Rok Obrotowy 1925 / (Centralne Stowarzyszenie Spożywcze dla Śląska w Łazach)

Fźodz&Jź o te u rt

CENTRALNE

STOWARZYSZENIE SPOŻYWCZE DLA SLASKA W ŁAZACH

STOW ARZYSZENIE ZAREJESTROW ANE Z O G R A N . P O RĘKA-

XX. ROK OBROTOWY

1925

1905

. S 7

BURŁYMY TWOKŁgC

C . 2 _{S . H / .}

1925

PRZEZ WSPÓŁDZIELCZOSĆ DO SOCYALIZACYI.

K 2 2 2 2 2 2 2 2 Z 2 2 Z Z 2 Z 2 2 Z Z 2 2 2 2 2 Z 2 Z 2 2 Z Z Z 2 2 Z 2 2 Z ^ Z 2 2 Z 2 Z 2 2 2 2 2 2 Z 2 Z

2 ^

Centralne stowarzyszenie spożywcze dla Śląska w Łazach

stow arzyszen ie zarejestrow an e z ogran iczon ą poręką.

XX. ROK

OBROTOWY

1 9 2 , 5

P rzez w s p ó łd z ie lc z o ś ć d o so c y a liz a c y i!

Nakładem własnym.

Z drukarni Jul. Kittla następcy w Mor. Ostrawie.

Spis rzeczy:

S trona

P rzegląd produkcyi parow ej p i e k a r n i ...4

K alendarz n a ro k 1926 . ... ... ⁵

T ary fa pocztow a i s t e m p l o w a ...7

T abela p o d a tk u oso(bi s to - d o c h o d o w e g o ... 10

Słowo w stępne . ...11

Rozwój stow arzyszenia w latach 1905—1 9 2 5 ... 12

Spraw ozdanie zarządu za czas od l./X. 1924 do 30./VI. 1925 . . 17

Spraw ozdanie ra d y n a d z o r c z e j ... 19

P ra c a ośw iatow a i s p o ł e c z n a ... 19

S praw ozdanie z r e w i z y i ...20

Spis w łasn y ch d o m ó w ... 23

S praw ozdanie k a s o w e ... 24

B ilan s ... 26

Obroty poszczególnych sklepów w roku 1924/25 ... 29

P erso n ał s t o w a r z y s z e n i a ...31

W aln e ( z g r o m a d z e n i e ... 32

A ktyw a b i l a n s o w e ... 33

P rzegląd poszczególnych pozycyi od założenia stow arzyszenia . 35 D iagram : Obroty roczne od r. 1905—1925 ... 36

D iagram : U działy i w k ła d k i członków od założenia . . . . 37

D iagram : Ilość członików od z a ł o ż e n i a ... ... 38

Ilu stra c y e ... 39

A dresy krajow ych in sty tu cy i w spółdzielczych.

Z w iązek p o lsk ic h sto w arzy szeń w sp ółdzielczy ch n a Ś lą s k u w C zechosłow acyi, M or. O straw a, K olejow a 96.

Z w iązek n ie m ie c k ic h sto w a rz y sz e ń w sp ółdzielczych w C zechosłow acyi, P ra g a , F iig n ero v o n a m e s ti 4.

H u rto w n ia d la sto w arzy szeń spożyw czych, P r a g a II., F u g n e ro v o n am . L

H u rto w n ia dJa sto w arzy szeń spożyw czych, O ddział Mor. O straw a, K olejow a 96.

» P rzeg lą d W spółdzielczy«, o rg a n z w iąz k u polsk . stow . spoż. R e d a k c y a i a d m in .: M or. O straw a, K olejow a 96.

O ddział ubezp ieczeń (od ognia, w ła m a n ia , n ieszc zęśli­

w y ch w y p ad k ó w ): P r a g a II., F iig n ero v o n am . Ł

Im rotoi Mif) ulw „i"

wyrabia we własnych przedsiębiorstwach następujące towary:

W m łynie Herbie: W szelkie p ro d u k ta m ączne.

We fabryce surogatów w Neratowicach: Cykoryę »Gec« i figow ą cy- koryę w różnych p a k u n k a c h .

W palarni kawy: Kawę »Gec« n ajlep szej ja:kości, kaw ę żytnią, jęcz­

m ie n n ą i słodow ą.

W oddziale dla konserwowania owoców w Neratowicach: M arm elady i pow idła, kom poty różnego ro dzaju, soik m alinow y, w ino bo­

rówkowe.

W destylacyi w Neratowicach: Śliwowicę, griotkę i wódkę fra n cu sk ą.

W oddziale wyrobów cukierniczych: C ukierki roks, m elasow e, ajbi- szowe, ws«ystlko ze znaczką »Gec«, czekoladę »Gec«.

W m łynie korzennym w Neratowicach: K orzenie m lete różnego ro ­ dzaju, o opakow aniu »Gec«, rów nież k ak ao i m iód.

We fabryce bielizny w Barringen: Bieliznę d la mężczyzn, ko b iet i dzieci, stan ik i, h alk i, u b ra n ia robotnicze, bieliznę d la ślusarzy, bogate p race haftow e i inne, w szystko ze znaczką »Gec«.

W tkalni wstążek w Zwikawie: W stąż k i krepow e, w stążk i gum owe, podw iązki, szelki, k n o ty itp.

W fabryce chemicznej w Mor. Ostrawie: K rem do obuw ia (czarny i biały) z czystego francuskiego oleju terpentynow ego, k rem do zębów, k rem staniolow y znaczki »Gec« itp.

Według wskazówek i stałej kontroli otrzymać m oina:

Margarynę „GEC“ , mydło „GEC“ , koniak

„GEC“ , jak również i obuwie „GEC“ .

Kobiety! Robotnicy! Konsumenci!

Czy jesteście już członkam i W aszego stow arzyszenia (k o n su m u )?

Jeżeli nie, to przystąpcie i żądajcie zawsze tow ary ze znaczką »G e c«, k tó ra je st znaczką organizow anych konsum entów .

Znaczka »G e c« ręczy za dobrą jakość i taniość odnośnego a rty ­ ku łu . W żadnym dom u, gdzie zamieszikiwa uśw iadom iony proleta- ryusz, nie pow inno b rakow ać produktów , k tó re w y rab ia w łasne nasze

stow arzyszenie spółdzielcze.

— 3 ^-

Parowa Piekarnia w Łazach

o tw a rta d n ia 3. g r u d n ia 1924.

Przegląd produkcyi.

Z apo trzeb o w an ie od 3. g r u d n ia 1924 do 30. czerw ca 1925.

242.000 k g m ą k i chlebow ej ży tniej, 62.540 k g m ą k i chlebow ej p szen n ej, 115.741 k g m ą k i p szen n ej n r. 0,

6.230 k g soli, 10 w ag o n ó w w ęgla, 4Va w a g o n a k o k su .

W yprodukow ano chleba i pieczywa:

325.936 a 2 k g b o ch en k ó w chleba, 1,116.091 k a w a łk ó w pieczyw a.

P erson alu zatrudniano w piekarni:

1 u rz ę d n ik ,

7 czelad n ik ó w p ie k a rsk ic h , 5 po m o cn ik ó w m ęsk ich , 2 pom ocnice żeńskie.

Inne zakłady w łasn ej produkcyi:

W yrąb m ię sa w 5 w ła s n y c h rz e ź n ia c h : 75.664 k g m ię sa ; z a tru d n ia n o p rz y te m 5 rzeźników .

W yp alon o w e w ła sn e j p ra ż a rn i k a w y : 4991 kg k a w y ; z a tru d n ia n o p rz y te m 1 ro b o tn ik a .

W a rs z ta t d la r e p e r a tu r i s to la rn ia ; z a tru d n ia n o 8 ro b o tn .

KALENDARZ NA ROK 1926

STY C ZEŃ

Nowy R ok M akarego po N R Im. J.

T y tu sa b.

T e lesfo ra Sw. 3 K róli W alen te g o C S ew ery n a J u lja n a 1 p o Ep. P . p.

H y g in a E rn e sta H ila reg o F elik sa © M aura M arcelego 2 p o Ep. A. p.

P ry sk i K an te g o F ab . i Seb. ^ A g n ieszk i

W in cen ceg o Z aśl. N M P.

3 po E p . Tym . N aw r. św. Paw . P o lik a rp a J a n a C hryz.

J u lia n a ® F ranc. S al.

M artyny______

S e p tu a g . P . N.

KW IECIEŃ

W iel C zw artek W ie lk i P ią te k W ielk a S o b o ta W ielkanoc Pon. W ielk.

S y k stu sa H erm an a D jo n izeg o M arji Eg.

Ezechjela 1 Q u as. L.

J u liu sz a ^ H eim en g ild . Ty b u rcju sza A n a sta z ji K alik.-ta R udolfa 2 Mis A p.

K rescencji A g n ieszk i 3 A n zelm a S o te ra i K aja W ojcieeha b.

Jerzeg o m.

3 lu b . M arka K le ta p r.

P ereg ry n a

LU TY

Ig n aceg o ŃMP. G romn, B łażeja b.

W e ro n ik i p.

A g aty p.

D o ro ty C

Sexag. R om . Ja n a z M.

A polonji S ch o lasty k i D ezyderego E u lalji © K ata rz y n y

Q u in . W a l.

F au sty n a Ju ljan y p.

P o p ielec K.

F law ja n a K o n rad a ^ E leu tc rju sza

1 Inv. El.

K at. św. P io tra R om ana M acieja ap.

W ik to ry n a A lek san d ra L e an d ra ®

2 Rem . Rom.

M A R ZEC

7 N 3 O cc. T . <£

8 P la n a G onz.

9 W F ran ciszk i 10 S 40 M ęczen.

11 c H e ra k le sa

12 ^p G rzeg o rza W

13 S R ozyny

A lb in a S ym plic K u n eg u n d y K azim ierza k.

Euzebjusza F ry d ery k a

4 L a et M. ( D łu g o sza H e rb e rta G e r tr u d y E d w ard a

lózefa O b i.

N ice ta 5 lu d . B. 3 O k ta w ia n a O tto n a O ab rjela ar.

Zw. NMP.

NMP. 7 Boi.

R u p erta 6 P alm . G u n t C y iy la ® K w iry n a B enjam ina

Święto robotn, 4 C a n t. A ta n . Z nal. św . K rz.

F lo rja n a P iu sa V . ^ J a n a w O leju D om iceli p.

S tan isław a b- 5 R og G rzeeg . Izy d o ra G an g . © P a n k ra c W niebo. P a ń.

B onifacego Zofji m.

i O

6 Ex. J . N.

P aschalisa F elik sa C elesty n a ^ B ern ard a W a le n s a b.

Ju lii__________

Z iel. Sw.

Pon. Z iel. Sw.

U rb an a F ilip a J a n a p ap . ®

C ZER W IEC

G racja n y E razm a Boże C iało g K w iryna B onifacego 2 p o św. T . N.

L ukrecji M edarda P ry m a i Fel.

M ałgorz. © S erca Jez. B.

J a n a w.

3 p . ś. T.

Bazylego W i ta Benona A d lfa G erw azeg o 3 J u ljan y 4 po św . T . S.

A lojzego P a u lin a A g ry p in y p.

J a n a C h rzcie.

P ro sp e ra © W irg ile g o

- 5 -

KALENDARZ NA ROK 1926

SIERPIEŃ W R ZESIEŃ LIPIEC

T e o b ald a N .N .M .P . C H eljo d o ra

10 p . ś T . P P o rcju n k u li Z n aleź. ś Szcz.

D om inika NMP. Ś nież.

P rzem P ań . K a je ta n a

Id zieg o op.

S zcz ep an a kr.

S eia fin y R ozalji 6 p . ś w .T . J . K.

Cyryla i Met.

M. J. Husa W ilib a ld a K iljan a A n ato lji

A m alji ©

15 p. Ś .T r. W Zacharjasza

Reginy ©

N ar. NMP.

G o rg o n ju sza M ikołaja z T.

P r o ta i Jacka R o m an a

W a w rzy ń c a Zu zan n y K lary p.

K a s ia n a E u zeb ju sza 7 p . ś. T . P . I.

J a n a G . M ałg o rz aty B o n aw eu tu ry R o zesł. A p . N. M. P . S zk.

A lek seg o

16 p ś T . Mac.

M atern a P odw . ś. K rz . N ikodem a ^ Ludm iły H ild e g a rd y T o m asza 12 W n. NMP.

R o ch a J la c k a w.

H ele n y k r.

Ludw ika T.

S zczep an a k r.

lo an n y 8 p . ś. T . F r. ^

A u relji E ljasza p r.

P ra k se d y M arji M agdal.

A p o lin areg o K ry sty n y p.

17. p o s. T . E u stach eg o M ateusza ( M aurycego T ek li p a n n y G e ra rd a B K leofasa 13 p s . T.

F ilip a B aitło m ieja L udw ika k r.

Z efiry n a J ó z. K ai.

A u g u sty n a 9. p . ś. T . J . @

A n n y P a n ta le o n a W ik to ra M arty p.

A b d o n a i S et.

Ig n ac. L.

18 p. s T. o . K ośm y i D W acław a 6 M ichała arch.

H iero n im a 14 p o ś T . S .J .

Róży z L . £ R ajm u n d a

L IS T O P A D GRUDZIEŃ PAZDZIERNIK

E lig ju sza B ibjany F ran c K saw . B arbary W szyst. Sw.

D zień zad u sz.

H u b e rta K aro la B.

E m ery k a © L e cn ard a w.

R em ig iu sza A n io ła S tr.

19 p o ś . T . K F ra n c isz k a S.

P łac y d a B ru n o n a Ci Ju sty n y B rygidy D jonizego

2 A dw . S. © M ikołaja A m brożogo NP. NMP.

L eo k ad ji Ju d y d y D am az^g o 24. p. ś. T . E.

G o tfry d a T eo d o ra A n d rzeja z A . M arcin a bisk.

5 br. P o lak ó w S ta n isła w a 3 20 p o s. T . 1

N ik azeg o M axym il|ana K o lo m a n a K alik sta G J a d w ig i kr.

G aw ła op.

3 A dw . M ^ Łucji S p iry d jo n a C eljan a A d ela jd y Ł azarza b.

G ra c ja n a 25 p s. 1.

G e rtru d y E d m u n d a G rzeg o rza O to n a op, E lżb ie ty ^ F elik sa W a l.

21 po s. T . r Ł u k asza ew.

P io tr a z A lk.

F elicjan a U rszuli p. (§

K orduli p.

J a n a K ap.

4 A dw . N. ® L ib erata Tom asz ap.

D em etra W ik to rji A d am a i Ewy Boże N ar.

26 p. ś T . N M P . C eeylji K lem ensa J a n a od K rz.

K a ta rz y n y K onrada W irg ile g o £ 22 po s. T . K.

C h ry z a n ta A m an d a F ru m en ta Sw. państw . £ N arcy za b.

M arcela

po B. N . Szcz.

J a n a Ew . C M łodzianków T o m asza D aw id a k r, S y lw estra 1 A d w . S o st.

S a tu in in a A n d rzeja

—

6

Taryfa pocztowa i stemplowa.

Za zw ykłe listy p ła ci się

K a rty k o resp o n d en ­ cyjne i w ido­

ków ki

D ruki P ró b k i

to w aró w

P a p ie ry kupieckie

L isty w m iej­

scu 60 h D o w szy st­

kich innych m iejscow ośl w republice do 20 g: 100 h

„ 40 „ 130 „

„ 60 „ 160 „

„ 80 „ 190 ,,

„ 100 „ 220 „

„ 120 „ 250 „

„ 140 „ 280 „

„ 160 „ 310 „

„ 180 „ 340 *

„ 200 „ 370 „ Z a każ d e d alsz e 20 g (i w miejscu) 30 h w ięcej.

1

50 h o

‘ O*

-1o

CU

100 h

o d 50 g 10 h

„ 100 „ 20 M , 150 „ 30 h

„ 200 „ 40 „

„ 250 » 50 „

„ 300 „ 60 „ w 350 „ 70 „ ,, 400 „ 80 „

„ 450 „ 90 „

„ 500 „ 100 „

N ajn iższa o p ła ta 40 h d o 50 g 40 h

„ 100 „ 60 „

„ 150 „ 80 „ , 200 „ 100 „

„ 250 „ 1 2 0 ,,

„ 300 „ 140 „

„ 350 „ 160 „

„ 400 180 .,

„ 450 ,. 200 „

„ 500 „ 220 „

N ajm niesza o p ła ta 100 h do 250 g 100 h

„ 3 0 0 ,. 120 „

„ 350 „ 1 4 0 ,,

„ 4 0 0 ,, 160 w

„ 4 5 0 ,. 180 „

„ 5 0 0 ,, 200 w

D o N ie m ;ee W ęg-ier,

P o ski, A u stry i, W ło ch , i R u m u n ii listy d o 20 g 2 K c za k a ż ­ d e d a lsz e 20 g 120 h . D o

w szystkich innych k r a ­ jów za g r a ­ n icę do 20 g

2*50 K c za k aż d e dalsze

20 g 125 h

-c

§

•

-C s

-

Z a g ran icę zń k aż d e 50 g 50 h

Z a " g ran icę n ajm n iejsza o p ła ta 100 h

za k aż d e 50 g 50 h

Z a g ran icę 250 g 250 h 300 „ 300 „ N ajm niesza o p ła ta 250 h za k aż d e

dalsze 50 g 50 h

Za listy polecone p ła c i się należytość w k ra ju 2 Kć, za granicę 2.50 Kć, oprócz należytości iza lis t 'zwykły. N ależytość za express w k ra ju : listy 1 Kć, k a rty 1 Kć; za granicę: listy 5 Kć, k a rty 5 Kć.

Listy wartościowe:

W k r a j u : ja k za listy polecone, oprócz tego kw otę za ubezpie­

czenie, k tó ra w ynosi za k ażde 1000 Kć 1 Kć. Z a g r a n i c ę : ja k za listy polecone, oprócz tego kw otę za ubezpieczenie, k tó ra w ynosi 50 centym ów za k ażd e 300 franków w artości. Do W ęgier, Niemiec, Polski i A ustryi 20 centym ów (t. j. 1 Kć 40 h) za każde 300 franków (t. j. 2100 Kć) w artości.

L i s t y w a r t o ś c i o w e o t w a r t e , które s ą tylko w k ra ju do­

puszczalne: N ależytość jak za list polecony a oprócz tego kw otę za ubezpieczenie (za k ażd e 1000 Kć 2 Kć).

Przekazy pocztowe:

W k r a j u : do 100 Kć 50 h, do 200 Kć 100 h, do 400 Kć 150 h, do 600 Kć 200 h, do 800 Kć 250 h, do 1000 Kć 300 h.

Z a g r a n i c ę : do 50 Kć 50 h, do 100 Kć 100 h a za każde dalsze 100 Kć 50 h. — Za telegraficzne przekazy pocztowe oprócz zwykłych należytości, należytość za teleg ram i należytość d la p o słań ca za oso­

bne dostarczenie.

Należytość za telegramy:

Za każdy telegram , czy państw ow y, ozy p ry w a tn y 4 Kć n a j­

m n iejsza opłata. Za każde słow o liczy się 40 h. Do p a ń stw sąsiednich 1 Kć za słowo.

Za zwykłe telegram y podane w niedzielę płaci się 100 proc. do­

d atek.

- 7 —

Należytość za pakiety:

N a jw ię k sz a p r z y p u s z c z a ln a w a g a 25 k g

P a k ie ły b ez p o d an ia w arto ści

P a k ie ty z p o d an iem

w a rto śc i

P o śp ieszn e przesy łk i pocztow e

P a k ie ty za p o ­ b raniem

poczt

N a bliską od leg ło ść do 1 k g 2 K

„ 5 „ 3 „

„ 10 „ 6 „ , 15 „ 9 „

„ 20 „ 12 „

„ 25 „ 15 „

N a d alszą odległość d o i k g 2*50K

„ 5 „ 4 „

„ 10 „ 8 „

„ 1 5 „

„ 20 „ 16 „

„ 2 5 „ 20 ,

Należytośćjak zwyklei do­ datek zapodaniewartści 1.20Kć i należytośćnaubez­ pieczenie, którewynosiza każde rozpoczęte1000KIK. Dopuszczalnepakietytylko 5 kgbez podaniawartości. Należytośćjak zapakiety zwykłei dodatekzapo­ śpieszne3 K. Należytośćjak zapakiety zwykłei zakażde 100 K 50h.

Należytości za rozmowy telefoniczne:

Za rozm ow y telefoniczne w m iejscu 60 h, za p iln e rozmowy 1.80 Kć, do 25 km 2 Kc, pilne 6 Kć, do 50 k m 3 Kć, p iln e 9 Kć, do 100 k m 4 Kć, p iln e 12 Kć, do 200 tkm 5 Kć, pilne 15 Kć, do 250 km 6.50 Kć, p iln e 19.50 Kć, do 500 k m ⁸ Kć, p iln e 24 Kć, przez 500 km 10 Kć, p iln e 30 Kć. ___________

Taryfa stemplowa.

W m y śl u s ta w y z 3. k w ie tn ia 1925, zb. u st. i rozp. n r. 54, oraz ro zp o rząd z en ia z 28. k w ie tn ia 1925, zb. u. i r. n r. 37, podw yższono o p ła ty stem p lo w e n a p o d a n ia , św iad ectw a, załączn ik i, k a r ty i t. p., a m ian o w icie o p ła ta stem p lo w a, k tó r a d oty ch czas w y n o siła 10 h, 20 h i 30 h, zw yższona zo­

s ta ła n a 50 h, o p ła tę 40 i 50 h podw yższono n a 1 Kć, o p łatę 1 Kć i 1 Kc 20 h n a 3 Kć, o p ła tę 2 Kć n a 5 Kć, o p ła tę 3 KĆ n a 8 Kć, o p ła tę 4 Kć n a 10 Kć, o p ła tę 6 Kć n a 15 Kć, o p ła tę 8 Kć n a 20 Kć, o p ła tę 12 Kć n a 30 Kć, o raz o p ła tę 20 Kć n a 50 Kć. S ta ła o p ła ta od h a n d lo w y c h i p rzem y sło w y ch k sią g 10, 20 i 30 h zw yższona z o s ta ła n a p o d w ó jn ą w ysokość, za­

te m 20, 40 i 60 h.

N ied o tk n ięte z o sta ły tą u s ta w ą o p ła ty stem p lo w e od czeków (4 i 10 h), k u p ie c k ic h p rzek azó w (10 h), f a k tu r (2, 10, 20 i 50 h), b ilan só w i b ilan so w y ch k o n t (10 h).

Nie u le g ły zw yższeniu ta k ż e o p ła ty od zniżko w ych i w o ln y ch b iletów ja zd y kolejo w ej o raz o p ła ty stem plow e w p o stę p o w a n iu sądow em .

W e d łu g ty c h p rzep isó w o b o w iązu ją w ięc obecnie p rzy n a jw a ż n ie jsz y c h czy n n o ściach w z a k re sie g m in n a s tę p u ją ­ ce o p ła ty stem plow e:

1. P o d a n ie o p rzy n ależn o ść g m in n ą d la o by w ateli cze­

ch o sło w ack ich n a p o d staw ie §§ 2, 3 i 4 u s ta w y z 5. g ru d n ia 1896, dz. u. p. n r. 222, t. zn. w ted y , g d y te n o b y w atel u z y ­ sk a ł p ra w o do p rzy n ależn o ści g m in n ej n a p o d staw ie 10- letn ieg o p o b y tu , są w oln e od o p ła ty stem plow ej. — W sz y st­

kie in n e p o d a n ia o u d zielen ie albo p rzy rzeczen ie p rz y n a ­ leżności g m in n e j (sw ojszczyzny) m u sz ą być zao p a trzo n e stem p lem za 20 Kć.

2. K a r t y (św iadectw a) p rzy n ależn o ści ste m p lu je się:

— 8 ^-

a) d la sług, czeladzi, uczniów , n a d z ie n n ik ó w i wogóle osób, k tó re ży ją ze z a ro b k u n ie p rz e k ra c z a ją c e g o dochodów zw ykłego n a d z ie n n ik a , stem p lem z a 1 KC;

b) d la w sz y stk ic h in n y c h osób n ie w y m ie n io n y ch pod al 5 Kc.

3. Ś w i a d e c t w a :

a) d la słu g i osób w y m ie n io n y ch pod 2 a), stw ie rd z a ­ jące ich czy nno ści służbow e, zac h o w an ie się i osobiste przym io ty , od każdego a rk u s z a (ta ry fa poz. 116 b) stem pel

1 Kc; , ,A „

b) ta k sam o św ia d e c tw a słu żące za le g ity m acy ę dla ty c h sam y ch osób stem p el 1 Kc;

c) w sz y stk ie in n e św ia d e c tw a i d la in n y c h osob s te m ­

pel 8 Kc. . ..

4. P o d a n ia o pozw olenie budo w y , o w y zn aczen ie iin n b u d o w lan ej, o k o la u d acy ę, p arcelacy ę, o pozw olenie rep e- r a t u r lu b p rzeb u d o w y , o p rzy łą czen ie do k an aliza cy i, o zn ajm ien ie z m ia n y fa s a d y bez w zględu , czy zo stały w n ie ­ sione n a p iśm ie lu b w zięte do p ro to k o łu w u rzęd zie g m in ­ nym , ste m p lu je się stem p lem za 5 Kć od każdego a rk u s z a , ta k sam o też i w szelkie p o św iad cze n ia b u d o w lan e.

5. R ó ż n e.

P ro śb a o pozw olenie r a t p rzy w y m ie rz a n iu p o d atk ó w , odw ołanie od p rz e p is a n ia p o d a tk u 5 Kć za a rk u s z ; odw o­

ła n ie w s p ra w a c h p ry w a tn y c h od u c h w a ły z a stę p stw a gm in n eg o 5 Kć, o d w o łan ie do w yższej in s ta n c y i 8 Kc, p o ­ d a n ia o p rzy jęcie do słu żby 5 Kć.

6. Z a ł ą c z n i k i i p l a n y od zw ykłego a rk u s z a 1 Kc, o ile p la n (szkic) je st n a p a p ierze p rz e k ra c z a ją c y m ro z m ia r zw ykłego a r k u s z a 2 Kć.

W olne od o p ła ty stem p lo w ej są w szelk ie p o d a n ia i re- k u rs y , d o n ie sie n ia i propozycye, w no szon e i p o d aw an e w in te re s ie og óln ym g m in y lu b sp o łeczeń stw a, a n ie d o ty ­ czące p ry w a tn y c h in te re só w w noszącego (tar. poz. 44), w szelk ie p o d a n ia , z a rz u ty , re k la m a c y e w sp ra w a c h w yb o­

rów , w sp ra w ie w y ło żo ny ch p re lim in a rz y i ra c h u n k ó w g m in n y ch , w sp ra w a c h k a rn y c h ; z a rz u ty p rzeciw no w y m p o d a tk o m g m in n y m i ich p od w y ższeniu, p o d a n ia o u s t a ­ w ow e zn iżk i p o d atk o w e, o zw ro t zap łaco n ej n ad w y żk i, zg ło szen ia (m eld u n k i), fasye p o d atk o w e, w szelkiego ro d z a ­ ju w y ja ś n ie n ia w sp ra w ie p o d a tk ó w jeszcze n ie p rzed p isa - n y c h etc. . . .

W s p r a w a c h a d m i n i s t r a c y j n y c h w y n o szą stem p le obecnie: n a zw ykłe p o d a n ie 5 Kć, za łą c z n ik i 1 Kć, p a sz p o rty n a b ro ń i p o d ró żn e (oprócz n ależy to ści za w y ­ staw ien ie) 8 Kć, p o d an ie o ob y w atelstw o p ań stw o w e 20 Kć, o zm ian ę n a z w is k a 50 Kć, p o d an ie o k o n cesy e p rzem ysło w e j zgłoszenie p rz e m y słu w g m in a c h do 500 m ieszkańcó w 8 Kć, do 1000 m ieszk ań có w 10 Kć, do 5000 m ieszk ań có w 20 K ć; p o d an ie o pozw olenie p rz e d s ta w ie n ia te a tra ln e g o (bez tańców ) 5 Kć, zgłoszenie z g ro m a d z e n ia przez to w a rz y ­ stw o je st w o ln e od stem p la.

- 9 -

T a b e la p o d a tk u o so b isto -d o c h o d o w e g o .

Stopa Od Do Podatek Dodatek woj. Razem

20 6.000 6.600 80 20 % 16-— 96-—

21 6.600 7.200 90 20 % 18'— 108"—-

22 7.200 7.800 110 25% 27*50 137*50

23 7.800 8.400 130 25% 32-50 162-50

24 8.400 9.200 150 30% 45-— 195"—

25 9.200 10.000 180 30% 54 — 234"—

26 10.000 11.000 210 350/o 73-50 283"50

27 11.000 12.000 240 350/o 84 — 324 —

28 12.000 13.000 280 400/o 112 — 392'—

29 13.000 14.000 320 400/o 128"— 448-—

30 14.000 15.000 360 450/o 162*— 522-—

31 15.000 16.000 410 450/o 184"50 594-50 32 16.000 17.000 460 500/o 230*— 690'—

33 17.000 18.000 510 500/o 255*— 765"—

34 18.000 19.000 570 55% 313'50 883-50 35 19.000 20.000 630 550/o 346-50 976-50

36 20.000 22.000 706 6 OO /0 423-60 1.129-60

37 22.000 24.000 793 6 OO /0 475-80 1.268*80

38 24.000 26.000 886 650/o 575-90 1.461-90 39 26.000 28.000 978 650/o 635-70 1.613-70 40 28.000 30.000 1.071 700/o 749-70 1.82070 41 30.000 32.000 1.169 700/o 81830 1.987-30

- 10 ^-

D w adzieścia la t — k ró tk i to p rzec iąg czasu w życiu, a je d n a k o d g ry w a się za 20 la t dużo d o n io sły c h i w ażn y ch sp raw w h is to ry i lud zk o ści.

L iczni to w arzy sze p rz y p o m in a ją sobie sto su n k i, ja k ie is tn ia ły p rz e d 20 la ty .

R u ch spółdzielczy b ył w p o czą tk ach , w y zy sk h a n d la ­ rzy n ie z n a ł g ra n ic a n ęd za w ro d z in ie ro b otniczej św ięciła orgie.

W ów czas zeszło się k ilk u o d w ażn y ch ro b o ciarzy , k tó ­ rzy poszli za p rz y k ła d e m p io n ieró w ro c z d a ls k ic h i n a r a ­ d zali się, ja k b y s ta n te n n a p ra w ić .

W m a ły m w y n a ję ty m d o m k u o tw orzono p ierw szy sklep spółdzielczy, nie p rz e w id u ją c w ów czas, że będzie on k a m ie n ie m w ęg ieln y m do ta k po tężnego p rz e d się b io rstw a spółdzielczego n a Ś ląsk u .

P o m im o n ie sły c h a n y c h tru d n o ś c i r a z p o w s ta ła m y śl szerzy ła się i w z ro sła do tej potężn ej siły, ja k ą dziś p rz e d ­ staw ia.

Co r u c h spółdzielczy d la k la s y ro b o tn iczej za ty c h 20 la t w zag łęb iu w ęglow em i n a Ś lą s k u u czy n ić zdołał, tego je ste śm y dziś św ia d k a m i.

P rz e d e w sz y stk ie m p o d k re ślić należy, że p rzy cz y n ił się on w w ielk iej m ierze do tego, że p rz e ła m a ł s ta r y zgu bn y zw yczaj k re d y to w a n ia to w aró w , k tó ry czy nił k la s ę p r a c u ­ ją c ą zależn ą o d k u p c a i h a n d la r z a p ry w a tn e g o a te m s a ­ m em o d d a la ł r u c h spółdzielczy od swego celu.

Z ałożyciele trz y m a li się od p ierw szeg o p o c z ą tk u zasad w y tk n ię ty c h przez p io n ieró w ro c z d a lsk ic h . P r a c a ciężka i n u d n a , z o sta ła je d n a k u w ień cz o n a zw ycięstw em .

Dziś ży jem y co p ra w d a w now ej erze. A b so lu ty zm i au~

to k ra ty z m głów k o ro n o w a n y c h zn ik ł, n ie z n ik ł je d n a k w y ­ zysk k a p ita łu h an d lo w eg o , k tó ry dąży do p o zb y cia się k o n ­ k u r e n ta , k tó reg o w id zi w k o n su m a c h , czyli sto w arzy sze­

n ia c h spożyw czych. D latego w id zim y za c ię tą w alk ę p rz e ­ ciw ru c h o w i spółdzielczem u, k tó ry je d n a k p om im o w szel­

k ic h p rzeszk ó d to ru je sobie no w e d ro g i i idzie n ap rzó d .

Dziś w 20. ro k u is tn ie n ia C en traln eg o sto w arzy szen ia

spożyw czego w o łam y do w sz y stk ich , k tó rz y jeszcze sto ją

n a ubo czu : C ośm y dziś przez p ra c ę in n y c h odziedziczyli,

to nie ty lk o chcem y u trz y m a ć , lecz będ ziem y dalej b u d o ­

w ać, ta k długo, aż p o sta w im y n o w y u s tró j, gdzie n ie będzie

w y zy sk u i u c isk u .

Rozwój stowarzyszenia

w czasie

dw udziestoletniego sw ego istn ien ia w latach 1905—1925.

P o w ie lk im s tr a jk u g ó rn icz y m w rew irze o straw sk o - k a rw iń s k im w ro k u 1900 n a s ta ły d la ro b o tn ik ó w ciężkie czasy. W szyscy ro b o tn ic y zgoła by li u k u p có w zad łu żen i.

Z aro b k i n ie w y sta rc z a ły n a p o k ry cie d zien n y ch p otrzeb życiow ych. K upcy i h a n d la rz e ze w zg lęd u n a k re d y t, ja k i d a w a li ro b o tn ik o m , śru b o w a li ceny to w a ró w w górę do ostateczno ści. T a k że ro b o tn ik s ta ł się ja k u p rzedsięb io rcy, ta k też i u k u p c a n iew o ln ik iem .

Is tn ie ją c e w ów czas słabe k o n s u m y n a O rłow skiem przez s tr a jk p rzy szły do z lik w id o w an ia, ta k że ro b o tn icy nie m ieli od w ag i p rz y s tą p ić do zało żen ia ponow nego s to ­ w a rz y sz e n ia spożyw czego. Aż dopiero w r o k u 1905 m a ła g a r s tk a k o k s ia rz y w Ł azach u tw o rz y ła k o m itet, k tó ry m iał za z a d a n ie poczyn ić k ro k i przyg oto w aw cze. W czerw cu 1905 r. zw ołał k o m ite t przy g o to w aw czy w a ln e zg ro m a d ze­

nie, n a k tó re się zeb rało 88 zgłoszonych członków . U ch w a­

lono s ta tu t po d n a z w ą »S to w arzy szen ie spożyw cze d la r o ­ b o tn ik ó w i g ó rn ik ó w w Ł azach«, stow . z ogr. por., z u d z ia ­ łem Kć 20.— n a jednego czło nk a. W y b ra n o r a d ę n ad zo rc zą z n a s tę p u ją c y c h członków :

1. S u k ie n n ik Józef, k o k s ia rz z Łazów , jak o p rz e w o d n i­

czący;

2. P ilc h J a n , k o k s ia rz z Ł azów ; 3. H eczko P aw eł, k o k s ia rz z Ł azów ; 4. G am ro t Józef, k o k s ia rz z Ł azów ;

5. P o d le śn y F ra n c isz e k , k o k s ia rz z Ł azów ;

6. B y stro ń F ra n c isz e k , g ó rn ik z Łazów , ja k o członków r a d y n ad zo rczej.

W y b ra n a r a d a n a d z o rc z a z a p ro p o n o w a ła n a s tę p u ją ­ cych członków do z a rz ą d u :

1. Z aw ad z k i W ik to r, k o k s ia rz z Łazów , ja k o przew o ­ d n iczący ;

2. S ik o ra A n to ni, k o k s ia rz z Łazów , ja k o z astę p ca p rzew o d n ic ząceg o ;

3. Ł y sek A n to ni, k o k s ia rz z Łazów , ja k o s k a rb n ik ; 4. P u d lik Ja n , k o k s ia rz z Łazów , jak o zast. s k a rb n ik a ; 5. F u ja k A nton i, k o k s ia rz z Łazów i

6. P ie tro w s k i Ja n , g ó rn ik z Łazów , ja k o członków z a ­ rząd u .

U chw alono, żeby z a rz ą d w n ió sł s ta tu t do za tw ie rd z e ­ n ia do są d u h an d lo w eg o w C ieszynie, k tó ry trz y k ro tn ie zo­

sta ł odrzucony, aż dop iero po in te rw e n c y i p o s ła C ing ra został tenże s ta t u t p rzez są d h a n d lo w y zatw ierd zo n y .

— 12 ^—

S ta tu t był zatw ierd zo n y , ale co n ajw aż n iejsze , n ie m o­

żna było żadn eg o lo k a lu n a o tw arcie sk le p u otrzym ać.

W p ie rw szy m rzędzie a g ita c y a i g ro źb a ze stro n y kupców a po d ru g ie w sz y stk ie m n iejsze re a ln o śc i zn a jd o w a ły się w r ę k a c h p rzed siębio rców , k tó rz y n ie b yli p rz y c h y ln i ro bo ­ tn ik o m i ic h rod zin o m , aby u ła tw ić im w a lk ę o k a w a łe k ch leb a codziennego.

P o dłu ższem je d n a k s z u k a n iu pow iodło się zarząd o w i znaleźć lo k a l »pod h ałd ą« szybu N owego w Ł azach, now o- w y b u d o w a n y d om ek p. J a n a O lszara, k tó ry początkow o w y n a ję to a pó źniej zak u p io n o .

W roku 1905, d n ia 28. w rz e ś n ia odbyło się w obecności 65 członków u ro czy ste o tw a rc ie p ierw szego sk le p u sto w a ­ rz y sz e n ia i z a ra z od tego sam eg o d n ia stało się sto w a rz y ­ szenie w Ł az ach i okolicy re g u la to re m cen. Z ara z w sz y st­

k ie ceny sp a d ły n a jm n ie j o 10% u k u pców . P o d o tk n ą ć n a ­ leży, że z a rz ą d p ra c o w a ł po czątk o w o z w ielk iem i fin an so - w em i tru d n o ś c ia m i. K a p ita ł s to w a rz y sz e n ia s k ła d a ł się z 1600 K czło n k o w sk ich u d ziałó w i n ie k tó ry c h oszczędności (pożyczek czło nk ow skich), ra z e m o k rąg ło 5000 K. Z tego m u sia n o z a k u p ić p o trz e b n y in w e n ta rz , zap łacić czynsz za lo k a l i sp ro w ad zić to w a ry do sk lep u .

W roku 1906. Ze w zg lęd u n a p rz y ro s t członków i ż ą d a ­ n ie ty ch że o tw a rto w k w ie tn iu w d o m u p. J a n a W ałow ego

»na P od lesiu« w Ł az ach sk lep d ru g i. Z a k u p io n o do rozw o­

ż en ia to w a ru je d n ą p a rę ko ni. W ty m sa m y m r o k u p rz y s tą ­ piło sto w arzy szen ie za czło n k a do C en traln eg o Z w iązk u sto w arzy szeń spożyw czych w e W ied n iu , k tó ry w y sła ł sw e­

go re w iz o ra tow . W o jciec h a F is c h e ra do p rz e p ro w a d z e n ia rew izy i sto w arzy szen ia, k tó ry zarz ąd o w i p o d a ł w ażne w sk a zó w k i do d alszeg o p ro w ad zen ia.

W roku 1907 p rz y stą p io n o do p rz y b u d o w a n ia obok pierw szego sk le p u m a g a z y n u i s ta jn i, zak u p io n o od p a n i R y m bilasow ej w Ł az ach b u d y n e k i pole w e w y m iarze 1 m o rg u n a cele b u d o w y D om u R obotniczego. W y p rac o w a­

no w sz y stk ie p la n y , p rzep ro w ad zo n o z w ielk iem i tr u d n o ­ ściam i k o m isy ę b u d o w la n ą , je d n ak że ze w zg lęd u n a b ra k fin an só w odłożono b udow ę n a czas późniejszy. O tw arto w ty m b u d y n k u sklep 3. i u rząd z o n o w ty m że k a n c e la ry ę sto w arzy szen ia.

W roku 1908 ze w zg lęd u n a w z ro st p ra c y w sto w a rzy ­ szeniu n ie m ogli członkow ie z a rz ą d u p rzy sw ojej zaw odo­

w ej p ra c y z a ła tw ia ć a g e n d y sto w a rz y sz e n ia i u ch w alo n o n a w a ln e m zg ro m a d zen iu p rzy ję cie p ła tn e g o k ie ro w n ik a .

W ty m sa m y m ro k u , p rzy za stę p stw ie C en traln eg o Z w iązk u i H u rto w n i z W ie d n ia u tw o rzo n o n a k o n feren cy i spółek spożyw czych w D om u R o botniczym w G órnej S u ­ chej O kręgow y Z w iązek p o ls k ic h sto w arzy szeń spożyw ­ czych n a Ś lą sk u , do k tó reg o p rz y s tą p iło n asze stow arzy sze­

nie i w y b ra n o n a p rzew od niczącego tegoż zw iązk u k ie ro ­ w n ik a n aszego sto w a rz y sz e n ia tow . A ntoniego Sikorę.

— 13 -

W roku 1909 o tw a rto w z a k u p io n y m d o m u od p. K lim - szy w Ł azach » na S zpilbergu« sk lep 4. i w d o m u p. K ró la w P ie tw a łd z ie sklep 5.

W roku 1910 ze w zg lęd u n a w zro st sto w a rz y sz e n ia u c h w alo n o n a w a ln e m z g ro m a d z e n iu zm ian ę s ta tu tu , z re ­ d u k o w a n ie z a rz ą d u z 6 członków n a 4, po dw y ższen ie u d z ia ­ łu od k ażd eg o czło n k a n a 50 K i p rzep ro w ad ze n ie w y b o ru deleg ató w n a w a ln e zg ro m ad zen ie p rzy z g ro m a d zen ia ch czło n k o w sk ich n a po szczególnych sk le p a c h każd eg o ro k u .

W roku 1911 p rzep ro w ad zo n o zlik w id o w a n ie sto w a rz y ­ szen ia spożyw czego w D ąbrow ej z d w o m a sk le p a m i i p ie ­ k a rn ią , k tó re p rzew zięto przez n asze stow arzy szen ie. Z a ­ k u p io n o późn iej w licy tac y i sądo w ej D om R obotniczy w D ąbrow ej, w y b u d o w a n o w Ł a z a c h obok sk le p u 3. n a za ­ k u p io n e j p a rc e li lodow nię, s ta jn ię i m a g a z y n i u rząd zo n o z a k ła d d la p e łn ie n ia piw a.

W roku 1912 p rzep ro w ad zo n o sk lep 5. w P ie tw a łd z ie do n o w o w y b u d o w an eg o d om u p. G w oździa w P o rębie. W y ­ p ra c o w a n o p la n y n a w y b u d o w a n ie p ie k a rn i n a p arce li w Ł azach , je d n a k ż e ze w zg lęd u n a b ra k fin a n só w odłożono budow ę n a czas późniejszy.

W roku 1913 o tw a rto w d o m u p. K rz y s tk a w O rłow ej (Z im ny dół) sk lep 8. Z a tru d n ia ło sto w arzy szen ie w ty m ro k u dw óch u rzęd n ik ó w , 15 p raco w n ik ó w , p o sia d a ło 4 r e a l­

no ści i dw ie p a r y k o n i do ro z w a ż a n ia to w aró w .

W roku 1914, d n ia 21. m a ja p rz y w a ln e m z g ro m a d ze­

n iu w D om u R o botniczym w D ąbrow ie u c h w alo n o p rzy u d ziale w y b ra n y c h deleg ató w poszczeg ólny ch sk lep ó w i zastęp có w H u rto w n i tow . K o k rd y z W ie d n ia i tow . Cho- b o ta z Mor. O straw y zm ia n ę s ta tu tu i u ch w alo n o nazw ę sto w arzy szen ia n a s tę p u ją c o :

»C e n tra ln e sto w a rz y sz e n ia spożyw cze d la Ś lą s k a w Ł a ­ zach, sto w arzy szen ie z a re je s tro w a n e z ogr. p o ręk ą« i z a r a ­ zem przew zięcie n a s tę p u ją c y c h sto w arzy szeń z a k ty w a m i i p a sy w a m i:

1. S to w arzy szen ie spożyw cze w K a rw in ie z 3 sk lep am i i 1 Dom R obotniczy, S ow iniec;

2. S to w arzy szen ie spożyw cze w S z u m b a rk u z 1 sk le ­ pem ;

3. S to w arzy szen ie spożyw cze w R y ch w ałd zie z 2 sk le ­ p am i;

4. S to w arzy szen ie spożyw cze w Z eb rzy d o w icach z 2 sk lep am i;

5. (Stow arzyszenie spożyw cze w e F ry sz ta c ie z 2 sk le ­ pam i, k tó re to sto w a rz y sz e n ia d n ia 1. lip c a 1914 zo stały zlik w id o w an e i do naszeg o sto w a rz y sz e n ia p rzyłączon e, ta k że sto w arzy szen ie p o sia d a ło ju ż 18 sklepów .

W ty m sa m y m ro k u w s ie rp n iu w y b u c h ła św iato w a w o jn a, w obec tego p o w o łan o p ra w ie w sz y stk ie m ęsk ie siły sto w arzy szen ia do w o js k a i m u s ia n o o d d ać k o n ie do t r a n s ­ p o rtu w ojskow ego, ta k że z a rz ą d z n a la z ł się w ty m w y ­

- 14 —

p a d k u w b ard zo p rz y k re m po ło żen iu . Z je d n ej stro n y n ie m ia ł od po w iedniego p e rso n a lu , b r a k to w a ru i k o n i do tra n s p o rtu , ta k że p o w sta ły w ielk ie tru d n o ś c i w p ro w a ­ dzen iu sto w arzy szen ia. Ze w zg lęd u n a b ra k to w a ru i odp o­

w ied nieg o p e rs o n a lu m u s ia ł z a rz ą d z a m k n ą ć 3 sklepy, a m ian o w icie je d en w e F ry sz ta c ie , je d e n w Z eb rzyd ow icach i je d e n w R ychw ałdzie, ta k że- p o zo stało ty lk o 15 sklepów . W roku 1915 zo stały z a p ro w ad zo n e u rz ę d y ap ro w iz a - cyjne, k tó re w y d a w a ły a s y g n a ty n a poszczególne urzęd ow o przyd zielo ne to w a ry spożyw cze i b ła w a tn e . W ty m w y p a d ­ k u s ta r a ł się z a rz ą d sw oim człon ko m w sz y stk o to, co d la ty ch że p rzy d zielo n e zostało, sp ra w ie d liw ie rozdzielić, gdy u h a n d la rz y n a s ta ła k o ru p c y a , p rzez co dużo in d y fe re n t- n y ch p rz y s tą p iło za członków do sto w arzy szen ia, w id ząc w n ie m sp raw ied liw o ść ro z d z ie la n ia p rzy d zielo n y ch ra c y i to w aro w y ch .

W roku 1916 u c h w a lo n o p rz y w a ln e m z g ro m a d zen iu zm ian ę s ta tu tu i p o d n iesio n o u d z ia ł czło n k o w sk i n a 100 K.

Liczbę członków z a rz ą d u z re d u k o w a n o n a 3, liczbę człon­

ków ra d y n ad zo rc zej n a 6 członków . W e w ew n ę trz n y c h s to s u n k a c h sto w a rz y sz e n ia i w a d m in is tra c y i p rz e p ro w a ­ dzono z m ia n y o d p o w iad ające ów czesn ym sto su n k o m .

W roku 1917. Z a in ic y a ty w ą H u rto w n i p rz ep ro w ad z o ­ no d la w sz y stk ic h g ó rn ik ó w p rz y d z ia ł n a f ty przez sto w a ­ rz y sz e n ia spożyw cze, a w e filia c h n aszeg o sto w arzy szen ia p o b ie ra li n a ftę w szy scy g órn icy , zam ieszk ali w g m in ach , gdzie z n a jd o w a ły się filie sto w arzy szen ia. T a k sam o in n e to w ary , p rzez u rz ę d y a p ro w iz a c y jn e p rzy d zielan e , o trz y ­ m y w ało n asze sto w arzy szen ie p rzez H u rto w n ię , a ponie- w aż a p ro w iz a c y a n a s z y c h członków , po m im o w ie lk ic h t r u ­ dn ości p rz y s p ro w a d z a n iu to w aró w , b y ła le p szą a ro zd ział sp raw ied liw szy , n iż u k u p có w p ry w a tn y c h , liczb a człon­

ków w ty m czasie zn aczn ie się p o d n io sła . N iestety dużo członków zap o m n iało już, co w te n c z a s w k ry ty c z n e j ch w ili d la n ic h sto w arzy szen ia spożyw cze zdziałały .

W roku 1918, po p rzew ro cie w o jn y św iato w ej, je d n a część p ra c o w n ik ó w p o w ró c iła a d ru g a część p a d ła o fia rą w o jn y (św. p.). R ozpadło się p a ń s tw o a u s try a c k ie i p o w sta ­ ły now e p a ń s tw a i now e ro zp o rząd z en ia.

P o d czas w o jn y u tw o rzo n o n a k a ż d y m szybie t. zw.

»K onsum y w erkow e«, w k tó ry c h o trz y m y w a li ro b o tn icy (górnicy) p rzy d zielo n e ra c y e to w aro w e po zn iżon ych ce­

n ach , a m ian o w icie : cu k ier, m ą k ę, tłuszcz, m ięso i ziem ­ n ia k i.

W roku 1919 u ch w alo n o n a k o n fe re n c y i d eleg ató w g ru p y II. ro zw iąz an ie » w erk ow ych k on sum ó w « i p rzy d zie­

le n ie ty ch że do ro b o tn iczy ch sto w arzy szeń spożyw czych, ta k że »w erkow e k o n su m y « szybów k a rw iń s k ic h , a m ia ­ now icie 3 sk lep y z p ie k a r n ią h r. L a ris c h a i 3 sk lep y i Dom R obotniczy od g w a re c tw a h u t i k o p a lń o trzy m ało nasze sto w arzy szen ie. P rz y te j sposobności u c h w a lo n o n a konfe-

- 15 —

re n c y i Z w iązk u p o lsk ic h sto w arzy szeń spożyw czych we F ry sz tacie w sz y stk ie m n iejsze sto w a rz y sz e n ia ro zw iązać i połączyć w n aszem sto w arzy szen iu . T ak że

w roku 1920 p rz ep ro w a d zo n o lik w id acy ę i p rzy łączen ie do naszego sto w a rz y sz e n ia n a s tę p u ją c y c h sto w arzy szeń :

1. S to w arzyszenie spożyw cze w D olnej S uch ej, 1 sk lep ; 2. S to w arzy szen ie spoż. w Ś red n iej S u chej, 2 sk lep y ; 3. S to w arzy szen ie spoż. w D oln. D a ty n ia c h , 1 sk lep ; 4. S to w arzy szen ie spoż. w Ż yw ocicach, 1 sk lep ; 5. S to w arzyszenie spoż. w C ie rlick u G órn., 1 sk lep ; 6. S to w arzy szen ie spoż. w Doi. B łędow icach, 1 sk lep ; 7. S to w arzy szen ie spoż. »Postęp« w K a rw in ie oddało 2 sklepy, ta k że sto w arzy szen ie p o sia d a ło z k o ń cem ro k u 30 sklepów . Ilość członków w z ro sła n a 11.000. Z ak u p io n o 3 sam o ch od y sy ste m u S a u re r do ro zw o żenia to w a ru . U chw alono n a w a ln e m zg ro m a d zen iu w D ąb row ie w D om u R obotniczym podw yższenie u d z ia łu ze 100 K n a 200 K.

P rzed sięb io rcy d o p ła cali d alej n a p rzy d zielo n e to w a ry górnicze, a obliczenie ró żn icy cen p rz e p ro w a d z a ła H u r ­ tow nia.

Ze w zględu n a n ie z a ła tw ie n ie g ra n ic n a te re n ie Ś lą s k a p o siad ało sto w arzy szen ie po obu s tro n a c h ów czesnej »linii d em ark acy jn e j« sw oje sklepy, ta k że m u s ia n o p ro w ad zić in te re s y sto w a rz y sz e n ia w e dw óch w a lu ta c h . T o w ary były n a k ażd ej części k r a ju osobno p rzy d zielan e , co sp ra w ia ło zarząd o w i w ielk ie tru d n o ś c i.

P o ro z strz y g n ię c iu o g ra n ic y n a Ś lą s k u z o sta ły w sz y st­

k ie sk lep y naszego sto w a rz y sz e n ia w całości po czeskiej stron ie.

W roku 1921 z a k u p io n o i w y b u d o w a n o k ilk a re a ln o śc i d la u lo k o w a n ia sw oich sklepów .

W roku 1922 p o łączy ły się zlik w id o w an e sto w arzy sze­

n ia , a m ian ow icie:

1. S to w arzy szen ie spożyw cze k o le ja rz y w C zeskim Cie­

szynie, 2 sk lep y ;

2. S to w arzyszenie spoż. w S ta re m M ieście, 2 sk lep y ; 3. S to w arzy szen ie » B azar Ludow y« w e F ry sz tacie, 3 sk lep y ;

4. L u d o w a sp ó łk a spoż. w Doi. Ż ukow ie, 1 sklep.

W y b u d o w an o n a d w o rcu k o lejo w y m w D ąbrow ie m a ­ g azy n i k a n c e la ry e i u ch w alo n o n a w a ln e m z g ro m a d zen iu przen iesien ie sto w a rz y sz e n ia do D ąbrow ej.

W roku 1923 po łączy ło się ro b o tn icze sto w arzy szen ie spożyw cze z T rz y ń c a z 13 sk lep am i.

W roku 1924 w y b u d o w an o n a p a rc e li w Ł azach p a r o ­ w ą p ie k a rn ię , u rząd z o n o w tejże now oczesne p aro w e piece i n ajno w szego sy stem u m aszy n y , h y g ie n iczn e z arz ąd zen ia, w k tó re j m o ż n a w y p ie k a ć 5000 bo ch en k ó w ch leb a i 25.000 s z tu k różnego p ieczy w a dzienn ie. O prócz tego w y b u d o w an o p rz y p ie k a rn i g a ra ż ę n a sam o ch od y, w a r s z ta t d la s p ra w e k

— 16 -

sam ochodów , w ę d z a rn ię słon iny , lo k a l d la p a le n ia k aw y i w a rs z ta t sto la rsk i.

W roku 1925 u c h w a lo n o n a w a ln e m z g ro m a d zen iu zm ianę p o je d y n czy ch p u n k tó w s ta tu tu , m ian o w icie z a k o ń ­ czenie roczne m a n a s tą p ić z a m ia s t 30. w rz e ś n ia 30. czerw ­ ca, ta k sam o o p raw io n o re g u la m in sto w arzy szen ia.

W ro k u 20-letniego is tn ie n ia sto w a rz y sz e n ia p o sia d a stow arzyszenie o k rąg ło 17.000 członków , o dp o w ied n i fu n ­ dusz rezerw o w y , fu n d u sz pogrzebow y, z k tó reg o o trz y m u ją członkow ie p o śm ie rtn e zapom ogi, t a k sam o d ia p ra c o w n i­

ków, z a tru d n io n y c h u sto w arzy szen ia, fu n d u s z zapom ogo­

wy, z k tó reg o u d z ie la się zap om o gi p ra c o w n ik o m w razie trw a łe j niezd o ln o ści do p racy , albo też w ra z ie śm ie rci p o ­ zo stałej rod zinie.

S to w arzy szen ie p ła c i członkom od p e łn y c h u d ziałó w 5%, zaś od pożyczek czło n k o w sk ic h 6% o dsetek . P o sia d a 4 w ła sn e D om y R obotnicze, 1 p a ro w ą p ie k a rn ię , 2 sk ła d y tow arow e, 50 realn o śc i, m ieszczący ch w łasn e sklepy,

11 p a rc e li po d budow ę, 7 sam och od ów , 5 p a r k o n i d la ro z ­ w ożenia to w aró w , z a tr u d n ia przeszło 200 p raco w n ik ó w . S to w arzy szen ie spożyw cze w y d ało d uże k w o ty n a »gw iazd- kę« i le tn is k a d la u b o g ich dzieci, w y d a je d la p o lsk ich członków gazetę » P rzeg ląd W spółdzielczy« a d la n ie m ie c ­ k ic h członków » F am ilie n b latt« b ezp łatn ie.

Ze s p ra w o z d a n ia m o ż n a stw ierd zić, że sto w arzy szen ie od czasu is tn ie n ia 20-letniego w sw oim ro zw o ju idzie stale n a p rz ó d i że stoi n a sta n o w is k u id ei p io n ieró w roczd al- skich. Z a rz ą d w y ra ż a życzenie, żeby członkow ie, zach ęcen i w y n ik ie m doty ch czasow ej p ra c y , p o p ie ra li d a lsz ą p racę n a d w y b u d o w a n ie m siln ej i o dp ow ied niej o rg an iz acy i spółdzielczej.

Sprawozdanie

zarządu Centr. stowarzyszenia spożywczego dla Śląska w Łazach za czas cd 1. października 1924 do 30. czerwca 1925.

XX. rotk obrotowy został zam k n ięty z końcem czerw ca to. r., po­

niew aż w edług uchw ały ostatniego w alnego zgrom adzenia został te r­

m in ukończenia ro k u obrotowego przesu n ięty n a dzień 30. czerwca, ta k że n in iejszy okres spraw ozdaw czy w ynosi tylko 9 m iesięcy, co przy cyfrow em sp raw ozdaniu należy uw zględnić.

Ulbiegły rok spraw ozdaw czy był d la naszego ru c h u spółdzielczego z powodu dotkliw ego k ry zy su w za k ła d a ch przem ysłow ych, a szcze­

gólnie w przem yśle górniczym , bardzo ciężkim rokiem . W czasie s p ra ­ wozdaw czym w ielk a część członków stow arzyszenia, sk ład ający ch się przew ażnie z górników i robotników , zn alazła się w bardzo ciężkiem położeniu. Przez przym usow e bezrobocie dw a aż trzy d n i w tygodniu, trw ające p raw ie przez cały rok, dalej przez s tr a jk a w końcu przez redukow anie liczby pracow ników n a k o p aln iach , tysiące rodzin ro­

botniczych znalaizło się w ta k dotkliw ej nędzy, że n a w e t n a n a jw a ­ żniejsze zapotrzebow ania codzienne zabrakło im środków, co odbijało się n a obrocie tow arow ym we w szystkich naszych filiach. Oczekiwa­

ne zniżenie cen tow arow ych n ie nastąp iło , n a to m ia st n astą p iło zred u ­ kow anie zarobków. Cały szereg kupców i h a n d la rz y skorzystało z tego w ten sposób, że d aje robotnikom n a k ilk a k o ro n kredyt, ażelby ich

- 17 -

tem uzależnić od siebie i odciągnąć od stow arzyszenia. Stow arzysze­

nie spożywcze bowiem nie może tego ro d zaju p ra k ty k upraw iać, po­

niew aż znaczyłoby to jego zup ełn ą ru in ę a zresztą m e pom ogłoby się tem nikom u, gdyż k re d y tu ją c y k o n su m en t tylko raz może to w ar n a k re d y t pobrać a później już zawsze m u si ponosić ów ciężar i dłu g spłacać, tak że je st jeszcze w gorszem położeniu niż przedtem . N ie­

które organy urzędow e, praw dopodobnie pod w pływ em niektórych kupców , odnosiły się rów nież nieprzychylnie d la naszego ru ch u spół­

dzielczego, a gdzie ty lk o m ogły, czy to przez n a k ła d a n ie k a r lub też inne szykany, u tru d n ia ły n a m n a sz ą pracę. Pom im o tego zarząd sto ­ w arzyszenia s ta ra ł się poczynić odpow iednie kroki, ażeby obrót sto ­ w arzyszenia, jeżeli już nie podnieść, to p rzy n ajm n iej utrzym ać n a d o ­ tychczasow ej wysokości, co się też udało.

Obrót tow arow y w ynosił w o sta tn im ro k u obrotow ym za 9 m ie ­ sięcy okrągło 2-ti'A m ilio n a Kć, co w sto su n k u do obrotu za ten sam czas w zeszłym roku znaczy podniesienie o 8%. Liczba filii sto w arzy ­ szenia w ubiegłym ro k u podniosła się z 80 filii n a 86 filii, co znaczy również p rzy ro st o 8%. Z ostały w ybudow ane now e dom y celem u m ie­

szczenia ta m filii stow arzyszenia, a to we W ędryni, Porębie, K arw i- nie-Solcy, a przebudow ane w K ońskiej i Łazach. Oprócz tego zak u ­ piono dom y w Jabłonkow ie i T rzanow icach D olnych. W ubiegłym ro ­ ku w ybudow ano i puszczono w ru c h p aro w ą p iek arn ię w Łazach, w k tó rej w y pieka się okrągło ²⁰⁰⁰ bochenków chleba i ^10.000 sztu k pieczyw a dziennie.

Obok p ie k a rn i w ybudow ano now e garaże n a um ieszczenie sam o ­ chodów, d alej w ybudow ano i zaprow adzono w łasn y w a rsz ta t d la p rze­

pro w ad zan ia re p a ra tu r sam ochodów i sto larn ię, w której już cały szereg urządzeń do now ych filii w ykonano a oprócz tego przeprow a­

dza się re p a ra tu ry u rząd zeń sklepow ych stow arzyszenia.

P oniew aż w bieżącym ro k u p raw ie upłynęło 20 la t od .założenia stow arzyszenia spożywczego w Łazach, k tóre sta ło się później fu n d a ­ m en tem d la połączenia w iększości stow arzyszeń spożywczych w jedno w ielkie cen traln e stow arzyszenie spożywcze, p o stan o w ił zarząd w y­

dać sp raw o zd an ie tegoroczne we form ie obszerniejszej niż dotychczas, a m ianow icie we form ie niniejszej broszury, celem p rzed staw ien ia członkom i b ra tn im organizacyom spółdzielczym p rzeg ląd u o rozwoju naszego stow arzyszenia i jego obecnym stan ie. Oprócz tego m a być w y d an a k sią ż k a p am iątkow a, o b ejm u jąca zdjęcia w szystkich 60 re a l­

ności, będących m a ją tk ie m stow arzyszenia, gdyż w niniejszem s p ra ­ w ozdaniu nie m ożna w szystkich tych ilu stra c y i um ieścić. P ostanow io­

no także w niniejszem sp raw o zd an iu w ykazać w tab elach rozwój sto ­ w arzyszenia za czas ²⁰-letniego istn ien ia, z których n ajlep iej przeko­

nać się m ożna o tem , że p ra c a n asza idzie ciągle naprzód.

Liczba członków w ubiegłym roku podniosła się o 129, przyozem należy zaznaczyć, że pom iędzy w ystąpionym i członkam i był cały sze- rag górników w ydalonych z pracy, k tó rzy m u sieli szu k ać innego za­

jęcia a tem sam em nie m ogli pozostać n a d a l członkam i.

Z arząd poleca członkom , ażeby załączone spraw ozdanie w tab e­

lach porów naw czych z uw ag ą przeczytali a po przeglądnięciu foto­

g rafii n ie k tó ry ch realn o ści stow arzyszenia z pew nością p rzy zn ają, że nasze stow arzyszenie w czasie sw ojego 20-letniego istn ie n ia w ykonało w ielki k ro k n ap rzó d do u sk u teczn ien ia naszych dążeń spółdzielczych.

Przy tem zauw ażam y, że ze względu n a braik m iejsca nie m ożem y um ieścić dokład n y ch opisów i zdjęć w szystkich naszych domów, k tóre je d n a k będą u jęte w osobnem w ydaw nictw ie pam iątkow em i uloko­

w ane w k an celary i, oraz dostarczone w szystkim b ra tn im org an iza­

cyom.

P rzed staw iając n in iejszem spraw ozdaniem członkom sto w arzy ­ szenia przegląd naszej dotychczas w ykonyw anej pracy, zarząd sto w a­

rzyszenia w zyw a w szystkich do usilnego p o p ie ra n ia naszego ru ch u spółdzielczego, ażeby tenże m ógł sta ć się p o d staw ą nowego u stro ju społecznego.

Cześć dalszej pracy!

Z a r z ą d :

Chobot Emanuel, k o n tro ler. Sikora Antoni, przew odn.

- 18 —