Strome nasypy drogowe zbrojone geosyntetykami efektem wysokospecjalizowanych prac inżynierskich

ZESZYTY N A U K O W E POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: BU D O W N ICTW O z. 97

2003 N r kol. 1573

Jacek A JDUK IEW ICZ

Przedsiębiorstwo Realizacyjne INO R A Sp. z o.o., G liwice

STROME NASYPY DROGOWE ZBROJONE GEOSYNTETYKAMI EFEKTEM WYSOKOSPECJALIZOWANYCH

PRAC INŻYNIERSKICH

Streszczenie. W ostatnich kilku latach w Polsce m ożna było zaobserw ow ać gwałtowny wzrost zainteresow ania geosyntetykam i, co zaow ocowało w ykonaniem w ielu różnych obiek­

tów z ich zastosow aniem . N iew ątpliw ie fakt w zrostu zainteresow ania tą, stosunkowo „m ło­

dą”, gałęzią produktów (ca 30 lat), zaw dzięczać należy otw orzeniu się Polski na Zachód oraz wzmożonemu dążeniu do przyśpieszenia budowy obiektów kom unikacyjnych oraz do popra­

wy ich trwałości. W referacie zostają przedstaw ione dw a strom e nasypy drogowe, zrealizo­

wane w 2002 roku z zastosow aniem geosyntetyków. N asypy te m o g ą być traktowane jako przykładowe i to w w ielu aspektach, m iędzy innymi: zakresu obliczeń statycznych, planu instalacji geosyntetyków, zapew nieniu niezbędnego oprzyrządowania do w ykonaw stw a robót itd.

GEOSYNTHETIC REINFORCED STEEP ROAD EMBANKMENTS AS THE EFFECT OF HIGHLY-SPECIALIZED ENGINEERING WORKS

Sum m ary. D uring a few last years in Poland a sudden growth o f interest in geosynthetics has been observed, w hat becam e visible in the execution o f m any different structures with geosynthetics application. U ndoubtedly w e owe the fact o f increased interest in this branch o f products - relatively young (about 30 years) to the opening o f Poland to the W est and to in­

creased efforts to increase the speed o f construction works and to the im provem ent o f their durability. This paper presents tw o steep road em bankm ents built in 2002 w ith geosynthetics application, w hich m ay be considered as an exam ple in m any aspects, including: the range o f static calculation, geosynthetic installation plans, providing w ith essential equipm ent for work execution, etc.

1. OBIEKT 1: Bezkolizyjne skrzyżowanie: wiadukt nad drogą krajową nr 8: Warszawa - Wrocław w miejscowości Żabia Wola

Projekt bezkolizyjnego w ęzła drogowego, zlokalizowanego w stosunkowo gęsto zabudo­

wanym terenie, obejm ow ał w ykonanie następujących elementów: dwuprzęsłowego w iaduktu żelbetowego przebiegającego nad drogą kraj ow ą nr 8, przepustu z ocynkowanej blachy stalo­

wej dla m chu lokalnego oraz strom ych i rozbudowanych nasypów najazdów drogowych, bie­

gnących z obu stron w iaduktu po rozgałęzionych łukach (rys. 1).

R ys.l. Lokalizacja wykonanych nasypów zbrojonych geosyntetykami w ciągu drogi krajowej nr 8 Fig. 1. The location o f em bankm ents reinforced with geosynthetics in the course o f national road No 8

W e w stępnych obliczeniach (m etodam i Bishopa, Janbu, K reya czy korpusów poślizgów) spraw dzających stateczność nasypów wykonanych m etodam i tradycyjnymi (bez zbrojenia geosyntetycznego) uzyskano każdorazow o współczynniki bezpieczeństw a niższe od wyma­

ganych minim alnych w artości (np. 1,30 dla podstawowego stanu obciążeń, DIN 4084). Wy­

niki dokonanych obliczeń wskazywały na bezpośrednie zagrożenie utraty stateczności przez obiekt. Stosunkow o znaczna w arstw a gruntu rodzim ego podlegałaby zatem pełnej wymianie, co pociągałoby za sobą dodatkowe koszty i czas. W zw iązku z tym i ze w zględu na brak miej­

sca na szeroką tradycyjną podstaw ę nasypu, zdecydowano się wykonać nasypy w technologii gruntów zbrojonych geosyntetykam i, nie naruszając przy tym dotychczasowej struktury pod­

łoża. O bliczenia nasypów zbrojonych wykonano (wobec braku polskich zasad wymiarowania dla obiektów projektowanych i budowanych techniką tzw. gruntów zbrojonych geosyntety­

kami (GRS - Geosynthetic R einforced Soils)) w ciągu roku 2001 na podstaw ie DIN 4084 i M erkblatt fur die A nw endung von Geotextilien und G eogittem im Erdbau des Straßenbaus- FGSV 1994 - m etoda globalnego współczynnika bezpieczeństw a [2] oraz sprawdzono opiera­

ją c się na BS 8006 [3]. P rzyczyną oparcia się w pracach obliczeniow ych na norm ach obowią­

zujących w wysoko rozw iniętych krajach Europy zachodniej (Niemcy, W ielka Brytania) był brak w tym czasie jakichkolw iek polskich wytycznych czy norm, które by definiowały syste­

matykę i sposób postępow ania dla obliczeń inżynierskich dla obiektów budowlanych (w tym kom unikacyjnych) zazbrojonych geosyntetykami pracującymi przez dziesiątki lat w reżimie w ytrzymałościowym. Dodatkowym i korzyściam i płynącymi z zastosow ania zaprojektowane­

go rozw iązania było pow ażne skrócenie czasu budowy obiektu i całkow ite wyeliminowanie okresu potrzebnego tradycyjnie na konsolidację. D zięki przyjętej nowatorskiej technologii wykończenia skarp w system ie INOREX® pow stała m ożliw ość w ykonania bardzo stromych i zazielenionych zboczy. Przy okazji w ykonawstw a tego systemu przeprow adzono badania „in situ” siły zakotw ienia specjalnych kotew służących do m ocowania stalowych elementów kra­

towych, zabudow ywanych jako ochrona przeciw wandalizm owi i m ożliw ym sabotażom. Pró­

by te (próby „puli out”) przeprow adzono za pom ocą specjalistycznego elektronicznego in­

strumentu pomiarowego. Próby wykazały nienaruszalność zakotw ienia (po dociśnięciu kotwy ju ż (tylko) je d n ą w arstw ą konstrukcyjną o grubości 0,6m) jeszcze przy sile w yciągania rzędu

10,40 kN dla jednej kotwy!!!

Strome nasypy drogow e zbrojone . 373

W m iejscu planow anych nasypów drogow ych w ystępow ała glina pylasta, glina piaszczy­

sta i piasek drobny. U stabilizow any poziom zw ierciadła wody gruntow ej ustalono na głębo­

kości 2,90 m ppt. O bciążenie użytkow e nasypu od pojazdów sam ochodow ych przyjęto zgod­

nie z polskim norm atyw em ja k o rów ne 20 kN /m 2 (jakkolw iek w niem ieckim system ie nor­

mowym obciążenie użytkow e dróg w ynosi p = 33,3 kN /m 2 dla pojazdów o ciężarze do 600 kN i p = 16,7 kN /m 2 dla pojazdów o ciężarze do 300 kN). Łączna długość nasypów w yniosła około 220 m, a m aksym alna w ysokość 7,13 m. K ąt nachylenia zboczy dochodził do 65°, zaś stromość niektórych odcinków jezdni sięgała 8-U0% . W najw yższym punkcie dojazdu w yko­

nano jedenaście poziom ych w arstw zbrojenia, w odstępie co 0,6 m każda. W połow ie w yso­

kości nasypu i pod konstrukcją naw ierzchni w ykonano pełne m aterace spinające (rys. 2). W y­

pełnienie m ateracy i półm ateracy geosyntetycznych stanow ił piasek. M aterac w podstaw ie wykonano z geotkaniny STABILENKA® 300/45, natom iast zbrojenie poszczególnych w arstw nad m ateracem z geotkaniny STABILENKA® 100/50. Z bocza obłożono specjalną geosiatką do zazieleniania typu HaTe® 23.142. Z astosow ano rów nież geosiatki typu FORNIT® do zw ią­

zania korpusu nasypu z elem entam i przyczółków , w ykonanych z prefabrykow anych blocz-

Rys. 2. Przekrój poprzeczny nasypu ze zbrojeniem geosyntetycznym Fig. 2. C ross-section o f em bankm ent with geosynthetic reinforcem ent

K raw ędzie poszczególnych w arstw form ow ane były w specjalnym stabilizow anym (pozy­

cjonowanym ) stalow ym przestaw nym oszalow aniu, przew idzianym do pozycjonow ania w zdłuż osi podłużnej nasypu i pozw alającym na w ykonanie zagęszczania m echanicznego poszczególnych w arstw konstrukcyjnych aż do sam ego ich skraju. Szalow anie to stanowi rozw iązanie chronione praw nie. W ykończenie zboczy skarp nasypów stanow ił specjalnie za­

projektowany system zazieleniania skarp: kom pozycja żyznej gleby, hum usu i nasion oraz geosiatki H aTe 23.142. D odatkow o użyto geotekstyliów FIBERTEX® typu F-32M do w y­

konania: drenaży tzw. „francuskich” oraz specjalnych m ateracy neutralizujących skutki w i­

bracji, w ykonanych w podstaw ach oblicow ania przyczółków.

Przez „drenaż francuski” w technice światowej rozum ie się bardzo szeroko stosowane np.

w USA, Kanadzie, Szw ajcarii, N iem czech i innych krajach Europy zachodniej i A zji, znane od setek lat, dreny kam ienne zm odyfikow ane o otoczenie ziarnistego w ypełnienia m ineralne­

go odpow iednim geotekstylem (geow łókniną) nietkanym , igłowanym (non-w oven), o tak do­

branych param etrach w odoprzew odności, aby w procesie przyjm ow ania w ody od otaczające­

go taki dren gruntu je dnostkow a prędkość liniow a przepływ u m ikrostrum ienia wody przez pojedynczy por (w ytw orzony w procesie produkcyjnym w yrobu geosyntetycznego) była ja k najniższa. Przy zm inim alizow anej prędkości przepływu w ielkość energii kinetycznej zawartej w przepływ ającym m ikrostrum ieniu m usi być w ystarczająca do uzyskania przepływu (sącze­

nia) w ody przez por, lecz niew ystarczająca do destrukcji struktury gruntu na styku płaszczy­

zny geotekstylu z gruntem , poryw ania je g o cząsteczek i osadzania ich w form ie placka filtra­

cyjnego na płaszczyźnie geotekstylu, ja k rów nież w nikania ich do w nętrza struktury porowa­

tej w yrobu geotekstylnego. Zasady doboru autor przedstaw ił w kilku ujętych w spisie literatu­

ry publikacjach.

Fot. 1. Połączenie w arstw zbrojenia nasypu z przepustem drogowym w trakcie w ykonyw anych prac Photo 1. The jo in t o f em bankm ent reinforcem ent layers with a road culvert during the executed work Fot. 2. W ykończenie skarp w system ie INOREX®

Photo 2. Slopes finish in the INOREX® system

Fot. 3. Lico zazielenionego system em IN O REX zbocza nasypu (kąt nachylenia 65°) Photo 3. Face o f embankm ent slope turned green on the basis o f INOREX® system (slope 65°)

T a b lic a 1 Charakterystyka techniczna niektórych zastosow anych geosyntetyków __________

Rodzaj m ateriału

(producent: HU ESK ER S y n th e tic )

STABILENKA®

300/45

STABILENKA*

100/50

HaTe®

23.142 N um er A probaty Technicznej Jedn. AT/97-03-0166 AT/97-03-0166 AT/2002-04-

1228 N om inalna doraźna w ytrzym ałość

na rozciąganie (UTS) [Fk]

-kierunek w zdłużny

[kN/m]

min. 300 100 > 15

-kierunek poprzeczny min. 45 50 > 14

W ydłużenie przy zerwaniu:

-kierunek w zdłużny

[%]

max. 10 10 15

-kierunek poprzeczny max. 20 20 18

Siła w yw ołana 2% odkształceniem w zdłuż pasm a w yrobu

[kN/m]

min. 50 20 -

Siła w yw ołana 5% odkształceniem w zdłuż pasm a w yrobu

[kN/m]

min. 125 50 -

W ytrzym ałość obliczeniow a dla 120 lat eksploatacji [Fd]

[kN/m]

min. 87,97 29,32 -

Strome nasypy drogow e zbrojone . 375

Zasadniczą now ością konstrukcyjną w tym obiekcie było zastosow anie ścian osłonow ych (dla przekraczających gabaryty przyczółków m ostowych czterech czół nasypów), w ykona­

nych w technologii układanych luźno, bez zapraw w iążących, specjalnych prefabrykow anych i m ałow ym iarow ych elem entów betonow ych, co kilka kolejnych, układanych na siebie warstw zw iązanych odpow iednio dobranym i geosyntetykam i z w arstw am i konstrukcyjnym i (materacami i półm ateracam i) nasypów dochodzących z obydw u stron do podpór mostowych.

Obiekt ten oddano do użytku 30 w rześnia 2002 r. i będzie on poddaw any przez INORĘ okre­

sowej kontroli w celu oceny je g o funkcjonalności i trw ałości.

Fot.4. S krzydła p rzy czó łk ó w m o stow ych z p ionow o ułożonych, prefab ry k o w an y ch b loczków beto­

now ych sy stem u L E R O M U R " k otw ionych g e o siatk ą FORN1T®

Photo 4. W ings o f bridge ab u tm en ts m ade from vertically laid prefabricated concrete blocks o f L E ­ ROM UR® system anchored w ith FORNIT® geogrid

2. OBIEKT 2: Wiadukt drogowy nad linią kolejową w ciągu drogi woje­

wódzkiej nr 933 w Jastrzębiu Zdroju

O ddany do użytku 10 października 2002 roku w iadukt drogowy, zdaniem autora, z wielu w zględów zasługuje na bardziej szczegółow e przedstaw ienie.

N ajpraw dopodobniej obiekt ten je st pierw szą w Europie - a być m oże i na św iecie - bu­

dow lą w ykonaną na obszarze czw artej, najwyższej dopuszczającej realizację obiektów inży­

nierskich, kategorii szkód górniczych - z zastosow aniem ja k o m ateriału nasypow ego bardzo silnie zasolonego i zasiarczonego kam ienia przyw ęglowego, ujętego konstrukcyjnie w kształt i form ę poszczególnych w arstw nasypu, składającego się z szeregu w arstw zazbrojonych od­

pow iednio obliczonym i i dobranym i geosyntetykam i. M ateriał m ineralny (świeży, nieodprę- żony kam ień przyw ęglow y), dostarczany bezpośrednio z kopalni, form ow ano w warstw y konstrukcyjne (o grubości 50 i 70 cm) w postaci pełnych materacy, półm ateracy i ćwierćma- teracy w ykonanych z geosiatek w yprodukow anych z m ateriału (włókien) o najwyższej od­

porności chem icznej (zakres odporności na pH: 2+12 w okresie do 120 lat): PV A (poliwiny- loalkoholu). Fakt usytuow ania budow y na terenach czynnej eksploatacji górniczej wymagał szczególnej ostrożności konstruktorów przy projektow aniu i przyjm owaniu rozw iązań tech­

nologicznych. W trakcie budowy występowały problem y, które mogły zaw ażyć na stateczno­

ści całego obiektu, co w ym agało stałych konsultacji z odpow iednim i specjalistami i jednost­

kami nadzorującym i realizację oraz podejm ow ania racjonalnych decyzji inżynierskich, z ko­

rektą projektu włącznie.

2.1. W arunki lokalne

Inw estycja zlokalizow ana została na obszarze IV kategorii szkód górniczych. Silnie na­

pięte zw ierciadło wód gruntowych obecnie, w skutek odkształceń pogóm iczych, znajduje się na głębokości około 2+3 m, bezpośrednio pod 2 m etrow ą w arstw ą gliny, na której posado­

w iony je s t nasyp. W ciągu ponad 30-letniej działalności wydobywczej prowadzonej w głębi ziem i pod nasypam i doprow adzono na obszarze inwestycji do 5+11 -m etrow ego obniżenia terenu, a w najbliższych latach nastąpi dalsze je g o osiadanie o rząd co najmniej 4,5 metra.

Przy tak niekorzystnych w arunkach gruntow o-w odnych, w yjątkow o słabym podłożu i specy­

ficznych założeniach geom etrycznych, przyjęto, że rozw iązaniem najlepszym pod względem technicznym i ekonom icznym będzie w zm ocnienie nasypu zbrojeniem geosyntetycznym.

2.2. Z ałożenia projektowe

Punktem centralnym całego przedsięw zięcia był zaprojektow any przez dr inż. J. Śliwkę żelbetow y w iadukt przebiegający nad liniam i kolejowymi PTK i GK. Światło pionowe wia­

duktu wynosi 9,0 m, zachow ano w projekcie rezerw ę na osiadania terenu i korektę niwelety toru kolejow ego rzędu 4,5 m. R oboty ziem ne obejm ow ały w ykonanie dwóch nasypów - na­

jazdów , o łącznej kubaturze rzędu 120 000 n r i o łącznej długości 775 m. Najazdy wytyczone zostały łukiem o prom ieniu R=2500 m. Pochylenia skarp nasypów w ynoszą 1:0,7 na luku wew nętrznym .

^ ^ — — — — — ^ — 1EgT«l

Rys.3. K om puterow a analiza stateczności projektow anego nasypu Fig. 3. Com puter analysis o f designed em bankm ent stability

M aksym alna w ysokość nasypu je st równa 16,5 m. O bciążenie użytkowe od pojazdów sa­

m ochodowych przyjęto jako q= 33,3 kN /m 2. Funkcjonujący dotychczas, a położony w bezpo-

Strome nasypy drogow e zbrojone .. 377

średnim sąsiedztw ie now ego, stary nasyp w raz z przyczółkam i istniejącego m ostu, w trakcie bardzo krótkiego, kilkuletniego zaledw ie okresu użytkow ania - uległ tak daleko idącej de­

strukcji, że będzie m usiał być w najbliższym czasie w yłączony z eksploatacji.

Dotychczas czynny w iadukt tracił skrajnię ze w zględu na osiadania pogóm icze, co groziło w strzymaniem stałego w yw ozu w ęgla z trzech kopalń. Zbrojenie now ych konstrukcji m ateria­

łami geosyntetycznym i było w ięc w istniejących okolicznościach spraw ą bezdyskusyjną. N a­

leżało jed n ak w ykonać szereg prac przygotow aw czych zw iązanych ze w zm ocnieniem podło­

ża. W założeniach projektow ych przyjęto, że obiekt do 2011 roku osiądzie o 4 m. Tym cza­

sem, w ciągu jed n eg o tylko m iesiąca, w skutek w ydobyw ania przez kopalnię w czasie budow y węgla z pokładu zlokalizow anego pod obiektem , osiadł on ju ż o 1,6 m. Zm usiło to jednostkę autorską rozw iązania, P.R. INORA®, w trakcie budow y nasypu do w ykonania korekty projek­

tu. W zaistniałej sytuacji zdecydow ano się na zw iększenie ilości w arstw zbrojonych geosynte- tykami. W kształtow aniu geom etrii konstrukcji w ykorzystano istniejące najazdy dotychcza­

sowego, zlokalizow anego (rys. 3,4) obok, lecz uszkodzonego nasypu w celu częściow ego oparcia na nim północnych zboczy now ego nasypu.

Fig. 4. E m b an k m en t rein fo rcem e n t - e m b a n k m en t’s cross-section

2.3. K olejność prac

Po w ykonaniu drenaży „francuskich” w podstaw ie nasypu przystąpiono do przygotow ania podłoża pod zasadnicze w arstw y konstrukcji. Celem podw yższenia w ielkości sił zapew niają­

cych stateczność budow li, w strefie posadow ienia w ykonano m aterac w zm acniający z m echa­

nicznie zagęszczonego kruszyw a, w dw ustronnej osłonie (w pełnym m ateracu) z geosiatki FORTRAC® R 250/30-30M , rozwijanej prostopadle do osi nasypu. G rubość w arstw y tłucznia wypełniającego tę w arstw ę w yniosła 70 cm. K olejnym etapem było form ow anie w arstw kon­

strukcyjnych nasypu o grubości 50 cm każda. G eosyntetyczne w kładki zbrojące stanow iły siatki FOR TRA C M. W oblicow aniu poszczególnych stopni zastosow ano geotekstyl FI- BERTEX® typu F-4M . W celu w zm ocnienia korpusu nasypu - co siódm ą w arstw ę w ykonano w form ie pełnego m ateraca. O dpow iedni naciąg siatki uzyskano dzięki system ow i naciągu siatek, opracow anego i dostosow anego przez autora publikacji. Poszczególne w arstw y for­

mowane były specjalnym i, pozycjonow alnym i w ew nątrz nasypu szalunkam i, podobnie ja k to występowało na budow anym w tym sam ym czasie obiekcie 1. Podstaw ow e param etry zasto­

sowanych geosyntetyków zestaw iono w tablicy 2.

Fot. 5. W ykonywanie kolejnej w arstwy zbrojenia z zastosow aniem szalunków przestawnych z Przed­

siębiorstw a Realizacyjnego INORA*

Photo 5. Execution o f another reinforcem ent layer using m ovable form w ork from the Przedsiębiorstwa Realizacyjnego IN O RA ®

T a b lic a 2 Skrócona charakterystyka techniczna niektórych zastosow anych geosyntetyków______

Rodzaj materiału:

producent geosiatek: HUESKER Synthetic producent geowlókniny: FIBERTEXA S

FORTRAC R250/30-30M

FORTRAC R80/30-30MP

FORTRAC R55/30-30MP

FIBERTEX F-4M

Numer Aprobaty Tech­

Jedn. AT/2000-04-0977 AT/2000-04-0977 AT/2000-04-0977 AT/99-04-0707 nicznej

Nominalna doraźna kN/m

wytrzymałość [FJ na rozciąganie (UTS)

- kierunek wzdłużny min. >250 >80 >55 >18

- kiemnek poprzeczny min. >30 >30 >30 >19

Wydłużenie przy ze­ %

rwaniu:

- kierunek wzdłużny max. <6 <6 < 6 65

- kierunek poprzeczny max. <6 < 6 <6 80

Wytrzymałość oblicze­

niowa dla 120 lat eks­ kN/m

ploatacji (przy max. -

wydłużeniu s<3% dla min. 82,5 25,2 17,3

120 lat) rFd.120]

Wytrzymałość na prze­ N

bicie - CBR test min. - - - 3250

Szczegółowe obliczenia konstrukcyjne w ykazały konieczność użycia trzech typów siatki FORTRAC®: R 250/30-30M , R80/30-30M P oraz R55/30-30M P, zapew niających najefektyw­

niejszy ekonom icznie stosunek w ytrzym ałości długoterm inow ej (Fd) do znamionowej (UTS) przy założonej wielkości dopuszczalnego w ydłużenia zbrojenia: podczas zabudowy do 2% i w okresie 120-letniego, założonego okresu eksploatacji obiektu, o dalsze max. 1%. Założono tu bezpieczną jeszcze 2% rezerw ę w ydłużenia z tytułu w ystąpienia szkód górniczych, tj.

przyjęto max. łączne w ydłużenie w stanie bez odkształceń pogóm iczych: £ < 3%. Przykłado­

w o na rys. 3 podano w jednym z przekrojów wyniki obliczeń dla stanu budow lanego i stanu eksploatacji. Łączna ilość zużytych w yrobów geosyntetycznych to blisko 240 000 m 2. Wy­

pełnienie materacy stanow ił m ułow iec - kam ień przyw ęglowy pochodzący z bieżącej eksplo-

Strome nasypy drogow e zbrojone . 379

atacji górniczej K W K „Pniów ek” , który zaw ierał rząd 10% czystego w ęgla. W obaw ie o sa­

mozapłon tego m ateriału, w trakcie form ow ania nasypu, poszczególne zbrojone w arstw y kon­

strukcyjne były przesypyw ane w arstw am i piasku o grubości c a ’ 10 cm. D renaże „francuskie” , o zróżnicowanych w ym iarach (od 50 do 120 cm głębokości), w ykonano z geotekstyliów Fl- BERTEX® typu F-4M , z w ypełnieniem naturalnym , m ineralnym m ateriałem dobrze zagęsz- czalnym, o frakcji 40/63 mm. Rów nież i w tym przypadku obiekt oddano do użytku bez żad­

nego okresu oczekiw ania na konsolidację.

Nadrzędnym celem tego przedsięw zięcia ze strony jednostki autorskiej było udow odnienie możliwości w ykorzystania św ieżego kam ienia przyw ęglow ego ja k o taniego m ateriału do bu­

dowy konstrukcji inżynierskich, dróg i autostrad. W szczególności m iano tu na myśli ciąg planowanej do budowy w najbliższych latach autostrady A l: G liw ice - G orzyczki, przebie­

gającej na długich odcinkach po terenach aktywnych górniczo.

Fot.6. W idok wykonanego nasypu od strony m iasta Jastrzębie Zdrój w dniu oddania obiektu do eks­

ploatacji

Photo 6. The view o f executed em bankm ent from the side o f Jastrzębie Zdrój city on the day o f struc­

ture com m issioning

3, Informacja o zasadach obliczeń

Zasadnicze inform acje w zakresie zasad obliczeń konstrukcji obiektów projektow anych z zastosow aniem gruntów zbrojonych G EO SY N TETY K A M I [GRS], a w ięc zbrojeń pracują­

cych długotrw ale w reżim ie w ytrzym ałościow ym , zostały przedstaw ione przez:

- dr inż. Janusza Sobolew skiego - na zorganizow anym w W arszaw ie przez ITB przy w spółpracy IB D iM w m arcu 2001 roku seminarium : „K om puterow e W spom aganie O bliczeń G eotechnicznych” [23],

autora niniejszego opracow ania - na zorganizow anych w W adow icach przez SITK RP przy O ddziale G eneralnej Dyrekcji D róg Krajow ych i A utostrad w K rakow ie „XVII Dni Technika” w czerw cu 2002 roku [26],

P odstaw ow ą zasadą w zakresie w ykonyw ania obliczeń i doboru zbrojeń geosyntetycznych dla obiektów budow lanych je s t konieczność posiadania przez inżyniera wykonującego obli­

czenia w iedzy o Teologicznych w łaściw ościach każdego z zastosow anych w danym projekcie w yrobów geosyntetycznych. Najczęściej popełnianym w tym zakresie bardzo poważnym błędem je s t upraszczające przyjm ow anie do obliczeń występującej w literaturze firmowej (handlow ej) w artości w ytrzym ałości znam ionow ej na zryw anie [ F J (krótkotrwałej, UTS), ja k o param etru charakterystycznego dla danego w yrobu geosyntetycznego przez cały okres eksploatacji obiektu inżynierskiego - aż do końca je g o istnienia! W artość ta je s t wielkością jedynie indeksow ą, param etrem zaopatrzeniow ym . Zagadnienie to w yjaśnia najlepiej poniż­

szy wykres.

■ ■ ■ ■ • wymagana wytrzymałość geosiatki dla poszczególnych faz czasowych --- rzeczywista wytrzymałość geosiatki w poszczególnych fazach czasowych

Rys. 5. Zmiany wym aganej i istniejącej w ytrzymałości na rozciąganie geosiatek z uwagi na funkcjonalność i czas użytkow ania

Fig. 5. Changes in the required and existing geogrids’ tensile strength due to the functionality and the time o f use

W ytrzym ałość długoterm inow a [ F J najwyższej jakości w yrobów geosyntetycznych nie przekracza 40% w ytrzym ałości znam ionow ej (Fk, krótkotrw ałej, UTS). Jeżeli ja k iś producent lub osoba handlująca w yrobam i geosyntetycznym i udziela inform acji, że jej produkt po 100 lub 120 latach charakteryzuje się w ytrzym ałością rzędu 50% wytrzym ałości krótkotrwałej - to je s t to ewidentny fałsz i w stosunku do takiego w yrobu projektant pow inien zachować szczególną, daleko idącą ostrożność. D la w yrobów tzw. niekwaliftkow anych, co do których producent (dostawca) nie m oże dow odnie w ykazać się protokołam i i wynikam i badań Teolo­

gicznych danego produktu - w ytrzym ałość długotrw ała nie je s t z zasady nigdy wyższa od 10-i-15% wytrzym ałości znam ionow ej, UTS.

Strome nasypy drogowe zbrojone 381

W edług obecnego system u norm ow ego obow iązującego w N iem czech lub Wielkiej Bry­

tanii, wartość obliczeniow ej wytrzym ałości długoterminowej w yznacza się z następującego wzoru:

wr w

1

F d ,n > F r ,0 - n

gdzie: Fd,n - obliczeniow a w ytrzym ałość długoterm inow a geosyntetyku, po „n” latach eksplo­

atacji obiektu,

Fr>o.n- siła rozciągająca w zbrojeniu, w ystępująca w okresie eksploatacji obiektu (od roku „0”

do roku „n” , gdzie „n”, w zależności od klasy obiektu zbrojonego, wynosi 20, 25, 40, 60, 80, 100 lub 120 lat [np. nasypy autostrad]), oznaczenie w g [3] - Td,

Fk - doraźna w ytrzym ałość na zrywanie pasm a geosyntetyku (UTS, krótkotrwała, znam io­

nowa) w edług badań w laboratorium producenta, badana na próbkach zamocowanych w uchw ytach w ykluczających jakikolw iek poślizg, przy stałej szybkości zrywania 20% /m in, oznaczenie w g [3] - TULT, poziom ufności 95%,

w l, w2, w3, w4 - określane różnym i symbolami w różnych norm ach, tzw. „współczynniki m ateriałow e” (w [3] z oznaczeniam i fm l 1, fm l2 , fm21 i fm22, w [4] A l, A2,A3,A4), określane przez upraw nione laboratoria badawcze (np. BBA - British Board o f Agr­

ém ent) dla każdego rodzaju i typu w yrobu geosyntetycznego pracującego w reżimie w ytrzym ałościow ym przez „n” lat, charakterystyczne dla określonych przez producen­

ta w yrobu surow ców i półfabrykatów , a także uwzględniające:

- reologiczne zm iany wytrzymałości wyrobu w okresie od „0” do „n” lat (wi), chem oodporność w yrobu po zabudow ie w trakcie eksploatacji obiektu (W4),

- w pływ uszkodzeń w czasie transportu, czynności ładunkowych, a także samej zabudow y danego w yrobu w konstrukcji inżynierskiej (W2),

wpływ łączeń pasm w yrobu na ogólną (łącznie) wytrzym ałość przekładki:

ćw ierćm ateraca, półm ateraca względnie pełnego materaca, w ykonyw anych z da­

nego w yrobu geosyntetycznego (W3) ,

- w pływ tem peratury, w której wyrób pracuje (W2),

ym - tzw. „w spółczynnik bezpieczeństw a m ateriałow ego” - w zależności od normy, według której wykonyw ane s ą obliczenia inżynierskie - zarówno współczynniki materiałowe, ja k i w spółczynniki bezpieczeństw a m ateriałowego m a ją różne w artości i nie wolno w trakcie obliczeń stosow ać jednocześnie np. w ielkości w spółczynników m ateriałowych

„Wj” dla norm y [3] ze w spółczynnikiem bezpieczeństw a m ateriałow ego dla wytycznych [4], D la inform acji podaje się, iż przy w ym iarow aniu w edług [3] w spółczynnik ten po­

siada oznaczenie l/R F creep i sam a wartość RFcrcep uzależniona je st od okresu użytkow a­

nia projektowanej budow li inżynierskiej i tem peratury środowiska, w którym pracuje wyrób geosyntetyczny, zaś przy wym iarow aniu w oparciu o [4] oznaczeniem w spół­

czynnika noszącego nazw ę „globalnego w spółczynnika bezpieczeństw a m ateriałow ego”

je st Yb, zaś jego w artość wynosi 1,75. Szczegółowo na ten tem at zainteresow ani m ogą uzyskać szeroką inform ację w [23].

Przykładowy zachodnioeuropejski certyfikat [39] dla wysoko kw alifikowanych i wysoko- jakościowych m ateriałów geosyntetycznych, przew idzianych do pracy w reżim ie wytrzym a­

łościowym, obrazuje fot. 9, zaś poniższa tablica 3 przedstaw ia zasady rządzące doborem geo- syntetyków (w tym przypadku geosiatek) w zależności od użytych do ich produkcji surowców oraz od posiadania lub nieposiadania przez producenta danego w yrobu dow odu ze strony nie-

zależnego laboratorium geosyntetycznego (w postaci ustalenia dla konkretnego typu i odmia­

ny danego w yrobu w artości współczynników m ateriałowych). W yroby niekwalifikowane, zgodnie z w ym ogiem stawianym w [3], m uszą być traktowane jako posiadające bardzo wyso­

k ą wartość w spółczynników m ateriałowych - efekty czego m ożna prześledzić w poniższej tablicy 3.

T ab lic a 3 Znam ionowe w ytrzym ałości obliczeniowe występujących na polskim rynku niekwalifikowa- nych geosiatek, kom patybilnych pod w zględem wytrzymałości długoterminowej „Fd” z kwa­

lifikowanym i geosiatkami z poliw inyloalkoholu WYTRZYMAŁOŚĆ

DŁUGOTERMINOW A (obliczeniowa) na zry­

wanie dla geosiatek (dla okresu eksploatacji

obiektu 120 lat):

Fd

WYTRZYMAŁOŚĆ ZNAMIONOW A [krótkoterminowa, doraźna, wyj­

ściowa,pierwotna,UTS (Ultimate Tensile Strength)] na zrywanie po­

trzebna dla uzyskania wartości „Fd”:

Fk W YROBY KWALIFIKOWANE, wykonane z

P V A

W YRO BY NIEKWALIFIKOWANEr1 wykonane z :

PA i PES PP i PEHD 12 kN/m 40 kN/m, np. Fortrac 40/xx-yy 80 kN/m 160 kN/m 20 kN/m 65 kN/m, np. Fortrac 65/xx-yy 140 kN/m 280 kN/m 25 kN/m 80 kN/m, np. Fortrac 80/xx-yy 170 kN/m 340 kN/m 35 kN/m 110 kN/m, np. Fortrac 110/xx-yy 240 kN/m 470 kN/m 50 kN/m 150 kN/m, np. Fortrac 150/xx-yy 320 kN/m 640 kN/m 80 kN/m 250 kN/m, np. Fortrac 250/xx-yy 540 kN/m 1070 kN/m 100 kN/m 300 kN/m, np. Fortrac 300/xx-yy 640 kN/m 1300(1!!) kN/m

Uwaga: w tablicy 3 zostały zestawione, zgodnie z zasadam i zawartym i w [3], ujęte w spo­

sób ogólny różnice w w ielkości „FY’ odniesione do służących celom obliczeniowym wielko­

ści „Fa”. Ze w zględu na pow ażne różnice w samej technologii produkcji geosiatek i geotkanin przeznaczonych do pracy w reżim ie wytrzymałościowym, występujące pom iędzy poszcze­

gólnymi producentam i tych wyrobów, a także na różnice własnościow e param etrów wytrzy­

m ałościowych, Teologicznych i w ydłużeniowych dla samych surow ców (włókien) używanych przez poszczególnych producentów w procesach produkcyjnych - podane w tablicy 3 wielko­

ści są jedynie w ielkościam i orientacyjnymi i w żadnym przypadku nie mogą służyć celom inżynierskim. W ielkość „Fd” projektant m usi każdorazowo obliczyć opierając się na dostar­

czonych m u przez producenta protokołach badań i dokum entacjach certyfikacyjno- dopuszczeniowych z uprawnionego laboratorium (np. BBA).

Zawartość tabeli dotyczy jedynie geosiatek i nie m oże być stosow ana dla geotkanin, dla których to inne są w ielkości liczbow e dla przedstawionych powyżej liczb Fd,i2 0-

4. Konkluzja końcowa

Dostępny obecnie stan wiedzy, inform acje zagraniczne o pow odzeniach (a także niepo­

wodzeniach: aw ariach i katastrofach) z zakresu zastosow ania geosyntetyków pracujących w

Strome nasypy drogow e zbrojone 383

reżimie w ytrzym ałościow ym w zbrojonych nimi obiektach inżynierskich, ja k również for­

malne dopuszczenie do ich stosow ania w Polsce na podstaw ie obow iązujących w krajach za­

chodnich norm obliczeniow ych [2-^5] - poprzez w ejście w życie opracowanych w pierwszej połowie 2002 roku przez IBD iM na zlecenie GDDP (obecnie: GD DKiA) „W ytycznych wzmacniania podłoża gruntow ego w budownictw ie drogow ym ” [40 i 40a] - zapew niają łącznie, dobrą perspektyw ę dla rozw oju i zw iększenia ilości tego typu aplikacji na obszarze Polski. Obydwa om ów ione tu projekty zostały w szakże w ykonane (łącznie z obliczeniami) jeszcze przed ich ukazaniem się, były to więc zaiste pierwsze i pionierskie zastosow ania w ie­

dzy zachodniej w zakresie GRS w w arunkach polskich w odniesieniu do konstrukcji nasypów zGRS.

Charakteryzując i przedstaw iając powyżej dokonane ju ż aplikacje należy jednak prze­

strzec przed negatyw nym i konsekw encjam i, z jakim i A utorzy następnych projektów m uszą się liczyć w przypadkach:

niedoceniania znaczenia ścisłego określania w ielkości niezbędnej długoterminowej wytrzym ałości na zryw anie w yrobów geosyntetycznych, dobieranych do pracy w kon­

strukcjach z gruntów zbrojonych, pracujących w reżim ie wytrzym ałościowym ,

- ja k wyżej, lecz w zakresie zakładanych dopuszczalnych w ydłużeń - zarówno w czasie zabudowy, ja k i na koniec okresu przewidywanej eksploatacji projektowanych obiek­

tów,

- pom ijania zagadnień chem oodpom ości dobranych w projekcie w yrobów geosynte­

tycznych oraz ich odporności na czynniki biologiczne i na prom ieniow anie UV, - zezw olenia w ykonaw com na niekontrolow aną zm ianę przew idzianych w projektach

w yrobów na inne, o niepew nych lub nie popartych stosownym i badaniam i i dopusz­

czeniam i charakterystykach technicznych (w tym wytrzym ałościowych i odporno­

ściowych),

- dopuszczenie do dow olności doboru i zamiany w zakresie używ anych de facto w fazie w ykonaw stw a m ateriałów mineralnych i ich charakterystyk technicznych,

które to działania m o g ą w yw ołać w efekcie stany awaryjne i katastrofy po upływie nawet wielu lat po oddaniu danego obiektu do eksploatacji. O kilku obiektach w ybudowanych po roku 2001 bez zachow ania pow yższych zasad ju ż, niestety, w iadom o. Z reguły bowiem , wg obserwacji autora, brak je st jeszcze w śród ogółu uczestników procesu inwestycyjnego świa­

domości znaczenia czynników Teologicznych istotnych w przypadku konstrukcji z udziałem geosyntetyków i ich znaczącego w pływ u na trw ałość i zachowanie eksploatacyjne projekto­

wanego przy użyciu techniki GRS obiektu.

Należy mieć nadzieję, że w ślad za pierwszym w świecie obiektem wykonanym z dowożo­

nego bezpośrednio z podziem ia kopalni odpadu produkcyjnego pochodzenia górniczego i zazbrojonego zgodnie z praw idłam i i zasadam i obliczeniow ym i obowiązującym i w Europie Zachodniej — zbudow ane zo stan ą następne, bezpieczne dla społeczeństw a obiekty, zaś natu­

ralnej elim inacji u legną projekty wykonane bez znajom ości lub poszanow ania zasad kon­

strukcji obiektów z gruntów zbrojonych m ateriałam i geosyntetycznymi.

A utor je st członkiem IGS - International Geosynthetic Society, skupiającej około 2000 specjalistów z całego świata. D o organizacji tej należy aktualnie czterech zamieszkałych w Polsce członków i w ielu P olaków pracujących poza granicami kraju.

LITERATURA

a) Literatura techniczna

1. Das G eotextilhandbuch SVG 2. A uflage 1988, Edition 2000, Szwajcaria.

2. M erkblatt fur die A nw endung von Geotextilien und G eogittem im Erdbau des Stras- senbaus, FGSV, N iem cy, 1994.

3. BS 8006:1995, Code o f practice for strengthened/reinforced soils and other fills BSI, W ielka Brytania, 1995.

4. EBGEO - Em pfehlungen fur Bewehrungen aus G eokunstoffen, DG GT, Niemcy, 1997.

5. E DIN 1054: 2000-12 (projekt), Niemcy.

6. Code o f practice U se o f Geotextile Filters on waterways (M AG), Federal Waterway Engineering and Research Institute, USA, 1993.

7. K oem er R.: D esigning w ith Geosynthetics, Fourth Edition, Prentice Hall, Upper Sad­

dle River, N ew Jersey, USA, 1997.

8. Lombard G., M łynarek J.: Significance o f Percent O pen A rea (POA) in the Design of W oven G eotextile Filters, Geosynthetics Conference Proceedings ’97, Long Beach, California, USA , 1997, s. 1093-1108.

9. M łynarek J., V erm eersch O.: Designing Geotextile Filters for Soil Filtration, 51st Ca­

nadian G eotechnical Conference, Edmonton, Alberta, Kanada, 1998, s. 499-505.

10. M łynarek J.: D esigning G eotextile Filters For Leachate Filtration, 51st Canadian Geo­

technical Conference, Edm onton, Alberta, K anada, 1998,s. 507-511.

11. Blond E., Brodeur M., M łynarek J.: Im provem ent o f Roadway Foundation Function­

ing by Geosynthetics Application: M artineau Roadway Test Site in St-Hyacinthe, Quebec, Rencontres Geosynthetiques, K anada, 12-13.10.1999.

12. Lothspeich S.E., T hornton J.S.: Com parison o f different Long Term Reduction Fac­

tors for Geosynthetic Reinforcing M aterials - Second European Geosynthetics Con­

ference EURO GEO 2000, Bologna, W łochy, 2000.

13. Ajdukiew icz J.: Poradnik projektanta, inw estora i wykonawcy. Geotekstylia, Przed­

siębiorstwo Realizacyjne *INORA*, Gliwice 1994.

14. Ajdukiew icz J.: Europejska technologia w drodze na polski rynek - rzecz o geosynte- tykach - grupie now oczesnych m ateriałów do wykorzystania w g w zorów m iast euro­

pejskich w budow ie obiektów inżynierskich w polskich m iastach, K onferencja „Drogi publiczne w m iastach u progu integracji europejskiej”, K raków 1997.

15. A jdukiewicz J.: Zastosow anie geosyntetyków w gm inach ze szczególnym uwzględ­

nieniem budow nictw a drogowego, K onferencja „D rogow nictwo m iejskie w małych i średnich m iastach”, Zakopane, 16-18.03.1998.

16. Sobolewski J., A lexiew D., Rogusz Z., Strycharz B., A jdukiew icz J.: M onitoring au­

tostrady na terenach zapadliskowych oraz geosyntetyczne systemy jej zabezpieczeń, Konferencja N aukow o-Techniczna „Autostrady n a terenach górniczych”, Katowice, 28.10.1998.

17. A jdukiew icz J.: Geosyntetyki w aplikacjach zrealizow anych n a terenie Polski połu­

dniowej, XIV Dni Technika, Dobczyce, 1-2.06.1999.

18. Projekt: Budow a A utostrady A-4, południow e obejście Krakowa, Odcinek I, Tom 4.1, Rysunki dla robót drogowych i przezbrojeniowych - część DP/D/1/6.01 - sączki dre­

nażu pow ierzchniow ego i wgłębnego, GDDP, W arszawa, kw iecień 1999.

19. A jdukiew icz J.: Znaczenie jakości geosyntetyków w drogownictw ie samorządowym.

Technologia i sposoby użycia, IV Samorządowe Forum Drogowe, Zakopane, 17- 19.01.2002.

Strome nasypy drogowe zbrojone 385

20. Sobolewski J.: M ateriały geosyntetyczne w budow ie now oczesnych konstrukcji opo­

rowych, nasypów i w ałów z uw zględnieniem zagrożeń w odnych i wstrząsów pod­

ziemnych, konstrukcje, wym iarowanie, przykłady wykonania, VIII M iędzynarodowe Sym pozjum „G eotechnika ‘98”, Ustroń, 18-21.10.1998.

21. Sobolewski J.: N asypy drogowe i kolejow e ze zbrojeniem geosyntetycznym w pod­

stawie posadow ione na sztywnych i podatnych palach i kolum nach, V M iędzynaro­

dow a K onferencja „Trw ałe i Bezpieczne N aw ierzchnie D rogow e” , K ielce, 11- 12.05.1999.

22. Skarżyńska K .M ., Ł acheta S.: O cena w łaściw ości filtracyjnych m ateriałów przezna­

czonych na budow ę nasypu w ciągu ul. Pszczyńskiej w Jastrzębiu Zdroju, Akadem ia Rolnicza im. H. K ołłątaja w Krakowie, K atedra M echaniki G runtów i Budow nictwa Ziemnego, Kraków , 2001.

23. Sobolewski J.: Zasady w ym iarow ania konstrukcji ze zbrojeniem geosyntetycznym, Sympozjum specjalistyczne i szkolenie projektantów i konstruktorów , Instytut Tech­

niki B udow lanej, W arszaw a, m arzec 2001.

24. A jdukiew icz J.: Projektow anie szlaków kom unikacyjnych nasypów oraz odw odnienie z zastosow aniem geosyntetyków, K onferencja „XVI Dni Technika” SIT K om K ra­

ków, K ościelisko k. Zakopanego 4-6.06.2001.

25. Szkoła m etod projektow ania obiektów inżynierskich z zastosow aniem geosyntetyków, M ateriały VIII K onferencji N aukow o-Technicznej, Ustroń, 03-05.04.2002.

26. A jdukiew icz J.: N iektóre aspekty stosow ania geosyntetyków w Polsce, XVII Dni Technika, SIT K om Kraków , W adow ice, czerwiec 2002.

27. A jdukiew icz J., G ałuszka E.: W ykorzystanie geosyntetyków przy usuw aniu skutków eksploatacji górniczej, RA C E N ew s, N ew sletter for The R isK A batem ent Center for Central and E astem Europę (RACE), Katow ice, 29-30.01.1998.

28. A jdukiew icz J.: G eosyntetyki - now oczesne m ateriały konstrukcyjne oczekujące na szersze zastosow ania w górnictwie krajowym, VIII M iędzynarodow e Sympozjum

„G eotechnika ‘98” , U stroń, 18-21.10.1998.

29. Ajdukiew icz J., Sobolew ski J.: W ykorzystanie geosyntetyków w budow ie now ocze­

snych nasypów i w ałów , „B udow nictw o górnicze i tunelow e”- kw artalnik naukowo- techniczny 1999, z. 2.

30. A jdukiewicz J.: N ow oczesne m ateriały geosyntetyczne gw arantem długow ieczności budowli wodnych, K onferencja „Hydrotechnika I ‘1998”, Katow ice, 24.11.1998.

31. A jdukiew icz J.: Zastosow anie filtrów geosyntetycznych dla potrzeb budow nictw a hy­

drotechnicznego na drogach w odnych, K onferencja „H ydrotechnika III ‘2000”, Ustroń, 19-21.09.2000.

32. A jdukiew icz J.: G eotechniczno - geosyntetyczne systemy zabezpieczeń i um ocnień w budow lach hydrotechnicznych. M ożliw ości transferu dośw iadczeń z w ysokorozw inię­

tych krajów Azji, Am eryki i Europy do Polski, K onferencja „H ydrotechnika IV

‘2001” , M iędzybrodzie Żywieckie, 26-28.09.2001.

33. A jdukiew icz J.: R ola geosyntetyków w budow nictwie kolejow ym i obszar ich m ożli­

wych zastosow ań w polskim kolejnictwie, X K onferencja N aukow o-Techniczna

„Drogi kolejow e ‘99” , Spała, 13-15.10.1999.

34. A jdukiewicz J., K łosek K.: Kryteria doboru oraz w eryfikacja skuteczności stosowania geosyntetyków w podtorzu kolejow ym , XI Konferencja N aukow o-Techniczna „Drogi kolejowe ‘01”, W rocław -Żm igród, 21-23.11.2001.

35. Kłosek K., A jdukiew icz J.: A naliza teoretyczna współpracy nasypu kolejow ego i sła- bonośnego podłoża w zm ocnionego geosyntetykami w świetle badań terenowych, XI K onferencja N aukow o-Techniczna „Drogi kolejowe ‘01”, W rocław-Żm igród, 21- 23.11.2001.

36. Sobolewski J., Ą jdukiew icz J.: Zasady wym iarow ania zbrojenia geosyntetycznego w nasypach i konstrukcjach oporowych linii kolejowych,XI K onferencja Naukowo- Techniczna „Drogi kolejow e ‘01”, W rocław-Żm igród, 21-23.11.2001.

37. Ą jdukiewicz J.: G eotekstylia nietkane i igłowane w budow ie betonowych nawierzchni autostrad i posadzek hal, ’’K alejdoskop Budowlany” N r 5, maj 2000.

38. U żdalew icz Z.: N a drodze nr 8...wybrano jakość gwarantowaną, „Bezpieczne drogi”

2002, nr 5.

39. Roads and Bridges A grém ent Certificate N o 99/R115 & 01/R125, FORTRAC®

GEOGRIDS, British Board o f Agrément [BBA] - Technical Approvals for Construc­

tion, 1999 & 2001.

40. „W ytyczne w zm ocnienia podłoża gruntowego w budow nictwie drogowym ”, GDDP &

IBDiM, W arszaw a 2002.

40a. Zarządzenie nr 8 Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych z dnia 25 lutego 2002, idem.

b) Literatura firm owa i reklam ow a

41. BAUSTRASSE, Tensar® - System: Kostensparende Baustrassestabilisierung mitGeo- gittem !, Tensar International GmbH, Bonn, 9/2001, Niemcy.

42. Gryczm ański M.: Elikopol, Artykuł promocyjny, M agazyn Autostrady, 2003, nr 1, s.

30.

Recenzent: Prof. zw. dr hab. inż. Zygmunt MEYER

Abstract

During a few last years in Poland a sudden growth o f interest in geosynthetics has been observed, w hat becam e visible in the execution o f many different structures w ith geosynthet­

ics application. U ndoubtedly we owe the fact o f increased interest in this branch o f products - relatively young (about 30 years) to the opening o f Poland to the W est and to increased efforts to increase the speed o f construction w orks and to the im provem ent o f their durability. This paper presents two steep road em bankm ents built in 2002 w ith geosynthetics application, w hich may be considered as an exam ple in many aspects, including: the range o f static calcu­

lation, geosynthetic installation plans, providing w ith essential equipm ent for work execution, etc.