uzależniający przewagę jednego względnie drugiego czynnika od właści- O BIOLOGICZNYM ZNACZENIU PRZEMIANY AMONIAKU W MOCZNIK

ACTA PHYSIOLOGICA POLONICA 1959, X, 325:

M. PYTASZ |

O BIOLOGICZNYM ZNACZENIU | PRZEMIANY AMONIAKU W MOCZNIK

Z Zakładu Fizjologii A. M. we Wrocławiu Kierownik: prof. dr A. Klisiecki

Azot z przemiany białkowej jest wydalany albo w postaci amoniaku, albo mocznika. Dobowa ilość wydalonego azotu w postaci wolnego „amo- niaku i jego soli (moczany, fosforany) nie jest wielka (0,5—1,0 g Nnu,) w stosunku do ilości azotu mocznikowego (14—18 g Nu). Bardzo mała jest także ilość wolnego azotu amoniakowego w stosunku do mocznikowego krążenia we krwi (0,03—0,08 mg'”/e w stosunku dó 10—20 mg?/o), jak wy-.

kazali Klisiecki, Parnas i Heller (10, 14, 15, 18), zaś głównym transpor- terem amoniaku krwi jest glutamina i asparagina. Z tych zwiqzkow jest amoniak odrywany i usuwany do-moczu lub, jak wykazal Nencki, prze- robiony na mocznik w wątrobie. Cykl tych przemian poznany i opisany w 70 lat po odkryciu Nenckiego, został nazwany małym cyklem Krebsa.

Sądzi się, że amoniak moczu ma związek z równowagą kwasowo-zasa- dową organizmu, że jest on czynnikiem oszczędzającym zasady; przypusz- cza się, że oddziaływanie moczu i ilości zawartego w nim amoniaku zależy od zakwaszenia i od alkalizacji krwi. Do dziś dyskutowany jest także me- chanizm przechodzenia amoniaku do moczu. Sprawą sporną jest istota sił, . które amoniak do moczu kierują. Nie wiadomo na pewno czy jest on tam wyrazem czynności fermetstów nerki, przede wszystkim glutaminazy ner- kowej, czy też jego ilość żależy od kwasoty moczu. Są wreszcie autorży

uzależniający przewagę jednego względnie drugiego czynnika od właści-

wości gatunkowych. Tak fp. Leenard i Orloff (13) piszą: „Urine pH und-

oubtedly determines the rate of excretion of ammonia under a variety of

circumstances in dog and'fnań. This effects is primarily on the transport of ammonia. Altereations in the rate of formation are secondary to changes

in movement of amonia out of celles”. Ci sami autorzy, piszą dalej,. że

u innych zwierząt (szczur) roła kwasoty-moczu w wydałaniu amoniaku nie

jest decydująca. SE Ни Е m = LĘA Łęgi =

mw . на = ma 4

36 = M. Pytasz

Mniemanie o roli amoniaku jako o substancji tworzonej w nerce i wy- dalanej celem oszczędzenia zasad organizinu, o jego wędrówce do moczu jako skutku przede wszystkim działania fermentów, nie ma wg Klisiec- kiego uzasadnienia. Reprezentuje on odmienny poglad na sprawy związane z powstawaniem i wydalaniem amóniaku w organiźmie. Amoniak moczu nie jest wyrazem oszczędzania zasad, jak głosi Folin. Musi się on tworzyć w nerce jak w. każdej żywej tkance, której strukturę tworzy białko, nie- zależnie od tego czy organizm odczuwa brak, czy też nadmiar zasad. Two- rzy się amoniak w sposób fatalistyczny, jak obrazowo określa Klisiecki (8).

' Amoniak powstały w herce, także ten, który jest przynoszony z krwią, ma dwie drogi: albo do kanalików i do moczu, albo do krwi żylnej i ogól- nego krążenia, stąd do tkanek, przede wszystkim do wątroby, gdzie jest wykorzystany do syntezy mocznika. To przekształcenie ciała chęmicznie czynnego, zasadowego amoniaku, w ciało obojętne — w mocznik ma głę- bokie znaczenie biologiczne. Wydalanie ciał chemicznie czynnych zależy w głównej mierze od reakcji przesączu kłębuszkowego i tworzącego się w kanalikach moczu, od ich. wzajemnego.powinowactwa chemicznego. Bez przemiany w mocznik nie mógłby być amoniak wydalany do moczu posia- dającego oddziaływanie zasadowe, a takie istnieje stale u zwierząt roślino- żernych, oraz u wszystkożernych, na jarskiej diecie. Jakże tedy mogłyby się one pozbywać stale produkowanego amoniaku, który groziłby nie- ustanną alkalizacją organizmów i śmiercią? Dlatego najpewniejszym spo- sobem pozbywania się azotu jest wydalanie go w postaci obojętnego che- micznie, bardzo przenikliwego i łatwo rozpuszczalnego mocznika.

Założeniem niniejszej pracy było przebadanie losów amoniaku i mocz- nika w moczach o różnym oddziaływaniu, zmieniającym się samoistnie, albo zmienianym przez podawanie fasoli, względnie dożylne wlewanie kwasów i zasad. Chodziło także o stwierdzenie, czy iniekcja dożylna kwa- sów i zasad wpływa na ilość amoniaku i mocznika zawartego w krwi, w mnerce i moczu.

METODYKA

Amoniak we krwi, moczu, tkance nerkowej i mięśniowej oznaczałem metodą sto- sowaną przez Parnasa, Klisieckiego i Hellera (16). Tkankę nerkową i mięśniową tuż po pobraniu umieszczano w zważonych probówkach (dokładność do 0,001 g), zawie- rających 1,0—1,5 ml 0,1 n HCl, i po powtórnym zwazeniu, zawartosé jej przenoszono ilościowo do aparatu Parnasa-Wagnera, zmodyfikowanego przez Parnasa-Hellera. Do jednorazowego oznaczenia pobierano 0,150—0,400 g tkanki. Każde oznaczenie wyko- nywano dla kontroli dwukrotnie. W doświadczeniach na ludziach, mocz alkalizowano przez doustne podanie 150—250 g gotowanej fasoli, która czyni to znacznie lepiej niż doustnie podawany kwaśny węglan sodu (1). pH moczu oznaczano kolorymetrycznie

Przemiana amoniaku w mocznik 327

z dokładnością do 0,1 pH. Doświadczenia ostre wykonywano na królikach wagi 1,50—

210 kg w narkozie ewipanowej. Sztucznie zakwaszano i alkalizowano żwierzęta przez dożylne iniekcje 10—20 ml 0,1 n kwasu solnego, siarkowego, względnie ługu sodowego. '

Mocznik po jego rozłożeniu przy pomocy ureaży, oznaczono jako amoniak we metody KHsieckiego (11). Wyciąg sojówy ureazy przygotówywano zgodnie z zalece- niami Marshalla (20). Mocz,. krew, skrawki tkanek tuż po pobra, u, umieszczano w wyciągu sojowym, przy czym w wypadku tkanek, probówki zawierające wyciąg były ważone przed i po umieszczeniu. w nich skrawków (dokładność jak wyżej).

Oznaczenia mocznika podobnie - jak-- amoniaku, były wykonywane dwukrotnie.

WYNIKI

A.Wpływ pH moczu na ilość zawartego w nim am- niaku i mocznika.

Wykonano 15 doświadczeń, w których zbierano mocz, ludzki o zmienia- jącym się samoistnie, wzgłędnie zmienianym przez spożycie fasoli pH i badano zależność amoniaku i mocznika od pH moczu. Analizowano także zmiany stosunku mocznika -do amoniaku, zależnie od-<zmian pH. Wyniki obrazuje tab. 1. Przeglądając tabelę widzimy, że w normalnych warunkach mocz człowieka oscyluje pomiędzy pH 5,0 a 6,5, czemu towarzyszą zmiany ilości amoniaku dochodzące do 20 mg®/o Nuns. Mocz poniżej pH 7 zawiera tym więcej amoniaku im jest bardziej kwaśny, ale zależność ta nie jest idealnie odwrotnie proporcjonalna 'i mogą istnieć wahania powodowane:

a) zmiennym dowozem amoniaku w krążącej krwi, b) zmienną produkcją

amoniaku w nerce i c) zmiennym wydalaniem go do kanalików. Po prze-- kroczeniu pH 7, a więc w środowisku alkalicznym ilość amoniaku gwał- townie maleje, tak że pojawia się on zaledwie w śladach.

Wielkość pH moczu nie wpływa natomiast na ilość zawartego w nim mocznika, gdyż jego ilość może wzrastać przy spadku pH i odwrotnie. Na przykład w tym samym doświadczeniu ilość mocznika przy pH 5 wynosiła 566,16 mg'/o N$, podczas gdy przy pH 6,2 już tylko 358,78 mg*/e Nj. Wy- stępuje także zjawisko odwrotne, : to: -2NAaCZy wzresta ilosé mocznika przy spadku pH, jak np. z 358,78 do 518,99 mig/o N $, podczas. gdy. pH spada z 6,2 do 5,3. Mimo zupełnego braku jakichkolwiek prawideł, jeśli chodzi o liczby obrazujące poziom mocznika w moczu w określonym pH, można było znaleźć ciekawą prawidłowość analizującą- stosunek azotu: moczniko- wego do amoniakowego i jego zmiany, które okazały się wyrażnie zależne - od oddziaływania moczu. W: tym, wypadku. zależność jest dokładniejsza niż przy samym amoniaku, przy czym * ‘bardzo gwałtowny | wzrost wartóści | ilorazu ^ae obserwujemy. po przekroczeniu pH 7. ‘Wspomniang prawi- : dłowość można było stwiendzić dopiero wtedy, : gdy doświadczalnie ozńa-

328

M. Pytasz Rabel Io Fable 1

| „Stosunek |

PPH | арии Ilość moczu

Nr do- бе b N “me o _ Relation. w mł Uwagi

świad. pH of | _{czenia = > Nyy Ni} + o NG z _z ml of _. Remarks

. urine NH, Nyy a urine

od 54... 16,47 | 294,38 18,2. Mocz ranny . |... 53. |. 19,96. | 372,48 18,7 | „ po 2 godz.

2 5,2 17,93 342,03 19,1. Mocz ranny

5,5 | 17,57. 355,73 19,7 ,, po 2 godz.

6,3 18,45 445,62 25,1 o» 2 o»

4 5,0 45,81. 566,16 12,3 Mocz dzienny

s 5,5 26,85 537,42 - 13,3 » po 1 godz.

6,2 24,49 358,78. 15,8 » » li,

5,3 46,07. | 518,99 .| 11,3 » oo» Ly,

5 5,1 | 44,95. 454,58 | 10,1 Mocz ranny, 250 g fasoli

| 4,9 43,30 424,63 | 9,8 -. po 0,5 g 5,9 26,62 | 4171,26. | 15,7 wo „ 0,5 godz.

6,3 22:84 | 348.22 45,2 » » O5 e

5,4 25,86 310,31 12,0 » » OS. ,,

, 49 33,06 389,56 11,7 » » 95 ,,

7 5,5 28,00 .|. 401,73 14,3 45 Mocz ranny

5,2 32,06 332,60 10,3 45 „ po l godz.

5,1 27,30 283,36 10,3 100 » » I,

5,6 20,79 231,04 11,1 ° 400 4»

6,2 19,39 | 329,56 17,0 245 wow 6,

6,3 21,98 399,30 18,2 62 o» Ż5,,

8 6,2 32,10 424,30 13,2 Mocz ranny, 250 g fasoli

6,5 16,68 | 230,58 13,8 » polg

6,8 13,18 179,48 13,6 » 9» J godz.

7,0 10,29 158,34 15,4 „го

7,0 12,73 180,32 15,4 » o» I 4,

- 7 12,29 228,48 18,6 »o»lo,

"6,9 13,26 209,72 15,8 » oo» I ,,

9 5,5 ° 35:70 547,68 15,3 Mocz ranny

6,1 29,13 474,88 16,3 „ po 1 godz.

5,3 . 30,99 434,65 — 14,4. о

"11 6,6 19,33 315,00 16,3 462 Mocz ranny 5,4 20,09 267,33 13,3 300 "» po 4 godz.

6,4 15,55 | 277,48 17,8 240 » » 4 5,

5,1 31,04 | 400,96 12,9 89 » oo» 4 yy

5,5 " 29,98 407,12 14,1 ‘154 » » 4 4;

15 5,5 19,24 259,21 13,5 828 Mocz ranny, 250g fasoli

6,5 22,35 364,28 16,3 254 » po 4 g.

7,6 4,47 246,81 55,2 318 » o » 4 godz.

7,5 8,13. 422,33 51,9 93 „о 3,55

8,2 3,24 388,50 119,7 230 o» Ak op

\ Przemiana amoniaku w mocznik 329 czano mocznik i amoniak w moczach o różnym pH u tych samych osób. | Znając tylko ilość amoniaku i jego zależność od pH moczu nie można bez oznaczenia mocznika z góry przewidzieć jak będzie się kształtował stosu- $ рек ; Чак jak nie można przewidzieć jak się będzie kształtował uła- mek, gdy znamy tylko jego licznik, nic.nie wiedząc o mianowniku. Analiza МН statystyczna omawianych wyników jest tematem osobnej pracy.

B. Wpływ dożylnej iniekcji kwasów i zasad na ilość amoniaku i mocznika.

Królikom wlewano dożylnie 0,1 n NaOH, względnie 0,1 n HCI, lub He504 | i badano wpływ tych zabiegów na ilość amoniaku i mocznika w moczu, we krwi, w nerce i w mięśniach. Wyniki zebrane są w tab. 2. Duże ilości amoniaku we krwi spowodowane są odstawianiem krwi i oznaczaniem w niej amoniaku po kilku godzinach. Oznaczenia tuż po pobraniu krwi były niemożliwe z przyczyn technicznych. Odstawienie krwi nie wpływa jakościowo na przebieg zmian ilości amoniaku zachodzących pod wpływem kwasów czy zasad. Krew odstawiona zachowuje się jak krew świeża, co widać w następującym zestawieniu:

krew tętnicza po 7 godz..0,97 mg*/e Nwu,

w o „ świeża 0,07 mg% ,,

przyrost amoniaku . 0,90 mg%o N wu,

krew tetnicza po 7 godz. od iniekcji kwasu 1,16 то Мн,

» w świeża ро „о м 0,09 пе >

przyrost amoniaku : 1,07 mg% Nyp,

krew żylna nerkowa pó 7 godz, 0,99 mg*% Nyp,

” ” „ świeża 0,03 mg”/e _2.9%.

przyrost amoniaku : 0,96 mete Nie,

krew zylna nerkowa po. 4 godz. od iniekcji kwasu 1,50 mg*/o ŃNH,

„ » „ świeża . po m a 0,15 mg*/e s

przyrost amoniaku - ` e 1, 35 mete NNH,

Obserwujemy wzrost amoniąku we krwi norinafiiej ż po podaniu kwasu, - tak w świeżej jak i w odstawiojej krwi. Przyrost po 7 godzinach wynosi 0,9, 1,07, 0,96 i 1,35. Daje ón pojęcie o kierunku zmian dokonujących sie w 7 godzinach po pobrania krwi. Podobny przyrost : stwierdzono też po alkalizacji. Dla wniosków istotnymi w tym wypadku: były nie bezwzględne ilości, opracowane wielokrotnie w wielu pracach innych badaczy, ale kie- runek zmian zachodzących po kwasie i zasadzie. °

M. Pytasz

330

89'sT | 888b | 40'66 19°61 OS'SI СУ 6b'€ I8'T 18‘T ELIT модном 99 | 610$ | LEOLT 8Z'8I £8'8I £6°P S9'€ z9'0 9E'1 851 83 91 УПО е8ем £I IS9l | ŁUYWE | 1981 0lzI отт 09'5 997 09'7 СТ E8'I HOEN u ['0 FUSI S9'ZI | РОТЕ 61055 I8'z1 zszi PL8 8S'€ siz os‘T 6b'1 'OS'H uTolwsi | zi vor | 76°96 | £696I | SEI Z8'01 .| 959 ory т тт 6L'I SĄ S'T EĄHQJĄ ESE 06'01 | $512 9L'Eh l'6 6£'9 9'8 $05 61 06'T 961 — | ному то мя 69%01 | LZ'EZ | ŚLE LOL 91'8 LT OL'S 98'0 69'7 Сбт IL |'OSPHur'olusr | It poor | £6LI УГ СЕ SUL LTL $94 19'$ Sp'0 S8'I 06'1 IL | SIY'T BAND ESEM 0z'6 zibi £E'SZ StL :| 86L £S'9 I8'€ S6'0 bol ЕЕ €Ł | HOENu [0 [wsl LO'€ S9'81 56°79 05 — 859 STE 10‘T E8'T P8'I UŁ | S4$'TEJnpoxy SEM | OI ТЕТ | 6195 EZ‘OET S6'ZI 60'LI 85.6 ZI'€ 940 trz 10°% HORN U [9 MIST tyLI | 0z'Sz 86‘EL £8'9 Irs 116 [69 760 У8°Т 861 SĄ C'E ENIOD ESEĄ | 6 zz'8 1481 £z' Sz 78$ 6b'p S6'8 vis ŁS'0 LS'I ЕТ SŁ | HOENU ГО т $1. : Top 89'8T , | -8E'£Z 9S'p 18$ 59'8 60'5 19'0 PLT „|. OST €Ł | BYT 7 EAN ESEĄ | L 961 | 1546 EL'EŁ 00'ST 6c'1l 87'S IS'€ +60 P8'I 68'I ZL | HORN 4 TO MOL L8'91 | tzwb . | S6'69 60°C] 80'0I 771 69$ $/'0 6L'I ‚51а TL | BY OT PINOY PBEM) 9 evel | SL‘6E 80°19 89'11 2701. LBL 8z'9 89'0 08'I LOT 9'9 *Od'H*EN TW 0z 66/11. | PL'OE Sp'6z1 951 00'8 £E'8, ons 98'0 plz 9p'T L'9 |34€7 yno ESEM | € 99'6 | 8L'901 | 68°80% | 261% Ly'61 80'6 ЗФ £8'0 £6 I $25 cL ОНУ ГО 14 05 0095 | 19 ZL 9EE Sp'0z 6841.’ 686 OLS ¢8‘0 ETT [44 €Ł | SĄTEEAHODIEBEM | p J0SLI | S60S | Т5ФОТ | LOST SPIT 054 855 580 ST rz 0-4 OH u ro rwor | | 061 .| OS'8E ph'z81 OS'TI 0801 06'8 909 9Ł'I < te OŁ | SY IE CHOTA BEM | € tibi | SZSOŁ | 669bE || LLSI 861 65:8 LIS 96'0 107 615 8'9 они Го м 01 -pO8T | ISIE | SŁEOS | GLI 18‘ST Z0I "с SL‘0 9£7 107 69 | 8497 EANODIESEA | Z

‘ . $4003: ‘ual ецэме Su0U91'Uol| TELOJJE our o : 814975 ЗПУ Ksuprq SUL | rou zu <z| EZOIUJ3) sejosny | śsupry oun ‘дэ EujAZ| BzOTN3} Jo gd " eure ал assy |’ ром 220 —| arusśnij | EĄlaN 2207 SĄJEWOY pel " , poojq Mory poojd mary nzooulr I$emq -$op : $ на IN

%3ш ON aur HAN

© 21981 — ‘с 812481

Przemiana amoniaku w mocznik 331

Przegląd liczb tabeli 2 wykazuje, że wlewanie kwasów i zasad do krwi żylnej zwierzęcia nie wpływa w wyraźny sposób na ilość amoniaku i mocz- nika zawartego w tkankach, w moczu i we krwi. Wahania istnieją zarówno po podaniu kwasu jak i zasady. Podobne wahania stwierdzono w doświad- czeniu kontrolnym, gdy nie włewano ahi' kwasu ani zasady. Te obserwacje odnośnie krwi są zgodne z obserwacjami Parnasa i Klisieckiego (16).

OMÓWIENIE WYNIKÓW

Przytoczone wyniki całkowicie potwierdzają słuszność założeń Klisiec- kiego odnośnie mechanizmu wędrówki amoniaku do moczu, oraz znaczenia przekształcania amoniaku w mocznik. Na produkcję amoniaku, która ma miejsce przede wszystkim w nerce, nie ma widocznego wpływu podanie do krwi ani kwasu ani zasady 0 czym zresztą piszą Parnas i Klisiecki (15).

Nerka i inne tkanki w toku procesów życiowych przemieniają białka i produkują amoniak, bez względu na pH krwi i zasób zasad. Według obec- _ nie przyjętych poglądów (3) 60% amoniaku nerkowego pochodzi z grup aminowych glutaminy, a 40% z dezaminacji aminokwasów spalanych ostatecznie w cyklu kwasów trójkarboksylowych. Przemiana białkowa nerki dostarcza więc .bez mała połowy wydalanego amoniaku „| wpływa na jego poziom w moczu.

Usuwanie wytworzonego już amoniaku jako ciała chemicznie czyn- nego, podobnie jak dwutlenku węgla, zależne jest od powinowactwa che- micznego wobec przesączu w kanalikach nerkowych. Kwaśny przesącz chłonie amoniak, nie zawiera natomiast dwutlenku węgla; alkaliczny prze- sącz odwrotnie, chłonie dwutlenek węgla i nie ma wcale amoniaku, względ- . nie tylko jego ślady. Gdy kłębuszkowy przesącz jest kwaśny, amoniak nerkowy jest doń wchłaniany na podobnej zasadzie, na jakiej osadza się on na butelkach, z wierzchu zanieczyszczonych krwasami, szczególnie sol- nym, dając biały nalot chłorku amonu. W moczu alkalicznym nie może się © utrzymać amoniak z braku sił wiążących go tam, z braku powinowactwa chemicznego. Z tego samego Power mie osadza się. on na korkach butelek zawierających zasady.

W czasie długiej wędrówki przez kanaliki, niektóre składniki moczu, chemicznie czynne, mogą znikać: z przesączu w pewnych: partiach. kana- lików i znów. z powrotem w inych pojawić. się. Zależy to.od:pH przesączu, które nie jest wcale jeszcze w.kłębuszkach. ustabilizowane, i i zmienia się w drodze ku miedniczkom, zależnie od dopływu ciał mających wpły w.na pH (dwutlenek węgla, kwas moczowy, fosforany kwaśne i alkaliczne itd.).

Zmienia się pH w kanalikach, podobnie jak. zmienia się pH i osmotyczne - ciśnienie w żyjących komórkach, do których stale da Twa Az А

odpływa woda i w niej zawarte substancje. ś

332 ne be. "M. Pytasz.

- Amońiak'w stanie wolnym łub związanym, gdy nie może być wydalony do kanalików z: powodu jego zasadówej reakcji, odpływa z nerki do krwi żyły. nerkowej, do czczej ogonowej ido płuc, gdzie jest częściowo

"mę

№ № „A

400} 40 1 Na

: z dA

г у 1 777 M

/ i?

"4 i /

300} 30 / i}

- | /. |,

/ b

у 200+ 20

100+ 10

^{5 6 7 8 pH}

Ryc. 1. Ilość Nnug i NG zaleznie od pH moczu.

Fig. 1. Amount of NNHg and Ni; in relation

to pH of Urine.

resorbowany. Podobnie wchłonięciu ulega część amoniaku krwi, która przepływa przez mięsień sercowy, tak, że krew zatoki wieńcowej zawiera najmniej amoniaku w porównaniu z krwią innych tkanek (Klisiecki, 9).

Amoniak krwi tętniczej dużego obiegu dopływa do wszystkich tkanek i tam jest mniej lub więcej intensywnie (przede wszystkim w wątrobie) przekształcony na obojętny mocznik. Wędrówka mocznika przez nerkę nie jest już zależna od oddziaływania przesączu kanalikowego i azot moczni- kowy z przemiany białkowej jest swobodnie wydalany zarówno w moczach kwaśnych jak i alkalicznych.

Frzemiana amoniaku w mocznik 333

Ilość wydałanego w moczu amoniaku i jej zmiany nie wpływają w wi- doczny sposób na ilość wydalanego mocznika; a przecież jedno jest źródło pochodzenia obu tych substancji. Przyczyną tego jest bardzo duża ilość mocznika w organiźmie i w moczu, w porównaniu z amoniakiem. Dlatego nawet duża zmienność ilości wydalanego amoniaku nie wpływa w wi- ₊

U

doczny sposób na ilość mocznika w moczu; natomiast w ilorazie _{. . : NH,} wzajemna zależność staje się widoczna, a kształtuje się on zgodnie z od- działywaniem moczu (ryc. 1 i 2).

„Nu Na 120 +

100 |

80 |

60 |

40 |

20 |

^a.

⁵

^{soo NŻ a.}

^{6 7}

^{Ł_. . ; 4,}

⁸

^.

^3pk

^А

Ryc. 2. Stosunek'__". przy różnym pH moczu. |

NNH, oe

+ A

Fig. 2. The ratio No at different pH of urine.

Nyy, й г. а - got .

Opisany mechanizm wydalania ainoniaku pozwala zróżumieć życiową konieczność przekształcania amoniaku w ciało chemicznie obojętne, nie-

zależnie od zmiennego oddziaływania moczu, w mocznik, choć. jego two- ` rzenie związane jest ze stratą energii. © ~~ * SREDNIE

334 . M. Pytasz - >

WNIOSKI

-1. Dożylne wlewańie kwasów i zasad nie ma wyraźnego wpływu na

ilość amoniaku we krwi, w moczu, w tkance nerkowej i mięśniowej.

2. Ilość amoniaku w moczu zależy od jego pH. W kwaśnym jest dużo amoniaku do 45 mg”, w alkalicznym tylko minimalne ilości (ok.

3 mg'%e NNa,). O obecności amoniaku: w moczu decyduje oddziaływanie płynu kanalikowego, a siły powinowactwa chemicznego są siłami decydu-

jącymi o kierunku wędrówki amoniaku. |

3. Można w znacznym stopniu w sposób naturalny, dowolnie ałkalizo-

"wać mocz metodą Klisieckiego przez doustne podawanie gotowanej fasoli.

4. Ilość mocznika w moczu nie jest wcale zależna od pH moczu, a przy- rost lub ubytek amoniaku uwidocznia się w zmianach stosunku № który rośnie w moczach alkalicznych i maleje w moczach kwaśnych. ©

>

М. Пыташ

О БИОЛОГИЧЕСКОМ СМЫСЛЕ ПРЕВРАЩЕНИЯ АММИАКА В МОЧЕВИНУ

| Содержание

На основании собственных исследований и исследований других авторов Кли- секци в .евоей теории мочеобразования оспаривает воззрение, что наличие ам- миака в моче обусловлено кислотно-щелочным равновесием организма. По его мне- нию почечный аммиак имеет такое же значение как аммиак любой живой ткани состоящей из белка, т. е., что является лишним продуктом обмена веществ и его образование не связано с недостатком или излишком щелочей в организме. Выде- ление же образованного в почке и других тканях аммиака зависит от рН мочей, так как аммиак в химическом отношении является соединением активным. В ки- слой моче аммиак содержится в излишке, в щелочной — его недостаёт. Поскольку выделение аммиака в алкалической моче невозможно, следовательно он npeoópa- зовывается в неактивную мочевину, на выделение которой химическое средство не имеет влияния. В противном случае травоядным животным, выделяющим алкали-

ческую мочу угрожалобы интоксикация аммиаком. .

Целью настоящей работы было подтвердить правильност этих воззрений. Иселе- довалась зависимость. между рН мочи и количеством содержащегося в ней аммиака и мочевины. Установлено, что количество аммиака прямопропорционально кислот- ности мочи, причем возможны незначительные отколонения, обусловлены функцией живой почки. Количество мочевину не имеет ничего общего с реакцией мочи. На- блюдается зато пропорциональная зависимость между рН мочи и соотношением мочевинного азота к аммиак, т.е. в кислой моче количество аммиака больше по отношению к мочевине, а в алкалической наоборот.

Окисление и алкализация организма, получаемая путем внутривенного введения

неорганических кислот и щелочей не влияет на количество аммиака в крови,

‚ в почке и в мышцах. a. m

Резултаты исследований подтверждают точку зрения Клисецкого на, процессы

управляющие выделением аммизка в мочу A роль мочевины в организме.

Przemiana amoniaku w mocznik 335

M. Pytasz

THE BIOLOGICAL MEANING OF THE CONVERSION OF AMMONIA INTO UREA Summary

Basing on the investigations of the ammonia content in the acid and alcaline urines, Klisiecki in his theory of renal secretion has drawn the conclusion, that ammonia has no influence upon the. acid-base balance in the organism, and. that production and excretion of ammonia in independent from the acid-base balance of the organism.

‘Ammonia in the kidney produced has the same biological meaning as ammonia produced in any other tissue, i. e. it is the end-product of the protein metabolism, that should be excrected.

About 100 grams of cocked kidney-beans given by mouth, soon causes alcalisation of the acid human urine, what is accompanied by disappearance of the urinary ammonia. When the urine becomes acid, ammonia reappeares. This alcalisation of urine by means of cocked kidney-beans given by mouth (Klisiecki’s method). shows,

that reaction of urine is the most important factor in -the excretion of ammonia.

Since the urine of herbivorous animals is usually. alcaline, the excretion of ammonia could be posible only after its conversion on to a neutral compound,

i. e. urea, which is freely excreted in acid and alcaline urines.

The amount of the excreted urea bears no relation to the pH of urine.

Intravenous injection of anorganic acids and bases has no influence on the amount of ammonia and urea content of blood, kidney and muscles.

PISMIENNICTWO

1, Augustin Z., Ignacy E.: Comptes Rendus de la Soc. des. Scien. et des Lettres de Wrocław, 1947, 2, — 2. Augustin Z., Klisiecki A., Sowiński S.: Comptes Rerdus, 1947, 2. — 3. Best C. H., Taylor N. B.: The physiol. Basis of Med. Pr., Baltimore 1950.—

4. Frey W., Suter F.: Handb. der Inneren Med. Nieren und Ableitende Harnwege, Berlin 1951. — 5. Fuller G. E., Leod M.: Am. J. Physiol., 1956, 3, 186, 505. — 6. Hel- ler J., Klisiecki A.: Biochem. Zeitschrift, 1932, 253, 300. — 7, Heller J., Klisiecki A.:

Biochem. Zeitschrift, 1935, 275, 362. — 8. Klisiecki iA.: Pol. Tyg. Lek. 1947, 28, 31. — 9. Klisiecki A.: Quart. Jour. of Exp. Physiol., 1934, 225. — 10. Klisiecki A.: Biochem.

Zeitschrift, 1926, 176, 490.

11. Klisiecki A.: Poł. Seance du 21 juin, 1926; ХСУ, 899. — 12. Klisiecki A., ^ Мого- łowskt W., Taubenhaus M.: Biochem. Zeitschrift, -1927, 181, 80. — 13. Leonard E., Orloff J.: Am. J. Physiol., 1953, 182, 131. — 14. Parnes J. E., Klisiecki A.: J. Biochem.

Zeitschrift, 1926, 169, 225. — 15..Parnas J. K., Klisiecki A.: J. Biochem. Zeitschrift, 1926, 172, 442. — 16. Parnas J.:K., Klisiecki A.: J. Biochem. Zeitschrift, 1926; 173, 224. — 17. Parnas J. K., Klisiecki A.: Polska Gazeta Lekarska, 1935,36. — 18. 'Par- nas J.: Acta Biol. Exper., 1928, 1, 3. — 19. Rector F: с. Seldin D. W., Roberts A..D., Copenhaver J. H.: Am. J. Physiol; 1954, 2, 170, 353. — 20. Rona P.: Praktikurą der physiologischen Chemie, Berlin 1928, и. :

21. Schmengler F. S., Hóber R.: Pfliuger's Archiv, 1934, 233, 181, — 22, Wol- bach R. A.: Am. J. Physiol., 1955, 1, 181, 149,

Otrzymano dnia: 6. III. 1958 r.