INSTRUKCJA UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY W WYBRANYCH NAGŁYCH WYPADKACH. Maj 2022 rok

1

INSTRUKCJA

UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY W WYBRANYCH

NAGŁYCH WYPADKACH

Maj 2022 rok

2

I. Wstęp, podstawa prawna

„ ^Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”

„Nie podlega karze, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu, albo w warunkach, w których możliwa jest natychmiastowa pomoc ze strony instytucji lub osoby bardziej do tego powołanej” (art. 162 kk).

Udzielający pomocy nie może zaniedbywać własnych

obowiązków służbowych w zakresie stwarzającym zagrożenie bezpieczeństwa innych ludzi.

„Kto w celu odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego

drugiemu ratuje jego dobro, może zażądać od niego

zwrotu uzasadnionych wydatków, chociażby jego

działanie nie odniosło skutku, i jest odpowiedzialny tylko

za winę umyślną lub rażące niedbalstwo” (art. 757 kc).

3

II. WZYWANIE POMOCY

Numery alarmowe:

112- operator przyjmuje zgłoszenie o zdarzeniu, i przekazuje informację do właściwych służb

999- pogotowie ratunkowe 998- straż pożarna

997-policja

Aktualnie wszystkie próby połączenia z 997 i 998 automatycznie przekierowywane są do numeru alarmowego 112

Kolejność podawania informacji podczas wzywania pomocy:

1) Gdzie wydarzył się wypadek / nagłe zachorowanie 2) Co się stało

3) Ile osób zostało poszkodowanych i w jakim są stanie

4) Co robisz na rzecz poszkodowanych 5) Czy istnieją szczególne zagrożenia – np.

chemiczne czy fizyczne na miejscu zdarzenia

Sam nie przerywaj połączenia z dyspozytorem medycznym numeru 999. Zostaniesz poinformowany o przyjęciu zgłoszenia lub pokierowany do właściwego podmiotu leczniczego

4

III. Ocena miejsca zdarzenia

Przed przystąpieniem do udzielania pomocy poszkodowanemu / ym oceń miejsce zdarzenia:

1. Bezpieczeństwo własne - zastosuj środki ochrony osobistej jeśli są dostępne.

2. Bezpieczeństwo miejsca zdarzenia - oceń, czy nie ma zagrożeń mogących uniemożliwiać bezpieczne podejście i udzielenie pomocy np.

pożar, iskrzące kable wysokiego napięcia. Jeśli występują, zgłoś to dyspozytorowi medycznemu, udzieli Ci instruktażu jak postąpić.

3. Liczba poszkodowanych - oceń ile osób jest poszkodowanych.

4. Wezwanie pomocy - wezwij służby ratunkowe, zadzwoń 112, 999, 997, 998 według potrzeb.

5. Co się stało - spróbuj ustalić, co doprowadziło i w jakich okolicznościach do danego zdarzenia.

IV. Postępowanie podczas udzielania pierwsze pomocy

1. Poszkodowany nieprzytomny, nie oddycha

Ocena przytomności:

Potrząśnij energicznie poszkodowanego za ramię Spytaj głośno – co się stało, co się dzieje ?

5

Nie reaguje?

Rozejrzyj się, poproś wybraną osobę o to, żeby zatrzymała się i przygotowała telefon, lub przygotuj własny aparat telefoniczny i połóż go na podłodze przy poszkodowanym

Udrożnij drogi oddechowe

Jedną rękę połóż na czole, dwa palce drugiej ręki połóż na żuchwie i maksymalnie odchyl głowę ku tyłowi

Oceń oddech

Pochyl się, przybliż ucho do ust poszkodowanego, i patrząc na klatkę piersiową przez

10 sekund

- obserwuj czy występuje ruch klatki piersiowej, czy się unosi-

widzę;

- stwierdź, czy jest wypływ powietrza w czasie wydechu -

słyszę;

6

- stwierdź, czy czujesz na policzku pęd powietrza z ust poszkodowanego-

czuję.

Nie oddycha? Oddycha nieprawidłowo?

- przekaż pomocnikowi, żeby przedzwonił pod numer alarmowy 112 lub 999 i powiadomił o zdarzeniu

Ty w tym samym czasie:

- znajdź środek klatki piersiowej,

- zlokalizuj wcięcie mostka, wyrostek mieczykowaty, podziel przestrzeń na pół,

- połóż nasadę jednej dłoni na środku klatki piersiowej, nałóż drugą, spleć palce i unieś je do gory

1. 2.

Wykonaj

30 uciśnięć

5-6 cm 100-120*

2 oddechy ratownicze:

- spokojnie,

- do uniesienia się klatki piersiowej.

Jeśli nie umiesz wykonywać oddechów, nie uczyłeś się wykonywania ich, nie chcesz z jakiś powodów ich wykonywać

ZAPEWNIJ WYSOKIEJ JAKOŚCI UCISKANIE KATKI PIERSIOWEJ!

UCISKAJ BEZ PRZERW NA WENTYLACJĘ.

Zmiana uciskającego klatkę piersiową co 2 minuty, tj. co 4-

5 pętli 30/2

7

3. 4.

30

2

Prowadź resuscytację aż do:

- do przyjazdu służb ratunkowych i przejęciu czynności,

- do momentu odzyskania przytomności przez poszkodowanego lub powrotu podstawowych czynności życiowych - oddech, tętno, - do momentu wyczerpania osoby ratującej.

2. Poszkodowany nieprzytomny, oddycha Oceń miejsce zdarzenia - patrz strona 4

Ocena przytomności:

Potrząśnij energicznie poszkodowanego za ramię. Spytaj głośno – co się stało, co się dzieje?

8

Nie reaguje?

Rozejrzyj się, poproś wybraną osobę o to, żeby zatrzymała się i przygotowała telefon, lub przygotuj własny aparat telefoniczny i połóż go na podłodze przy poszkodowanym.

Udrożnij drogi oddechowe

Jedną rękę połóż na czole, dwa palce drugiej ręki połóż na żuchwie i maksymalnie odchyl głowę ku tyłowi.

Oceń oddech

Pochyl się, przybliż ucho do ust poszkodowanego, i patrząc na klatkę piersiową przez

10 sekund

- obserwuj czy występuje ruch klatki piersiowej, czy się unosi –

widzę;

- stwierdź, czy jest wypływ powietrza w czasie wydechu –

słyszę;

-stwierdź, czy czujesz na policzku pęd powietrza z ust poszkodowanego-

czuję.

Oddycha?

-przekaż pomocnikowi, żeby przedzwonił pod numer alarmowy 112 lub 999 i powiadomił o zdarzeniu- patrz strona 3

Ty w tym samym czasie



do ciała, a następnie zegnij w łokciu pod kątem prostym tak, aby dłoni ręki była skierowana do góry.

 Przełóż dalsze ramię ratowanego w poprzek jego klatki piersiowej, a grzbiet jego ręki przytrzymaj przy jego policzku.

9

 Drugą ręką uchwyć dalszą kończynę dolną ratowanego tuż ponad kolanem i pociągnij ją ku górze, nie odrywając stopy od podłoża.

 Pozycja bezpieczna.

Technika ułożenia poszkodowanego w pozycji bezpiecznej

1 2

3 4

Zapewnij poszkodowanemu:

- wsparcie psychiczne: mów co robisz - komfort termiczny: okryj, zapobiegaj hipotermii

Regularnie sprawdzaj czy nadal oddycha, aż do przyjazdu służb ratunkowych.

Jeśli przestanie oddychać, rozpocznij resuscytację - patrz strona 7.

3. Zasłabnięcie / omdlenie / chwilowa utrata przytomności

Jest to przemijająca utrata przytomności, po której chory sam odzyskuje przytomność, na skutek chwilowego niedotlenienia mózgu. Najczęściej

10

jest to skutek zaburzeń krążenia mózgowego, a nie niedostatecznym utlenowaniem krwi w płucach. Oceń miejsce zdarzenia - patrz strona 4.

Ocena przytomności:

Potrząśnij energicznie poszkodowanego za ramię. Spytaj głośno – co się stało, co się dzieje?

Postępowanie:

- zapewnij dostęp świeżego powietrza;

- ułóż poszkodowanego płasko i z podniesionymi nogami lub płasko;

- gdy przytomność nie powraca powyżej 2 minut - pozycja bezpieczna - patrz strona 9, wezwij służby ratunkowe - patrz strona 3;

- gdy nieprzytomny i nie oddycha - NZK- rozpocznij resuscytację- patrz strona 5, wezwij służby ratunkowe - patrz strona 3.

1. 2.

Metody zapobiegania omdleniu

1. 2.

11

4. Krwotoki

Krwotok - gwałtowna utrata krwi z łożyska naczyniowego zagrażająca życiu, będąca następstwem uszkodzenia naczynia krwionośnego w wyniku urazu lub choroby.

Wezwij służby ratunkowe - patrz strona 3 Oceń miejsce zdarzenia - patrz strona 4

Podział krwawień

- tętnicze - krew jasna, pulsacyjnie, zgodnie z częstością tętna wydostaje się z naczynia - może stanowić zagrożenie dla życia gdy uszkodzone duże naczynie tętnicze;

- żylne - krew spływa po powierzchni skóry – może spowodować znaczną utratę krwi w zależności od rozległości obrażeń;

- włośniczkowe - niewielkie krwawienie, sącząca się krew – bez zagrożenia dla zdrowia i życia;

1. krwawienie tętnicze 2. krwawienie żylne 3. Krwawienie włośniczkowe

Rodzaje opatrunków, sposób wykonania

- osłaniający - jałowy materiał opatrunkowy połóż na ranę, owiń bandażem – patrz rysunek 1 i 3 poniżej;

- uciskowy - jałowy materiał opatrunkowy połóż na ranę, prostopadle do rany przyłóż element dociskowy („coś”, co nie wchłania krwi), owiń bandażem – patrz rysunek 2 poniżej;

- tamponada rany - w przypadku dużych, obficie krwawiących ran(gazą tamponuj ranę, nałóż opatrunek uciskowy)- patrz rysunki poniżej;

- ucisk tętnicy powyżej rany - opaska uciskowa- gdy nie można założyć opatrunku uciskowego, lub gdy jest on nieskuteczny (przekrwawia pomimo dokładania kolejnych warstw materiału

12

opatrunkowego). Jeśli masz możliwość zanotuj godzinę założenia opaski uciskowej.

Rodzaje opatrunków

1. opatrunek osłaniający 2. opatrunek uciskowy

3. opatrunek osłaniający 4. Opaska uciskowa

Jałowe materiały opatrunkowe

1. gaza 2. gaziki 3. bandaż

Zapewnij poszkodowanemu:

- wsparcie psychiczne: mów co robisz;

- komfort termiczny: okryj, zapobiegaj hipotermii.

Pamiętaj!!! Wychłodzenie poszkodowanego z masywnym krwawieniem może pogorszyć jego rokowania

13

5. Złamania

Klasyfikacja złamań

- zamknięte (złamanie kości bez naruszenia tkanki łącznej - skóry)

- otwarte (złamanie kości z naruszeniem ciągłości tkanki łącznej - skóry i naczyń krwionośnych)

1. złamanie zamknięte 2. złamanie otwarte

Złamanie - postępowanie w ramach pierwszej pomocy

Oceń miejsce zdarzenia – patrz strona 4

- unieruchom miejsce złamania i dwa sąsiednie stawy za pomocą dostępnego sprzętu albo pozostaw lub zastosuj unieruchomienie w „pozycji zastanej”. Nie dawaj nic do jedzenia i picia!!!

Nie unieruchamiamy klatki piersiowej - żeber!!!

- wykonaj opatrunek osłaniający jeśli jest rana,

- wezwij służby ratunkowe jeśli poszkodowany nie jest w stanie samodzielnie się poruszać- patrz strona 3.

1. metoda unieruchomienia złamania / zwichnięcia / skręcenia za pomocą chust trójkątnych

2. unieruchomienie złamania / zwichnięcia / skręcenia za pomocą chust trójkątnych

14

3. unieruchomienie złamania / zwichnięcia / skręcenia za pomocą szpatułek i bandaża

Zapewnij poszkodowanemu:

- wsparcie psychiczne: mów co robisz, - komfort termiczny: okryj, zapobiegaj hipotermii,

- nie zostawiaj poszkodowanego samego, czekaj z nim na przyjazd służb ratunkowych jeśli nie może samodzielnie się poruszać lub jedź z nim do punktu medycznego,

- kontroluj: krwawienia, przytomność, wilgotność i kolor skóry, obecność tętna na tętnicy promieniowej.

6. Oparzenia termiczne

Oparzenie termiczne powstaje w następstwie działania ciepła na tkanki, a jego rozległość i głębokość oraz nasilenie odczynu ogólnoustojowego zależy od wysokości temperatury i czasu działania oraz od innych czynników, z których najważniejszy jest wiek pacjenta.

Około 50% oparzeń przypada na dzieci do 2 roku życia.

Zapalenie ubioru 6x zwiększa możliwość powstania głębokiego oparzenia i 4x zwiększa śmiertelność.

Ciężkość oparzenia ocenia się na podstawie rozległości i głębokości.

Szczególnie groźne mogą się okazać pozornie niegroźne w pierwszych minutach oparzenia wziewne.

1. graficzne przedstawienie procentów oparzenia na daną powierzchnię ciała osoby dorosłej i dziecka

15

Oparzenie I stopnia powierzchowne

Przyczyna: krótkie działanie gorącego płynu, promienie słoneczne Wygląd powierzchni: sucha, bez pęcherzy

kolor: rumień

Ból: silny w miejscu oparzenia

1. oparzenie I stopnia

Oparzenie II stopnia- niepełnej powierzchni skóry

Przyczyna: bezpośredni kontakt z płomieniami, gorącymi płynami i ciałami stałymi, oparzenie chemiczne

Wygląd powierzchni: pęcherze

Kolor: różowo - biały, czerwono-wiśniowy

Ból: silny w miejscu pęcherza i dookoła w miejscu oparzenia I stopnia

2. oparzenie II stopnia

Oparzenie III stopnia - pełnej grubości skóry

Przyczyna: płonące ubranie, kontakt z gorącymi płynami i ciałami stałymi.

Wygląd powierzchni: sucha, twardy strup do czasu chirurgicznego oczyszczenia.

Kolor: mieszany, biały, woskowy, perłowy, ciemny, zwęglony

Ból: słaby ból lub bezbolesność tylko w miejscu oparzenia III stopnia, silny ból w miejscu oparzenia I i II stopnia, łatwo usuwalne włosy

16 3. oparzenie III stopnia

Oparzenie IV stopnia - dotyczy głębszych struktur niż skóra Przyczyna: długotrwały kontakt z płomieniem, oparzenie elektryczne Wygląd powierzchni: jak w III stopniu, ale mogą być widoczne kości, mięśnie, czy ścięgna.

Kolor: jak w III stopniu

Ból: jak w III stopniu. W przypadku zwęglenia tkanek poszkodowany nie czuje bólu

4. oparzenie IV stopnia

Oparzenie termiczne postępowanie w ramach pierwszej pomocy - oceń miejsce zdarzenia – patrz strona 4

- oceń poszkodowanego według A – przytomność B – oddech C - krążenie - przerwij narażenie na czynnik parzący

- płukanie oparzenia chłodną, bieżącą wodą 15-20 minut jeśli to możliwe, lub do ustąpienia bólu

-załóż opatrunek osłaniający – jałowy. Nie wolno przebijać pęcherzy!!!

- wezwanie służb ratunkowych, jeśli oparzenie jest rozległe, lub udaj się z poszkodowanym do punktu medycznego

Zapewnij poszkodowanemu:

- wsparcie psychiczne: mów co robisz,

17

- komfort termiczny: chłodź ciało lub oparzoną okolicę, zapobiegaj hipotermii i przegrzaniu,

- nie zostawiaj poszkodowanego samego, czekaj z nim na przyjazd służb ratunkowych jeśli nie może samodzielnie się poruszać, lub jedź z nim do punktu medycznego,

- kontroluj: rozległość oparzenia(dynamikę zmiany powierzchni i stopnia oparzenia), przytomność, wilgotność i kolor skóry( czy występują cechy wstrząsu), obecność tętna na tętnicy promieniowej.

7. Porażenie prądem zmiennym

Czynniki wpływające na ciężkość porażenia prądem zmiennym 1. Zmienność prądu (prąd zmienny jest 3x groźniejszy niż stały)

2. Napięcie

3. Dostarczona ilość energii

4. Opór (tkanka nerwowa ma najmniejszy a kostna największy opór) 5. Droga przepływu

6. Powierzchnia i czas kontaktu ze źródłem prądu

Możliwe skutki porażenia prądem zmiennym

1. Zjawisko naskórkowe na powierzchni skóry, rana wlotowa i wylotowa, oparzenia głębokie, urazy tępe pod wpływem siły eksplozji.

2. Wyrzut znacznej ilości katecholamin

18

5. Martwica mięśnia sercowego

6. Zaburzenia funkcjonowania OUN i obwodowego układu nerwowego Możliwe ciężkie skutki porażenia prądem zmiennym

1. TĘŻCOWY SKURCZ MIĘŚNI SZKIELETOWYCH – niemożność uwolnienia się od źródła porażenia

2. NIEWYDOLNOŚĆ MIĘŚNIA SERCOWEGO (skurcz naczyń wieńcowych, niedokrwienie, FV- migotanie komór / asystolia)

3. NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA (porażenie ośrodka oddechowego lub mięśni oddechowych) – ZGON

Postępowanie w przypadku porażenia prądem w ramach pierwszej pomocy

 Bezpieczeństwo własne – używaj środków ochrony osobistej

 Ocena miejsca zdarzenia patrz strona 4

 Odcięcie prądu! - NIEBEZPIECZNE MIEJSCE ZDARZENIA DOPÓKI NIE ODŁĄCZYSZ ŹRÓDŁA ZASILANIA

 Wezwanie odpowiednich służb- patrz strona 3

 Ocena poszkodowanego według A – przytomność B – oddech C - krążenie

 Resuscytacja – patrz strona 5

 Zaopatrzenie oparzeń, urazów- patrz strona 13 – 21, działaj adekwatnie do obrażeń

Zapewnij poszkodowanemu

- wsparcie psychiczne: mów co robisz

- komfort termiczny: okryj poszkodowanego, zapobiegaj hipotermii - nie zostawiaj poszkodowanego samego, czekaj z nim na przyjazd służb ratunkowych

8. Drgawki

19

Zwykle nagły początek wywoływany zaburzeniami funkcjonowania OUN.

Zwykle nie trwa dłużej niż 5 minut, po czym poszkodowany na ogół stopniowo odzyskuje przytomność i nawiązuje kontakt słowny. Czasem występuje kilka napadów drgawkowych jeden po drugim, bez powrotu przytomności pomiędzy nimi.

Objawy napadu drgawkowego - Utrata przytomności

- Czasowy szczękościsk - ryzyko przygryzienia języka

- Czasem przerwa w oddychaniu- około 30 sekund, czasowa sinica - Czasem wymioty, pienista wydzielina, nietrzymanie moczu i kału

Najczęstsze przyczyny drgawek

 Schorzenie neurologiczne - np. padaczka różnego pochodzenia

 Wysoka gorączka – głównie u dzieci do 5 roku życia

 Zatrucia - np. alkohol i leki

 Hipoglikemia, zaburzenia elektrolitowe

 Ciężkie urazy czaszkowo- mózgowe

 Niedotlenienie OUN różnego pochodzenia

 Guzy mózgu – czasem jako pierwszy objaw guza mózgu

 Powikłania ciąży

Postępowanie w przypadku wystąpienia drgawek w ramach pierwszej pomocy

- zapobieganie urazom głowy – przytrzymaj głowę tak, aby poszkodowany nie uderzał nią o podłogę,

- gdy drgawki ustąpią i poszkodowany oddycha, ułóż go w pozycji bezpiecznej – patrz strona 9,

- gdy drgawki ustąpią i poszkodowany nie oddycha, rozpocznij resuscytację – patrz strony 5 - 7,

- załóż opatrunek osłaniający lub uciskowy jeśli są rany wskutek upadku podczas napadu drgawkowego, lub jeśli były jeszcze przed napadem drgawkowym i wymagają zaopatrzenia,

- wezwij służby ratunkowe – patrz strona 3.

20

Potwierdzam zapoznanie się z „Instrukcją udzielania pierwszej pomocy w wybranych nagłych wypadkach”

Lp Data Czytelny podpis pracownika

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.