Robert Patryk Dziembowski
"Prawnicy i dziennikarze
-współpraca, rywalizacja,
manipulacja", red. Elżbieta Łojko,
Warszawa 2013 : [recenzja]
Studia Prawnoustrojowe nr 22, 313-314
2013
UWM Studia Prawnoustrojowe 22
E lżb ieta Łojko (red.), P raw nicy i d zien n ika rze
- współpraca, rywalizacja, m anipulacja, Stow a
rzyszenie Absolwentów W ydziału P raw a i A dm i n istracji U n iw ersy tetu W arszaw skiego, W arsza wa 2013, ss. 216.
Publikacja pod redakcją Elżbiety Łojko Prawnicy i dziennikarze - współ
praca, rywalizacja, m anipulacja je s t dziełem czwórki autorów związanych
z W ydziałem P raw a i A dm inistracji U niw ersytetu W arszawskiego. Stanowi opracow anie niezwykle ciekawe, a przy tym stanow iące cenne opracowanie problem u relacji dziennik arz-p raw nik .
Autorzy podjęli się przeprow adzenia b ad a ń analizujących relacje między spraw ozdaw cam i sądowymi a przedstaw icielam i zawodów praw niczych, k tó rzy uczestniczą w w ym iarze sprawiedliwości. Do najw ażniejszych hipotez badawczych należała am biw alentna postaw a parow ników w stosun ku do m e dialnych relacji, często krytykow anych przez środow iska praw nicze, choć również wykorzystyw anych do budow ania własnej popularności. Kolejną h i potezą badaw czą był wypaczony w izerunek praw ników prezentow any w m e diach, które z jednej strony w skazują n a niepopraw ność działania w ym iaru sprawiedliwości, a z drugiej idealizują działania i osiągnięcia w ybranych praw ników (autorzy posługują się naw et pojęciem „celebrytów”). W końcu niezwykle ciekaw ą hipotezą badaw czą było podejście dziennikarzy do relacjo nowanego m a te ria łu oraz sam proces w ybierania postępow ań pod k ątem ich atrakcyjności u odbiorców.
Zespół badawczy przeanalizow ał spraw ozdania sądowe oraz informacje o toczących się procesach karnych prezentow ane w „Rzeczpospolitej”, „Gazecie Wyborczej”, „Super Expressie”, „Trybunie” oraz „Naszym Dzienniku”. Część p ra cy o p arto n a w yw iadach realizo w an y ch n a podstaw ie k w e stio n a riu sz a (uwzględniającego różnice w zależności od respondentów - sędziów, p ro k u ra torów, adwokatów i dziennikarzy).
Publikacja składa się z dziewięciu rozdziałów oraz ze w stępu. W rozdzia le pierwszym „Problemy badawcze i realizacja b a d a ń ” E lżbieta Łojko przed staw iła założenia i hipotezy badawcze oraz dokonała ch arak tery sty k i m a te ria łu badawczego i metodologię badań. Rozdział drugi „O potrzebie b adan ia w zajem nych relacji m iędzy praw nikam i a d ziennikarzam i”, którego a u to rk ą je s t również E lżbieta Łojko, prezentuje b ad an ia dotyczące społecznego odbio
314 R ecen zje
oraz uczestniczących w nim praw ników (z zaprezentow anych b a d a ń wynika, iż Polacy są w swoich opiniach podzieleni). A utorka przed staw ia także stosu n ek dziennikarzy do opisywanych procesów sądowych.
W rozdziale trzecim „Pośrednie i bezpośrednie źródła wiedzy o praw ie” A gata Raczkowska opisuje znaczenie zasady jawności w postępowaniu, przy czym kładzie nacisk na jej rolę w postępowaniu sądowym i współczesnym społe czeństwie (porusza m.in. kwestię teatralizacji procesu). Prezentuje podstawy praw ne gw arantujące jawność rozprawy sądowej (przepisy kodeksu postępowa nia karnego oraz praw a cywilnego). Temat środków masowego przekazu jako źródeł informacji o praw ie jest przez tę autorkę kontynuow any w rozdziale czwartym pt. „Wpływ sprawozdawczości sądowej n a świadomość p raw ną”, w którym szczególną uwagę zwraca n a zagadnienie założeń sprawozdawczości sądowej w porów naniu do rzeczywistej praktyki. Kolejny rozdział to praktycz ne ukazanie wcześniejszych wywodów. A gata Raczkowska opisuje w nim wy bran e procesy w sprawozdawczości sądowej: spraw ę doktora M irosława G. oraz senatora Krzysztofa Piesiewicza, proces osób odpowiedzialnych za wpro wadzenie sta n u wojennego i oskarżonych o dokonanie linczu we Włodowie.
W rozdziale szóstym „M edialne w izerunki działalności zawodowej p raw ników ” E lżb ieta Łojko u k azu je u w a ru n k o w an ia zawodowego w izerun ku praw ników (w skazując m .in. n a stereotypy) oraz m edialne w izerunki sę dziów, prokuratorów i adwokatów. Jednocześnie przedstaw ia reakcje n a do n iesienia m edialne ich dotyczące.
Rozdział siódmy, au to rstw a P aw ła Rochowicza, „Opinie o trudnościach w ykonyw ania zawodu sprawozdawcy sądowego” dotyczy problem u skutecz ności przekazu z procesu sądowego. A utor zaznacza, że skom plikow ana te m aty k a nie współgra często ze skutecznością i jasnością przekazu.
W rozdziale ósmym „Strategie w spółpracy praw ników z m ediam i - sp ra wozdawczość w św ietle jupiteró w ” M onika D ziurnikow ska-Stefańska opisuje wpływ mediów n a uczestników postępow ania sądowego oraz w zajem ne re la cje tych podmiotów. W skazuje m .in. n a uciążliwość przekazów m edialnych dla skład u orzekającego i podnosi zarzu t „podkręcania” relacji z procesów.
O statn i rozdział, którego a u to rk ą je s t E lżbieta Łojko, stanow i podsum o w anie poruszanych wcześniej wątków.
W arto zauważyć, że w kład pracy Autorów w stw orzenie monografii jest bardzo duży. Nie tylko niezwykle interesujące b ad an ia zasługują n a wysoką ocenę, ale także popraw ność językowa oraz logiczna s tru k tu ra publikacji. Należy podkreślić, iż książka Prawnicy i dziennikarze - współpraca, rywalizacja,
manipulacja jest jedną z niewielu wartościowych prac (obok pozycji Bogusława
Michalskiego czy Olgi K rajniak Sprawozdanie prasowe ze sprawy karnej) doty czących relacji dziennikarzy i prawników, której tak istotna część dotyczy sp ra wozdawczości sądowej. Je st to pozycja zdecydowanie godna polecenia.
