Respektowanie praw autorskich w Internecie, Badanie poziomu świadomości użytkowników

(1)

RESPEKTOWANIE PRAW AUTORSKICH W INTERNECIE. BADANIE POZIOMU ĝWIADOMOĝCI UĩYTKOWNIKÓW MICHAŁ BŁASZCZYK, DANIEL BICZYSKO, MILAN POPOVIĆ

Streszczenie

Rozwój Internetu doprowadził do przeniesienia niektórych codziennych czynności do świata „on-line”. Już nie musimy dzwonić bądź odwiedzać znajomych żeby dowie-dzieć się, co u nich słychać. Wystarczy odwiedzić jeden z portali społecznościowych, na którym mają profil. Obserwując zachowania internautów można dojść do wniosku, że sfera praw autorskich, właśnie ze względu na tempo zmian, jest ignorowana. Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu prawa autorskie w Internecie bywają ignorowane oraz co jest tego przyczyną. Próbie została poddana grupa studentów w celu sprawdzenia poziomu ich wiedzy dotyczącej praw autorskich oraz poziomu akceptowalności, poprzez moralne przyzwolenie na ich łamanie.

Wnioski badania pokazują, w jakim stopniu studenci nielegalnie pobierają mate-riały multimedialne oraz oprogramowanie z Internetu, oraz skutki wynikające z (nie) znajomości definicji pojęcia „własnego użytku osobistego”.

Sáowa kluczowe: Internet, prawa autorskie, pobieranie i udostĊpnianie utworów 1. WstĊp

Otaczająca nas rzeczywistoĞü w ciągu ostatnich lat zmieniáa siĊ diametralnie w wielu aspektach. Doprowadziá do tego przede wszystkim rozwój Internetu. Od jakiegoĞ czasu jest tak, iĪ w zasadzie wszystko jest dostĊpne na wyciągniĊcie rĊki, jest tu i teraz. Ludzie z natury rzeczy idą zatem na skróty. CzĊsto obserwując zachowania internautów moĪna dojĞü do wniosku, Īe sfera praw autor-skich, wáaĞnie ze wzglĊdu na tempo zmian, jest ignorowana. Z czego to wynika? Z niskiej ĞwiadomoĞci prawnej spoáeczeĔstwa? Autorzy niniejszego artykuáu postarają siĊ odpowiedzieü na to pytanie poddając badaniu grupĊ studentów Uniwersytetu àódzkiego.

2. Wprowadzenie do prawa autorskiego w Internecie

Mówiąc o prawie autorskim i jego respektowaniu w sieci Internet konieczne staje siĊ odwoáanie do obowiązujących w Polsce przepisów prawnych oraz przytoczenie aktualnej definicji samego po-jĊcia prawa autorskiego. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przedmiotem prawa autorskiego jest kaĪdy przejaw dziaáalnoĞci twórczej o indywidu-alnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezaleĪnie od wartoĞci, przeznaczenia i sposobu wyraĪenia (utwór) [14]. JednakĪe jak moĪemy przeczytaü dalej istnieją równieĪ wyáącze-nia. Mianowicie ochroną objĊty moĪe byü wyáącznie sposób wyraĪenia; nie są objĊte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady dziaáania oraz koncepcje matematyczne [14]. Co wiĊcej utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociaĪby miaá postaü nieukoĔczoną

(2)

[14]. Oznacza to, iĪ zgodnie z wyrokiem sądu najwyĪszego „Utwór artystyczny staje siĊ przedmio-tem prawa autorskiego juĪ wtedy, kiedy nastĊpuje jego ustalenie, tj. gdy przybierze jakąkolwiek postaü, choüby nietrwaáą, jednak o tyle staáą, Īeby treĞü i cechy utworu wywieraáy efekt artystyczny” [15]. Pozostaje do wyjaĞniania kwestia, co oznacza termin „ustalenie”. Co ciekawe termin ten nie oznacza wcale koniecznoĞci fizycznego utrwalenia utworu na materialnym noĞniku. Wystarczy – jak choüby w przypadku wiersza czy innego utworu literackiego jego publiczne wygáoszenie. Dodatkowo dla przyznania ochrony autorskiej, nie ma znaczenia, Īe do poznania tego rodzaju utworu konieczne bĊdzie posáuĪenie siĊ odpowiednim urządzeniem i oprogramowaniem. Co cie-kawe, bez znaczenia jest równieĪ, mimo iĪ stanieje taki zapis w ustawie, czy w rzeczywistoĞci ktokolwiek, poza twórcą, z utworem siĊ zapoznaá. RĊkopis lub nagranie utworu dokonane przy uĪy-ciu dyktafonu, które nigdy nie zostaáy upublicznione, równieĪ podlegają ochronie prawnej [1].

Sama ochrona przysáuguje twórcy niezaleĪnie od speánienia jakichkolwiek formalnoĞci [14]. W związku z tym autor nie musi dokonywaü Īadnych czynnoĞci by stworzony przez niego utwór podlegaá ochronie prawnej związanej z prawa autorskimi.

Zgodnie z polskim prawem [14], prawa autorskie moĪemy podzieliü na dwie kategorie – prawo autorskie osobiste oraz prawo autorskie majątkowe. Jak zapisano, jeĪeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu siĊ lub zbyciu wiĊĨ twórcy z utworem, a w szczególnoĞci prawo do [14]:

1) autorstwa utworu;

2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostĊpniania go anoni-mowo;

3) nienaruszalnoĞci treĞci i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; 4) decydowania o pierwszym udostĊpnieniu utworu publicznoĞci;

5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Z powyĪszego wynika, iĪ prawo to nie jest w Īadnym przypadku niezbywalne, nawet na Īądanie autora, i sáuĪy przede wszystkim ustanowieniu nierozerwalnej wiĊzi miĊdzy autorem a jego dzieáem. Powiązanie to nie ma charakteru materialnego. Ten aspekt albowiem reguluje kolejna kategoria, prawo autorskie majątkowe. Zgodnie z prawem, jeĪeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysáu-guje wyáączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystania z utworu. W praktyce oznacza to, iĪ twórca ma prawo do umoĪliwienia lub zakazania korzystania z dzieáa, osobom lub podmiotom innym niĪ twórca, natomiast sam moĪe tego faktu czerpaü zyski. Prawa te w przeciwieĔstwie do osobistych są zbywalne w kaĪdy dozwolony przez prawo sposób (m.in. sprzedaĪ, darowiznĊ) oraz podlegają dzie-dziczeniu, zarówno w drodze testamentu, jak i dziedziczenia ustawowego [16].

3. Dozwolony uĪytek osobisty

Wyjątkiem od wyáącznego prawa do korzystania z utworu i rozporządzania nim jest tak zwany prywatny uĪytek dozwolony. Zgodnie z zapisami ustawy [14], bez zezwolenia twórcy wolno nieod-páatnie korzystaü z juĪ rozpowszechnionego utworu w zakresie wáasnego uĪytku osobistego. Przepis ten nie upowaĪnia do budowania wedáug cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych speániających cechy utworu, chyba, Īe dotyczy to wáasnego uĪytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym. Zakres wáasnego uĪytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg

(3)

7

osób pozostających w związku osobistym, w szczególnoĞci pokrewieĔstwa, powinowactwa lub sto-sunku towarzyskiego [14]. Wynika z tego jasno, iĪ prawa majątkowe twórcy nie obowiązują w momencie speánienia kilku warunków. Po pierwsze, utwór musi byü rozpowszechniony, co zna-czy, Īe skorzystanie z dzieáa, czyli na przykáad obejrzenie filmu czy teĪ przeczytanie ksiąĪki bez zgody autora przed oficjalną premierą jest naruszeniem prawa. Po drugie, pomijając wyáączenia zawarte w zapisie dozwolony uĪytek powinien obejmowaü „krąg osób pozostających w związku osobistym”, co jest zapisem doĞü niejasnym. Trudno bowiem w dobie Internetu, stwierdziü kiedy takowy związek ma miejsce. Dla przykáadu, nie ma najmniejszej wątpliwoĞci, iĪ poĪyczenie np. páyty z muzyką znajomemu jest w peáni legalne, natomiast sytuacja, w której udostĊpnia siĊ plik muzyczny kilkuset znajomym na portalu spoáecznoĞciowym, moĪe budziü pewne kontrowersje. Dozwolony uĪytek nie obejmuje równieĪ programów komputerowych [14]. W praktyce oznacza to, iĪ dozwolone wedáug prawa polskiego jest pobieranie na wáasny uĪytek, wszelkich utworów chro-nionych prawem autorskim, takich jak filmy, muzyka czy e-booki z wyáączeniem utworów architektonicznych i architektoniczno-urbanistycznych, baz danych, chyba Īe dotyczy to wáasnego uĪytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym[14] oraz oprogramowania komputerowego. UdostĊpnianie jest natomiast niezgodne z prawem, poza najbliĪszymi osobami. Co ciekawe utwory, o których mowa w tym artykule to równieĪ na przykáad ksiąĪki a takĪe podrĊczniki szkolne oraz akademickie. Wynika z tego jasno Īe, wbrew temu co sugeruje czĊĞü wydawnictw, najczĊĞciej po-przez zamieszczanie odpowiednich klauzul w swoich publikacjach, kserowanie czy zeskanowanie caáej ksiąĪki jest caákowicie legalne i nie wymaga uiszczania Īadnych opáat na rzecz wáaĞciciela praw majątkowych. OczywiĞcie mowa o kontekĞcie uĪytku osobistego, w związku z tym nie moĪna takiej kopii w póĨniejszym terminie na przykáad odsprzedaü.

4. Badanie poziomu ĞwiadomoĞci uĪytkowników

Badanie przeprowadzone wĞród studentów wydziaáu Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwer-sytetu àódzkiego miaáo na celu, po pierwsze sprawdzenie poziomu wiedzy dotyczącej praw autorskich, ale co waĪniejsze równieĪ poziomu akceptowalnoĞci, poprzez moralne przyzwolenie, na ich áamanie. W badaniu wziĊáo udziaá 127 respondentów, w tym 58 kobiet (45,7%) oraz 69 mĊĪ-czyzn (54,3%). Wszyscy respondenci zadeklarowali, iĪ są uĪytkownikami sieci Internet. Z wyników przeprowadzonego badania wynika, iĪ nie byáo znaczących róĪnic w odpowiedziach dawanych przez kobiety i mĊĪczyzn.

Rewolucja cyfrowa zmusza rządy z caáego Ğwiata do zmiany praw dotyczących dystrybucji treĞci nie od dziĞ. Organy ustawodawcze radzą sobie z tym raz lepiej, raz gorzej. W Wielkiej Bry-tanii, od 2012 roku, moĪna legalnie wykonaü na wáasny uĪytek kopiĊ kupionych materiaáów multimedialnych, jeĞli tylko bĊdzie siĊ wykorzystywaü je w zakresie dozwolonym przez prawa au-torskie. W Polsce zgodnie z art. 23 ust 1 i 2 prawa autorskiego moĪna wykonaü dla siebie kopiĊ materiaáów, a takĪe poĪyczyü egzemplarz komuĞ z rodziny lub osobie, z którą utrzymujemy bliskie kontakty [2][3].

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 71, 2014

(4)

4.1. Nielegalne kopie materiaáów multimedialnych

Pierwsza czĊĞü badania dotyczyáa tematyki pobierania nielegalnych kopii materiaáów multime-dialnych. Na pytanie „Czy twoim zdaniem pobieranie nielegalnych kopii materiaáów multimedialnych chronionych prawami autorskimi, takich jak muzyka i filmy z sieci Internet jest: ” tylko 30 procent respondentów znaáo poprawną odpowiedĨ na pytanie, z czego 18% uznaáo pobie-ranie takich materiaáów za moralnie uzasadnione a 12,5 % za niemoralne. W sumie za zasadnoĞcią pobierania tego typ materiaáów opowiedziaáo siĊ 60 %wszystkich pytanych. ĩadnej odpowiedzi nie byáo w stanie udzieliü 10 % z nich. Okazuje siĊ, Īe tylko co 5 student wie, Īe pobieranie takich materiaáów faktycznie jest legalne.

Rysunek 1. Czy Twoim zdaniem pobieranie na własny użytek nielegalnych kopii materiałów multimedialnych chronionych prawami autorskimi, takich jak muzyka i filmy z sieci Internet

jest:…? ħródáo: opracowanie wáasne.

Na pytanie „Czy twoim zdaniem udostĊpnianie nielegalnych kopii materiaáów multimedialnych chronionych prawami autorskimi, takich jak muzyka i filmy w sieci Internet jest:” aĪ 21 procent respondentów stwierdziáo Īe ich zdaniem jest legalne, 54% znaáo prawidáową odpowiedĨ a 6% nie miaáo w tej kwestii zdania. Co ciekawe wiĊkszoĞü bo aĪ 54% badanych uznaáo takie dziaáanie za uzasadnione moralnie. W tym przypadku aĪ 73% respondentów wiedziaáo, Īe udostĊpnianie fak-tycznie jest nielegalne.

Rysunek 2. Czy twoim zdaniem udostępnianie nielegalnych kopii materiałów multimedialnych chronionych prawami autorskimi, takich jak muzyka i filmy w sieci Internet jest:…? ħródáo: opracowanie wáasne

(5)

9

Kolejne pytanie brzmiaáo „Czy pobierasz nielegalne kopie materiaáów multimedialnych chro-nionych prawem autorskim, takie jak muzyka i filmy z sieci Internet”. W tym przypadku 67% respondentów odpowiedziaáo pozytywnie, aĪ 24% nie widziaáo czy materiaáy, które pobierają są chronione prawem autorskim a tylko 9% nie przyznaáo siĊ do tej czynnoĞci.

Tak 67% Nie 9% Niewiemczy pobierane materiaųysČ nielegalnymi kopiami…

Rysunek 3. Czy pobierasz nielegalne kopie materiałów multimedialnych chronionych prawem autorskim, takie jak muzyka i filmy z sieci Internet:…?

ħródáo: opracowanie wáasne.

NastĊpne pytanie „JeĪeli odpowiedziaáeĞ pozytywnie na pytanie 3, to w jaki sposób pobierasz takie materiaáy” skierowane byáo tylko do osób które odpowiedziaáy pozytywnie w pytaniu poprzed-nim. Pozostaáe osoby je pomijaáy. 55 % respondentów uĪywa stron www, na których takie materiaáy zostaáy umieszczone, a wiĊc teoretycznie nie áamią w tym przypadku prawa. Co waĪniejsze 36% korzysta z sieci BitTorrent a wiĊc sieci peer to peer, w której to nie moĪna pobieraü nie udostĊpnia-jąc. W tym przypadku nastĊpuje wiĊc záamanie prawa.

Niewiem 1% BitTorrent 36% KaǏdymoǏliwy sposób 6% PeerToMail 1% Qtorrent,chomikuj, rapidshare 1% Stronywww,na których umieszczone zostaųytakietreƑci (MegaUpload,…

Rysunek 4. Jeżeli odpowiedziałeś pozytywnie na pytanie 3, to w jaki sposób pobierasz takie materiały:…? ħródáo: opracowanie wáasne.

Po pytaniach o pobieranie respondentom zadano pytanie o udostĊpnianie. Pytanie brzmiaáo „Czy udostĊpniasz nielegalne kopie materiaáów multimedialnych chronionych prawem autorskim,

(6)

takie jak muzyka i filmy w sieci Internet:”. W tym przypadku tylko 13% respondentów odpowie-dziaáo Īe tak, 10% nie wiodpowie-dziaáo czy udostĊpnia takie materiaáy, natomiast 77% siĊ do tego nie przyznaáo. Jest to o tyle ciekawe, Īe prawie 40% uĪytkowników wykorzystuje sieü peer to peer a wiĊc by pobieraü musi równieĪ udostĊpniaü takie dane. Jasno wynika z tego, Īe osoby takie nie wiedzą nawet, Īe udostĊpniają w sieci Internet nielegalne materiaáy.

Rysunek 5. Czy udostępniasz nielegalne kopie materiałów multimedialnych chronionych prawem autorskim, takie jak muzyka i filmy w sieci Internet:…?

Ostatnie pytanie w pierwszej czĊĞci badania miaáo treĞü: „Czy korzystasz z oficjalnych, páat-nych dystrybucji materiaáów multimedialpáat-nych takich jak muzyka i filmy (np. iTunes, empik.com, soho.pl, iplay.pl)”. Tylko 31% badanych odpowiedziaáo na nie pozytywnie.

Rysunek 6. Czy korzystasz z oficjalnych, płatnych dystrybucji materiałów multimedialnych takich

jak muzyka i filmy (np. iTunes, empik.com, soho.pl, iplay.pl):…?

MoĪe to byü związane z grupą badawczą, która skáadaáa siĊ ze studentów, a wiĊc osób, które najczĊĞciej nie osiągają jeszcze wáasnych przychodów, co wiąĪe siĊ z ograniczonym budĪetem na takie wydatki.

(7)

11

4.2. Nielegalne kopie oprogramowania i gier

W drugiej czĊĞci badania pytania dotyczyáy pobierania i udostĊpniania kopii gier oraz oprogra-mowania. Materiaáy te są o tyle szczególne, Īe w przeciwieĔstwie do muzyki czy filmów, ustawa wyáącza je z moĪliwoĞci pobierania na wáasny uĪytek. W związku z tym w przypadku oprogramo-wania, które jest chronione prawem autorskim zarówno pobieranie jak i udostĊpnianie jest niezgodne z prawem.

Na pytanie „Czy Twoim zdaniem pobieranie na wáasny uĪytek nielegalnych kopii oprogramo-wania i gier chronionych prawami autorskimi z sieci Internet jest: ”18 procent respondentów stwierdziáo Īe jest to caákowicie legalne. Co ciekawe wiĊkszy odsetek osób, które uznaáo ten proce-der za nielegalny, w stosunku do poprzedniej grupy uznaáo go jednoczeĞnie za moralnie uzasadniony.

Rysunek 7. Czy Twoim zdaniem pobieranie na własny użytek nielegalnych kopii oprogramowania i gier chronionych prawami autorskimi z sieci Internet jest:…?

Pytanie o udostĊpnianie „Czy Twoim zdaniem udostĊpnianie nielegalnych kopii oprogramowa-nia i gier chronionych prawami autorskimi z sieci Internet jest…?” w przypadku kopii gier i oprogramowania daáy bardzo podobne rezultaty.

(8)

Rysunek 8. Czy Twoim zdaniem udostępnianie nielegalnych kopii oprogramowania i gier chronionych prawami autorskimi z sieci Internet jest:…?

Kolejne dwa pytania byáy analogiczne jak w przypadku pobierania byáy ze sobą powiązane i brzmiaáy: „Czy pobierasz nielegalne kopie oprogramowania i gier z sieci Internet…?” oraz „JeĪeli odpowiedziaáeĞ pozytywnie na pytanie 10, to w jaki sposób pobierasz takie materiaáy”. Wyniki przedstawiono na wykresach poniĪej.

Rysunek 9. Czy pobierasz nielegalne kopie oprogramowania i gier z sieci Internet:…? ħródáo: opracowanie wáasne.

(9)

13

Rysunek 10. Jeżeli odpowiedziałeś pozytywnie na pytanie 10, to w jaki sposób pobierasz takie materiały:…?

Ostatnie pytanie w drugiej czĊĞci badania podobnie jak w pierwszej dotyczyáo legalnych Ĩródeá pozyskiwania gier i oprogramowania drogą elektroniczną brzmiaáo: „Czy korzystasz z oficjalnych, páatnych dystrybucji gier i oprogramowania…?”. Podobnie tutaj tylko 39% badanych odpowie-dziaáo na nie pozytywnie.

Rysunek 11. Czy korzystasz z oficjalnych, płatnych dystrybucji gier i oprogramowania:…? ħródáo: opracowanie wáasne.

(10)

4.3. Kserowanie/skanowanie ksiąĪek i podrĊczników

Ostatnia czĊĞü badania dotyczyáa ksiąĪek i podrĊczników. Materiaáy te są objĊte ustawą o do-zwolonym uĪytku, a wiĊc podobnie jak w przypadku filmów i muzyki ich pobieranie i wykorzystanie na wáasny uĪytek jest caákowicie legalny. Dotyczy to równieĪ kserowania oraz ska-nowania, które wbrew temu, co czĊĞü wydawców umieszcza w klauzulach zawartych w ksiąĪkach jest dopuszczone w ramach dozwolonego uĪytku.

Rysunek 12. Czy Twoim zdaniem kserowanie książek i podręczników na własny użytek jest:…? ħródáo: opracowanie wáasne.

Pierwsze pytanie z tej serii brzmiaáo: „Czy Twoim zdaniem kserowanie ksiąĪek i podrĊczników na wáasny uĪytek jest…?”. W tym przypadku zdecydowana wiĊkszoĞü respondentów stwierdziáa, Īe jest, przy czym czĊĞü ankietowanych uwaĪaáa, Īe wyáącznie w ograniczonym zakresie.

Co ciekawe w tym przypadku w przeciwieĔstwie do dwóch pozostaáych, gdzie zdania byáy doĞü mocno podzielone, prawie wszyscy, bo aĪ 95% respondentów byáo zdania, Īe jest to moralnie uza-sadnione.

Rysunek 13. Czy Twoim zdaniem kserowanie książek i podręczników na własny użytek jest:…? ħródáo: opracowanie wáasne.

(11)

15

Rysunek 14. Czy zdarzyło Ci się skserować w całości książkę albo podręcznik:…? ħródáo: opracowanie wáasne.

Zapewne takie postrzeganie problemu wiąĪe siĊ z odpowiedziami na kolejne pytanie, które brzmiaáo: „Czy zdarzyáo Ci siĊ skserowaü w caáoĞci ksiąĪkĊ albo podrĊcznik?”. 80% badanych przy-znaáo siĊ do tego, a 12% nie mogáa sobie przypomnieü czy miaáo to miejsce czy teĪ nie. Wyniki przedstawione zostaáy na wykresach poniĪej.

5. Podsumowanie

Przeprowadzone przez autorów badanie pokazuje, Īe studenci Ğwiadomie pobierają z Internetu nielegalne kopie materiaáów multimedialnych a takĪe kopie oprogramowaĔ. Zarazem spora grupa nie potrafi powiedzieü, które pliki przez nich pobrane są legalnie udostĊpniane, a które nie. Docho-dzi takĪe do sytuacji, w których studenci pobierają legalnie materiaáy uwaĪając to za czynnoĞü niezgodną z prawem. Wyniki badania prowadzą do konkluzji, Īe poĞród studentów nie jest znane pojĊcie „wáasnego uĪytku osobistego” i choü polskie prawo pozwala im na pobieranie, posiadanie i uĪywanie niektórych materiaáów, studenci nie wiedzą, Īe mogą z tego skorzystaü. JeĪeli chcemy dąĪyü do zwalczania „piractwa” oraz zwiĊkszaü ĞwiadomoĞü máodego pokolenia, które jest przy-száoĞcią spoáeczeĔstwa informacyjnego, nie moĪemy ulegając przy tym stereotypowi, Īe máodzi ludzie uĪywając Internetu „od maáego” wiedzą jak z niego korzystaü.

(12)

Bibliografia

[1] BáeszyĔski J., Táumaczenie w Ğwietle nowego prawa autorskiego [Online], DostĊpne: http://www.translegis.com.pl/ll_archiwum/LL_3_1.pdf.

[2] Bainbridge D. I., Intellectual property, Pearson Education, Londyn 2009.

[3] Balcarczyk J., Prawo do wizerunku i jego komercjalizacja, Wolters Kluwer, Warszawa 2009. [4] Barta J., Czajkowska-Dąbrowska M., ûwiąkalski Z., Prawo autorskie i prawa pokrewne

komentarz, Wolters Kluwer, Kraków 2011.

[5] Barta J., Markiewicz R., Internet a prawo, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 1998.

[6] Barta J., Markiewicz R., Spór o granice prawa autorskiego, ZNUJ PIPWI, 2006. [7] Byrska M., Publikacja elektroniczna w świetle prawa autorskiego, PiP, 1997.

[8] Castells, M., Wiek informacji: ekonomia społeczeństwo i kultura, t. 1: Społeczeństwo Sieci, táum. zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

[9] DereĔ A. M., Własność intelektualna i przemysłowa, Oficyna Wydawnicza PWSZ, Nysa 2007.

[10] Hofmokl, J., Internet, jako nowe dobro wspólne, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.

[11] KĊpiĔski M. (red. nauk.), Sikorski R., Klafkowska-WaĞniowska K. i in., Granice prawa autorskiego. Wydanie I, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010.

[12] Korpaáa A., Matlak A. (red. nauk.), Stanisáawska-Kloc S. (red.nauk.), Prawo autorskie. Orzecznictwo, Wyd. Lex, Warszawa 2010.

[13] SieĔczyáo-Chlabicz J., Prawo własności intelektualnej, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2009 [14] Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, r. 1, art. 1 pt. 1. [15] Wyrok Sądu NajwyĪszego z dnia 25 kwietnia 1973 r., sygn. I CR 91/73, OSNC 1974/3/50. [16] Zaiks, Prawa materialne twórcy [Online]. DostĊpne: http://zaiks.org.pl/138,125,

(13)

17

RESPECTING COPYRIGHTS ON THE INTERNET. INTERNET USERS CONSCIOUSNESS STUDY

Summary

The Internet development has moved part of our lives online. By observing behav-ior of Internet users can be concluded that the sphere of copyright is often being ignored. The article attempts to answer the question to what extent copyrights in the Internet are being ignored, and what causes this situation. Students were asked to determine the level of their knowledge concerning copyrights and the level of accept-ability of a moral permission for breaking those rights.

Conclusions of this study show the extent to which students illegally download media files and software from the Internet as well as consequences arising from the (lack of) knowledge of the „personal use” definition.

Keywords: Internet, copyrights, downloading files

Michaá Báaszczyk Daniel Biczysko Milan Popoviü

Katedra Informatyki Ekonomicznej Wydziaá Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytet àódzki

ul. Polskiej Organizacji Wojskowej 3/5, 90-255 àódĨ

e-mail: michal.blaszczyk@g.pl, dbiczysko@uni.lodz.pl, milanp@uni.lodz.pl