OCENA WARTOŚCI PRODUKCYJNEJ KILKU NOWYCH ODMIAN GRUSZY NA DWÓCH PODKŁADKACH

(1)

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 383-388

IRENEUSZ SOSNA, MARTA CZAPLICKA

OCENA WARTOŚCI PRODUKCYJNEJ KILKU NOWYCH ODMIAN GRUSZY

NA DWÓCH PODKŁADKACH

Z Katedry Ogrodnictwa

Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

ABSTRACT. Irrespective of cultivars, trees on Caucasian pear seedlings were characterized by a stronger growth in comparison to trees on quince S1. Up to the fifth year after planting, the most productive were ‘Erika’ and ‘Amfora’ cvs.

Key words: pear, quince S1

, Caucasian pear seedling, cultivar, growth, yield

Wstęp

Grusza jest gatunkiem zdecydowanie trudniejszym w uprawie niż jabłoń. Drzewa

później wchodzą w okres obfitego owocowania oraz mają duże wymagania klimatyczne

i glebowe. Dodatkowe zagrożenie stanowi podatność na zarazę ogniową, fitoplazmę

zamierania gruszy oraz miodówki. Asortyment odmianowy nie jest w Polsce zbyt ob-

szerny i wymaga zdecydowanego rozszerzenia (Kurlus i Łysiak 1999). Na szczególną

uwagę zasługują odmiany wyhodowane w warunkach klimatycznych zbliżonych do

polskich, takie jak czeska ‘Erika’ (Kobeluš i Salaš 2005) czy szwedzka ‘Carola’. Inte-

resującymi odmianami z Czech są również ‘Dicolor’ i ‘Radana’, o owocach prawie

całkowicie pokrytych czerwonym rumieńcem (Kruczyńska 2006). W warunkach kli-

matycznych Polski intensywne sady gruszowe powinny być zakładane na karłowej

pigwie S

1

. Na lżejszych glebach i dla odmian słabo rosnących poleca się również siewki

gruszy kaukaskiej (Bielicki i Czynczyk 2006). Celem założonego doświadczenia była

ocena kilku nowych odmian gruszy zaokulizowanych na tych dwóch najpopularniej-

szych w naszym kraju podkładkach.

(2)

Materiał i metody

Doświadczenie założono wiosną 2002 roku na terenie Stacji Badawczo-Dydaktycz- nej Katedry Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, w miejscowości Samotwór. Drzewka odmian ‘Carola’, ‘Dicolor’, ‘Erika’, ‘Amfora’, ‘Concorde’ i ‘Ra- dana’ otrzymane na pigwie S

1

oraz gruszy kaukaskiej, wysadzono w rozstawie 3,5 × 1,5 m (1905 drzew·ha

^-1

). Odmianę ‘Radana’, na pigwie wyprodukowano, stosując pośred- nią z ‘Bery Hardy’. Kwaterę doświadczalną założono metodą losowanych podbloków w czterech powtórzeniach, po trzy drzewka na każdym poletku (łącznie po 12 drzew w kombinacji).

Pomiary długości pędów jednorocznych przeprowadzono w latach 2002-2004. Co- rocznie mierzono średnicę pni drzew, a następnie ich obwód. Pomiary te posłużyły do obliczenia pola przekroju poprzecznego pnia. W 2006 roku zmierzono wymiary koron każdego drzewa, a do obliczania ich objętości zastosowano wzór na objętość stożka.

Corocznie ważono plon z każdego drzewa, jak również 20 sztuk owoców, co pozwoliło na ustalenie średniej masy jednego owocu. Otrzymane wyniki, opracowane statystycz- nie metodą analizy wariancji, zestawiono w tabelach. Dla oceny różnic między średnimi użyto testu t-Duncana, przyjmując poziom istotności 5%.

Wyniki i dyskusja

W przeprowadzonym doświadczeniu odmiana i podkładka miały istotny wpływ na wzrost wegetatywny drzew (tab. 1, 2). Do piątego roku po posadzeniu najsilniej rosły odmiany ‘Dicolor’ i ‘Radana’, które miały najgrubsze pnie oraz największe korony. Na drzewach ‘Dicolora’ wyrastały również najdłuższe pędy jednoroczne. Najwięcej krót- kich pędów odnotowano u ‘Eriki’, której korony były najbardziej zagęszczone. Z wy- jątkiem ‘Concorde’ drzewa pozostałych badanych odmian rosły istotnie silniej na siew- kach gruszy kaukaskiej, co jest zgodne z obserwacjami Bielickiego i Czynczyka (2006). Na obu badanych podkładkach słabo rosła ‘Amfora’, dla której odnotowano istotnie najwyższy współczynnik plenności.

Na podstawie 5-letnich wyników badań do najbardziej plennych można zaliczyć odmiany: ‘Erikę’, ‘Amforę’ oraz ‘Dicolor’ (tab. 3). Podobne wyniki odnotowali rów- nież inni badacze (Paprštein i Bouma 2000, Blažek i in. 2003). Z kolei w doświadcze- niu Błaszczyka (2005) odmiany te później weszły w owocowanie i były mniej plenne.

Odmiany ‘Carola’, ‘Erika’, ‘Amfora’ oraz ‘Concorde’ charakteryzowały się dużymi owocami, o masie przekraczającej 200 g. Istotnie drobniejsze owoce (odpowiednio 191 i 149 g) miały odmiany ‘Dicolor’ oraz ‘Radana’, natomiast jeszcze mniejsze owoce z drzew odmiany ‘Dicolor’ zebrali Paprštein i Bouma (2000) oraz Błaszczyk (2005).

Bez względu na odmianę nie zanotowano istotnego wpływu badanych podkładek na

średnią masę owocu.

(3)

Tabela 1 Liczba oraz suma długości pędów jednorocznych

Number and length of one-year shoots

Suma długości pędów jednorocznych (cm·drz.^-1)

Length of one-year shoots (cm·tree^-1)

Liczba pędów (szt.·drzewo^-1) Number of

shoots (pcs.·tree^-1) Odmiana

Cultivar

Podkładka Rootstock

2002 2003 2004 suma z lat total 2002-2004

suma z lat total 2002-2004 pigwa S1 – quince S1 104 325 334 762 a 39,7 a Carola

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 165 674 1078 1 917 b 77,2 b pigwa S1 – quince S1 216 560 457 1 233 a 43,3 a Dicolor

grusza kaukaska Caucasian pear seedling

257 741 1244 2 242 b 60,4 b

pigwa S1 – quince S1 137 385 344 866 a 71,0 a Erika

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 155 657 665 1 476 b 87,6 a pigwa S1 – quince S1 224 468 298 989 a 50,5 a Amfora

156 631 611 1 397 a 61,8 a

pigwa S₁ – quince S₁ 96 444 355 895 a 38,2 a Radana *

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 127 649 601 1 376 b 48,4 a pigwa S1 – quince S1 134 416 661 1 212 a 62,2 a Concorde

39 245 597 881 a 49,0 a

Średnie dla podkładek – Means for rootstocks

Pigwa S1 – Quince S1 152 433 408 993 a 50,8 a

Grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 150 599 799 1 548 b 64,1 b Średnie dla odmian – Means for cultivars

Carola 134 500 706 1 340 a 58,5 a

Dicolor 236 650 850 1 737 b 51,9 a

Erika 146 521 504 1 171 a 79,3 b

Amfora 190 549 454 1 193 a 56,2 a

Radana* 111 546 478 1 135 a 43,3 a

Concorde 87 330 629 1 046 a 55,6 a

*Zastosowano pośrednią z Bery Hardy.

Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie dla P = 0,05.

*The intermediate from ‘Bera Hardy’ was used.

Means followed by the same letter do not differ significantly at P = 0.05.

(4)

Tabela 2 Wzrost drzew badanych odmian gruszy w zależności od podkładki

Growth of estimated pear cultivars trees depending on rootstock

Odmiana Cultivar

Podkładka Rootstock

PPPP*

TCSA*

(cm²) 2006

Przyrost roczny Annual increment

(cm²) 2006

Objętość korony Canopy volume (m³) 2006

Współczyn- nik plenności

CEC (kg·cm^-2) 2003-2006 pigwa S₁ – quince S₁ 15,7 a 4,8 a 2,0 a 0,66 a Carola

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 28,4 b 7,8 b 3,4 b 0,65 a pigwa S1 – quince S1 22,2 a 4,9 a 2,4 a 1,11 b Dicolor

33,2 b 10,2 b 4,5 b 0,39 a

pigwa S₁ – quince S₁ 23,6 a 8,4 a 2,3 a 1,03 a Erika

30,8 b 10,5 b 3,6 b 0,83 a

pigwa S1 – quince S1 17,3 a 4,8 a 2,1 a 0,99 a Amfora

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 22,2 b 7,0 b 3,0 b 1,14 a pigwa S1 – quince S1 23,8 a 8,3 a 3,0 a 0,50 a Radana

31,6 b 10,3 b 4,9 b 0,39 a

pigwa S1 – quince S1 28,0 b 8,1 a 2,1 a 0,86 b Concorde

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 22,2 a 8,9 a 2,3 a 0,15 a Średnie dla podkładek – Means for rootstocks

Pigwa S1 – Quince S1 21,7 a 6,6 a 2,3 a 0,86 b

Gruszka kaukaska

Caucasian pear seedling 28,1 b 9,1 b 3,6 b 0,59 a Średnie dla odmian – Means for cultivars

Carola 22,1 ab 6,3 a 2,7 b 0,66 bc

Dicolor 27,7 c 7,6 ab 3,5 cd 0,75 c

Erika 27,2 c 9,5 c 3,0 bc 0,93 d

Amfora 19,8 a 5,9 a 2,6 ab 1,07 e

Radana 27,7 c 9,3 bc 4,0 d 0,45 a

Concorde 25,1 bc 8,5 bc 2,2 a 0,51 ab

*Pole przekroju poprzecznego pnia.

*Trunk cross-sectional area.

(5)

Tabela 3 Plonowanie oraz średnia masa owoców badanych odmian gruszy

Yielding and mean fruit weight of estimated pear cultivars

Plon (kg·drzewo^-1) Yield (kg·tree^-1)

Średnia masa owocu Mean fruit

weight (g) Odmiana

Cultivar Podkładka Rootstock

2003 2004 2005 2006 2003-2006 2004-2006 pigwa S1 – quince S1 0,0 1,1 3,2 6,0 10,4 a 235 a Carola

0,0 0,0 1,0 17,4 18,4 a 245 a

pigwa S1 – quince S1 0,3 3,4 7,9 13,2 24,7 b 174 a Dicolor

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 0,0 1,6 4,6 6,8 13,0 a 207 a pigwa S1 – quince S1 0,4 5,2 7,6 11,0 24,2 a 245 a Erika

0,0 2,6 11,1 11,9 25,6 a 238 a

pigwa S₁ – quince S₁ 1,9 0,9 10,7 3,6 17,1 a 243 a Amfora

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 0,1 2,7 11,5 11,0 25,3 b 245 a pigwa S1 – quince S1 0,1 1,7 6,4 3,3 11,8 a 144 a Radana

0,0 1,4 9,0 1,8 12,2 a 153 a

pigwa S₁ – quince S₁ 0,1 2,2 6,9 14,8 24,0 b 224 a Concorde

grusza kaukaska

Caucasian pear seedling 0,0 0,0 0,1 3,3 3,4 a 234 a Średnie dla podkładek – Means for rootstocks

Pigwa S1 – Quince S1 0,5 2,4 7,2 8,6 18,6 a 211 a Grusza kaukaska

Caucasian pear seedling

0,0 1,4 6,4 8,7 16,3 a 220 a

Średnie dla odmian – Means for cultivars

Carola 0,0 0,6 2,1 11,7 14,4 b 240 c

Dicolor 0,2 2,5 6,2 10,0 18,9 bc 191 b

Erika 0,2 3,9 9,3 11,5 24,9 c 242 c

Amfora 1,0 1,8 11,1 7,3 21,2 bc 244 c

Radana 0,1 1,6 7,7 2,6 12,0 a 149 a

Concorde 0,1 1,1 3,5 9,0 13,7 a 229 c

(6)

Wnioski

1. Najsilniejszym wzrostem wegetatywnym charakteryzowały się drzewa odmian

‘Dicolor’ i ‘Radana’, natomiast najsłabszym odmiany ‘Amfora’. Drzewa na gruszy kaukaskiej odznaczały się istotnie silniejszym wzrostem w porównaniu z drzewami zaokulizowanymi na pigwie S

1

.

2. W ciągu pierwszych pięciu lat po posadzeniu najwyższe plony owoców zebrano z drzew odmian ‘Erika’ oraz ‘Amfora’. Stosunkowo słabo owocowały ‘Radana’ oraz

‘Concorde’ na gruszy kaukaskiej.

3. Niezależnie od odmiany badane podkładki nie miały istotnego wpływu na suma- ryczny plon i jakość owocu.

Literatura

Bielicki P., Czynczyk A. (2006): Przydatność różnych podkładek dla nowych odmian gruszy.

Ogólnopol. Konf. Inst. Sadow. Kwiac. Skierniewice: 33-40.

Blažek J., Vondráček J., Vávra R. (2003): Yields and tree vigour of pear cultivars bred in the RBIP at Holovousy. Vĕd. Pr. Ovoc. 18: 39-51.

Błaszczyk J. (2005): Porównanie wzrostu i początkowego plonowania czterech odmian grusz. 25 Międzyn. Sem. Sadownicze. Limanowa: 71-72.

Kobeluš V., Salaš P. (2005): The new Czech pear cultivars (Pyrus Communis L.). Sadiwnictwo 57: 130-134.

Kruczyńska D. (2006): Nowe odmiany jabłoni i gruszy do sadów towarowych. Ogólnopol. Konf.

Inst. Sadow Kwiac. Skierniewice: 29-32.

Kurlus R., Łysiak G. (1999): Nowe, obiecujące odmiany grusz i jabłoni z Techobuzic. VIII Spotkanie Sadownicze. Sandomierz: 137-143.

Paprštein F., Bouma J. (2000): New pears from the Czech Republic. Acta Hort. 538,2: 741-744.

ESTIMATION OF PRODUCTIVE VALUE OF SEVERAL NEW PEAR CULTIVARS ON TWO ROOTSTOCKS

S u m m a r y

The experiment was established at the Fruit Experimental Station – Samotwór near Wrocław in spring 2002. The trees of ‘Carola’, ‘Dicolor’, ‘Erika’, ‘Amfora’, ‘Concorde’ and ‘Radana’ pear cvs. budded on quince S1 and Caucasian pear seedlings were planted at a spacing of 3.5 × 1.5 m (1905 trees per hectare).

‘Dicolor’ and ‘Radana’ were the most vigorous, whereas ‘Amfora’ trees grew clearly the weakest. Irrespective of cultivars, trees on Caucasian pear seedlings were characterized by stronger growth (TCSA, canopy volume, number and length of one-year shoots) in comparison to trees on dwarf rootstock quince S₁. Up to the fifth year after planting, the most productive were

‘Erika’ and ‘Amfora’ cvs. Pear trees on quince S1 had significantly higher crop efficiency index.

‘Radana’, in spite of high vegetative growth and rather small fruit, should be interesting market supplement for the reason of early maturing time and intensive red blush. Worth noting is ‘Am- fora’ cv., with weak growth, high yields and fruit more than 200 g.