Holoceńska sukcesja roślinności w profilach Niechorze III i IVa (Pomorze Zachodnie)

Kwartalnik Geologiczny t. 27. nr 3. \983 L, str. 581....,594

UKD 561.524.31 : 551.794: 581.33 + 550.93 :546.26.02. 14(438.252 Niechorze +48\ - 13 +485 - 13)

Ewa BRYKCZYŃSKA, Anna Iwona WIĘCŁAWEK

Holoceńska

sukcesja

roślinności

w profilach

Niechorze III i IVa (Pomorze Zachodnie)·

Przedstawiono wyniki analizy palinologicznej dwóch profili ze stanowiska Niechorze (III i IVa). Dają one obraz holoceńskiej sukcesji roślinności i poparte datowaniem 14C pozwalają na odtworz.enie pro- cesów klimatycznych od młodszego dryasu do okresu subatlantyckiego. Wyniki opracowania mogą być pomocne do określenia wieku maksymalnej tJ;"ansgresji Morza Bałtyckiego w rejonie Pomorza Zachod- niego oraz korelacji wiekowych z obszarami południowej Skandynawii.

WSTĘP

Przedstawione opracowanie palinologiczne zawiera wyniki badań osadów dwóch profili w rejonie Niechorza na Pomorzu Zachodnim (fig. I). Profil Niechorze III sporządzono na podstawie' wiercenia badawczego wykonanego w 1975 r. dla Instytutu Geologicznego w związku z pracami nad Szczegółową Mapą Geologiczną

Polski w skali I: 50000 ark. Niechorze. Profil Niechorze IVa uzyskano dzięki sondzie usytuowanej na obszarze współczesnego, zmeliorowanego już torfowiska.

Budowę geologiczną okolic Niechorza opracowała szczegółowo K. Kopczyń­

ska-Lamparska (1976, 1979a, b). Była ona inicjatorką badań palinologicznych dla profilu Niechorze I i II (E. Brykczyńska, 1978), a także badań okrzemek (B. Marci- niak, 1979, 1981), Cladocera i ślimaków oraz badań geochemicznych dla tych profili (K. Kopczyńska-Lamparska i in., 1980). Z Jej inicjatywy rozpoczęto także

badania osadów stanowiących przedmiot niniejszego opracowania.

Opracowanie palinologiczne profilów Niechorze III i IVa wykonano pod kie- runkiem dr E. Ziembińskiej-Tworzydło, za co autorki serdecznie dziękują. Dzię­

kują również dr hab. M. Ralskiej-Jasiewiczowej za konsultacje i cenne uwagi do- . tyczące o bu profili.

582 Ewa Brykczyńska, Anna Iwona Więcławek

BUDOWA GEOLOGICZNA I METODY PRACY

Profil Niechorze I II znajduje się na obszarze zwydmionej mierzei oddzielającej

od morza płytkie Jezioro Niechorze. Jest ono pozostałością kopalnego zbiornika o rozmiarach około 0,3 x 1,0 km i miąższości osadów od 2,0 do 13,0 m, przykrytego piaskami morskimi i eolicznymi (K. Kopczyńska-Lamparska, 1980). Spąg osadów zbiornika schodzi do głębokości 16,0 m p.p.m.

Profil Niechorze IVa usytuowany jest w obniżeniu wytopiskowym po martwych lodach (ok. 0.5 km średnicy), łączącym się z doliną wód wytopiskowych zwaną pradoliną przymorską (K. Kopczyńska-Lamparska, 1980). Ma ona przebieg

równoleżnikowy, a jej płaskie i szerokie dno wyścielają torfy. Położenie obu profili oraz ich budowę geologiczną ilustrują fig. l - 3.

o ~ _-=:Q5=-~\Okm

Fig. l. Szkic sytuacyjny i hipsometryczny okolic Niechorza z lokalizacją profili l, II i IVa oraz linią prze- kroju ilustrującego sytuację geologiczną profilu III

Location and hypsometric sketch map or the vicinities or Niechorze, showing location or the sections I, II and IVa and cross-:,cction illustrating geological setting or ^{the section III}

A - E - otwory wiertnicze A - E - boreholes

Dla przedstawienia holoceńskiej sukcesji roślinności wiodące znaczenie ma profil Niechorze IVa, ponieważ zachowane są w nim osady o niezakłóconej, ciągłej

sedymentacji sporom orf. Natomiast w osadach profilu Niechorze III zanotowano luki w sedymentacji sporomorf oraz znaczne zanieczyszczenia pyłkiem trzecio-

rzędowym, co w niektórych przypadkach uniemożliwiło interpretację całych

fragmentów.

Do badań palinologicznych z profilu Niechorze III pobrano 41 próbek w nie- jednakowych odstępach z każdej wyróżnionej warstwy osadów. Z profilu Niechorze

IVa pochodziło 50 próbek, które do głębokości 1,90 m obejmowały średnio od- cinki lO-centymetrowe, niżej zaś -S-centymetrowe.

Wszystkie próbki przygotowano do badań mikroskopowych metodą aceloizy oraz flotacji jodkami kadmu i potasu.

Holocenska sukcesja roślinności. 583

w E

o SOOm

L ' ~-'--'--'----" ,NIECHORZE III

D [

Fig. 2. Przekrój litologiczny obejmujący profil Niechorze III (rzutowany) według K. Kopczyńskiej·

-Lamparskiej (1979a. b), uproszczony

Lithological cross-section comprising the section Niechorze 1Il (projected) after K. Kopczyńska-Lampar·

ska (1979a, ^b), simplificd

J - starsze podłoże; czwartorz~d: 2 - żwiry, 3 - gliny zwalowe, 4 - mułki, 5 - mul ki piaszczyste, 6 - iły, 7 - piaski średnio-i gruboziarniste, 8 - torfy, 9 - piaski drohnoziarniste; 10 - szczątki organiczne: A- E - otwory wiertnicze

l - older bedrock: Quaternary: 2 - gravels, 3 - lilJs, 4 - sillS, 5 - sandy silts, 6 - days, 7 - medium-and eoarse- .grained sands, 8 - peats, 9 - fine·grained sands; lO - organie remains: A-E - boreholes

sw NE

mn.pm

Niechorze łVa

I

o 50

mffiI1 h:i:·j2

~3 ~4 Fig. 3. Przekrój lilologiczny przez zbiornik Niechorze IVa

Lithological cross·section through the reservoir Niechorze IVa

I - gHny zwalowe piaszczysle: 2 - piaski; 3 - gytie; 4 - deluwia; pozostale objaśnienia jak na lig. 2 I - sandy tilJs; 2 - sands: 3 - gyttja; 4 - deluvia; olher explanations as given in Fig. 2

W zależności od frekwencji w poszczególnych próbkach, spektra obliczono na podstawie od 24 do 725 oznaczonych sporomorf w profilu Niechorze III oraz od 56 do 1459 w profilu Niechorze IVa. Bezwzględne ilości sporomorf zestawiono w tab. I i 2, a graficzne wyniki na totalnych diagramach pyłkowych przyjmując

za 100% sumę pyłku drzew i roślin zielnych (AP

+

NAP). Z tej podstawowej sumy

wyłączono pyłek roślin wodnych, zarodniki paproci oraz sporom orf y nie oznaczone i uznane za występujące na złożu wtórnym. .

Dla 3 próbek z profilu Niechorze IVa uzyskano datowanie 14C wykonane w Instytucie Fizyki Politechniki Śląskiej, którego wyniki przedstawiono na diagra- mie pyłkowym.

Badany odcinek profilu Niechorze III ma miąższość 13,15 m (fig. 4A). W pro- filu Niechorze IVa (fig. 4B) osady organiczne występują do głębokości 4,20 m.

Makroskopowy opis tych utworów wedlug K. Kopczyńskiej-Lamparskiej (nieco uproszczony) przedstawia się następująco:

584

Glębokość w m

0,00-0,20 0,20- 1,85 1,85 -2,00 2,00 - 2,45 2,45 -2,75 2.75-7,25

7,25 -8,35 8,35 -8,65 8,65 -9,65

9,65 - 10,35 10,35 -10,55

10,55 - 10,65 10.65-11,25

11,25- 11,75 11,75- 12,20 12,20- 13,15 13,15- 19,00

Głębokość w m

0,00-2,70 2,70- 3,00 3,00 - 3,60 3,60-3,90 3,90-4.10

4,10- 4,20 4,20- 4,30 4,30-4,70 4,70-4,80

4.80- 4,90 4,90 -4,95 4,95 - 5,00

Ewa Brykczyńska. Anna Iwona Więcławek

Niechorze III Opis litologiczny

Gleba.

Piasek bardzo drobnoziarnisty, wysortowany.

Torr.

Mułek torfiasty zwięzły z soczewkami piasku bardzo drobnoziarnistego.

Piasek bardzo drobnoziarnisty z przewarstwieniami słabo rozłożonych części roślin.

Piasek mułkowaty szary i ciemnoszary przewarstwiony piaskiem pylastym szarym oraz piaskiem bardzo drobnoziarnistym (na głęb. 5,85 - 6, 10 m detrytus roślin).

Piasek mułkowaty ciemnoszary.

Mułek piaszczysty ciemnoszary, laminowany piaskiem pylastym.

Mułek czarno-brunatny z pojedynczymi muszelkami mięczaków (na głęb. 8,85-9,35 laminowany piaskiem pylastym).

Mułek oliwkowy kruchy z pojedynczymi muszelkami mięczaków.

Mulek ilasty czarno-oliwkowy z wkładką mułku torfiastego (próbka I J 5), z dytry- tusem muszelek mięczaków.

Torf.

Mułek jasnoszaro-zielonkawy, kruchy, laminowany, z detrytusem muszelek mię­

czaków.

Piasek pylasty ciemnoszary.

II zwięzły, pylasty z/wkładkami piasku drobnoziarnistego, z fragmentami roślin.

Piasek mułkowy z domieszką piasku różnoziarnistego z pojedynczym żwirkiem.

Glina zwałowa szara.

Niechorze łVa

Opis litologiczny

Torf.

Gytia torfiasta, czarna, lekka z rozproszonymi drobnymi skorupkami mięczaków.

Gytia oliwkowo-czarna, lekka, mazista z pokruszonymi skorupkami mięczaków.

Gytia czarno-oliwkowa, mazista. lekka, prawie bez skorupek mięczaków.

Gytia ciemno-oliwkowa, lekka, mazista z rzadkimi pokruszonymi skorupkami

mięczaków.

Gytia oliwkowa, lekka, mazista, z dużą ilością skorupek mięczaków.

Mulek jasno-oliwkowo-szary, ^ciężki, mazisty, z dużą ilością skorupek mięczaków.

Mulek oliwkowy, mazisty, ciężki z niewielką ilością skorupek mięczaków.

Mulek oliwkowy, piaszczysty ciężki z miką, bardzo rzadkie, pokruszone skorupki

mięczaków.

Mułek brunatno-oliwkowy z szarymi plamami z domieszką miki.

Mulek szary z plamami brunatno-oliwkowymi, mazisty, ciężki.

Mulek jak wyżej z domieszką piasku i rzadkimi skorupkami mięczaków.

Mikroskopowy opis osadów według J. Troels-Smitha (1955) podano w tab. 3 i 4.

~ '0

li

,

7 11

"

260 256 5(') 404

57 31

2"

186 5J 18

20

"

20 5e7 JJ5 J 71 SlO 40 .)0 72 :')7 44 ~J

75 494 6~ 67

76 ';00 53 64

11 511 46 64

1... 4-') )0 }6

d2 JJ5 55 (8

134 505 i') '00 _,J

,O

n

9J 96

,o

100 102 104 108 110

;:c') 26 60

22) 22 &8

497 ~4 93 526 102 91 476 49 106 499 96 1"21 49") 129 81

'"

²⁴

158 2) 157 400 92

44 45

"

53

112 400 /;02 -(6

11) )01 55 4) 115 500 96 aG 117a 40j 157 1)2 110

120 122 124 l' 6 1:1 129

" _

1)5 1)7

1:-9 140 142

500 230 253 443 124 285 5ra )")1 162

501 78 404

500 ~5 417 4( J 52 )OJ 301 lG7 111 l)l 70 44

'00 ^{102 142}

,o

21

21 60 1J 118

"

8 4

Drzewa i krzewy

9 55 10

25 55 18

63 114

44

8'

,

4 10 27

2) 54 9

4

J h.) 2J 27 22 lJO 172 44 14 9 124 1~0 JO 23 9 152 140 43 20 15 174 IJZ J2 17 ·11

144 145 J5 18 5

46 68 14 19 20

70 147 10 26 )6

14

,

3J 60

'2

J4 60

"

144 144

6 22 41 159 . 29 15.3 21

5 11

44 15

"

21 11 11 )2 )1

J5

:2 :'2 140 27 J2

14 10

'"

11 7

,

7 44

"

"

7J 22

57

"

_J8

8

" ,

10

, ,

.1 18 22

95 27 35 80 1J 13 117 48 21

22 7

,

14

17

•

2

.,

,

2 J5 20 25

,

2

,

2

2 1 ;2 1;1

8 3;2

,

,

4

'P '5

,

4

6

8 6

8 2

,

,

4

,

2

,

Tabela bezwzględnej ilości sporomoń ze zbiornika Niecborze III

. •

1

2

l,

11

, ,

2

,

2 2

2

21 11

"

2

,

2

2 2

2 11 B

, ,

B

,

2

2

2

, ,

2

,

2 20

,

Rośliny wodne i zarodnikowe

24 17

"

4

,

17 2

, ,

7 9

7

JJ 17 7 27 1)

6 14 9

,

18

22 10 20 10 12 24 , J6 B 6

2 2

2

2

2

8

, ,

2

,

2 2

,

,

2

Tabela l

Rośliny wodne i zarodnikowe

6 2

,

6

2 2 2

, ,

2

2 10 , 10

I :

,

,

2

,

4 12 27 120 49

,

31 14 40 6 17 B

2

3 26 2

,

2 120 22

5 2 "'., 49

,

2 2

,

e 11

2 12 32

,

170

.,

25 14 14 6

'J

'8 44 201 117

7

"

9

1

7

,

, .

"

J7 J2 4J )8 20 )1

5"

10

2

2 J6

J4 J5 2

,

6

,

9

,

3 10 10

,

6

, ,

8

,

9 10

6

,

,

6

Ponadio oznaczono: Plalllago - próbki 7, 15,75 - I ziarno, próbka 72 - 2 ziarna; Populus - próbki 72, 117a, 124 - t ziarno, próbka 135 - 2 ziarna; PotemilIa - próbka 5 - I ziarno, próbka 15 _ 2 ziarna; Juniperus _ próbka 135 _ 5 ziarn.

,

2

6 7 6 9 10 11 12 1J 14 15 16 17 16

"

20

Tabela bezwzględnej ilości sporomoń ze zbiornika Ni~chorze IVa

Drzewa i krzewy Rośliny zielne lądowe

.

918 2 1 230 )84 1 31 299 2 . 6 .4 ) ) 21 2 ) 25 18 2 36. 49 20 40 J7

2. 6 2·

258 214 44 29 2 41

25 - - 10

5 -

61 135 97

14 4 10 5

,

750 285 176

110 25

J2 J6 )5 4J J6

,

7 1 - ~ 3 46 10 ,

1 11 3 2

102 .1 104

1:re

" 1 10) 1

1-

³⁷

141 4 - )7 54 16

,

5

, -

6 7 6 6 9 - 11 - 5 5

i -

6 120

B6

2'7 202 60 125

50 20.1- 18 94

21 55 163 1 - 75

7 - 16 -

,

6 - 4 6 258 16

10 - 15 296 21

r

⁵⁶

,O ,6

J5 56

2 "

14 . 1 11

12 6

2 40 6

) 45 - 19 - )2 - 11 J1 5 7J

41

"

^-

5 "

16 J9 1J

11 18 1 39

,

5 10 2 6 6 , 10

9 11 5 12 ,

4

6 4 9 20 2 1) 12

28 ·'2 2

- 1 - 1

2 7 2 2

, 26 1 - 14 5 2

2 2

,

6

6

,6

"

₅

5 5 2

2

2 , . 2

,

4

) - - 2

9 - - 1 - 2

- 1

- 1

22 8 11

,

4

2 6 2

2

,

2

,

6 ,

,

) - - -

-

Tabela 2

Rośliny wodne i zarodnikowe

,

2

-

....

5

5 4 497

7 15'

"

500

",

110 60 - 142

JJ 51 251

'J9 53 97 74' ,8

97 21 2 4

2

2 2

, ,

21 22

'65 567 587 241 676 '49 173

265 )4

"

"

_7J

26 6 66 , 65

26 2 46

45 51 11 41

17 2 2

,

^{2 9} 9

,

⁷ 2 ²

2 3 12 13 - - - - 2 5 2

2J 10

56 94 53 J73

2'

234 24 25 26 27 26 29

'O

J1 J2 JJ 34 35 J6

'7 '6

J9 40 41

121

,.

'88 46

175 15 60

76 13 ) 2 - 00 - 608 5· 205 53 798 5 1 265 54 - 32 - 852 6 - 294 ? 1 - 27 - 687 2 276 64 - 79 i28 1 - 322

434 2 - 162

501 117

)31 141

Jj5 2 1. 1)7

)84 1)4

591 2 184

65 06 -

6) - 23

"

_{)1 29}

29 18 )7 40

aD 62

676 - 222 100 - 97

2 28 2 21 2

2 25 4 96

5 1 61

71243119

7155 1125 3 107 2 37

87 8)

53 )1 4 7) 5 57 2 2 49

2 54

,O

26 2 2 74 - )8 -

6 86 79

94 6 61

n) - - 2<:9 165 O) - - - 232 6J

"

^{- - 202} 66

7 6 18 1) 1 )

6 6 , 1

19 6

24 17 2 17 - 25 )1 34 20 1 26 )6 3 35 31 26 21 13 23 24 29 32 13 t 25 29 2 29 )6 J2 49 1

~

2 -

1 - 2 7 3 0 1 9 7% -

743 -

188 1:35

1'Z3 167 02 - - - 135 6 78 2 26 21 2 1 -

1 - 7

2 2

,

1 -

42 1644 - - 43a 1.79 ⁶¹ a7 11 66 76 29 2 1 - 2

4J 44 45 46 47 48 49

179 764 W 96' 772 1476 916

117 - 1 - 9 ^{, , 2} 19

68 375

"

^{92 - C 15 9 8 53}

49 213 18 129 440

r

⁹²

45 60 7 359 '- 21 - - - 251

2) 624 - 11 - - - 376 1

2 618 - 23 - - 127

3 10 7 6 16 4

6 11 28 24 40 - 1 10 2

2 'O 24

11 7 2 44 4

5 7 - 2 9 2

.9

6

2 S

1 - 2 2

,O

6

2 5

1 - 15

,

^{- 1}

4

1 -

2 10 15 2 17 - - 1 2J

9

: = - [ -

17 2 1 - 21 2

8

, '6 -

J5 - 2

28 1 1 _ 10) 7 -

14

5 2 17 7J 2

27 - 1J

14 29 87

21 - 36 - 6 1 - J6

2 150 - 2

, ,

-

- ,

- 1 - 1

,

7 2

5

5 1

,

16 - 5 - 43 2 - 14 6 5

50 1489 a 1025

r

^{19 - - - 34 ::.' 29 2 27 2 2 2 - 47 6 35 - ' 4 6}

) 5 1, 6

5

2 2

7 1 -

,

2 _ C _

2

2

2

2

7 4

11 1 - 15 10

10 _ 6

"

-

^{2 -}

6

l'

461 10 ) - 1)

2

5 1 1 1

2 6 4 )

9 , 6 1 , 7 14 6 17 14 2

6 14 5 16 4 6 6 16 2

5 4

2 4 10 6 9 1J 24 1) 2 16 - 10 10

2 853 - 666

,2

206 116 147 108 BO 44 65 J6 35 J9 72 52 144 100 51 6 6 2 2 10)

5 7 10 5 16 2

- 24 2 2

2

"

'O

46 9 14

11 5

,

5

2 ,

2

5 4

6 2

,

4

, ,

4 2

2 6

9 4

6 2

,

, 5

,

o,o~~

A

1,0

2,0

łIJ!II~

[ffiJ1]

¹

t/<:~:12

1---13 1:::::14

1~~"j5 17~16

_7

~8

9 EJ 10

Fig. 4. Profil litologiczny Niechorze III (A) według K.

Kopczynskiej-Lamparskiej {mat. rękcpiśm.) i Niechorze IV. (Bi

Lithological sections Niechorze in (A) after K. Kopczyń­

ska-Lampanka (unpublished report) and Niechor~e IVa (S) I - gliny zwalowe: 2 - piaski 2i! lwirami: J - ^iły: 4 - piaski drobnoziiirnlste; 5 - mułki: 6 - plaski mułkowate i mu/ki piasz- czyste: 7 - torfy; 8 - gytie: 9 - szczątki organiczne: 10 - szcząt­

ki mięczak6w

l - tills, 2 - sand.~ with gnlVc!; 3 - dayli. 4 - finc-frained sands:

5 --silt~: 6 - silI)" sand~ and sandy silts: 7 - peals; 8 - gyuja:

<) - organie remains: 10 - molluscan ft:mams.

NIECHORZE

li

o Betulo

Fig. 5. Diagram pyłkowy profilu Niechorze III Pollen diagram of the section Niechorze III

\

,

-a~

•

^~

ł

.~i

--""

j~ ^§

" ^j

~E ~~ ^~

-, ;;

V~

^• ~"Y'nlk ..

~ ^.,

^{32 ~.}

·

_• ~""".' ... '",oy'""'.Ij><at"'"

~ ^{' ~v :}

^{• 'I} • l'"",""

^=:::~

^{... 11>os}

^,,.

~ r : :-':""0"" r: ^~.

f"O' ^t

^l

I ' ... ^{_,~ la '"'}

I ' ... _ ••

F

I : ::;:~'II~:

:':'''1'10","

~,", .. I

l _ Turla herbacea; 2, 2a - Limus IlUmosus (L. d('trituosuSj .. J - Dł'uitus gra.'1osus" 4 - Grana arenosa " 5 - Grana suburralia + G. graiwsa,' 6 - Argilla gronosa .. 7 - particulae testarum molluscorum ..

8 - glina zwalowa ttills)

NIECHORZE IVo

Fig. 6. Diagram pyłkowy profilu Niechorze lVa Pollen diagram of the section Niechorze IVa

rr

fi

li

ł

[]]J, m,·

^{~, ~3}

=.

^~5 r:-:-::-:I, ~, r;----;>l.

~~IQQQQl!:....!:....!:~~L.!...!....

l, la _ Turfa hnbacea .. 2 _ Detritus herbasus; 3 - Detritus granOlUJ" 4 - Limus "umolw (L. delriluosus)" 5 - AIgil/o granosa : 6 - Substantia humasa : 7 - Grana arenasu + G. sabufra/ia .. 8 - par/icu/ae leSlamm malluscorum

.. ł

_{_.;~.},I'OUrIMllIG •• P"_M';"""""" ;Hyt....,.Wm.

L'h"" ... ;P<I!""""''''.; No""""'; ~..,.~ L~.

Aur.

VootcfO"nrll<> •

... ,

...

Frarq..ta ~ •• : P'ol!l9"""""

u" ... ; lIUo<Ic<oo., f,""II"'~>' N~p/I.r,. Li/<0pod,,,,,,,

Hu.,na' '; lY:09o,hum .; IkILCQ.

_.

Nup.hor, 1tJpMr.; _ .

\/rh'" •

Nu~rt NupN.rł ... gho,.; rynl>hOI<l' Hu"""r to hlJIlIphll ••• , ... "op/I<Jtlum.

~yg ...

_ ..

_ .;No,;iI/'(I.,.

llru ..... N..phor.

NuloNlt t, M ...

_"

lI,h' ••

u.toctl.; Pol~lI"""'m'i "'II"OIIl'IIjlum. ;""P"""

Ikl"," •• Pd.W"""" •• """OOI>I>t#I"",,;l~,u ....

\kit"'.

Rub" ... ,~.;"'t.n" ... !1 ••

łJ<tWl.

iI<"I;Q.,T!IQ:'d ... ""Io<I"""·;~m.

IJfhoo.; lI" • .,oI","'.

ld'ac ... ,BoI"'m •• ll\O.t.<I"''''.; i'!yt"';>/Iojll~m.

Holoceńska sukcesja roślinności ... 585

Tabela)

Skład mikroskopowy osadów w profilu Niechorze III według metody J. Troels-Smitha (1955)

Numer Głębokość

Skład osadu

próbki (m)

4- 6 1,85- 2,00 Th²⁾ Gal 7- 15 2,00- 2,45 Ld^J) Gal 16- 19 2,45- 2,65 Ga) Th⁴1 Og+

20 2,65 - 2,75 Ga2 Th⁴1 Ld⁴1

71 8,20-8,35 Ga) Gsl

72- 75 8,35-8,65 LdO) Gsl

77- 90 8,65 -9,35 Ld⁴2 Ga2 + part. test. (moll.) 92-98 9,35-9,65 Ld⁴) Gal + Dg + part. test. (molL) 100- 1\3 9,65-10,45 Ld⁴) Gal + part. test. (moll) 115 10,45 - 10,55 Ld'2 AgI Thl + part. test. (molL)

Il7a 10,55 - 10,65 Th^l) Dgl

117- 128 10,65- 11,25 LdO) Gal + part. test. (moll.)

129 11,25-11,75 Ga2 Gsl AgI

\31 11,75-11,80 As3 Ggl

\32 - 135 11,80- 12,00 As) Gal + Gg{min)

\36- 138 12,00- 12,15 As) Gal + Gg + Oh

\39 12,15-12,20 As) Gsl + Oh

140- 142 12,20 - 13,15 G,2 Ga2 + Gg

ANALIZA PALINOLOGICZNA

PÓŹNY GLACJAŁ

MŁODSZY DR Y AS

Profil Niechorze IVa (fig. 6) nie zawiera próbek, które mogłyby reprezentować najmłodszy dryas. Natomiast osady najniższego odcinka profilu Niechorze 1II (fig. 5, próbki 142, 140, 139, 137, 132) cechują się dużą ilością (do 20%) sporom orf

trzeciorzędowych. Charakter osadu - piaski i iły, zły stan zachowania ziarn oraz

słaba frekwencja nasuwają podejrzenie, że całość materiału pyłkowego w tych spektrach znajduje się na złożu wtórnym. Interpretacja ich staje się więc niemożliwa,

Od wyżej opisanych próbek sąsiednich odbiega nieco jedynie spektrum próbki 135. Ilość materiału pyłkowego pochodzącego z trzeciorzędu jest tu wprawdzie

również wysoka (l 1,3 %), jednak zarówno skład pozostałej części spektrum, jak i charakter zachowania ziarn pozwalają przypuszczać, że przynajmniej część sporo- morf pochodzi z roślinności porastającej najbliższe tereny. Wśród pyłku drzew

stanowiącego 82,1 % przeważa tu Betufa (47,3%), duży jest też udział Pinus (34,0':').

Roślinność zielna reprezentowana jest głównie przez Cyperaceae (6,6 %), Gra- mineae (5,6%) i Ericaceae (1,5 %) z pojedynczo spotykanymi ziarnami heliofitów Hippophae i Helian/hell/ulI/. W próbce tej występują także spory Sefaginella sefagino- ides (2,5 %) oraz pyłek Juniperus (1,5 %), Spektrum próbki 135 reprezentuje roślin­

ność o bardzo chłodnym, a nawet subarktycznym charakterze i można je odnieść

do najmłodszego dryasu. Szczegółowsza interpretacja spektrum jest nieuzasadniona z uwagi na jego położenie wśród próbek zawierających dużą domieszkę sporo- morf starszych ..

586 ^Ewa Brykczyńska, Anna Iwona Więdawek

Tabela4

Skład mikroskopowy osadów w profilu Niechorze IVa według metody Troels-Smitha (1955)

Numer Głębokość

Skład osadu

próbki (m)

1 0-0,11 Th2 Sh2 part. tesL (moll.)

2 0,11- 0,22 Th2 Gs1 Gg1 DG +

3 0,22- 0,37 Th3 D11 Ga+

4- 5 0,37 -0,57 Th3 D11

6-12 0,57 - 1,30 Th3 D11 Dh+

13 1,30- 1,40 Th3 D11 Dh+ parl. test. (moll.) 14- 20 1,40 - 2,10 Th3 D11 Dg+

21 2,10-2,20 Th3 Dg1 fr. eort. sec.

22-26 2,20 - 2,70 Th3 Dhl

27- 30 2,70- 3,10 Lh3 Dhl Gs+ part. test. (molL) 31- 41 3,10-4,20 Lh3 Dgl part. test. (molL) 42 4,20-4,30 Ag2 Sh2 part. test. (moll.) 43 -50 4,30-5,00 AgJ Sh ł part. test. (molL)

HOLOCEN

OKRES PREBOREALNY

Okres ten jest dobrze czytelny w obu omawianych profilach (fig. 5, 6). W spek- trach dominuje pyłek Betula (do 84,0~/, max) nad pyłkiem Pinus. W profilu Nie- chorze IVa (fig. 6) pyłek Cary/us, Quercus, Tilia, Ulmus oraz A/nus jest notowany w znacznych ilościach już od najniższej jego części, podczas gdy w profilu Niechorze III (fig. 5) w drugiej części okresu pojawiają się pojedyncze ziarna pyłku Carylus i U/mus. Różnice w reprezentacji niektórych składników lasu występujące w obu profilach mogą być wynikiem redeponowania ich pyłku z młodszych, wyżej leżą­

cych osadów podczas pobierania próbek.

Podobny przebieg krzywych spotykany jest powszechnie w holoceńskich dia- gramach Polski Centralnej i Północnej. Według M. Hejlmroos-Ericsson (1981) imigracja Cary/us we wczesnym holocenie jest niemal równoczesna dla całej Central- nej Europy, a jej nieco późniejsze pojawienie się w najbardłiej północnych częściach

Polski jest jedynie wynikiem bliskości Bałtyku. Mierzeja Gardnieńsko-Łebska

(K. Tobolski, 1975), wyspa Bornholm (B.E. Berglund, 1966), południowa Skania (B.E. Berglund, 1979) to najbliższe Niechorza obszary, na których prześledzono

analogiczny skład panującej w okresie preborealnym roślinności drzewiastej. Krzywe procentowego udziału roślinności zielnej są w obu profilach również dość różne. Na mierzei (Niechorze III - fig. 5) krzywa ta jest niska - wynosi

średnio 5%, podczas gdy w profilu Niechorze IVa (fig. 6) średnio 30%. Tworzą ją tu przede wszystkim Gramineae; Cyperaceae oraz Artemisia, Caryaphyllaceae

i Ericaceae. Różnice te noszą charakter odrębności lokalnych. Znacznie korzystniej- sze warunki rozwoju dla roślin zielnych istniały właśnie wokół zbiornika Niechorze IVa, nieco bardziej oddalonego od wybrzeża. Miejsca suche zajmowały tu zbioro- wiska typu stepowego z panującymi bylicami i komosowatymi. Brzegi zbiornika,

wyraźnie zarastającego, początkowo porastały turzyce stopniowo wypierane przez

olchę. Turzyce i trawy mogą być także uważane za element pochodzący z zakłada­

jących się w tym czasie torfowisk przejściowych położonych w niedalekiej odległoś-