1 Temat: Zarządzanie bazą danych.
Profesjonalne systemy baz danych składają się zwykle z wielu tabel i tysięcy rekordów. W dużych instytucjach czy firmach dane zawarte w bazie ulegają bardzo częstym zmianom i są na tyle cenne, że koniecznie należy zadbad o ich bezpieczeostwo. Ponadto dostęp do danych ma jednocześnie wiele osób, lecz każda z nich powinna mied inne uprawnienia (przeglądanie danych, dodawanie i modyfikacja rekordów, usuwanie rekordów).
Aby zapewnid bezpieczeostwo i odpowiednią jakośd systemu baz danych, powołuje się stanowisko administratora baz danych. Zadania administratora baz danych:
konfiguracja bazy danych,
tworzenie kopii zapasowych danych i zarządzanie nimi, defragmentacja bazy danych,
optymalizacja programu,
usuwanie nieprawidłowości (naprawa bazy), odzyskiwanie danych po awariach,
ochrona danych przed osobami nieupoważnionymi.
Ćwiczenie 1
Dokumentacja bazy danych.
Warto poświęcid trochę czasu na przygotowanie dokumentacji bazy danych. Dzięki temu, w przyszłości, przy modyfikacji bazy, operacja ta będzie o wiele krótsza.
1. Otwórz bazę danych Płytoteka.
2. Przejdź na zakładkę Narzędzia bazy danych i kliknij ikonę Dokumentator bazy danych.
3. Wyświetlone okno dialogowe Dokumentator bazy
danych umożliwia wybranie obiektów, dla których chcemy utworzyd dokumentacje. Obiekty bazy danych podzielone są według typów. Aby wyświetlid listę kwerend, wystarczy kliknąd zakładkę Kwerendy, formularzy – zakładkę Formularze itp.
Uwaga! Zakładka Bieżąca baza danych pozwala na dodanie do dokumentacji atrybutów bazy danych i opisu relacji łączących tabele.
4. W naszym przypadku planujemy utworzenie pełnej dokumentacji bazy danych. W tym celu:
kliknij zakładkę Wszystkie typy obiektów, aby wybrad wszystkie obiekty, możesz kliknąd przycisk Zaznacz wszystkie.
5. Kliknij przycisk Opcje.
6. Tabele bazy danych mogą byd opisane w dokumentacji z określoną dokładnością:
zaznaczając pole wyboru Właściwości, dodasz do dokumentacji informacje, takie jak data utworzenia i ostatniej modyfikacji tabeli, liczba jej wierszy itp.
zaznaczając pole wyboru Relacje, dodasz do dokumentacji informacje o wzajemnych powiązaniach tabel bazy danych,
zaznaczając pole wyboru Uprawnienia według użytkowników i grup, dodasz informacje o nadanych poszczególnym użytkownikom uprawnieniach, np. uprawnieniu do odczytu danych z tabeli czy uprawnieniu do modyfikowania informacji zapisanych w innej tabeli,
lista wyboru Przy polach uwzględnij pozwala określid, ile danych dotyczących poszczególnych kolumn tabeli zostanie dołączonych do dokumentacji,
2 lista wyboru Przy indeksach uwzględnij pozwala określid, ile danych dotyczących poszczególnych indeksów zostanie dołączonych do dokumentacji.
Uwaga! Zadaniem indeksów jest tylko i wyłącznie przyspieszenie operacji pobierania danych.
Otrzymane przez użytkowników wyniki działania dla bazy danych, która jest pozbawiona dodatkowych indeksów, i dla tej, w której utworzyliśmy dodatkowe indeksy, będą identyczne.
Różnica będzie widoczna jedynie w czasie działania obu baz danych.
7. Kierując się powyższym rysunkiem, zmieo domyślne ustawienia dokumentatora programu Access i kliknij przycisk OK.
8. Aby utworzyd raport zawierający dokumentację bazy danych, kliknij przycisk OK.
9. Po pewnym czasie (dla skompilowanych baz danych uruchomionych na starszych komputerach tworzenie dokumentacji może trwad nawet kilkanaście minut) wyświetlone zostanie okno podglądu raportu o nazwie Definicja obiektu.
Raport ten będzie zawierał pełną dokumentację naszej bazy danych.
10. Za pomocą przycisków nawigacyjnych wyświetl ostatnia stronę raportu. Zwród uwagę, że dokumentacja prostej bazy danych, pomimo nieuwzględnienia wszystkich szczegółów, liczy kilkaset stron.
11. Aby określid format raportu, możesz kliknąd znajdującą się na pasku narzędzi ikonę Ustawienia strony. Kolejne zakładki okna dialogowego Ustawienia strony pozwolą na:
określenie szerokości marginesów, określenie wielkości i orientacji strony, wybór drukarki.
12. Dopasuj ustawienia raportu do swoich potrzeb i kliknij przycisk OK.
13. Aby zapisad utworzony raport, jako dokument tekstowy programu Microsoft Word:
kliknij znajdującą się z prawej strony Wstążki ikonę dokumentu Worda,
podaj lokalizację i nazwę tworzonego pliku, kliknij przycisk OK.
14. Rozpocznie się stosunkowo długotrwały proces konwertowania kolejnych stron raportu do jednego pliku rtf. Po jego zakooczeniu dokumentacja może zostad wyświetlona w oknie automatycznie uruchomionego programu Word.
15. Utworzoną dokumentację należy zapisad w postaci dokumentu programu Word. W tym celu:
z menu Plik wybierz opcję Zapisz jako…, w polu Zapisz jako typ z listy dostępnych typów dokumentów wybierz Dokument programu Word,
zmieo nazwę pliku na Dokumentacja,
kliknij przycisk Zapisz i zamknij okno programu Word.
16. Zamknij okno podglądu raportu. Zwród uwagę, że widok projektu tego raportu jest niedostępny, a po jego zamknięciu raport został automatycznie usunięty. Jego otworzenie będzie wymagało ponownego uruchomienia dokumentatora baz danych.
3 Ćwiczenie 2
Konfigurowanie systemu zarządzania bazami danych Access.
Na działanie utworzonych przez nas baz danych w środowisku Access wpływa konfiguracja tego programu. W tym dwiczeniu poznasz kilka najważniejszych opcji konfiguracyjnych, których ustawienie zmienia bezpośrednio funkcjonalnośd samej bazy danych.
1. Kliknij przycisk Office i wybierz pozycję Opcje Accessa.
2. Lista możliwych do skonfigurowania opcji programu Access została podzielona na 10 kategorii.
3. Zakładka Popularne pozwala m.in. na:
wyświetlanie wszystkich tekstów za pomocą poprawiającej ich czytelnośd na monitorach LCD technologii ClearType,
zmianę schematu kolorów,
zmianę domyślnego formatu baz danych, zmianę domyślnej lokalizacji plików baz danych,
zmianę porządku sortowania (domyślnie Access korzysta z ustawieo regionalnych systemu operacyjnego),
zmianę danych użytkownika.
Uwaga! Po kliknięciu ikony pomocy lub klawisza F1 będziemy mogli zapoznad się z dokładniejszymi opisami opcji konfiguracyjnych programu Access i uruchamianych w nim baz danych.
4. Zakładka Bieżąca baza danych pozwala m.in. na:
określenie nazwy bazy danych i jej ikony,
wybranie formularza automatycznie wyświetlanego podczas uruchamiania bazy danych, zmianę sposobu wyświetlania okienek poszczególnych obiektów (tabel, formularzy czy kwerend) bazy danych – zamiast w osobnych okienkach mogą byd one wyświetlane w kolejnych zakładkach tego samego okna,
ukrycie specjalnych okien (takich jak Okienko nawigacji czy edytor języka Visual Basic), automatyczne uporządkowanie zamykanych baz danych (więcej informacji na ten temat w następnych dwiczeniach),
automatyczne usuwanie z zamykanych baz danych personalnych informacji o jej autorze, zmianę sposobu przechowywania w tabelach plików graficznych,
zapisywanie informacji o zmianie nazw obiektów bazy danych (dzięki tym informacjom zmiana nazwy np. tabeli zostanie zapisana w tabeli systemowej i może byd wykorzystana do uaktualnienia wszystkich obiektów pobierających z niej dane),
automatyczne uwzględnianie zmian nazw obiektów w definicji powiązanych obiektów (np.
automatyczna zmiana definicji kwerendy po zmianie nazwy tabeli źródłowej).
Uwaga! Autokorekta nazw chroni przed uszkodzeniem działającej bazy w wyniku przypadkowej lub nieprawidłowej zmiany nazwy powiązanych obiektów, ale niekorzystnie wpływa na wydajnośd SZBD Access.
5. Zakładka Arkusz danych pozwala m.in. na:
zmianę domyślnych kolorów,
ukrycie linii oddzielających poszczególne wiersze tabeli,
ukrycie pionowych linii oddzielających poszczególne kolumny tabeli, zmianę domyślnej czcionki.
6. Zakładka Projektanci obiektu pozwala m.in. na:
określenie domyślnego typu nowo tworzonych kolumn, określenie domyślnego rozmiaru pól tekstowych i liczbowych,
wskazanie kolumn, dla których automatycznie tworzone będą indeksy,
4 wymuszenie stosowania podczas tworzenia kwerend składni języka SQL zatwierdzonej przez organizację ANSI jako standard SQL-92,
określenie, czy podczas pracy z widokiem projektu formularza lub raportu do zaznaczenia obiektu konieczne będzie:
jego całkowite obrysowanie, objęcie dowolnej części obiektu;
wyłączenie mechanizmu automatycznej kontroli błędów, wyłączenie wykrywania błędów polegających na:
zerowaniu powiązania obiektów formularzy i raportów;
dodaniu do projektu formularza lub raportu niepowiązanych etykiet;
zarejestrowaniu błędnego skrótu klawiszowego;
próbie niewłaściwego odwołania się do atrybutów obiektów;
zgłaszaniu typowych błędów w projektach raportów, takich jak utworzenie raportu, który nie mieści się na stronie czy jest niewłaściwie sortowany.
7. Zakładka Sprawdzanie pozwala m.in. na:
skonfigurowanie mechanizmu autokorekty wprowadzanych danych (czyli automatyczne poprawianie nieprawidłowo wprowadzanych słów),
określenie wyjątków, których poprawnośd gramatyczna nie będzie sprawdzana, np.
ignorowanie błędów wynikających z przypadkowego użycia klawisza CAPS LOCK), wybór języka słownika,
wybór pliku słownika bazy danych.
8. Zakładka Zaawansowane pozwala m.in. na:
wybór akcji wywołanej naciśnięciem klawisza ENTER; możliwe jest:
nieprzenoszenie kursora z aktywnego pola;
przenoszenie kursora do następnego pola aktywnego rekordu;
przenoszenie kursora do pierwszego pola kolejnego rekordu;
określenie domyślnej akcji podejmowanej przy zmianie aktywnego rekordu – domyślnie zaznaczana jest cała zawartośd wybranego pola;
uniemożliwienie zmiany aktywnego rekordu za pomocą klawiszy strzałek;
zmianę domyślnej opcji wyszukiwania informacji w bazie danych:
opcja Wyszukiwanie szybkie oznacza, że domyślnie porównywana będzie zawartośd całego pola z wzorcem;
opcja Wyszukiwanie ogólne oznacza, że domyślnie porównywana będzie zawartośd dowolnej części pola z wzorcem;
opcja Wyszukiwanie od początku oznacza, że domyślnie porównywana będzie zawartośd początkowych znaków pola z wzorcem;
wyświetlanie pytania z prośbą o potwierdzenie decyzji przy każdorazowej zmianie istniejących danych,
wyświetlanie pytania z prośbą o potwierdzenie decyzji przy każdorazowym usuwaniu istniejących obiektów bazy danych,
wyświetlanie pytania z prośbą o potwierdzenie decyzji przy każdorazowym wykonaniu kwerendy modyfikującej, usuwającej lub dodającej dane,
ukrycie paska stanu programu Access (ten poziomy pasek znajduje się w dolnej części okna programu, wyświetlane są na nim komunikaty dotyczące działania programu),
określenie domyślnych marginesów raportów,
zapisywanie w bieżącej bazie danych informacji o latach za pomocą czterech (a nie dwóch) cyfr,
zapisywanie we wszystkich bazach danych informacji o latach za pomocą czterech cyfr, określenie, czy bazy danych będą otwierane w trybie:
jednego użytkownika (oprócz nas, nikt inny nie będzie mógł, aż do zakooczenia przez nas pracy, uruchomid tej samej bazy danych);
wielu użytkowników (mimo że baza danych zostanie przez nas otwarta, inni użytkownicy również będą mogli ją otworzyd w tym samym czasie);
5 określenie opcji blokowania rekordów (SZBD odpowiada za spójnośd przechowywanych w bazie informacji, tak więc w przypadku bazy jednocześnie otwartej przez wielu użytkowników opcja jednoczesnego modyfikowania tych samych danych musi byd uniemożliwiona):
na poziomie modyfikowania rekordów (inni użytkownicy nie mają dostępu tylko do modyfikowanych wierszy tabel);
na poziomie modyfikowania tabel (inni użytkownicy nie mają dostępu do wszystkich wierszy tabel źródłowych);
wyłączenie blokad (inni użytkownicy mają dostęp nawet do tych danych, które właśnie modyfikujemy).
9. Zakładka Dostosowywanie pozwala na dostosowanie domyślnych pasków narzędzi programu Access lub pasków narzędzi bieżącej bazy danych.
10. Zakładka Dodatki pozwala:
zobaczyd wszystkie dodatkowe biblioteki (komponenty COM lub dodatki programu Access), zarządzad tymi dodatkami.
11. Zakładka Centrum zaufania zawiera:
odnośniki do stron WWW opisujących politykę firmy Microsoft dotyczącą ochrony prywatnych danych użytkowników,
przycisk pozwalający skonfigurowad opcje zabezpieczeo i ochrony prywatności, w tym:
wskazad zaufane lokalizacje (foldery z których otwierane bazy danych nie będą sprawdzane, czyli czy np. wszystkie makra takiej bazy będą automatycznie, bez pytania o pozwolenie użytkowników, odblokowywane);
zmienid domyślny poziom bezpieczeostwa makr (domyślnie użytkownik musi zgodzid się na uruchamianie wszystkich makropoleceo);
ukryd pasek z pytaniem, czy odblokowad potencjalnie niebezpieczną zawartośd bazy danych.
12. Ostatnia zakładka Zasoby zawiera przyciski pozwalające skorzystad z zewnętrznych (sieciowych) zasobów w celu:
wyszukanie i pobrania brakujących aktualizacji.
przetestowania pakietu Office, aktywacji pakietu Office,
połączenia się z witryną zawierającą pomoc i przykładowe programy dla pakietu Office.
13. Po zapoznaniu się z opcjami programu Access kliknij przycisk OK.
Ćwiczenie 3
Właściwości pliku bazy danych.
Plik bazy danych, tak jak wiele plików innych typów, może zostad dodatkowo opisany przez autora czy użytkownika.
Aby to zrobid:
1. Kliknij przycisk Office i wybierz Zarządzaj/Właściwości bazy danych.
2. Zakładka Ogólne zawiera informacje tylko do odczytu, m.in. lokalizację i wielkośd pliku.
3. Przejdź na zakładkę Podsumowanie i na podstawie rysunku obok opisz plik bazy danych.
4. Aby dokładnie opisad plik:
przejdź na zakładkę Niestandardowe,
zaznacz jeden z dodatkowych atrybutów (np. Klient) wpisz jego wartośd (swoje nazwisko),
kliknij przycisk Dodaj,
po opisaniu pliku kliknij przycisk OK.
6 Ćwiczenie 4
Kompaktowanie (defragmentacja) bazy danych.
Pliki bazy danych programu Access w krótkim czasie osiągają znaczne rozmiary, które przekraczają wielkośd wynikającą z liczby zapisanych w bazie informacji. W pewnym stopniu jest to związane z automatycznym tworzeniem obiektów systemowych, takich jak indeksy. Głównym jednak powodem takiego stanu rzeczy jest wzrastające nieuporządkowanie zapisanych informacji. Aby temu zapobiec, bazy danych SZBD Access powinny byd regularnie kompaktowane. Ten w pełni automatyczny proces pozwala na uporządkowanie zapisanych w pliku danych i tym samym zmniejszenie jego rozmiaru. W programie Access kompaktowanie jest wykonywane jednocześnie z naprawą bazy.
Aby uporządkowad fizyczną strukturę bazy danych:
1. Otwórz bazę danych Płytoteka.
2. Kliknij przycisk Office i wybierz Zarządzaj/Kompaktuj i napraw bazę danych.
3. Baza danych zostanie uporządkowana, zamknięta i ponownie otworzona.
Ćwiczenie 5
Tworzenie kopii bazy danych.
W przypadku SZBD Access najprostszym, wykorzystywanym od lat sposobem na wykonanie kopii zapasowej bazy danych jest odłączenie wszystkich użytkowników bazy, a następnie skopiowanie pliku z danymi. Dla bazy danych zapisanej w postaci jednego, niewielkiego pliku jest to metoda nieskomplikowana i skuteczna. Użytkownicy wersji 2007 programu Access mogą również wykonad kopię bazy danych bez konieczności zamykania programu.
Aby z poziomu programu Access wykonad kopię bieżącej bazy danych:
1. Z menu Office wybierz Zarządzaj/Wykonaj kopię zapasową bazy danych.
2. Zostanie wyświetlone standardowe okno dialogowe systemu Windows umożliwiające podanie nazwy i lokalizacji pliku kopii zapasowej.
3. Wskaż lokalizację pliku kopii (przechowywanie kopii na tym samym dysku, co oryginał mija się z celem) i kliknij przycisk Zapisz.
4. Kopia zostanie wykonana, a baza danych uruchomiona.
Ćwiczenie 6
Odtwarzamy bazę po awarii.
Przechowywane w bazie informacje mogą zostad utracone w efekcie:
awarii dysku, na którym plik bazy danych był zapisany, złośliwej lub błędnej modyfikacji danych przez użytkowników, działania wirusów komputerowych,
wystąpienia błędu systemu operacyjnego lub programu Access.
Uwaga! Kopie zapasowe bazy danych powinny byd regularnie wykonywane nawet wtedy, jeżeli wydaje się, że prawdopodobieostwo utraty danych jest niewielkie. Z reguły wraz ze wzrostem doświadczenia maleje zaufanie administratora baz danych do niezawodności sprzętu i oprogramowania.
Jeśli dysponujemy aktualną kopią bazy danych, to utrata samej bazy z nieszczęścia zmienia się jedynie w niedogodnośd.
7 1. O ile to możliwe, wykonaj kopię pliku uszkodzonej bazy danych.
2. Jeśli uszkodzeniu uległa częśd komputera, to wymieo ją i skonfiguruj dodane urządzenie.
3. Jeżeli system operacyjny uległ awarii, to postaraj się ją usunąd lub zainstaluj system od nowa.
4. Gdy program Access uległ awarii, spróbuj ja usunąd lub zainstaluj program od nowa.
5. Skopiuj do oryginalnej lokalizacji plik kopii zapasowej bazy danych.
6. Zmieo nazwę pliku kopii na nazwę pliku utraconej bazy.
7. Upewnij się, że plik nie ma ustawionego atrybutu Tylko do odczytu.
8. Upewnij się, że wszyscy użytkownicy mają nadane uprawnienia do pliku.
9. Po uruchomieniu bazy danych przetestuj jej działanie.
10. Jeżeli kopia zapasowa była wykonana klika dni temu, prawdopodobnie będzie w niej brakowało pewnych danych, a inne będą nieaktualne. Uaktualnij dane (spróbuj wykorzystad do tego uszkodzony plik bazy danych).
Ćwiczenie 7
Optymalizacja wydajności bazy danych.
Wydajnośd jest jednym z kluczowych (obok niezawodności i bezpieczeostwa) atrybutów dobrze zaprojektowanej i zaprogramowanej bazy danych. Na wydajnośd programu składają się dwa czynniki:
czas oczekiwania klienta na pierwszy zwrócony przez bazę danych wynik (czas reakcji, który powinien byd jak najkrótszy) oraz
liczba wykonanych w jednostce czasu operacji (moc obliczeniowa systemu, która powinna byd jak największa).
Aby przeprowadzid automatyczną analizę wydajności bazy danych:
1. Przejdź na zakładkę Narzędzia bazy danych.
2. Kliknij ikonę Analizuj wydajnośd.
3. Ponieważ chcemy przeanalizowad całą bazę danych, przejdź na zakładkę Wszystkie typy obiektów i kliknij przycisk Zaznacz wszystkie.
4. Po kliknięciu przycisku OK rozpocznie się analiza wydajności wszystkich obiektów bazy danych. Po jej zakooczeniu wyświetlony zostanie raport.
5. W przypadku bazy danych Płytoteka optymalizator nie powinien znaleźd żadnych błędów, które mógłby automatycznie naprawid i w ten sposób poprawid wydajnośd programu.
Wyświetlonych zostało jedynie kilka wskazówek.
Po zaznaczeniu każdej z nich na ekranie zostanie wyświetlony krótki opis problemu i sugerowany sposób rozwiązania.
6. Po zapoznaniu się z sugestiami optymalizatora kliknij przycisk Zamknij.
Ćwiczenie 8
Wielodostępne bazy danych.
Baza danych działająca w sieci może byd otwierana w dwóch trybach:
1. tryb wyłączny – użytkownik, który pierwszy otworzył bazę ma do niej wyłączne uprawnienia, nikt inny nie może z bazy korzystad;
2. tryb dzielony (udostępniony) – wielu użytkowników może pracowad jednocześnie na tym samym pliku bazy danych.
Tryb otwierania bazy zależy od domyślnych ustawieo (Office/Opcje programu Access/
Zaawansowane/Domyślny tryb otwierania), można go także ustalid korzystając z przycisku Office/Otwórz/Otwórz z wyłącznością.
8 Ćwiczenie 9
Zabezpieczenie danych przechowywanych w bazie.
W bazach danych z reguły są przechowywane ważne i poufne informacje, wiec chcielibyśmy mied pewnośd, że nie wpadną one w niepowołane ręce. Chociaż skuteczne zabezpieczenie tych danych jest dośd skomplikowane, to SZBD Access umożliwia podniesienie poziomu bezpieczeostwa bazy danych poprzez zaszyfrowanie pliku i wymuszenie podania
hasła podczas jej otwierania.
1. Zapisz bieżącą bazę danych pod nazwa Płytoteka_2 i zamknij ją.
2. Kliknij przycisk Office i wybierz opcję Otwórz.
3. Zaznacz bazę danych, która ma zostad zabezpieczona (Płytoteka_2 – ta baza jest dokładna kopią bazy Płytoteka).
4. Kliknij strzałkę skierowaną w dół znajdującą się z prawej strony przycisku Otwórz.
5. Wybierz opcje Otwórz z wyłącznością.
6. Przejdź na zakładkę Narzędzia bazy danych i kliknij ikonę Szyfruj przy użyciu hasła.
7. Wpisz hasło, którego podanie będzie wymagane
do otwarcia bazy – takie hasło powinno składad się z przynajmniej ośmiu znaków i nie powinno byd wyrazem jakiegokolwiek języka (np. Tajne_Hasło).
8. Potwierdź podane hasło i kliknij przycisk OK.
9. Zamknij i ponownie otwórz bazę danych Płytoteka_2. Tym razem do jej otwarcia wymagane będzie podanie prawidłowego hasła.
Żeby przekonad się, że plik bazy danych Płytoteka_2 został zaszyfrowany:
1. Kliknij prawym przyciskiem myszy plik Płytoteka, z menu kontekstowego wybierz opcję Otwórz za pomocą i wyświetl zawartośd pliku w Notatniku (może to potrwad dosyd długo).
2. Ponieważ pliki baz danych SZBD Access nie są plikami tekstowymi, w Notatniku zobaczymy chaotyczne ciągi znaków. Nadal jednak możemy przeszukad tak otwarty plik – żeby się o tym przekonad:
naciśnij kombinacje klawiszy CTRL+F, wpisz nazwę jakiegoś zespołu (np. Pink),
po kliknięciu przycisku Znajdź następny nazwa zespołu zostanie wyszukana, a w tym samym bloku tekstu znajdziemy nazwy pozostałych zespołów zapisanych w tabeli Zespół.
3. Zamknij plik Płytoteka i w ten sam sposób wyświetl zawartośd pliku Płytoteka_2.
4. Spróbuj jeszcze raz wyszukad nazwę tego samego zespołu – tym razem, ponieważ plik bazy danych Płytoteka_2 zawiera zaszyfrowane dane, nie zostanie ona znaleziona.
5. Zamknij okno Notatnika.
Ćwiczenie 10
Odpowiedz pisemnie w zeszycie na następujące pytania:
1. Jakie zadania ma administrator baz danych.
2. W jaki sposób i po co tworzymy dokumentację bazy danych?
3. W jakim celu wykonujemy kompaktowanie bazy danych?
4. W jaki sposób tworzymy kopię bazy danych w programie Access2007?
5. W efekcie czego mogą zostad utracone informacje zapisane w bazie danych?
6. Jakie czynniki składają się na wydajnośd bazy danych?
7. W jakich trybach można otworzyd bazę danych w programie Access?
8. W jaki sposób możemy zabezpieczyd dane przechowywane w bazie?
