1
'•“ł. ł j r i w t n i m i M w u v i i u v « u i \ i ---
/Sm Ck
nM.dlQiTr.es:..
f
I. Materiały dokumentacyjne 1/1 - relacja właściwa \ /
I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora
II. Materiały uzupełnieniające relację ~~
III. Inne materiały (zebrane przez „relatora”):
II1/1- dot. rodziny relatora
h>
III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -19 45 ) — III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. —
III/5 - inne... _
IV. Korespondencja
V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne” ] y
'VI. Fotografie
2
3
H A L I N A I R E N A K R Z Y Ż A N O W S K A z d. K r z y ż a n o w s k a ps. 11 M u c h o m o r "
TM
( 1 9 0 9 - 1 9 8 4 ) i n s t r u k t o r k a h u f c ó w s z k o l n y c h P W K w B y d g o s z c z y ,ż o ł n i e r z W . S . K . p l a c ó w k i A r m i i K r a j o w e j w B i a ł o w i e ż y Okr. B i a ł o s t o c k i k r y p t .
" P e ł n i a " . .
U r o d z o n a 10 X I I 1 9 0 9 w R y d z e ( Ł o t w a ). C ó r k a W a w r z y ń c a A l e k s a n d r a K r z y ż a n o w s k i e g o i L u d m i ł y L u d w i k i z d. H e r y n o w s k i e j . D z i e c i ń s t w o s p ę = d z i ł a w m a j ą t k u r o d z i n n y m " P l e m b o r g " n a L i t w i e , g d z i e p i l ę g n o w a n o t r a = d y c j e p o l s k i e o r a z d z i a ł a n o k o n s p i r a c y j n i e d l a o d z y s k a n i a n i e p o d l e g ł o * ś c i P o l s k i . W 1 9 1 5 r. w r a z z r o d z i c a m i i o r o k m ł o d s z y m b r a t e m O l g i e r ^ d e m z e s ł a n y m i n a S y b i r p r z e b y w a w S e m i p a ł a t y ń s k u , g d ,.ie w 1 9 1 8 r o j c i e c i m a t k a w s t ę p u j ą do V P o l s k i e j D y w i z j i S y b e r y j s k i e j . W 1 9 2 2 r w r a z z r o d z i n ą w r a c a do k r a j u i m i e s z k a w B y d g o s z c z y . W 1 9 2 3 r. z o s t a j e p r z y j ę t a do II I k l a s y g i m n a z j u m ż e ń s k i e g o ,u z y s k u j ą c ś w i a d c t o w d o j r z a ł o ś c i L i c e u m H a n d l o w e g o w 1 9 3 0 r.
W g i m n a z j u m d z i a ł a a k t y w n i e w Z H P u c z s t n i c z ą c w l i c z n y c h o b o z a c h z d o b y w a j ą c s p r a w n o ś c i h a r c e r s k i e . J a k o d r u ż y n o w a b i e r z e u d z i a ł w a k s cji w y c h o w a c z e j o r a z w s z k o l e n i u m ł o d s z y c h r o c z n i k ó w h a r c e r e k .
B ę d ą c w L i c e u m w s t ę p u j e do P W K ( O P K d O K ) i k o ń c z y k u r s i n s t r u k t o r
= s k i n a o b o z i e w G a r c z y n i e k o ł o K o ś c i e r z y n y . P o u k o ń c z e n i u l i c e u m d z i a ł a w d a l s z y m c i ą g u w tej n r g a n i z a c j i o t r z y m u j ą c n o m i n a c j ę n a cho.rąże=
go s z t a a d a r u P . W . K . ,k t ó r y w r ę c z a . K o m e n a n t k a N a c z e l n a O . P . W . K . n a u r o c z y s t o ś c i p r z e k a z a n i a ^ „ ,nadaru K o ł a P . W . K . w B y d g o s z c z y w 1 9 3 2 r
D o w y j ś c i a z a m ą ż w 1 9 3 5 p r a c u j e j a k o k s i ę g o w a w T a r t a k u P a ń s t w o w y m Z i m n e W o d y w B y d g o s z c z y , g d z i e p r o w a d z i w r a m a c h p r o g r a m u P . W . K . k u r s y z z a k r e s u p r z e s p o s o b i e n i a w o j s k o w e g o .
M ą ż H a l i n y T a d e u s z R a f a ł K r z y ż a n o w s k i i n ż y n i e r l e ś n i k , p o c h o d z ą c y z W i l n a , n a l e ż y do r o d z i n y o w i e l k i c h t r a d y c j n a c h n i e p o d l e g ł o ś c i o w y c h .
B y ł ż o ł n i e r z e m gen. Ż e l i g o w s k i e g o i o d z n a c z y ł się m ę s t w e m u z y s k u = jąc K r z y ż W a l e c z n y c h i K r z y ż L i t w y Ś r o d k o w e j .
W r a z z m ę ż e m p r z e n o s i się do G d y n i a p o t e m do L w o w a , g d z i e r o d z i s y n a im. Z b i g n i e w . W 1 9 3 8 r jej m ą ż O b e j m u j e s t a n o w i s k o d y r e k t o r a Tartaltu P a ń s t w o w e g o w G r ó d k u k. B i a ł o w i e ż y , t a m t e ż z a s t a j e i c h w o j = n a we w r z e ś n i u u 1 9 3 9 r.
W k r a c z a j ą c e po 1 7 w r z e ś n i a o d d z i a ł y A r m i i C z e r w o n e j a r e s z t u j ą T a = d e u s z a i o s a d z a j ą w o b o z i e p r a c y z a U r a l e m . W 1 9 4 1 r. w w y n i k u p o r o z u m i e n i a R z ą d u R . P . w L o n d y n i e z R z ą d e m S o w i e c k i m z o s t a j e o n w y p u s z c z o = n y n a w o l n o ś - i w s t ę p u j e do f o r m a c j i W . P . gen. A n d r e s a i w r a n d z e p o r b i e r z e u d z i a ł w p i e r w s z y c h w a l k a c h n a B l i s k i m W s c h o d z i e ,g d z i e g i n i e .
H a l i n a w r a z ze s w y m m a ł y m s y n k i e m p o z o s t a j e w B i a ł o w i e ż y ,g d z i e p r a c u j e w t a r t a k u j a k o k s i ę g o w a . W m a j u 1 9 4 1 r. z o s t a j e w r a z z m i e s z = ka-jgcą t a m g r u p ą P o l a k ó w , z a k w a l i f i k o w a n a n a w y w ó z • do Z . S . R . R . W y b u c h w o j n y N i e m i e c k o - S o w i e c k i e j oraz- p o m o c 's ą s i a d ó w , c h r o n i ją i ś y n a ^ o d
w y s y ł k i n a S y b i r , g d z i e j u ż u p r z e d n i o ^ * ja k w s p o m n i a n o jtiż‘ p r z e b y w a ł a
w n i e w o l i s o w i e c k i e j . 4
- 2 -
O k u p a c j a p r z e z N i e m c ó w z i e m R z e c z y p o s p o l i t e j n a w s c h ó d od B u g u o r a z s t o s o w a n e r e p r e s j e w s t o s u n k u do l u d n o ś c i p o l s k i e j ,p r z y r ó w = n o c z e s n y m p o p i r a n i u l u d n o ś c i b i a ł o r u s k i e j ,u k r a i ń s k i e j i " b i a ł y c h r o s j a n ",w y w o ł u j ą z b r o j n ą s a m o o b r o n ę ze s t r o n y m i e s z k a j ą c y c h t a m P o l a k ó w . M a ł e m i e s z a k a n i e H a l i n y , s t a j e się m i e j s c e m s p o t k a ń o r g a = n i z u j ą c e j się g r u p y Z .W .Z .
Po v q'nawiązaniu k o n t a k t u z o d d z i a ł e m A . K . " O s t o i " / W a c ł a w R e j = m a k /, k t ó r y d z i a ł a n a P o d l a s i u w 1 9 4 3 r. H a l i n a z o s t a j e s z e f e m p l a c ó w k i ,b ę d ą c e j p u n k t e m k o n t a k t o w y m o d d z i a ł ó w p a r t y z a n c k i c h .
P u s z c z a B i a ł o w i e s k a , ł ą c z ą c a się z P u s z c z ą K n y s z y ń s k ą , m o k r a d ł a i t r u d n o d o s t ę p n e k n i e j e s ą t e r e n e m d z i a ł a n i a r ó w ż n y c h g r u p p a r t y = z a n c k i c h .
W 1 9 4 4 r. są t u t a j r ó w n i e ż l i c z n e g r u p y p a r t y z a n t k i r a d z i e c = kiej . P o k r w a w y c h b i t w a c h z N i e m c a m i c h r o n i się w P u s z c z y B i a ł o = w i e s k i e j U k r a i ń s k a D y w i z j a P a r t y z a n c k a im. I z y d o r a K o w p a k s , z a b i e r a =
jąc m i e n i e i d o k o n u j ą c g w a ł t y . W ó w c z a s H a l i n a u k r y w a si ę w r a z ze s w y m s y n e m u z n a j o m y c h n i e z w i ą z a n y c h z k o n s p i r a c j ą .
P o u s t a t n i u d z i a ł a ń w o j e n n y c h w k o ń c u m a j a 1 9 4 5 r. o p u s z c z a j ą B i a ł o w i e ż e p r z e n o s z ą c się do B y d g o s z c z y ,g d z i e z a m i e s z k u j ą w r a z z
jej m a t k ą L u d m i ł a i b r a t e m M a c i e j e m .
H a l i n a r o z p o c z y n a w o i e r w p r a c ę w Z a r z ą d z i e M ł y n ó w P a ń s t w o = w y c h a n a s t ę p n i e j a k o g ł ó w n a k s i ę g o w a Z a r z ą d u A p t e k , k t ó r e g o k i e r o w = n i c z k ą j e s t m g r . f a r m . M a r i a B i a ł a p s . " M a g d a " . O b y d w i e z n a j ą s ię b a r d z o d o b r z e z c z a s ó w s z k o ł y o r a z p r a c y s p o ł e c z n e j w l a t a c h p r z e d = w o j e n n y c h .
W p o c z ą t k a c h 1 9 ^ 5 r. H a l i n a w r a z z s y n e m p r z e n o s z ą się do Z a k o p a n e g o ,g d z i e p r a c u j e w s w y m z a w o d z i e . Z a j m u j e się r ó w n i e ż a r t y = s t y c z n y m r ę k o d z i e l n i c t w i e p o m a g a j ą c r o d z i n i e s y n a w w y c h o w a n i u d z i e ci.
D z i a ł a a k t y w n i e w Z a k o p i a ń s k i m P . T . T . K . j e s t e n t u z j a s t k ą T a t r , g d z i e jej s y n p r a c u j e j a k o p r z e w o d n i k w y s o k o g ó r s k i i c z ł o n e k G O P R u .
U m i e r a 24 k w i e t n i a 1 9 8 4 i j e s t pocr.owana n a c m e n t a r z u r z y m kat. w Z a k o p a n e m .
. . , . „ , , M a c i e j K r z y ż a n o w s k i
B i b l j . A r c h i w a R o d z i n n e
5
6
S o p o t 1 5 l u t y 1 9 9 7
D r o g a ZO !
W r a z z n a j l e p s z y m i p o z d r o w i e n i a m i p r z e s y ł a m w z a ł ą c z ę n i u t r z y b i o g r a m y mej matlci, s i o s t r y i ż o n y w n a s t ę p = nej p r z e s y ł c e p r z e ś l ę m o j e u w a g i dot. w y k r y t y c h u s t e = r e k w S ł o w n i k u B i o g r a f i c z n y m c z ę ś ć 2 ,k t ó r y u n a s w G d a ń s k u z o s t a ł b a r d z o d o b r z e p r z y j ę t y i b ę d ą d a l s z e z a m ó w i e n i a . M a m o b e c n i e m a s ę p r a c y , s t ą d o p ó ź n i e n i a .
P r z e p r a s z a m z a mó j w ł a s n y k o ś l a w y m a s z y n o p i s
Z s e r d e c z n y m u c a ł o w a n i e m r ą c z e k
7
8
+ + f
B i a ł o w i e ż ? p l a c ó w k a
A.K.
H a l i n a I r e n a K r z y ż a n o w s k a z d. K r z y ż a n o w s k a p s . M u c h o m o r ur. l o g r u d n i a 1 9 0 9 r w R y d z e zm. 22 K w i e t n i a 1 9 8 4 w Z a k o p a n e m . W l a t a c h t r z y d z i e s t y c h i n s t r u k t o r k a i c h o r ą ż y P . W . K . w B y d g o s z c z y / 1 9 ^ 4 r. zdftęcie / . P o ś l u b i a w 1 9 3 5 J
w B y d g o s z c z y T a d e u s z a R a f a ł a K r z y ż a n o w s k i e g o ur . 1 l i s t . 1 9 0 0 r w B e z d a n a c h w W i l e ń s z c z y ź n i e . U c z e s t n i k w y s w o b o d z ę ^
n i a W i l n a w 1 9 2 o p o d g e n Ż e l i g o w s k i m - k u z y n " W i l k a "Krzy
ż a n o w s k i e g o . w 1 9 3 9 r w y w i e z i o n y p r z e z S o w i e t ó w p o t e m wa?
c z y w a r m i i A n d e r s a ,g d z i e g i n i e . H a l i n a K r z y ż a n o w s k a w c:
si e o k u p a c j i p r z e b y w a w B i a ł o w i e ż y ,g d z i e m ą ż b y ł d y r . t a r ta ku p a ń s t w o w e g o . N a w i ą z u j e ł ą c z n o ś ć z p l a c ó w k ą A . K . p r o w a d z ą c m e l i n ę i p u n k t p o d r z u t u p o c z t y d l a o d d z i a ł ó w l e ś = n y c h - r e l a c j a b r a t a M a c i e j a K r z y a n o w s k i e g o z dn.
16 s i e r p n i a 1 9 9 3 .
M . K . I
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
