Temat: Gdzieś mi się podziała?. Wstęp do Trenów Jana Kochanowskiego

Lekcja … 03.06.20 r.

Temat: „Gdzieś mi się podziała?”. Wstęp do „Trenów” Jana

Kochanowskiego

Przed nami spotkania dotyczące arcydzieła polskiej liryki żałobnej - "Trenów" Jana Kochanowskiego. To dzieło niezwykłe

i wciąż aktualne. Mimo że napisane w XVI wieku, nadal trafnie oddaje uczucia rodziców po stracie dziecka, więcej: uczucia niejednego człowieka po śmierci najbliższych. Tę aktualność zawdzięczają "Treny" prawdzie psychologicznej o przeżywaniu żałoby. Ale "Treny" to nie tylko odczucia ojca, to także poetycki

pomnik jego wdzięcznej córeczki. Czytelnik niejednokrotnie widzi oczami wyobraźni to maleńkie "żywe srebro". Utwory Jana z Czarnolasu można też nazwać przygodami człowieka

myślącego. Poecie - filozofowi zawalił się świat, wszystkie przekonania, które dotąd żywił, legły w gruzach. Aby podnieść

się z żałoby, musi odbudować światopogląd.

Na początku przypomnijmy sobie najważniejsze

fakty z życia Jana Kochanowskiego…

Jan Kochanowski (1530–1584)

Jeden z najwybitniejszych poetów polskich. Zwiedził Włochy i Francję, poznawał kulturę ówczesnej Europy, nawiązywał kontakty z wieloma wybitnymi myślicielami swoich czasów.

1. W wieku kilkunastu lat został żakiem Akademii Krakowskiej. Jako student wydziału Artium w ramach zajęć z gramatyki, retoryki

i dialektyki odbył kurs łaciny i literatury łacińskiej oraz wprowadzenie do filozofii. Uzupełnieniem tych zajęć były arytmetyka, geometria, muzyka i astronomia.

2. Po powrocie do kraju rozpoczął karierę dworską. Związał się z możnymi rodami magnackimi (m.in. Firlejów, Tarnowskich), a także z biskupem krakowskim Filipem Padniewskim. Otrzymał również zaszczytny tytuł królewskiego sekretarza na dworze ostatniego z Jagiellonów –

Zygmunta Augusta.

3. Po ślubie z Dorotą Podlodowską osiadł w Czarnolesie i intensywnie pracował twórczo. Miał sześć córek (dwie z nich – Urszula i Hanna – zmarły w dzieciństwie), a także jednego syna, który urodził się już po nagłej śmierci poety, ale nie przeżył okresu niemowlęctwa.

4. Po śmierci Kochanowskiego Marcin Bielski zanotował w swojej kronice, że odszedł poeta taki polski, jaki w Polsce jeszcze nie był, ani się

takiego drugiego spodziewać można.

Renesans (odrodzenie) - epoka w dziejach kultury europejskiej, której rozkwit przypada na XV i XVI wiek.

W Rzeczypospolitej jest to czas rozkwitu kulturalnego określany mianem złotego wieku. Akademia Krakowska przeżywa czasy swojej świetności, studia podejmuje tam m.in. Mikołaj Kopernik.

Mecenas to opiekun artystów, który popiera rozwój literatury i sztuki, wspiera finansowo twórców.

Najważniejszym mecenasem Kochanowskiego był

podkanclerzy Piotr Myszkowski. Dzięki jego pomocy poeta otrzymał m.in. probostwa w Poznaniu i Zwoleniu, z których mógł czerpać dochody, mimo iż nie był duchownym.

Humanizm był jednym z głównych prądów intelektualnych odrodzenia – podkreślał godność i wartość człowieka,

możliwości ludzkiego rozumu. Hasłem humanistów stał się aforyzm rzymskiego komediopisarza Terencjusza:

Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce.

Szczęśliwe życie Jana Kochanowskiego zaburzyła śmierć bliskich: brata i dwóch córek – Hanny i ukochanej Urszuli, zmarłej w wieku około dwóch i

pół roku. Rodzinna tragedia przyczyniła się do powstania Trenów – cyklu dziewiętnastu pieśni

żałobnych.

Ilustracje Zofii Stryjeńskiej

do trenów

Czym są treny?

Notatka do zeszytu

Tren – wierszowany utwór liryczny wywodzący

się ze starożytności, wyrażający smutek i żal po

czyjejś śmierci oraz przedstawiający zasługi i

zalety osoby zmarłej.

Na dzisiaj to wszystko.

Dziękuję za uwagę.