoczenie Niemiec – 1 PrzyjĊcie Rumunii do UE – 2
Zadanie 5. – 1 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi a) (funkcja) administracyjna
b) (funkcja) solidaryzmu [ solidaryzmu spoáecznego]
c) (funkcja) wychowawcza
1
Zadanie 6. – 2 punkty za 3 poprawne odpowiedzi, 1 punkt za 2 poprawne odpowiedzi
parlamentarno – gabinetowy semiprezydencki
gabinetowo – parlamentarny
Zadanie 7. - 1 punkt za poprawne wskazanie nazw 3 województw, 1 punkt za ocenĊ i podanie 2 argumentów uzasadniających ocenĊ
a) Mazowieckie, ĝląskie, Wielkopolskie b) Np. ocena pozytywna
Argumenty – dziĊki dziaáalnoĞci organizacji pozarządowych moĪna pomóc wielu potrzebującym, organizacje pozarządowe kontrolują wáadze, dziĊki czemu zapobiegają patologiom w polityce
Np. ocena negatywna
Argumenty – tylko nieliczne organizacje pozarządowe w Polsce dziaáają naprawdĊ – wiĊkszoĞü funkcjonuje tylko na papierze, niektórzy dziaáacze organizacji pozarządowych dziaáaj bardziej na wáasną korzyĞü niĪ pro publico bono
Zadanie 8. – 3 punkty za 6 poprawnych odpowiedzi, 2 punkty za 5 poprawnych odpowiedzi, 1 punkt za 4 poprawne odpowiedzi
kary - 2 spoĞród nastĊpujących: ograniczenie wolnoĞci, grzywna, doĪywotnie pozbawienie wolnoĞci, 25 lat pozbawienia wolnoĞci
Ğrodki karne - 3 spoĞród nastĊpujących: zakaz wykonywania zawodu, zajmowania okreĞlonego stanowiska lub prowadzenia okreĞlonej dziaáalnoĞci gospodarczej, zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek mienia z przestĊpstwa, nawiązka, obowiązek naprawienia szkody, podanie wyroku do publicznej wiadomoĞci, Ğwiadczenia pieniĊĪne
Zadanie 9. – 2 punkty za 5 poprawnych odpowiedzi, 1 punkt za 4 poprawne odpowiedzi
Prezydent RP – rozporządzenie Rada Ministrów – rozporządzenie Zgromadzenie Narodowe – konstytucja Wojewoda – rozporządzenie
2
Rada Powiatu – uchwaáa
Uwaga: decyzja nie jest aktem normatynym – nie moĪe wiĊc byü uznana za poprawną odpowiedĨ.
Zadanie 10. – 2 punkty za 4 daty, 1 punkt za 3 daty a) 2002
b) 2004 c) 2004 d) 2005
Zadanie11. – 2 punkty za 4 poprawne wskazania, 1 punkt za 3 poprawne wskazania
a) 4 czerwca 1989 b) Ormianami i Azerami
c) MiĊdzynarodowa operacja mająca na celu uwolnienie Kuwejtu spod okupacji Iraku
d) Wojny Jom-Kippur
Zadanie 12. – a) – 1 punkt, b) 1 punkt za 2 argumenty „za”, 1 punkt za 2 argumenty „przeciw”
a) Np. – ustawowe ograniczenie nakazujące uzupeánienie skáadu organów kolegialnych osobami speániającymi kryteria, gwarantujące realizacjĊ zasady równoĞci np. páci, wieku, wyksztaácenia; forma dyskryminacji pozytywnej b) Np. „za” – kobiety wprowadzą lepszy obyczaj do polityki, poniewaĪ są
delikatniejsze i bardziej wraĪliwe od mĊĪczyzn , kobiety w wiĊkszym stopniu niĪ mĊĪczyĨni są wyczulone na problemy spoáeczne
Np. „przeciw” – kobiety, które znajdą siĊ na listach wyborczych mogą byü mniej kompetentne od mĊĪczyzn – polityków, zasada parytetu prowadzi do dyskryminacji mĊĪczyzn
Zadanie 13. – a) – 1 punkt za poprawne zdefiniowanie pojĊcia, b) 1 punkt za poprawne podanie 2 przykáadów z tekstu
UczeĔ wymienia 2 argumenty spoĞród nastĊpujących:
a)
1. Pracodawcy obawiają siĊ, Īe kobieta- matka bĊdzie czĊĞciej korzystaáa ze zwolnieĔ lekarskich, urlopów macierzyĔskich, wychowawczych, a wiĊc bĊdzie mniej dyspozycyjna.
3
2. Pracodawcy obawiają siĊ, Īe kobiety- matki nie bĊdą mogáy poĞwiĊciü siĊ obowiązkom zawodowym, ze wzglĊdu na czas, jaki bĊdą przeznaczaáy na opiekĊ nad dzieckiem.
3. Pracodawcy obawiają siĊ, Īe kobiety po powrocie do pracy z urlopu
macierzyĔskiego lub wychowawczego bĊdą mniej kompetentne i nie bĊdą potrafiáy odnaleĨü siĊ na rynku pracy.
b)
- konflikt strukturalny – np. kobiety – matki nie bĊdą miaáy wystarczająco duĪo czasu, aby wáaĞciwie wykonywaü obowiązki w pracy
- konflikt kulurowy – np. poprzez to, Īe w spoáeczeĔstwie polskim nadal dominuje przekonanie o tradycyjnym podziale ról miĊdzy kobietą a mĊĪczyzną na kobietĊ spada gáówny ciĊĪar obowiązków domowych, co dodatkowo pogarsza jej sytuacjĊ na rynku pracy
Zadanie 14. – a) 1 punkt za wskazanie po 2 grupy wiekowe dla kaĪdej páci i podanie danych procentowych, b) 1 punkt za poprawne podanie 2 powodów
a) Kobiety – 25-34 lata - 32,4% i do 24 lat -22,8%, mĊĪczyĨni – 25-34 lata -25,8
%, do 24 lat -20,9%
b) Np. obawa pracodawców, Īe máode kobiety szybko zostaną matkami i pójdą na urlop macierzyĔski, mniejsza mobilnoĞü máodych matek, które dązą do stabilizacji,a wiĊc mniej chĊtnie zmienią miejsce zamieszkania, wiĊksza mobilnoĞü mĊĪczyzn, czĊstsze w przypadku mĊĪczyzn niĪ kobiet
podejmowanie ryzyka – takĪe zawodowego
Zadanie 15. – a) 1 punkt za poprawną merytorycznie odpowiedĨ, b) 1 punkt za poprawną merytorycznie odpowiedĨ
a) Np. Wáadze PRL propagowaáy równouprawnienie páci w kontekĞcie
wykonywania zawodów uwaĪanych za „typowo” mĊskie przez kobiety, np.
kobieta- traktorzystka – nie ingerowaáy natomiast w kwestiĊ rozdziaáu obowiązków domowych, tradycyjnie przypisywanych kobietom.
b) Np. Obecna polityka równoĞciowa Unii Europejskiej polega na zwalczaniu dyskryminacji kobiet na rynku pracy, dostĊp do ksztaácenia specjalistycznego (np. do szkóá wojskowych), zwiĊkszenia udziaáu kobiet w polityce.
4
Zadanie 16. – 1 punkt za poprawne wskazania w a) i 1 punkt za poprawne wskazania w b)
a) WĊgry, àotwa, Sáowenia b) Polska, Luksemburg, Dania
Zadanie 17. – 1 punkt za wszystkie poprawne przyporządkowania a) 3
b) 1 c) 2 d) 4 e) 7 f) 6 Zadanie 18.
Temat 1:
A: Zdający rozwaĪa sytuacjĊ kobiet na rynku pracy w Polsce, podając argumenty przemawiające za záą sytuacjĊ kobiet ( min. 2) oraz argumenty przemawiajace za dobrą sytuacją kobiet (min. 2) – 2 punkty ( po 1 punkcie za 2 argumenty w danej kategorii)
argumenty „za” záą sytuacją kobiet na rynku pracy , np.:
– kobiety zarabiają mniej niĪ mĊĪczyĨni, pomimo tego Īe są lepiej wyksztaácone - kobiety są mniej chĊtnie zatrudniane przez pracodawców niĪ mĊĪczyĨni w obawie przed ich macierzyĔstwem i dáugą nieobecnoĞcią w pracy
argumenty „za” dobrą sytuacją kobiet na rynku pracy, np.:
- kobiety coraz czĊĞciej zajmują kierownicze stanowiska w renomowanych firmach - coraz wiĊcej pracodawców umoĪliwia kobietom wykonywanie obowiązków
zawodowych w nie normowanym czasie pracy
B: Zdający przedstawia min. 2 problemy kobiet na rynku pracy – za kaĪdy problem i jego peáne omówienie – 3 punkty, maksymalnie 6 punktów Np.
- kobiety w Polsce muszą godziü obowiązki domowe i opiekĊ nad dzieümi z obowiązkami pracowniczymi, co pogarsza ich sytuacjĊ na rynku pracy i wzmaga niechĊü pracodawców do ich zatrudnienia
- kobietom po dáugim okresie nieobecnoĞci na rynku pracy, spowodowanym
urodzeniem dziecka zagraĪa wykluczenie spoáeczne – pracodawcy czĊsto zwalaniają
5
swoje pracownice, które powróciáy do pracy po dáugim okresie nieobecnoĞci, kobietom trudniej siĊ odnaleĨü w nowej sytuacji
- kobiety mimo, ze wzglĊdu na obciąĪenie obowiązkami domowymi, rodzinnymi i pracowniczymi rezygnują z doskonalenia zawodoweogo i zdobywania lub
pogáĊbiania kwalifikacji, czĊsto pogarszając swoją sytuacjĊ na rynku pracy.
C: Zdający proponuje min. 2 Ğrodki zaradcze do wskazanych wyĪej problemów i dowodzi, w jaki sposób wpáyną one na sytuacjĊ kobiet – 4 punkty – po 2
punkty za wskazanie 1 Ğrodka zaradczego i jego poprawne uzasadnienie.
Np.
- PaĔstwo polskie powinno wprowadziü model polityki prorodzinnej, umoĪliwiającej niskoodpáatną opiekĊ nad dzieümi w przedszkolach. Spowoduje to, Īe kobiety bĊdzie staü na powrót do pracy w peánym wymiarze godzin, co zachĊci pacodawców do ich zatrudnienia. Z kolei kobiety bĊdą miaáy pewnoĞü, Īe ich dzieci znajdują siĊ pod fachową opieką.
- PaĔstwo polskie powinno wprowadziü, np. 1-roczną ochronĊ prawną
zabezpieczajacą przed zwolnieniem z pracy dla kobiet wracających na rynek pracy po urodzeniu dziecka oraz dofinansowywaü miejsca pracy tych kobiet, aby
pracodawcom nie opáacaáo siĊ ich zwalanianie.
- PaĔstwo polskie powinno dofinansowaü szkolenia i studia podyplomowe dla kobiet wracających na rynek pracy, umoĪliwiając im tym samym podniesienie kwalifikacji i zwiĊkszenie swej atrakcyjnoĞci na rynku pracy.
D. Zdający porównuje pozycjĊ kobiet w Polsce z 2 wybranymi krajami Unii Europejskiej – po 2 punkty za wskazanie kraju i dokonanie porównania, maksymalnie 4 punkty :
Np.
We Francji kobiety są czeĞciej niĪ w Polsce zatrudnione na peány etat, wystĊpuje tam niĪsze bezrobocie wĞród kobiet w porównaniu do Polski, a konflikt kulturowy prawie zupeánie tam nie wystĊpuje – zaniká wiĊc tradycyjny podziaá ról na „typowo mĊskie” i
„typowo kobiece”.
We Wáoszech widaü wyraĨny podziaá w sytuacji kobiet miĊdzy póánocą, gdzie nieal caákowicie zaniká konflikt kulturowy a poáudniem, gdzie konlikt kulturowy jest bardzo silny. Kobiety – podobnie jak w Polsce – są mniej chĊtnie zatrudniane niĪ mĊĪczyĨni i na poáudniu Wáoch bardziej niĪ w Polsce dysktyminowane na rynku pracy.
6
E: Zdający poprawnie wykorzystuje 2 materiaáy Ĩródáowe i umieszcza je we wáaĞciwym kontekĞcie – po 1 punkcie za kaĪdy poprawnie wykorzystany materiaá Ĩródáowy, maksymalnie 2 punkty.
F: Praca jest poprawna jĊzykowo i stylistycznie – 1 punkt.
G; Praca jest czytelna i estetyczna – 1 punkt.
Temat 2.
A: Zdający definiuje pojĊcie parytetu w polityce i zajmuje okreĞlone stanowisko – 2 punkty.
B: Zdający rozwaĪa problem równoĞci páci w Polsce, Europie i na Ğwiecie, przedstawiając po 2 argumenty „za” równoĞcią páci i po 2 przeciw temu stanowisku – po 1 punkcie za kaĪde 2 argumenty w danej kategorii, maksymalnie 2 punkty.
a) Argumenty „za” np. Polityka równoĞci páci obowiązuje w Polsce, Europie i na Ğwiecie, poniewaĪ obowiązują ustawy wprowadzające parytety ( np. w Polsce), a kobiety peánią wysokie stanowiska polityczne ( np. w Komisji Europejskiej, premier w Indiach, kanclerz Niemiec, królowa brytyjska) . b) Argumenty „przeciw” – np. w wielu krajach kobiety są dyskryminowane w
polityce – w Polsce jest niewiele kobiet piastującyc h najwyĪsze funkcje paĔstwowe, w czĊĞci krajów Unii Europejskiej kobiety – politycy nie są traktowane powaĪnie – m.in. we Wáoszech, ze wzglĊdu na dominujące tam stereotypy dotyczące kobiet, a w wielu krajach Ğwiata kobiety są traktowane jako ludzie „ drugiej kategorii” , którzy nie są w stanie peániü odpowiedzialnych funkcji politycznych– np. w krajach muzuámaĔskich ( Iran).
C: Zdający przedstawia i omawia min. 2 przykáady, popierające jego
stanowisko (inne niĪ argumenty) - - po 3 punkty za kaĪdy w peáni omówiony przykáad, maksymalnie 6 punktów:
Np. Zdający zajmuje stanowisko „za” parytetami w polityce.
- w Polsce po wprowadzeniu ustawy o parytetatch wiĊcej kobiet znalazáo siĊ na listach wyborczych do Sejmu , coraz wiĊcej kobiet peáni odpowiedzialne funkcje w samorządach terytorialnych
- dziĊki wprowadzeniu parytetów w Europie Zachodniej zaniká tradycyjny pogląd uznający, Īe tylko mĊĪczyzna moĪe byü skutecznym politykiem, a kobiety udowodniáy, Īe mogą byü kompetentne i skuteczne w peánieniu najwaĪniejszych funkcji w paĔstwie, np. premier Margaret Thatcher , kanclerz Angela Merkel Np. zdający zajmuje stanowisko „przeciw” parytetom w polityce
7
8
- faworyzowanie kobiet w polityce moĪe doprowadziü do przypadkowych karier, które skompromitują samą ideĊ zwiĊkszenia udziaáu kobiet w Īyciu politycznym - partie polityczne przed wyborami mogą tworzyü listy wyborcze kierując siĊ nie zasadami kompetencji, ale preferując równoĞü páci przez co mĊĪczyĨni –
fachowcy bardziej kompetentni od kobiet mogą znaleĨü siĊ poza listami wyborczymi
D: Zdający podaje min. 3 podstawowe akty prawne regulujące stan prawny w Polsce w związku z sytuacją kobiet m.in.w polityce i omawia ich wpáyw na równoĞü kobiet i mĊĪczyzn– po 2 punkty za wskazanie aktu prawnego i za omówienie aktu prawnego w kontekĞcie polityki równoĞci páci,
maksymalnie 6 punktów, np.
- Odwoáanie i omówienie zapisów Konstytucji RP – (art. 32 i 33) wprowadzające zasadĊ równego statusu kobiety i mĊĪczyzny wobec prawa, w Īyciu spoáeznym, politycznym i gospodarczym oraz w Īyciu rodzinnym.
- Odwoáanie do Ustawy o parytetach na listach wyborczych z 2010r., zgodnie z którą liczba kobiet na listach wyborczych nie moĪe byü mniejsza niĪ 35 %.
- Odwoáanie do Kodeksu pracy (znowelizowany w 2002r. i 2004r.) , który wprowadziá równoĞü traktowania kobiet i mĊĪczyzn w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, awansowania, dostĊpu do szkoleĔ (art. 183 a §1 k.p.), zakazu dyskryminacji bezpoĞredniej (art. 183 a § 2 i 3 k.p.) oraz równoĞci w wynagrodzeniu (art. 183 c § 1i 2 k.p.)
- Odwoáanie do Ustawy o systemie oĞwiaty (art. 1), na podstawie której dostĊp do oĞwiaty na równych zasadach ma kaĪdy obywatel RP bez wzglĊdu na páeü.
E: Zdający poprawnie wykorzystuje 2 materiaáy Ĩródáowe i umieszcza je we wáaĞciwym kontekĞcie – po 1 punkcie za kaĪdy poprawnie wykorzystany materiaá Ĩródáowy, maksymalnie 2 punkty.
F: Praca jest poprawna jĊzykowo i stylistycznie – 1 punkt.
G: Praca jest czytelna i estetyczna – 1 punkt.
