Występowanie tufitów w kredzie pod Siedlcami

Władysław POŻARYSKI, Kazimiera LENDZION

Występowanie tufitów w kredzie pod Siedlcami

WSTĘP

Prowadzone w ostatnich latach badarria na

Niżu

Polskim

przebijały

w licznych otworach wiertniczych

całą miąższość

kredy. W jednym z nich, w 2ebraku

pod

Siedlcami, stwierdzono

już

przy

wstępnym

profilowaniu kredy

wkładkę tufitową. Materiał

ten jest przeka....any do Pracowni Pe-- trograficznej I. G. w celu

szczegółowego

opracowania.

Tufity w utworach kredy

należą

do zjawisk rzadkich

i występowanie

ich

zasługuje

na szczególne

podkreślenie.

Zn'acznie

częstszym

zjawiskiem

.---,._'-T---_,_---. ' ^jest

występowanie

tufitów w utwo-

Fig. 1. Szk:ic sytuacyjny miejsca wy-

stępowania tufitów w ,kredzie pod Siedlcami

Location of tuffites in the Chalk liear Siedlce

rach

trzeciorzędowych

geosynkliny karpackiej.

W 1954 r. M.

Książkiewicz

i

T. Wie6er

piszą

o

występowaniu

tufitów w warstwach

krośnieńskich

w Karpatach Zachodnich; W. Para- choniak w tym samym roku opu-

blikował

dane o

mioceńskich

tufi- tach

między Bochnią a,

Tarnowem.

O utworach tufitowych z

eocęu

Kar- pat Jasielskich pisze

A.

Tokarski (1957).

Występowanie

tych utworów stwierdzono w okolicy 2ywca (T. Wie- ser, K. 2ytko, 1959), jak

również

w kilkunastu punktach na zachód

od

Poronina we fliszu

podhalańskim

(A: Michalik, T. Wieser, 1959).

W 1954 r. S.

Małkowski

poda1je dane o silnde

przeobrażonych

tufitach

tortońskich

z okolic Bogoryi w Górach

Świętokrzyskich.

Skały

pochodzenia wulkanicznego w utworach górnej kredy znane

były dotychcżas

nie tylko z osadów geosynkliny

,

karpackiej (K. Birken- majer, T. Wieser, 1956), ale i w niecce miechowskiej w okolicy Wloszczo- wej (S. Alexandrowicz, W. ParachO'Iliak, 1958).

W wierceniu w Lublinie Z. Sujkowski (1931)

stwierdził zagęszczenie materiału

przypuszczalnie

· pochodzend.a wulkanicznego na głębokości

503 m. Wiekowo,

według

naszej oceny,

głębokości

tej w Lublinie odpo-

WystępowaJIlie . tufitów w kred2lie pod Siedlcami

443

wiada kampaiIl dolny;

Byłby

to

więc

ewentualinJi.e odpowiednik tufitów z okolicy Wloszczowej.

: Występowanie

tufitów w osadach kredy

. piszącej

w otworze 2ebrak

,.pod

Siedlcami jest

więc

pierwszym stwierdzeniem istnienia tych utworów

na tej

części Niżu

Polskiego.

Ppl.02ENffi 'TUFIT, ÓW W PROFILU STRATYGRAFICZNYM

Głównym

celem wieroenia otworu 2ebrak wykonanego w rej<Jll1lie Sied- lec

było określenie miąższości

i charakteru straotygraficzno-litologicznego ()Sadów mezozoicznych, a w

szczególności

paleozoicznych, które w tej

części .

kraju

były

nieznane. Utwory

czwartorzędu,. trzeciorzędu i

kredy, jako lePiej pozn' ane,nie

;wymagały

tak

dokładnego

opróbowania,

toteż

rdzeniowanie w tych utworach zredukowano

przeciętnie

do odcinków

pię­

ciometrowych co

. 25

m. W wyniku takiego rdzeniowaiIlia ·tufity

wyst~

pujące

w górnej kredzie nie

zostały

w

całości

uchwycone, stracie

zaś

ule-

gła

ich

część

stropowa.

Cala

odwiercona seria osadów kredy jest bardzo

mało zróżnicowana.

Ogólna

miąższość

kredy wynosi

około

449 m.

PROFIL LITOLOGICZNY

, ,

Turon dolny.

Wapieńinoceramowy białoszSlI'y,

przewarstwiany

~zielonym

marglem, z

dużą ilością

skorupek otwornic

i włókien

ino- ceramów.

Turon

górny'-koni~k~santon

dolny.

Wapień

szary,

zwięzły,

przewarstwiany szarozielonym marglem, z

dużą ilością

krzemieni.

Na powierzchniach

oddzielności Występują

brunatnoczerwone wodorotlenki

żelaza.

W szlifie mikroskopowym na tle spoiwa wapielllIlo-ilastego widoczne

są

skorupki otwornic

wypełnione

kalcytem, rzadziej glaukonitem, nielicz-

,ne' ostrokrawędziste ziatŻla

kwarcu i

·

pojedyncze

kryształki

pirytu.

~

S a n t o n gór n y - kam p a n - m a s t r y c h t d o l n y. Kreda

pisząca

(63 m)

biała,

przewarstwiana szarozielonym marglem z czertami.

Na powierzchniach

oddzielności znajdują się

naloty

i

skupienia brunat- nych wodorotlenków

żelaza

i pirytu ziemistego.

W szlifie na tle spoiwa wapienno-ilastego widoczne

są

skorupki otwor- itic, pojedyncze

ostrokrawędziste

ziarna kwarcu i blaszki muskowitu.

M a s t r y c h t d o l n y. Kreda

pisząca

niewarstwowana, silnie ma-

żąca,

z nielicznymi czertami -

miąższość

120 m.

,

Nad

kredą piszącąwystępujepięćdZ:iesięciocen,tymetrowa wkładka

tu- fitu. Jest to

skała

jasnoszara o odcienoiu

brązowym,

:zbita,

oddzielająca się

na nieregularne

<lIStrokrawędziste kawałki. Skała

w kwasie solnym burzy

się

i

częściowo

rozpuszcza,

·

utworzona

. zaś wokół

nierozpuszczonego ka-

wałka

g, alaretowata otoczka utrudnia wnikanie kwasu do

wewnątrz

i

cał

..

kowite rozpuszczenie

skały.

W residuum

występują

drobne

ostrokraw~

dziste (0 0,1+1 mm) ziarna kwarcu, nieliczne ziarna glaukonitu (0 0,08+

0,02 mm) i

minerały

ciemne.

_

,

W szlifie mikroskopowym na tle izotropowej masy skalnej widoczne

są

liczne drobne

kryształki

kalcytu

i

rzadkie

większe kryształy

kwarcu araa;

sporadyczrtiewystęptijące

ziarna glaukoru.tu.

(Skała

ta wymaga do-

kładnego

opracowania petrograficznego).

444 ^Władysław Pcizaryski, KaZimterz LertazH:lIri' '\'

, Ma s t r y C h t gór

Il!

y. Kreda

pisząca,.z

nteliczhytni ,ezettaini. ',' .

ⁱ⁾

Silif mikroskopowy wykazuje,

że

na tle spoiwa wapienho-ihistegó licz- niejsze

są, aniżeli w nirej1erLącej

kredzie,

ostrokrawędziste

ziarna kwarcu

, '; ,

((/) 0;05+0,02 min), ziarna

·

glaukoititu (ej) 0,04+0,02 mm) oraiz

-blasźki

mUskó"

witu.

Tizr:Wu~

ll'!EO-

.. .,

:::!)

L·"

'-

c:

-c::

(.

" (J

'() :::t)

c..

tJ)

. .,' ^{. ~}

--

:;'" .. 'CI)

:::!) t) t::

~

-

o

"

"

----

:ll

c:: c:

tl (.

\", ..

Q.. .·o

E:tJ)

~ł

tJ~

---.'<-

c::' ~

(.

<:) '0. ,.

,

...

_tJ)

(:;: :)) tJ.'~ Cło) ,

.g

--- .... -

Konio/t

.... ^_---~~

- c:: 5---

^{---- - -}

l...

:J

m '" _{--_.-}

'Jura

~. 2

D s,n o"'" p al eoc en. Wapienszary

zwięzły

z przerostami opoki. W szlifie na tle spoiwa wapienno-ilastego

wystę­

pują ostrokrawędziste

ziarna

kw~l.\)

glaukonit i muskowit.

W stropie profilu

występuje

mar":, giel piaszczysty szary z licznymi

'

ziSJr

....

nami kwarcu, glaukonitu i nieUcznyIili blaszkami muskowitu.

Występująca

w

całej

odwierConej serii kredy makrofa1:llla jest

bardzo·iti~

liczna i

źle

zachowana.

Wśród wystę­

pujących

form przewodnich S.

Cieślin­

ski

oznaczył:

Inoceramus cf. involutus S o w., In. cf. pachti Ark h., Belemni-

tella laTigei .r e 1., Belemnella Zaneeo.:.

lata (S c h lot h.), Inoceramu8' cf. te-

gulatus'

H

a g. '

Fig. 2. Profil osadÓw górnokredowych

w

wier- ceniu Zebrak. Osady cenomanu i spąg

~

3

kredy górnej wyznaezonona podsta-

L:r:::tj

wie promieniowania gamma . Vertical section across UpperCreta- , eeous deposits in bore-hole ' Zebrako

-t ^{-- --r .} 4---~~~~r~=-;h:e:,::m-~

^....

_ _ been deternilned by means of gamma radiation

1 - wapleil 1noceramO'WY, 2 - wapleil, :, - Ueda pisząca, 4 - tufit, 5 - marglel 1 - Inociiramla.n itinestone, 2 - , .11mestono, 3 - chalk, 4 - tumteó 5 - marł

Ze'

względu jedna~

n' B.

małą liczbę

okaz6w, prZy

okteślartiu

wieku od- wierconych

·

osadów ()parto

się głównie'

na

występujące.jmikrofaunie. Mi-

krofaunę oznaczyła

E. Witwicka .

. :- 'Na podstawie

występujących

otwornic iicli

zasięgów

E. WitWicka

. wyróżniła

.szereg poziomÓw otwornicowych, charakterystycznych dla po-

szczególnych

pięter, mających

odpowiedniki w tych samych

pożioIJlach W

kredzie Europy

północ~zachodnieji

SkandynaWii.

'.

E;.

Witwicka

(1958)

zWraca

szczególną uwagę zia: 1)

Globorotalites mb-

conica

(Mor!I'ow), której

dolny.zasięg \\TómaWiariym'wieroemlLpoZW~

WystępowaiIlie tufitów vi kred7il.e pOd Siedlcami 445

Hl na Oddzielenie osadów turonu od koniaku, 2) poziom ztypowymiGa- ' velinella umbilicatula M

i

a t l u k (górny santon, dolny kampan) i sta-

nowiącymi przejście

do

G.

pertusa (górny kampaD),

3)

poziom z . ^Gaveli-

nella pertusa

(M

a r s

s) najwyższy

kampan - dolny mastrycht i

4)

po- ziom bez gatunków z rodzaju StensiOiita (górny mastrycht).

x

Zasięg ważniejszych

gatunków otwornic przedstawiony jest w tabeli l.

X

I

X X

X

~.

X

9

X )<

Tabela· ·1 Zestawienie w".tepowanta wa:tntejsZJlIch olmorDłc wedłuR E. Witwickiej

'9

^X

X X X

Santon

X

I

X X X X

I

~

I

I ·

I

g

Kampan

d

I

X

g

X X

Mastrycht

d .g

X

Globolrunctl1l4 .tep1rDnJ VBr.

. sIephani

StellSili/na praee:Ksculpta Globolruncana laJ1lHlNntl var.

bullo/des .

SlellSl6lna polonica.

GtJrtllnella mon/llJorml8 Globorolalltes s~coniCtl StellSilJ/na tI:KScu(pta StellSiIJ/na lUIIłiUI GaveTi~lla umblllcatuTa SlellSiIJ/na pommerana GaveTinella tum/da . Globotruncana fom/cata

BoTi.1na1de.r decorata decorata

X Clb/cido/tks aktulagayellSl.

X X

X Bolivlna Incrassata Ga.el/Mlla pertusa

Pseudovalvullnerla graclll8· '.

. AriomalIna complanata Bollvlnoldes draco BolMnoldes draco mlllalis AfllJmalina tlanlca Anomalino/des p/ngul8

X CeralobulImina perplU:Ka Objaśnienia: Okazy: X - pojedyncze, XX - dość liczne, XXX - Uet=e

Pozycję stratygraficzną wkładki

tufitowej oparto na · faunie otworni- cowej. Na podstawie

występowania

oraz

zasięgu

pojedynczych gatunków

oj całych zespołów

otwornicowych stwierdzono,

że

tufit · ten

występuje

w stropie osadów dolnego mastrychtu. - ..

Osady dolnego mastrychtu charakteryzuje

występowanie

Pseudoval- vulineria gracilis

(M

a r s s). W spóJnie z tym gatunkiem w omawianym wierceiniu

kończą

swoje

zasięgi

rozprzestrzenienia: Gavelinellapertusa

(M

a rs. s), Bolivinoides draco

(M

a rs s), StensiOina pommerana Ero

t

z.

i

Anomalina complanata

R

e u s

5.

Wszystkie te otwornice,

nałeżą dó

ze-

społu towarzyszącego

zwykle Pseudovalvulinena gracilis,

choć mogą

one

przekraczać

granice

pomiędzy

mastrychtein górnymi

doInym.DolD.ą gra~

Kwa.rtalnik Geologiczny - 12

446

Władysław Pożaryski, Kazimierz Lendzion

nicę'

mastrychtu dolnego

wyznaczają

formy,

kończące

swoje

zasięgi,

w naj-

wyższym

kampanie,

są

to: StensiOina annae P o

żar

y s k a

i

StensiOina exsculpta

I('R e u s s) (E. WitwiCka,

1958).

WNIOSKI

, ,Porównanie petrograficzne utworów tufitowych w otwor.t.e Zebrak z dotychczas znanymi tufitami

południowej

i

^środkowej

Polski

^możliwe

będzie

dopiero po wykonaniu

dokładnych badań

petrograficznych.

Na podstawie

^wstępnych

obserwacji przypuszcza

^{się, że}

opisana war- stwa tufitu

powstała

w wyniku sedymentacji i podmorskiego wietrzenia

materiału

piroklastycznego.

Ponieważ występowanie

tufitów w tej

części

:kraju stwierdzono po raz pierwszy, i tylko w jednym punkcie, trudno

dokładnie przewidzieć,

gdzie

'znajdowało się źródło, skąd

znoszony

^był

ma-

teriał

piroklastyczny.

^Materiał

ten,

^głównie

w postaci

^pyłu

wulkanicznego"

mógł być

nawiany nawet ze znacznych

odległości.

Występowania

tufitów w otworze Zebrak

pod

Siedlcami nie

należy traktować

jako zjawiska odosobnionego,

^gdyż

utwory te powinny

^mieć

większe

rozprzestrzenienie, lecz w tej chwili brak jest dowodów na stwier- dzenie takiego faktu.

Skały

pochodzenia wulkanicznego, których

występow,anie

stwierdzono

już wcześniej

w

południowej

i

środkowej

Polsce,

zostały

opraooowane i opu- blikowane przm licznych autorów (d.ane

^zestawił

S. Alexandrowicz

:w 1958

r.).

Pozycja stratygraficzna tych utworów nie Z\awsze jest pewna,

gdyż

cytowana przez autOIrów fauna nie datuje ich

dokładnie.

S. Alexoodrowicz (1955) podaje

występowanie

osadów wulkaniczny;ch

^wśród

osadów mor- skich górnej kredy, od kampanu do dano-paleocenu. Wiekowo najbardziej

zbliżone

do tufitów Zebraka

są wkładki

wulkaniczne w kredzie z okolic

Wło.szczowej

(S. Alexandrowicz, 1958).

Ścisłe

ich usytuowanie stratygra- ficzne na pograniczu górnego i dolnego kampanu wyklucza jednak syn-

chroniczność

tworzenia

^się

ty;ch oSadów, z tufitem z Z ebram ,

^{wiążą się}

one natomiast ze

śladami materiału

piroklastycznego w dolnym kampanie w Lublinie (Z. Sujkowski,

1931) 1.

Nie

mo:żina,

jednak

zaprzeczyć, że

tufity dolnego mastrychtu nie

^były

dotychczas znane,

^gdyż

niektóre z nich

^są

opisane w

'piśmiennictwie dotyczącym

górnej kredy, bez

^ścisłego

'llsytuo- walIria stratygraficZlIlego (Bachowice, Pisaorzowice, Bugaj, Zegocina, Li- wocza).

Znane

są również

tufy

i

tufity z senonu fliszowych Karpat

^rumuń­

skich (M. Filipescu, 1945,

vide

K. Birkenmajer, T. Wieser 1956; S. Ale- xandrowicz, W. Parachoniak, 1958).

Zjawiska wulkaniczne obserwowane

^są

nie tylko

^wśród

senonu

i

osa- . dów

^młodszych

górnej kredy, lecz

^też

w osadach starszych.

Wiek tufu

występującego

w Berestowcu M.

Kamiński (1927) określa

jako

przedturoński.

Znane

są' również

tufity z turonu (poziom lamarkowy)

północno-za­

chodnich Niemiec (P. Dorn, F. Brautigam, 1959).

W konsekwencji przy dotychczasowym stanie

^badań

tufitów w kredzie Polski nie moma

posługiwać się

tymi

^wkładkami

jako przewodnimi po- ziomami stratygraficzrtymi.

-, 1 W analogicznej POZYCJI stratygraficznej jak: we Włoszczowej, występują tufity na Krymie

(wiadomość ustna od dOc. 'dr. M. Moskw1na).

Streszczenie

447

Jak wy·nika: Z wyżej podanych faktów, górna kreda była okresem oży­

. wionejdzialaIności wulkanicznej, którą wiąmć należy z wulkanizmem fazy

subhercyńskiej i laramijskiej.

'zakład GeolOgU N1żu I.G.

Nadeałano dnia 27 listopada 1959 r.

PISMlENNICTWO

ALEXANDROWICZ S., PARACHONIAK W. (1958) - Tufity W górnej kTedzie Niecki Miechowskiej. Acta geol. poL, 8, nr 2, p. 213-244. Warszawa.

BIRKENMAJER K., WIESER T. (1956) - Tufity w warstwach pstrych oslony pie-

nińskiego pasa skałkowego. Acta geol. pol., 6, nr l, p. 1-14. Warszawa.

i>ORN P~, BRAUTIGAM F. (1959) - Hinweise auf Oberkreidevullm!ruismus :in. NW ...

Deutschland. Abh. Braooschweiglischen Wiss. Gesell., 11, P. 1-4. Braun- schrweig.

KAMIEŃSK!I M. (1927) - Tufy wulkaniczne w Berestowcu. Komunikat tymcza- sowy. Kosmos, 52, nr 3-4, p. 874-877. Dwów.

KSIĄZKIEWICZ M., WIESER' T. (1954) - Oócurrence of Tuffites in the Krosno Bed8 of the Carpathian FlysCh. Bull. Acad. Pol. Sc., [In], 2, nr 6, p. 295- 297. Warszawa.

MALKOWSKI S. (11954) - O przejawach wulkanizmu w dziejach geologicznych Gór

Swiętokrzyskich. Acta geol. pol., 4, nr 1, p. l-52. Warszawa.

MICHALIK A., WIESER T. (1959) - Tufity we fliszu podhalańskim. Kwart. geol., 3, nr 2, p. 378-390. Warszawa.

PARACHONIAK W. (1954) - Tortońska facja tufitowa między Bochnią a Tarno- wem. Acta geb1. pol., 4, nr 1, p. 67-92. Warszawa.

SUJKOWSKI Z. (1931) - Pclrograflia 'klredy polskiej. Spraw. Pol. Inst. Geol., 6, nr 3, p. 485-614. Warszawa.

TOKARSKI A. (1957) - Tufity w przekrojach Karpat Jasielskich. Acta geol. pol.,

g,

nr 2, p. 187-215. Warszawa.

WIESER T. (1954) - Skały magmowe Bachowie. Rocz. Pol. Tow. Geol., 12, nr 3, p. 223-,-257. Kraków.

WIESER T.; ZYTKO K. (1'959) - O występowaniu tufitów w. warstwach podmagur- skich okolic Zywca. Kwart. geol., 3, ll1' 2, p. 366-390. Warszawa.

WJTWiCKA E. {195a) - Stratygrafia mikropaleontologic2Jlla otworu Zebrak. Arch.

Inst. Geol. Maszynopis. Warszawa.

Bna,lthlCnaB n02KAPhICKH, Ka3HMepa JIEH,n;3~

MECroBAXOlK~BHE TY4M1'HTOB B MEJlOBLIX OTJlOlKEllJlJlX . OKOJlO CE,lI;JIEIJ; (BOCroqoAB nOJILmA)

Pe310Me

MecTOBaXOlKlteaHeTYcl>$KToB ^B OTno:m:emUlX IIHIIIYmero i4:ena 'B CKBaEHB.'e

;lKe6paK: UO,lt Ce,ltJl&QaMH, ' BuepBloIe yC'l'aHOBneRO eanJAHe 9THX. 0(5pa30Bamdł Ha II~oił HH3M~OC'1'H. CTpaTHrPa!ł>JAecKoe nono:m:eRHe TY!łxPwroBOH IIPOCJIotiKH

'448 Władysław Pożaryski, Kazimierz LendziOlll

o6OCHOBhIBaeTCSI cPopaMHHHcPeP9Botł cPaYHOtł. Ha OCHOBaHID!: aaxo~eHH.!l l i pacnpO'- 'CTpaHeHWl OT~eJIbBhIX BH~OB H QeJIhIX KOMIIJIeKCOB cP0J>aMmiHcPep .ycTaHOBJIe~,

qoro STOT TYcPcPKT 3aJIeraeT B lq)OBJIe OTJIOJKeHH$ł :HIDKliero MaaCTpHXTa. fJIaBHotł xapaKTepHotł cPOPMOtł SToro rOpH3OHTa IIBJISleTCH Pseudovalvulineria gradUs.

HmKmoIO rpamn:tY HIDKHero MaaCTpmc:Ta onpe~eJImoT cPoPMhI, KOTOPbIX paCIIPQCTPa- HeHHe npelq)am;aeTCH B BepXHeM KaMIIaHe, a HMeHHO: Stensićnna annae H StensWina exsculpta.

Ha OCHOBaHID!: npe~apKTeJIbBhIX HCCJI~oBaHHtł npe~nOJIaraeTCH, 'łTO 3TOT TYcP-

<pKT 06pa30BaJICH ,B pe3yJIbTaTe cewweHTaQHH H no~o~oro BhlBeTpHBaHHH nKPO- KJIaCTH':leCKorO MaTepHaJIa, KOTOpbItł Mor 6bITL npKHeceH BeTpOM ~aJKe co 3Ham!-

: '.

TeJIbHOrO paCCTOHHHSI. .

Haxo~eHHeTY<PcPWl'OB B CKBalKKHe :lKeł5PaK nOA Ce~JIbQaMH He, CJIe~eT C'Dł­

TaTb O~HHO'łHbIM IIBJIeHHeM, TaK KaK TaKHe 06Pa30BaHHH ;ltOJI:lKHhI OTJIH'łaTbCH IIlHPO- KHM pacnpOCTPaHeHHeM, HO B ~aHHOM MOMeHTe, HeT AOKa3aTeJIbCTB Ha no~ep:lKAEt­

HKe SToro cPaKTa.

Oca~KH ByJIKaHH'łecKoro npoHCXO:lKAeHHH H3BecTHbI TaKJKe ,B IO:lKHotł H Qea-

'l'PaJIbao~ nOJIbwe. B nOJIbWe ORK BCTpe'łaIOTCH OT lKaMIIaHa no ;ltaao-naJIeoQeH. . npHHHMaH BO BHHMaHHe COBpeMeHHoe COCTomme HCCJIe;ltOBaHHtł TYcPcPHTOB H3

'MeJIOBbIX OTJIOlKeHHtł nOJIbIUH CJIe;ltYeT OTMeTHTb, '!TO HeB03MOlKHO nOJIb30Ba',l'L('.SI

STHMH npOCJIotłKaMH B Ka'łecTBe MapKHpyIO~ CTpaTHrpacPH'łeCKHX rOpH30HTOB.

"-_ .... _-, .. _. --

'Władysław POŻARYSKI, Kazimiera

LENnZiON '

OCCUUEIiWE OF TUFFlTES IN THE CHALK NEAR SmDLCE Summary

The occurrence of tuffites.in deposits of writing chalk in the bore hole at Żebrak

near Siedlce ls the first instance of these sediments being discovered łn the Polish Lowland. The stratigraphical position of thds tuffite łntercalation nas been based on its foraminifer fauna. In view of both appearance and extent of dndividual specles ,and complete associations of foraminifers, the authors ascerla1ned that tbis tuffite appears an the top pirt of the Lower Maestrichtian. The principal-form character- wng this horizon is Pseudovalvulineria gracilis. The lower boundary of the Lawet"

Maestrlchtian is defined by forms termin;iting their extent in the highest Cam- panian, i. e. Stensiiiinaannae and Stensoina exsculpta.

On the basis of their preliminary observations the authors assume that the tuffite has here been formed by sedimentation and by submarine weathering oi pyroclastic materiał which' might ihave been airborne from even far distances.

The occurrence of tuffites in bore hole Żebrak near Siedlce should npt,.i;)e looked upan' as a separate occurrence; such deposits are ldkely to have a wider spread -although, at present, ther"e ds no evidence of !t.

Deposits of volcanic origin are also kIlown from Southern and Central Poland, In Poland they appear within the range from the Cainpanian

to

the Danian - Palaeocene.

" . Thus, in view of the status of t:nvestigati<ms of tuffites ,lreretofore cłłrri-ed out

!in the Cretaceous of Poland, it ls not advisa:ble to u~ze these intercalations'·a-,t 'stratigraphU:al index horizona.