Wałbrzych 2001. Sytuacja społeczno-gospodarcza

7k

me

Legnica

Wrocław}

Jelenia Góra

Wałbrzych

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH

Kreska (■) zjawisko nie wystąpiło.

Zero: (0) -

(0,0) .

zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5;

zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.

Kropka (•) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.

Znak ^X wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.

„W tym” oznacza, ze nie podaje się składników sumy.

Znak A oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązują­

cej klasyfikacji.

WAŻNIEJSZE SKRÓTY

zł - złoty dam3 - dekametr sześcienny

tys. - tysiąc hm3 - hektometr sześcienny

min - milion kW-h - kilowatogodzina

kg - kilogram MW-h - megawatogodzina

t - tona GW-h - gigawatogodzina

m - metr GJ - gigadżul

km - kilometr n.p.m. - nad poziomem morza

m2 - metr kwadratowy tabl. - tablica

km2 - kilometr kwadratowy cd. - ciąg dalszy

m3 - metr sześcienny dok. - dokończenie

Przy publikowaniu danych z publikacji

^-

prosimy o podanie źródła

Urząd Statystyczny we Wrocławiu

Wydawnictwo zostało opracowane na zlecenie Urzędu Miasta w Wałbrzychu

Wrocław 2002

Opracowanie:

Helena Polak, Halina Urbanek

Skład komputerowy i grafika:

Leszek Łukaszewicz, Wojciech Szpakowski

ISBN 83-88634-21-6

Druk: Urząd Statystyczny we Wrocławiu - Wydział Poligrafii, 59-220 Legnica, ul. Jaworzyńska 65

SPIS TREŚCI

Strona

UWAGI OGÓLNE ... 7

1. STAN, ZAGROŻENIA I OCHRONA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1.1. Powierzchnia i jej wykorzystanie... 17

1.2. Stan środowiska ... 17

2. WARUNKI ŻYCIA LUDNOŚCI

2.1. Ludność... 21

2.2. Infrastruktura społeczna... 22

2.3. Bezpieczeństwo publiczne... 24

2.4. Infrastruktura techniczna... 25

2.5. Mieszkalnictwo... 26

3. RYNEK PRACY

3.1. Zatrudnienie ... 40

3.2. Wynagrodzenia ... 40

3.3. Bezrobocie ... 41

4. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

4.1. Struktura gospodarki miasta... 48

4.2. Finanse przedsiębiorstw... 48

4.3. Handel... 49

4.4. Budżety... 50

4

SPIS TABLIC

Tabela WAŻNIEJSZE DANE O WAŁBRZYCHU

Wałbrzych na tle województwa dolnośląskiego w 2001 r... 1 Ważniejsze dane o Wałbrzychu na tle miast woj. dolnośląskiego

liczących 40 tys. ludności i więcej w 2001 r... 2 STAN, ZAGROŻENIA I OCHRONA ŚRODOWISKA

PRZYRODNICZEGO

Powierzchnia geodezyjna według kierunków wykorzystania ... 1(3) Użytkowanie gruntów według granic administracyjnych w 2000 r... 2(4)

Emisja i redukcja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie

uciążliwych ... 3(5) Odpady wytworzone i nagromadzone... 4(6) Powierzchnia obszarów prawnie chronionych i pomniki przyrody... 5(7) Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska i gospodarkę wodną

według źródeł finansowania... 6(8) WARUNKI ŻYCIA LUDNOŚCI

Ludność ... 1(9) Ruch naturalny ludności ... 2(10) Prognoza ludności do 2030 r... 3(11) Wychowanie przedszkolne ... 4(12) Szkolnictwo ... 5(13) Pracownicy medyczni zatrudnieni w placówkach służby zdrowia... 6(14) Ambulatoryjna i stacjonarna opieka zdrowotna oraz apteki i żłobki... 7( 15) Pomoc doraźna... 8(16) Stacjonarne placówki pomocy społecznej... 9(17) Rodziny i osoby objęte pomocą społeczną... 10(18) Świadczenia pomocy społecznej... 11(19) Biblioteki, muzea, kina ... 12(20) Baza noclegowa turystyki ... 13(21) Postępowania wszczęte i przestępstwa ... 14(22) Zdarzenia drogowe ... 15(23) Interwencje jednostek państwowej straży pożarnej... 16(24) Wodociągi i kanalizacja... 17(25) Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzane do wód powierzch­

niowych lub do ziemi... 18(26) Komunalne oczyszczalnie ścieków... 19(27)

Strona

12 15

19 19 19

20 20

20

27 27 27 28 28 29 30 30 30 31 31 32 32 33 33 33 34 34 35

5

Gaz i energia elektryczna...

Ogrzewnictwo...

Oczyszczanie ...

Drogi gminne i powiatowe w 2001 r...

Zasoby mieszkaniowe zamieszkane według form własności ...

Mieszkania użytkowane na prawach własności ...

Mieszkania oddane do użytku według form własności ...

Zaległości w opłatach za mieszkanie ...

Działania eksmisyjne w stosunku do użytkowników lokali mieszkal­

nych ...

RYNEK PRACY

Pracujący w gospodarce narodowej ...

Przeciętne miesięczne zatrudnienie...

Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto...

Bezrobotni zarejestrowani i oferty pracy ...

Bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształcenia, wieku, czasu pozostawania bez pracy, stażu pracy ...

Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu, oferty pracy i stopa bezrobocia według miesięcy w 2001 r...

Zatrudnieni w warunkach zagrożenia według grup i nasilenia zagro­

żeń ...

Zatrudnieni w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla zdrowia ...

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w KRUPGN- REGON...

Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w KRUPGN- REGON według sekcji ...

Spółki prawa handlowego zarejestrowane w KRUPGN-REGON...

Zakłady osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą zarejestrowane w KRUPGN-REGON...

Przychody i koszty ich uzyskania w podmiotach gospodarczych w 2001 ...

Wyniki finansowe podmiotów gospodarczych w 2001 r...

Majątek obrotowy podmiotów gospodarczych w 2001 r...

Majątek obrotowy i wybrane źródła jego finansowania w podmiotach gospodarczych...

Zobowiązania podmiotów gospodarczych w 2001 r...

Relacje ekonomiczne w podmiotach gospodarczych...

T abela Strona

6

Koszty według rodzaju i ich struktura w podmiotach gospodarczych w 200 lr...

Wyniki finansowe podmiotów gospodarczych według przedziałów rentowności obrotu brutto w 2001 r...

Targowiska ...

Sklepy i stacje paliw ...

Pracujący w sklepach i stacjach paliw ...

Dochody i wydatki budżetu miasta...

Wydatki budżetu miasta według działów w 2001 r...

Dochody budżetu miasta według rodzajów w 2001 r...

Wydatki budżetu miasta według rodzajów w 2001 r...

Tabela Strona

. 11(55) 65

. 12(56) 67

■ 13(57) 71

. 14(58) 72

. 15(59) 72

. 16(60) 73

. 17(61) 73

. 18(62) 74

. 19(63) 74

SPIS WYKRESÓW

Strona

Przyrost naturalny w gminach miejskich na 1000 ludności w 2001 r... 16

Pracujący w gminach miejskich na 1000 ludności w 2001 r... 16

Podmioty w gminach miejskich na 1000 ludności w 2001 r... 16

Dochody budżetów gmin miejskich na 1000 ludności w 2001 r... 16

Struktura ludności według wieku w 2001 r... 20

Ruch naturalny na 1000 ludności w 2001 r... 20

Edukacja w roku szkolnym 2001/2002 ... 20

Zdarzenia drogowe ... 20

Struktura pracujących w gospodarce narodowej według sektorów w 200 Ir... 40

Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto według wybranych sekcji w 2001 r. 40 Struktura zarejestrowanych bezrobotnych w 2001 r... 40

Zatrudnieni w warunkach zagrożenia według grup zagrożeń... 40

Struktura podmiotów gospodarki narodowej według sektorów i sekcji w 2001 r. ... 48

Struktura spółek handlowych według form prawnych w 200 lr... 48

Wyniki finansowe oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego brutto według sektorów własności w 2001 r... 48

Dochody i wydatki budżetu miasta na 1 mieszkańca... 48

UWAGI OGÓLNE

1.

Dane w opracowaniu prezentuje się w układzie

Polskiej Klasyfikacji Działalności

(PKD), opracowanej na podstawie wydawnictwa Biura Statystycznego Wspólnot Euro­

pejskich EUROSTAT - Nomenclature des Activities de Communaute Europeenne - NACE rev. I”. PKD wprowadzona została z dniem 1 I 1998 r. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. (Dz. U. Nr 128, poz. 829) w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności w miejsce stosowanej Europejskiej Klasyfikacji Działalności.

2.

Prezentowane dane obejmują podmioty gospodarki narodowej bez względu na charakter własności, tj. zaliczane do sektora publicznego i prywatnego. Do sektora publicznego zalicza się podmioty stanowiące własność państwową, samorządową oraz mieszaną z przewagą kapitału podmiotów sektora publicznego. Do sektora prywatnego zalicza się podmioty gospodarki stanowiące własność prywatną krajową (m.in. spółki, spółdzielnie, osoby fizycz­

ne prowadzące działalność gospodarczą, organizacje społeczne, stowarzyszenia, fundacje), zagraniczną (m in. przedsiębiorstwa zagraniczne drobnej wytwórczości, spółki z wyłącznym udziałem kapitału zagranicznego) oraz mieszaną z przewagą kapitału podmiotów sektora prywatnego.

3. Dane opracowano zgodnie z każdorazowym stanem organizacyjnym gospodarki narodowej. Wskaźniki dynamiki obliczono w warunkach porównywalnych.

4.

Przez

podmioty gospodarki narodowej

rozumie się jednostki prawne, tj. osoby prawne, samodzielne jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

S

Pod pojęciem

podmiotów gospodarczych

rozumie się podmioty prowadzące działalność gospodarczą (produkcyjną i usługową) na własny rachunek w celu osiągnięcia zysku.

6. Ilekroć w opracowaniu jest mowa o

przemyśle,

dotyczy to sekcji PKD: "Górnictwo i kopalnictwo", "Przetwórstwo przemysłowe" oraz "Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę”.

7. W tablicach - o ile nie zaznaczono inaczej - dane w ujęciu wartościowym oraz wskaźniki struktury podano w cenach bieżących; wskaźniki dynamiki również obliczo- no na podstawie wartości w cenach bieżących.

8. Dane według sekcji, działów i grup PKD opracowano metodą przedsiębiorstw.

Me­

toda przedsiębiorstw

oznacza przyjmowanie całych podmiotów gospodarki narodowej Za podstawę grupowania wszystkich danych charakteryzujących działalność według poszczególnych poziomów klasyfikacyjnych i podziałów terytorialnych.

9. Niektóre dane mają charakter tymczasowy i mogą ulec zmianie.

*0. Ze względu na elektroniczną technikę przetwarzania danych, w niektórych przy­

padkach sumy danych z niższych poziomów klasyfikacji PKD - z tytułu zaokrągleń - mogą się różnić od podanych wielkości "ogółem" na wyższych poziomach klasyfikacji PKD.

8

11.

Liczby względne (wskaźniki, odsetki) obliczono z reguły na podstawie danych bezwzględnych wyrażonych z większą dokładnością, niż podano w tablicach.

12.

Dane o:

- ludności opracowano metodą bilansową w oparciu o bieżące informacje z ruchu naturalnego (urodzenia i zgony), migracji na pobyt stały (wewnętrznych i ze­

wnętrznych) i czasowy (powyżej 2 miesięcy), a także wykorzystując dane dotyczą­

ce zmian administracyjnych;

- urodzeniach i zgonach (w tym zgonach niemowląt) opracowano zgodnie z kryte­

riami definicji urodzenia i zgonu noworodka rekomendowanej przez Światową Or­

ganizację Zdrowia (WHO).

13.

Dane o pracujących obejmują osoby pełnozatrudnione i niepełnozatrudnione w głównym miejscu pracy.

Do

pracujących

zaliczono:

- osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy;

- właścicieli i współwłaścicieli jednostek prowadzących działalność gospodarczą łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin;

- osoby wykonujące pracę nakładczą;

- agentów oraz osoby zatrudnione przez agentów;

- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych.

Prezentowane dane nie obejmują rolnictwa indywidualnego.

14.

Dane o

przeciętnym zatrudnieniu

obejmują osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy oraz w niepełnym, po przeliczeniu na pełnozatrudnionych.

15. Dane o

bezrobociu rejestrowanym

dotyczą osób zarejestrowanych w urzędach pracy.

Od 1 stycznia 1997 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych nie obejmuje osób otrzy­

mujących świadczenia lub zasiłki przedemerytalne oraz osób odbywających szkolenie lub staż u pracodawców.

Bezrobotni nie posiadający prawa do zasiłku to zarejestrowane w urzędach pracy osoby poszukujące pracy, które utraciły bądź nie nabyły prawa do zasiłku.

Stopę bezrobocia

obliczono jako udział zarejestrowanych bezrobotnych w cywilnej ludności aktywnej zawodowo.

16. Składnikami wynagrodzeń

są: wynagrodzenia osobowe, wypłaty z zysku do podziału i z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach, dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej, wynagrodzenia bezosobowe, wynagro­

dzenia agencyjno-prowizyjne, honoraria. Dane za okresy kwartalne nie uwzględniają wynagrodzeń bezosobowych, wynagrodzeń agencyjno-prowizyjnych i honorariów.

17. Przeciętne wynagrodzenia miesięczne nominalne

przypadające na 1 zatrudnione­

go obliczono przyjmując:

- wynagrodzenia osobowe bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę nakładczą oraz uczniów;

nadwyżki bilansowej

- dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej;

- wynagrodzenia wypłacane z funduszu honorariów pracownikom własnym na podstawie umowy - zlecenia lub umowy o dzieło mające charakter wynagrodzenia pracowniczego.

18. Dane o wynagrodzeniach oraz przeciętnych wynagrodzeniach miesięcznych prezen­

tuje się w ujęciu brutto. Dane w zakresie przeciętnego zatrudnienia i wynagrodzeń dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących przekracza 9 osób, przy czym dane nie obejmują zatrudnionych poza granicami kraju.

19. Dane dotyczące

wyników finansowych przedsiębiorstw

prezentuje się w dostosowaniu do ustawy z dnia 29IX 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591). Dane w zakresie wyników finansowych przedsiębiorstw dotyczą podmiotów gospodarczych prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących przekracza 49 osób (z wyjątkiem podmio­

tów, których podstawowym rodzajem działalności jest działalność zaklasyfikowana według PKD do sekcji „Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo", „Rybołówstwo i rybactwo").

20.

Przychody z całokształtu działalności

obejmują:

- przychody ze sprzedaży produktów, tj. kwoty uzyskane lub należne z tytułu sprzeda­

ży wyrobów gotowych i usług w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą;

- przychody ze sprzedaży towarów i materiałów, łącznie z kwotami należnymi z tytułu sprze­

daży opakowań wielokrotnego użytku. Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materia­

łów, wpływające na wynik finansowy ustala się w wartości wyrażonej w rzeczywistych cenach sprzedaży z uwzględnieniem upustów, rabatów i bonifikat, bez podatku od towarów i usług (VAT); pozostałe przychody operacyjne, tj. przychody nie związane bezpośrednio z działalno­

ścią podmiotu, do których zalicza się: przychody ze sprzedaży lub wpływy z likwidacji środ­

ków trwałych i inwestycji rozpoczętych, odpisane przedawnione zobowiązania, otrzymane odszkodowania, wyegzekwowane kary i grzywny, otrzymane przez jednostkę nieodpłatnie składniki majątku, otrzymane dotacje, subwencje i dopłaty (znaczną część pozostałych przy­

chodów operacyjnych stanowią tytuły zaliczane poprzednio do zysków nadzwyczajnych);

- przychody finansowe, które obejmują wpływy lub kwoty należne z tytułu dokonanych przez um liot operacji finansowych, tj. dywidendy z tytułu udziałów w innych jednostkach, kwoty należne i wpływy ze sprzedaży papierów wartościowych (długoterminowych i krót­

koterminowych), odsetki i prowizje od środków pieniężnych (lokat) na rachunkach banko­

wych, odsetki od udzielonych przez jednostkę pożyczek i kredytów (zwłoki w spłacie rat), dyskonto potrącone przez jednostkę przy zakupie weksli i czeków obcych, dodatnie różnice kursowe ustalone przy spłacie należności i zobowiązań oraz różnice przy wycenie środków Pieniężnych, udziałów i papierów wartościowych.

10 _{. a .}

21. Koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności

obejmują:

- koszt własny sprzedanych produktów, towarów i materiałów, do którego zalicza się:

koszt wytworzenia sprzedanych produktów, koszty sprzedaży (z podatkiem akcyzo­

wym), koszty ogólnego zarządu (lub koszty ogółem pomniejszone o koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki i skorygowane o zmianę stanu produktów) oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów.

- pozostałe koszty operacyjne obejmujące koszty związane ze sprzedażą składni­

ków majątku trwałego, inwestycji oraz (uprzednio zaliczane do strat nadzwyczaj­

nych) odpisane należności przedawnione, należności umorzone i nieściągalne, skutki aktualizacji wartości zasobów rzeczowych składników majątku obrotowego, zapłacone kary, grzywny i odszkodowania oraz darowizny na rzecz osób fizycz­

nych i prawnych;

- koszty finansowe obejmujące odsetki i prowizje od zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz ujemne różnice kursowe, dyskonto potrącone przez nabywcę przy sprzedaży dla niego weksli i czeków obcych, straty na sprzedaży papierów wartościowych, odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego oraz krótkoterminowych papierów wartościowych, a także utworzenie rezerw na pewne lub prawdopodobne straty dotyczące operacji finansowych.

22. Wyniki finansowe:

- ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów stanowią różnicę między przychodami osiągniętymi ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów a kosztami poniesionymi na ich uzyskanie (koszt własny sprzedanych produktów, towarów i materiałów);

- wynik finansowy na działalności gospodarczej jest to suma wyniku finansowego na sprzedaży produktów, towarów i materiałów, wyniku na pozostałej działalności opera­

cyjnej oraz wyniku na operacjach finansowych;

- saldo zysków i strat nadzwyczajnych (wynik na operacjach nadzwyczajnych) stanowi różnicę między zrealizowanymi zyskami nadzwyczajnymi a poniesionymi stratami nadzwy­

czajnymi. Straty i zyski nadzwyczajne dotyczą skutków finansowych zdarzeń powstających niepowtarzalnie, poza zwykłą działalnością jednostki. Są to zwłaszcza skutki zdarzeń loso­

wych, zaniechania lub zawieszenia pewnego rodzaju działalności, istotnej zmiany metod produkcji lub sprzedaży zorganizowanej części jednostki, postępowania ugodowego lub naprawczego zarówno u wierzyciela (straty), jak i dłużnika (zyski);

- wynik finansowy brutto (zysk lub strata) jest to wynik na działalności gospodarczej, skorygowany o saldo zysków i strat nadzwyczajnych;

- obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego brutto obejmują: podatek dochodowy od osób prawnych i fizycznych oraz płatności z nimi związane na podstawie odrębnych przepi­

sów (np. dywidenda od funduszu założycielskiego);

- wynik finansowy netto (zysk lub strata) otrzymuje się po pomniejszeniu wyniku finansowego brutto o obowiązkowe obciążenia.

11 23. Majątek obrotowy obejmuje: zapasy, należności i roszczenia, papiery wartościowe przeznaczone do obrotu, środki pieniężne oraz czynne rozliczenia międzyokresowe.

24. Wskaźnik poziomu kosztów jest to relacja kosztów uzyskania przychodów z całokształtu działalności do przychodów z całokształtu działalności.

25. Wskaźnik rentowności obrotu brutto jest to relacja wyniku finansowego brutto do przychodów z całokształtu działalności.

26. Wskaźnik rentowności obrotu netto jest to relacja wyniku finansowego netto do przychodów z całokształtu działalności.

27. Wskaźnik płynności I stopnia jest to relacja środków pieniężnych i papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu do zobowiązań krótkoterminowych.

28. Wskaźnik płynności II stopnia jest to relacja należności i roszczeń, środków pienięż­

nych oraz papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu do zobowiązań krótkotermi­

nowych.

29. Wskaźnik płynności III stopnia jest to relacja majątku obrotowego (zapasów, należno­

ści i roszczeń, papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu, środków pieniężnych oraz rozliczeń międzyokresowych) do zobowiązań krótkoterminowych (do 31 XII 1994 r.

łącznie z kredytami i pożyczkami krótkoterminowymi).

30. W stosunku do obowiązującej Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) w publika­

cji zastosowano skróty - skrócone nazwy oznaczone zostały w tablicach znakiem „A”.

Zestawienie zastosowanych skrótów i pełnych nazw podaje się poniżej:

skrót pełna nazwa

sekcje PKD

handel i naprawy handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mecha­

nicznych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego

obsługa nieruchomości i firm; obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi

nauka związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

administracja publiczna i obro- administracja publiczna i obrona narodowa; obo- na narodowa; obowiązkowe wiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne

zdrowotne

WAŻNIEJSZE DANE O WAŁBRZYCHU

TABL.

1. WAŁBRZYCH NA TLE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO

W 2001 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE

1 Województwo | W tym Wałbrzych

w liczbach bezwzględnych województwo^

= 100 Powierzchnia a w km2...

Przemysłowe zanieczyszczenia powietrza:

19947,8 84,8 0,4

w t/rok:

pyłów... 20239 1096 5,4 gazów... 14613,8 105,4 0,7 stopień redukcji wytworzonych

zanieczyszczeń w %:

pyłów... 98,8 90,8 X gazów... 87,5 19,6 X Odpady wytworzone w ciągu roku

w tys. ton... 33630,8 31,0 0,1 Odpadyau nagromadzone na składo­

wiskach w tys. ton ...

Ścieki przemysłowe i komunalne odpro­

609563,1 72114,2 11,8

wadzane do wód powierzchniowych

wymagające oczyszczania w hm3... 187,3 6,7 3,6

w tym oczyszczone... 179,6 6,4 3,6

Nakłady inwestycyjne (ceny bieżące) w tys. zł na:

ochronę środowiska... 707534,7 7069,1 1,0 gospodarkę wodną... 147804,2 673,9 0,5 Ludność a... 2970094 133713 4,5

w tym kobiety...

Ludność a w wieku:

1537906 70354 4,6

przedprodukcyjnym... 637511 25871 4,1 produkcyjnym... 1886424 84756 4,5 poprodukcyjnym... 446159 23086 5,2

Kobiety a na 100 mężczyzn... 107,4 111,0 X

Urodzenia... 25696 1037 4,0 na 1000 ludności ... | 8,7

1 7,7 1

^X

J Stan w dniu 31 XII. b Bez dwutlenku węgla.c Z wyłączeniem odpadów komunalnych.

13

TABL. 1.

WAŁBRZYCH NA TLE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO

______ W 2001 R. (cd.)____________

Województwo W tym Wałbrzych

WYSZCZEGÓLNIENIE

w liczbach bezwzględnych woj ewództwo=

=100

Zgony ... 27472 1422 5,2

na 1000 ludności ... 9,3 10,5 X

Przyrost naturalny... -1776 -385 ^X na 1000 ludności ... -0,6 -2,9 ^X Przychodnie a... 376 20 5,3

Praktyki lekarskie a w miastach ... 371 ⁱ 10 2,7

Szpitale ogólnea... 74 4 5,4 łóżka na 10 tys. ludności... 51,9 64,5 : X

Aptekia i punkty apteczne... 778 43 5,5

ludność na 1 aptekę... 3818 3110 ^X Żłobkia... 68 2 2,9 miejsca ... 2934 94 3,2

dzieci przebywające (w ciągu roku) 4724 142 3,0

Biblioteki i filie a... 687 16 2,3 Księgozbiór a na 1000 ludności

w woluminach ... 3698 3077 ^X

Czytelnicy na 1000 ludności... 221 265 ^X

Wypożyczenia: na 1000 ludności... 4680 4656 X

na 1 czytelnika... i 21,1 17,6 ^X

Miejscad na widowni w kinach stałych

na 1000 ludności... 6,8 6,8 ^X

Miejsca noclegowe b na 10 tys. ludności 191,3 67,6 ^X

Przestępstwa stwierdzone ... 117002 7671 6,6 na ¹000 ludności ... 39,4 57,2 ^X Wypadki ... 3552 100 2,8

zabici... 376 4 U ranni ... 4395 116 2,6 Kolizje ... 31735 1368 4,3 Pożary... 11206 572 5,1 Miejscowe zagrożenia... 18353 613 3,3 Zużycie w gospodarstwach domowych

na 1 mieszkańca miast:

wody w m3 ... 41,6 38,7 ^X

energii elektrycznej w kW h ... 635,3 1 647,7 1 ^X

3 Stan w dniu 31 XII. b Stan w dniu 31 VII.

14

TABL. 1

. WAŁBRZYCH NA TLE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO

W 2001 R. (dok.)

WYSZCZEGÓLNIENIE

Województwo W tym Wałbrzych

w liczbach bezwzględnych województwo^

= 100

Mieszkania zamieszkane a... 941428 48980 5,2

na 1000 ludności ... 317 366 X

przeciętna powierzchnia użytkowa

mieszkania w m2 ... 61,0 50,9 X

przeciętna liczba osób

w 1 mieszkaniu... 3,09 2,69 X

Mieszkania oddane do użytku... 9466 124 1,3

na 1000 ludności ... 3,2 0,9 X

na 1000 zawartych małżeństw... 673,8 205,0 X

Pracujący ah... 619563 28797 4,6

na 1000 ludności ... 209 215 X

Bezrobotni a... 267435 14033 5,2 w tym kobiety... 141470 7459 5,3

Stopa bezrobociaL w %... 21,1 26,0 X

Przeciętne zatrudnienie d... 576374 24537 4,3 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie

brutto d w zł ... 2070,70 1891,08 91,3

Podmioty e gospodarki narodowej ... 282650 12786 4,5

na 1000 ludności ... 95,2 95,6 X Sklepyd... 32228 1426 4,4

liczba ludności na 1 sklep ... 92 94 X

Stacje paliw... 627 18 2,9

Dochody budżetów na 1 mieszkańca w zł 1648,04 0 2016,63 ^X

Wydatki budżetów na 1 mieszkańca w zł 1758,70 0 2187,08 ^X

d Stan w dniu 31 XII. b Według faktycznego miejsca pracy; dane dotyczą osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i spółek cywilnych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. c W grudniu. d Dane dotyczą osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek cywilnych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób; bez Poczty Polskiej, Telekomunikacji Polskiej S.A. i PKP. e Stan w grudniu; bez jednostek lokalnych.

f Łącznie z miastami na prawach powiatów.

15

TABL. 2.

WAŻNIEJSZE DANE O WAŁBRZYCHU NA TLE MIAST

WOJ. DOLNOŚLĄSKIEGO LICZĄCYCH 40 TYS. LUDNOŚCI I WIĘCEJ W 2001 R.

Stan w końcu grudnia WYSZCZEGÓLNIENIE ^Bole­

sławiec

Jelenia Legni-

Góra I ca Lubin Świd- I Wał- nica I brzych

Powierzchnia w km2 22,8 35,4 108,4 40,7 21,8 84,8 292,8

Ludność... 43523 74337 92394 108911 82192 64640 133713 634047 w tym kobiety...

Ludność na 1 km2...

Ludność w wieku niepro­

dukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Przyrost naturalny d

na 1000 ludności ...

Saldo migracji stałej db na 1000 ludności...

Szpitale ogólne ...

Przychodnie...

Apteki i punkty apteczne Biblioteki i filie ...

księgozbiór na 1000 ludności w wolumi­

nach Kina stałe

miejsca na widowni ...

Muzea

Obiekty turystyczne

22569 37752 49051 57122 42027 33702 70354 336581 1908,1 2101,7 852,7 1934,8 2020,5 2970,6 1577,0 2165,2

54,7 45,3 55,5

-0,4 3,5 -3,1 -0,9

-2,1 1 13 14

-5,3 1 16 17

-0,9 1 15

22

-1,0 15 35 17

43,2 54,6 57,8

2,9 -0,7 -2,9 -6,4 -1,8 -5,2

2 1 4

12 7 20

25 21 43

6 5 16

Wro­

cław

2847 1887 3244 3405 2193 2993

2 1 4 2 1 1

678 505 1511 740 406 530

1 1 1 1

53,8

-

2,0

2,6 18 131 237

67

3077 2487 10 905 4948

61

miejsca noclegowe d .. 367 395 2414 325 320 229 678 6412

korzystający d w tys. .. 29,0 17,0 62,0 25,8 19,5 7,9 23,0 567,6 udzielone noclegi a

w tys... 52,6 27,0 212,6 46,0 49,2 17,91 47,7 905,4 Przestępstwa 'j

stwierdzone ... 1930 4485 4662 6944 5233 2656 7671 35298 w tym kryminalne .. 1679 3778 4024 5803 4152 2168 6525 31290 na 1000 ludności ... 44,4 60,4 50,3 63,7 63,6 41,0 57,2 55,7

a

W okresie I - XII. b Bez mchu między dzielnicami Wrocławia.c W III kw. Stan w dniu 31 VII.

16

TABL. 2. WAŻNIEJSZE DANE O WAŁBRZYCHU NA TLE MIAST

WOJ. DOLNOŚLĄSKIEGO LICZĄCYCH 40 TYS. LUDNOŚCI I WIĘCEJ W 2001 R. (dok.)

Stan w końcu grudnia____________________________ ______ I

WYSZCZEGÓLNIENIE I Bole- I Gło- I Jelenia I Lęgni-1 I Świd- I Wał- I Wro-

sławiec gow Góra 1 ca nica Drzychl cław

Zasoby mieszkaniowe zamieszkane:

mieszkania... I 140591 219551 314271 36501 | 256271 20975 1 489801 226361 na 1000 ludności.... I 323,01 295,31 340,1 | 335,11 311,81 324,51 366,31 357,0 izby... I 48553 I 77392 I 108737 | 124350

I

88672 I 69330 I 145983 I 754850 powierzchnia użytkowa

mieszkania w tys. m2| 801,1 | 109,01 1862,7 | 2129,41 1374,7 | 1220,5 | 2492,41 12760,2 przeciętna 1 miesz-

kania w m2... I 57,01 81,61 59,31 58,31 53,61 58,2 i 50,91 56,4 Mieszkania oddane do

użytku8... I 1641 1051 195 1 4291 181 I 1141 1241 5571 w tym budownictwo

indywidualne...| 481 65 | 143 | 57 | 441 301 111 511 na 1000 ludności ... I 3,81 1,4 I 2,1 I 3,9 I 2,2 I 1,8 | 0,9 | 8,8 przeciętna powierzch­

nia użytkowa miesz­

kania w m2...i 78,41 98,31 77,31 68,01 89,81 82,71 58,21 57,1 Pracujący b...| 10445 1 17007 | 24802 | 288181 210751 15090 I 28797

I

¹⁹²⁵⁴¹

na 1000 ludności ...1 2401 2291 2681 2651 2561 2331 2151 304 Bezrobotni ...I 39081 67061 6645 10080 5395 6488 140331 28517

w tym:

kobiety...I 19501 41271 32991 53001 32161 34981 74591 15233 bez prawa do zasiłku | 3055 1 5109 | 4864 | 7735 | 39541 4980 | 103531 23839 na 100 osób w wieku

produkcyjnym... | 13,91 13,1 | 11,21 14,21 9,41 15,51 16,61 6,9 Podmioty gospodarki

narodowejc ...I 3774 1 67891 115421 117901 78241 75281 127861 90640 w tym zakłady osób

fizycznych... I 30601 5521 I 91721 95931 64541 51621 90281 66643 na 1000 ludności... | 86,7 | 91,3 | 124,9 | 108,3 | 95,2 | 116,5 | 95,6 | 105,1

W okresie I - XII. Według faktycznego miejsca pracy; dane dotyczą osób fizycznych prowa­

dzących działalność gospodarczą i spółek cywilnych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. Bez jednostek lokalnych.ę

Przyrost naturalny w gminach miejskich na 1000 ludności w 2001 r.

Jelenia Góra Szczawno Zdrój Szklarska Poręba Polanica Zdrój

Piława Górna Świeradów Zdrój Pieszyce

Karpacz Nowa Ruda Jedlina Zdrój Wałbrzych

Kowary

Boguszów-Gorce Zgorzelec

Bielawa Kłodzko Wrocław

Piechowice Lubań

Jawor

Świebodzice Bolesławiec Wojcieszów Świdnica Zawidów Dzierżonów Chojnów Legnica Złotoryja

Kamienna Góra Oleśnica

Głogów Lubin

Kudowa Zdrój Duszniki Zdrój Oława

<-3.0 -3.0 do-2,1 -2.0 do -1.1 -1.0-0,0 0.1 -1.0 >1.0

Pracujący w gminach miejskich na 1000 ludności w 2001 r.

Kamienna Góra

Chojnów

Świeradów Zdrój Piława Górna Szczawno Zdrój

Nowa Ruda Kowary

Pieszyce Kudowa Zdrój

Jedlina Zdrój Zawidów Świebodzice

Boguszów-Gorce Wojcieszów Bielawa

Zgorzelec Wałbrzych

Szklarska Poręba

Jawor Lubin

Dzierżonów Złotoryja Duszniki Zdrój Piechowice

Kłodzko Polanica Zdrój Bolesławiec

Karpacz Świdnica Wrocław

Lubań Głogów Jelenia Góra

Oleśnica Oława Legnica

101-140 141-180 181 -220 221 -260

< 100 >260

Podmioty w gminach miejskich na 1000 ludności w 2001 r.

Wojcieszów

Boguszów-Gorce Zawidów

Świebodzice Chojnów

Bielawa

Nowa Ruda

Kamienna Góra Jedlina Zdrój Pieszyce

Duszniki Zdrój Jawor

Wałbrzych Kudowa Zdrój Lubin

Zgorzelec Lubań Głogów

Piechowice Bolesławiec Kowary

Oleśnica

Piława Górna

Świdnica Dzierżonów Legnica

Oława

Świeradów Zdrój

Szklarska Poręba Polanica Zdrój Jelenia Góra Złotoryja

Karpacz

Szczawno Zdrój Kłodzko

Wrocław

<70 70-85 86- 101 102-117 118-133 > 133

Dochody budżetów gmin miejskich na 1000 ludności w 2001 r.

Bielawa

Pieszyce Piechowice

Nowa Ruda Lubin

Chojnów Głogów

Wojcieszów Kłodzko

Oława Złotoryja

Oleśnica Bolesławiec

Zgorzelec Piława Górna

Dzierżonów Boguszów-Gorce Jedlina Zdrój

Kowary Lubań Zawidów

Kamienna Góra Świebodzice Jawor

Duszniki Zdrój Wrocław

Jelenia Góra Legnica

Świeradów Zdrój Wałbrzych

Kudowa Zdrój Karpacz Szczawno Zdrój Świdnica Szklarska Poręba Polanica Zdrój

< 1000,00 1000,01 - 1200,00 1200,01 - 1400,00 1400,01 - 1600,00 1600,01 - 1800,00 >1800,00

1. STAN, ZAGROŻENIA I OCHRONA ŚRODO­

WISKA PRZYRODNICZEGO

1.1. Powierzchnia i jej wykorzystanie

Wałbrzych - „miasto wśród gór” - leżące w centralnej części Sudetów Środkowych w Kotlinie Wałbrzyskiej na wysokości 450-500 m n.p.m. zajmuje powierzchnię 8,5 tys. ha, tj. 0,4% powierzchni województwa dolnośląskiego.

Ponad jedną czwartą miasta stanowią tereny mieszkaniowe, komunikacyjne i przemysłowe. Stosunkowo duży odsetek powierzchni miasta zajmują użytki leśne (30,0%), podobnie jak w województwie.

Użytki rolne zajmują powierzchnię ok. 35% (w województwie udział ten wynosi ok. 58%) i są to przede wszystkim grunty orne (ok. 63%) oraz pastwiska (ponad 20%).

Powierzchnia obszarów prawnie chronionych stanowi 17%

powierzchni miasta, w tym powierzchnia parków krajobrazowych stanowi 76,6%.

Wałbrzych odgrywa szczególną rolę w swoim regionie, pełni rolę subregionalnego centrum gospodarczego, kulturalnego i edukacyjnego.

1.2. Stan środowiska

Zakłady przemysłowe zlokalizowane na terenie Wałbrzycha w 2001 roku wyemitowały do atmosfery 1096 ton zanieczyszczeń pyłowych (o 17,3% więcej niż rok wcześniej) oraz 105,4 tys. ton zanieczyszczeń gazowych (o 0,2% mniej niż w 2000 r.).

Zanieczyszczenia gazowe to w 95% dwutlenek węgla powstały przy spalaniu paliw. Zanieczyszczenia pyłowe stanowiły 5,4%

zanieczyszczeń w województwie, natomiast gazowe 0,7%.

W urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń zostało zatrzymane 90,8%

zanieczyszczeń pyłowych (w województwie 98,8%) oraz 19,6%

zanieczyszczeń gazowych (w województwie 87,5%).

Ścieków przemysłowych / komunalnych odprowadzanych

bezpośrednio do wód powierzchniowych i do ziemi w 2001 r. było

6,7 hm3 i w 95,4% były to ścieki oczyszczane - w zdecydowanej

większości (w 99,4%) biologicznie.

18

Gleby na terenie Wałbrzycha to w 63% gleby kwaśne i bardzo kwaśne a więc wymagające wapnowania (w województwie udział ten wynosi 57%). W większym stopniu niż w województwie gleby są zanieczyszczone takimi metalami ciężkimi jak kadm, miedź, nikiel oraz ołów.

W 2001 roku znacznie (o 11,1%) więcej niż rok wcześniej wytworzono odpadów - 31,0 tys. ton, co jednak stanowiło znikomy procent (0,1%) odpadów wytworzonych w województwie. Unie­

szkodliwianie odpadów to ich wykorzystanie i składowanie przez zakłady przemysłowe na własnych składowiskach. Wielkość odpadów nagromadzonych na wysypiskach, hałdach i w stawach osadowych zakładów pracy zmniejszyła się z 82,8 min ton do poziomu 72,1 min ton, a stanowiło to według stanu na koniec 2001 r. 11,8% odpadów nagromadzonych w województwie.

Ponadto w 2001 r. wywieziono 177,2 dam3 odpadów stałych, tj.

o 44,8% mniej niż rok wcześniej. W Wałbrzychu znajduje się jedno wysypisko komunalne zorganizowane o powierzchni 3,6 ha.

Powierzchnia oczyszczanych ulic i placów w 2001 r. wynosiła 1564 tys. m . Na ochronę środowiska wydano w 2001 roku 7069,1 tys. zł, (w województwie 707534,7 tys. zł). Struktura wydatkowania środków na ochronę środowiska przedstawiała się następująco:

ochrona powietrza - 91,4% (w woj. 55,7%),

gospodarka ściekowa i ochrona wód - 8,6% (w woj. 31,7%),

W ramach ochrony powietrza wydano 1,2 min zł na zapobieganie zanieczyszczeniom i 5,2 min zł na redukcję zanieczyszczeń, natomiast w ramach gospodarki ściekowej i ochrony wód środki przeznaczono na

sieć kanalizacyjną i oczyszczalnie ścieków.

Na gospodarkę wodną wydano natomiast 673,9 tys. zł (w województwie 147804,2 tys. zł) i w całości były to środki przeznaczone na ujęcia i doprowadzanie wody.

Z ważniejszych efektów rzeczowych w 2001 r. w Wałbrzychu przekazano 1 podczyszczalnię ścieków przemysłowych o prze­

pustowości 14 m3/d.

19

TABL. 1(3).

POWIERZCHNIA GEODEZYJNA WEDŁUG KIERUNKÓW

WYKORZYSTANIA

Stan w dniu 1 I

Wyszczególnienie Powierzchnia w ha...

w tym w % ogółem:

Użytki rolne...

Użytki leśne...

Tereny: mieszkaniowe.

komunikacyjne przemysłowe..., Użytki kopalne...

Wody ...

Nieużytki...

2001

8479 8479

34,4 35,6

29,6 30,0

9,6 9,6

9,0 8,9

# 6,8

0,0 0,0

0,6 0,7

1,3 1,4

Źródło: dane Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii.

TABL. 2(4).

UŻYTKOWANIE GRUNTÓW WEDŁUG GRANIC

ADMINISTRACYJNYCH

Stan w czerwcu Wyszczególnienie

Ogóle m...

Użytki rolne...

grunty orne...

sady...

łąki...

pastwiska...

Lasy i grunty leśne...

Pozostałe grunty i nieużytki

>•••

2000 2001

w hektarach

8479 8479 100,0

2958 3002 35,4

1855 1969 23,2

78 20 0,2

420 410 4,8

605 603 7,1

2506 2448 28,9

3015 3029 35,7

w odsetkach

TABL. 3(5).

EMISJA I REDUKCJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA

Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH

Wyszczególnienie Lmisja zanieczyszczeń w t/rok:

pyłowych...

na 1 km2...

gazowych...

na 1 km2...

w tym:

dwutlenek siarki...

tlenki azotu...

dwutlenek węgla... . Redukcja zanieczyszczeń11 wytworzo­

nych w %: pyłowych...

gazowych...

2001

w liczbach bezwzględnych 934

11,0

105575 1242,1

2198 1316 100261

90,7 4,0

1096 12,9 105359 1239,5

1602 1426 100458 90,8 19,6

2000=100

117,3 117.3

99,8 99.8 72.9 108.4

100,2

x x

a Bez dwutlenku węgla.

20

TABL. 4(6).

ODPADY* WYTWORZONE I NAGROMADZONE

Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie 2000 2001

w liczbach bezwzględnych 2000=100

Odpady wytworzone (w ciągu roku) w tys. t 27,9 31,0 111,1

wykorzystane... 21,7 23,7 109,2 unieszkodliwione... 6,2 5,9 95,2

gromadzone przejściowo... 1,4

Odpady nagromadzone w tys. t ... 82753,6 72114,2 87,1

Powierzchnia składowania odpadów

niezrekultywowana w ha... 120,7 83,0 68,8

a Z wyłączeniem odpadów komunalnych. b Na wysypiskach, hałdach i w stawach osadowych własnych.

TABL. 5(7).

POWIERZCHNIA OBSZARÓW PRAWNIE CHRONIONYCH

I POMNIKI PRZYRODY"

Wyszczególnienie 2000 2001

Powierzchnia w ha... 1434,1 1434,1 w % powierzchni ogółem...

w tym:

16,9 16,9

rezerwaty przyrody ... 229,1 229,1 parki krajobrazowe c... 1098,3 1098,3 obszary chronionego krajobrazu0... 106,7 106,7 Pomniki przyrody... 65 65

‘ Łącznie z obiektami utworzonymi na mocy uchwały rady gmin. b Bez otuliny. c Bez rezerwatów i pozostałych form ochrony przyrody.

TABL. 6(8).

NAKŁADY NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA I GOSPODARKĘ

WODNĄ WEDŁUG ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

(ceny bieżące) Na ochronę środowiska Na gospodarkę wodną

Wyszczególnienie 2000 | 2001 2000 | 2001

w tysiącach złotych

Ogóle

m... 18259,9 7069,1 422,0 673,9

Środki własne... 12764,4 6335,1 673,9 Fundusze ekologiczne... 4082,5 140,0

Kredyty i pożyczki krajowe

(w tym bankowe)... 646,0 356,3 422,0 Inne środki (w tym nakłady

niesfinasowane)... 767,0 237,7

Struktura ludności według wieku w 2001 r.

Stan w dniu 31 XII

produkcyjny

poprodukcyjny

przedprodukcyjny

Grupy wieku:

11^,8^%

17,6%

0-2 lata

32,1%

21,4%

17,1%

7-12

13-15

16-17 lat

Ruch naturalny na 1000 ludności w 2001 r.

Edukacja8 w roku szkolnym 2001/2002

Stan na początku roku szkolnego

SZKOŁY WYŻSZE Studenci - 4263 Absolwenci - 799

SZKOLNICTWO POLICEALNE Uczniowie - 1413

Absolwenci - 444

LICEA

OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

SZKOŁY ŚREDNIE

TECHNICZNE I ZAWODOWE ZASADNICZE SZKOŁY

ZAWODOWE Uczniowie - 3232

Absolwenci - 839

Uczniowie -1310 Absolwenci - 507

Uczniowie - 3924 Absolwenci - 957

SZKOLNICTWO DLA DOROSŁYCH

SZKOLNICTWO GIMNAZJALNE Uczniowie -1940

Absolwenci - 213 Uczniowie - 5512

SZKOLNICTWO PODSTAWOWE - klasy I - VI Uczniowie - 8549

Absolwenci -1382

WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE

Dzieci w wieku 6 lat - 1216

Absolwenci z roku szkolnego 2000/2001, w szkołach wyższych z 2001 r.

Zdarzenia drogowe

2. WARUNKI ŻYCIA LUDNOŚCI

2.1. Ludność

W końcu grudnia 2001 r. ludność Wałbrzycha liczyła 133,7 tys.

osób, w tym 70,4 tys. kobiet, tj 52,6% ogółu. Wskaźnik feminizacji wyniósł 111 (współczynnik ten dla województwa był niższy i wyniósł

107).

Na 1 km2 powierzchni przypadało 1577 osób (w województwie - 149).

Obciążenie ekonomiczne ludności mierzone liczbą ludności w wieku nieprodukcyjnym przypadającej na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosiło 57,8 i było zbliżone do poziomu wojewódzkiego (57,5).

Szczególne znaczenie, przede wszystkim dla planowania rozwoju oświaty i wychowania, ma struktura ludności w wieku przedprodukcyjnym. Według stanu na koniec 2001 r. w Wałbrzychu 18 roku życia nie ukończyło 25,9 tys. mieszkańców i było to mniej niż rok wcześniej o 1,5 tys. osób (o 5,6%). Udział tej grupy ludności zmniejszył się z 20,4% w 2000 r. do 19,3% w 2001 r. Wzrosła natomiast ludność w wieku produkcyjnym o 0,4% i poprodukcyjnym 0 1,1%. Udział ludności w wieku produkcyjnym wzrósł z 62,7%

w 2000 r. do 63,4% w 2001 r., a ludności w wieku poprodukcyjnym z 17,0% do 17,3%.

W 2001 r. urodziło się 1037 dzieci (w 2000 r. również 1037), zmarły 1422 osoby, w tym 7 niemowląt (w 2000 r odpowiednio: 1511 1 8). Przyrost naturalny wyniósł minus 385, w 2000 r. - minus 474.

W 2001 r. mieszkańcy Wałbrzycha zawarli 605 związków małżeńskich, natomiast rozwiodło się 310 (w 2000 r. odpowiednio: 720 i 324).

W 2001 r. w Wałbrzychu na 1000 ludności przypadało:

4,5 zawartych małżeństw,

* 2,3 rozwodów,

^ 7,7 urodzeń żywych,

^ 10,5 zgonów.

Z prognoz ludności wynika, że w Wałbrzychu w 2010 r. będzie

niieszkało 129,1 tys. ludności (w tym 68,0 tys. kobiet), a w 2030 r. już

tylko 114,1 tys. (w tym 59,9 tys. kobiet).

22

2.2. Infrastruktura społeczna

Liczebność dzieci i młodzieży w poszczególnych grupach wiekowych wpływa na wielkość zapotrzebowania na usługi w sferze opiekuńczej i oświatowo - wychowawczej.

W Wałbrzychu w 2001 r. z usług 2 żłobków korzystało 142 dzieci, natomiast w 2000 r, działały 4 żłobki, z których korzystało 227 dzieci.

Opieką przedszkolną w roku szkolnym 2001/2002 w 19 przedszkolach objęto 1,8 tys. dzieci, tj. o 0,6% mniej niż rok wcześniej.

Ponadto przy szkołach podstawowych działało 11 oddziałów przedszkolnych (tzw. zerówki), z których skorzystało 496 dzieci (w 2000 r. - 588 dzieci).

Do placówek wychowania przedszkolnego uczęszczało 1,2 tys. dzieci w wieku 6 lat, tj. 3,8% dzieci w województwie.

Rok szkolny 1999/2000 zapoczątkował realizację zmian w systemie oświaty. W roku szkolnym 2001/2002 działały 24 szkoły podstawowe dla dzieci, w których uczyło się 8,5 tys. dzieci (o 6,1%

mniej niż rok wcześniej). W 20 gimnazjach uczyło się 5,5 tys. dzieci.

W ramach szkolnictwa ogólnokształcącego dla młodzieży działało 9 liceów, w których uczyło się 3,2 tys. uczniów (tj. o 22,3% mniej niż rok wcześniej - nie było naboru do klas pierwszych).

W 30 szkołach zawodowych dla młodzieży (obejmujących zasadnicze szkoły zawodowe, średnie techniczne i zawodowe) naukę rozpoczęło 5,2 tys. uczniów , tj. o 24,8% mniej niż rok wcześniej, z tym że w szkołach zasadniczych mniej o 30,1%, a w średnich technicznych

i zawodowych o 22,8%.

W 14 szkołach policealnych (i pomaturalnych) naukę pobierało 1,4 tys. uczniów (o 15,7% mniej niż w poprzednim roku szkolnym).

Ponadto w średnich szkołach dla dorosłych (liceach ogólnokształcących oraz szkołach technicznych i zawodowych) uczyło się 1,9 tys. osób.

Na każdego pełnozatrudnionego nauczyciela w Wałbrzychu

przypadało w szkołach podstawowych 16 uczniów, w gimnazjach - 19,

w liceach ogólnokształcących 17 uczniów (w województwie

odpowiednio : 15, 17, 19).

23

W dwóch szkołach wyższych - Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej oraz Wałbrzyskiej Wyższej Szkole Zarządzania i Przedsiębiorczości studiowało 4,3 tys. studentów oraz 2,4 tys.

w dwóch filiach (Politechniki Wrocławskiej i Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie).

W 2001 r. w Wałbrzychu działało 16 placówek bibliotecznych. Na 1000 mieszkańców przypadało 3077 woluminy biblioteczne, podczas gdy w województwie - 3698. Przeciętnie na 1000 ludności odnotowano 4656 wypożyczenia, a w województwie - 4680.

W 3 kinach, które w końcu 2001 r. dysponowały 905 miejscami, zaprezentowane filmy na 2,3 tys. seansach obejrzało 87,7 tys. widzów.

W porównaniu do 2000 r. liczba seansów zwiększyła się o 27,3%, a liczba widzów o 90,2%. Wskaźnik liczby widzów na 1 seans ukształtował się poniżej średniej wojewódzkiej i wyniósł 38 (w województwie - 42)

W Muzeum Przemysłu i Techniki zbiory muzealne obejrzało 30,7 tys. osób (przed rokiem - 34,1 tys.).

Uzupełnieniem usług sfery społecznej są placówki ochrony zdrowia.

W końcu 2001 r. na terenie Wałbrzycha funkcjonowały 4 szpitale ogólne (5,4% ogólnej liczby w województwie ) oraz 20 przychodni zdrowia (13,4%). Szpitale te dysponowały 863 łóżkami (podobnie jak w 2000 r.).

W Wałbrzychu zatrudnionych było 355 lekarzy, 53 lekarzy stomatologów, 982 pielęgniarki (w tym 16 z wyższym wykształceniem) i 57 położnych.

W 2001 r. działały 43 apteki (wszystkie prywatne), tj. 5,5%

działających w województwie. Na 1 aptekę przypadało 3110 mieszkańców.

Dział pomocy doraźnej dysponował 13 karetkami sanitarnymi

(w tym 2 zespołami reanimacyjnymi), które w ciągu roku wyjeżdżały

do 15,3 tys. zachorowań i 2,6 tys. wypadków.

24

W Wałbrzychu w 2001 r. 252 rodziny skorzystały z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych, w kwocie 1047,4 tys. zł. Pomoc

w formie zasiłków okresowych przyznano 1642 rodzinom (tj. 1,7 tys.

osobom w tych rodzinach), a kwota udzielonych świadczeń wyniosła 327,2 tys. zł. Rentę socjalną pobierało 630 rodzin na kwotę 2689,3 tys. zł.

W domu pomocy społecznej w 2001 r. (52 miejsca) przebywało 45 mieszkańców.

Turystyka nie odgrywa znaczącej roli w gospodarce Wałbrzycha.

Według stanu na koniec lipca 2001 r. czynnych było 6 obiektów turystycznych, w tym 3 hotele, które według stanu na koniec lipca 2001 r.

dysponowały 604 miejscami noclegowymi (4,9% miejsc w woje­

wództwie). Z obiektów turystycznych w 2001 r. skorzystało 23,0 tys.

turystów, w tym 6,3 tys. to turyści zagraniczni (w 2000 r. - 5,8 tys.).

Do atrakcji miasta o znaczeniu europejskim należy zaliczyć zamek w Książu. Warto odwiedzić rynek z mieszczańskimi kamieniczkami z XVIII i XIX w. Najstarszym zabytkiem miasta jest kościół Matki

Boskiej Bolesnej (wzmiankę o nim odnotowano już w 1305 r.)

2.3. Bezpieczeństwo publiczne

W roku 2001 r. według danych Komendy Wojewódzkiej Policji w Wałbrzychu wszczęto 6,5 tys. postępowań (dochodzeń i śledztw), tj o 1,6% więcej niż w 2000 r. Stwierdzono 7,7 tys. przestępstw, tj o 14,7% mniej niż rok wcześniej. Stanowiły one 6,4% przestępstw stwierdzonych w województwie.

W 2001 r. w Wałbrzychu zanotowano 1468 zdarzeń drogowych (tj. 4,2% zdarzeń w województwie), z tego 100 wypadków i 1368 kolizji.

W porównaniu do 2000 r. wypadków było mniej o 19,4% natomiast kolizji więcej o 4,3%. W wypadkach drogowych zginęły 4 osoby (w 2000 r. - 11), a rannych zostało 116 osób (w 2000 r. - 145).

Według danych Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej w Wał­

brzychu zarejestrowano 572 pożary i 613 miejscowych zagrożeń, tj. odpo­

wiednio 5,1% i 3,3% odnotowanych w województwie. W porównaniu do

2000 r. pożarów było mniej o 12,0%, natomiast miejscowych zagrożeń

więcej o 65,7%. Znacznie częściej niż w 2000 r. jednostki straży pożarnej

wzywane były fałszywymi alarmami - w 2001 r. były 33 takie interwencje,

podczas gdy rok wcześniej - 19.

25

2.4. Infrastruktura techniczna

Na infrastrukturę techniczną składa się wiele elementów, a między innymi: drogi, transport, gazownictwo, ciepłownictwo, energetyka, wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie. Urządzenia infrastruktury technicznej zaspokajają potrzeby ludności i podmiotów gospodarczych.

Według stanu w końcu 2001 r. w mieście znajdowało się 137 km dróg gminnych i 27 km dróg powiatowych. Na 100 km2 powierzchni przypadało 161,6 km dróg gminnych i 31,8 km dróg powiatowych.

Zużycie energii elektrycznej przez mieszkańców miasta wyniosło 86,9 GW»h, co stanowiło 6,4% zużycia w miastach województwa.

Przeciętny mieszkaniec zużył w gospodarstwie domowym 647,7 kW*h, tj. o 0,5% mniej niż rok wcześniej.

Długość sieci gazowej rozdzielczej wyniosła 301,0 km. Z dostaw gazu sieciowego skorzystało 36,1 tys. odbiorców, a zużycie wyniosło

17.1 hm3. W Wałbrzychu z sieci gazowej korzystało 75,4% ludności ogółem. W województwie w 2001 r. z sieci gazowej korzystało 1695,0 tys. ludności, tj. 83,1% ogółu ludności miast.

Infrastrukturę grzewczą stanowiło 77 kotłowni (w 2000 r. - 81) oraz 38 km sieci cieplnych, połączenia do budynków - 20,0 km.

Kubatura budynków ogrzewanych centralnie w 2001 r. liczyła 3883 dam3 System zaopatrzenia w wodę stanowi jedną z najważniejszych elementów lokalnej infrastruktury technicznej.

Według stanu na koniec 2001 r. sieć wodociągowa rozdzielcza w mieście wynosiła 213,0 km, tj. 1,8% długości sieci tego rodzaju w województwie. Z sieci wodociągowej korzystało 99,7% ludności ogółem (w województwie 96,4%).

Gospodarstwa domowe w 2001 r. zużyły o 0,8% mniej wody niż w 2000 r. Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wyniosło 38,7 m3 (w 2000 r. - 38,8 m3), w województwie na 1 mieszkańca miast - 41,6 m3.

Z dostarczaniem wody wiąże się odprowadzanie i oczyszczanie ścieków. W 2001 r. długość rozdzielczej sieci kanalizacyjnej wynosiła

152.1 km (podobnie jak w 2000 r.), tj. 2,9% rozdzielczej sieci kanalizacyjnej w województwie.

ścieków wymagających oczyszczania w 2001 r w mieście było mniej

niż w 2000 r. o 3,5%.

26

W Wałbrzychu funkcjonują 2 komunalne oczyszczalnie ścieków (biologiczne) i 1 przemysłowa (chemiczna). Ludność Wałbrzycha przez oczyszczalnie ścieków obsługiwana była w 99,7%.

2.5. Mieszkalnictwo

Stan, rozmiary zabudowy mieszkaniowej, jej wyposażenie w instalacje techniczno - sanitarne oraz rozwój budownictwa mieszkaniowego wyznaczają bezpośrednio poziom warunków zamieszkiwania ludności.

Zasoby mieszkaniowe w Wałbrzychu w końcu 2001 r. liczyły 49,0 tys.

(tj. 5,2% mieszkań w województwie), o łącznej powierzchni 2492,4 tys.

m . Biorąc pod uwagę formy własności to 42,5% mieszkań stanowiło A

własność komunalną, 30,6% spółdzielczą, 22,6% prywatną oraz 4,3%

zakładową.

Na 1 osobę przypadało 18,9 m2 powierzchni użytkowej mieszkania (w województwie - 19,8 m2), na każde z mieszkań - 2,69 osoby (w województwie - 3,09), a przeciętna powierzchnia użytkowa

O *■>

mieszkania wyniosła 50,9 m (w województwie - 61,0 m ). Przeciętnie w 1 mieszkaniu było 2,98 izb, a na 1 izbę przypadało 0,90 osób.

W 2001 r. oddano do użytku 124 mieszkania (przed rokiem - 69), co stanowiło 1,3% ogólnej ich liczby w województwie. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania oddanego do użytku wyniosła 58,2 m2 (w województwie 69,8 m2).

Jak wykazały dane statystyczne na koniec 2001 r. zalegało z opłatami:

- w zasobach spółdzielczych 9,0 tys. lokatorów, tj. 60,3% ogółu lokatorów (w 2000 r. - 48,4%)

- w zasobach komunalnych 7,6 tys. lokatorów, tj. 36,7% ogółu lokatorów (w 2000 r. - 56,1%)

- w zasobach zakładów pracy - 1,3 tys. lokatorów, tj. 60,0%

ogółu lokatorów (w 2000 r. - 53,9%).

27 TAEL.

1(9). LUDNOŚĆ

Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie 2000 2001

ogółem mężczyźni kobiety

> g ó ł e

m... 134720 133713 63359 70354

/ wieku:

przedprodukcyj nym... 27418 25871 13141 12730

0-2... 3128 3058 1520 1538

3-6... 4779 4544 2306 2238

7-14... 12568 11925 6171 5754

15-17... 6943 6344 3144 3200

produkcyjnym... 84456 84756 43067 41689

poprodukcyjnym... 22846 23086 7151 15935

TABL. 2(10).

RUCH NATURALNY LUDNOŚCI

Wyszczególnienie Małżeń­

stwa

Rozwo­

dy

Urodze­

nia żywe

Zgony

Przyrost naturalny ogółem

w tym niemow­

ląt

0

g ó ł e

m... L 1

^{720 324 1037 1511 8 -474}

2001 605 310 1037 1422 7 -385

Na 1000 ludności... ... 2000 5,3 2,4 7,6 1U 7,7a -3,5

2001 4,5 2,3 7,7 10,5 6,8a -2,9

Na 1000 urodzeń żywych.

Tael. 3(11).

PROGNOZA LUDNOŚCI DO 2030 R.

Stan w dniu 31 XII

28

TABL 4(12). WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE Stan w dniu 20 IX

Wyszczególnienie 2000 2001

w liczbach bezwzględnych 2000=100

Placówki... 33 30 90,9 przedszkola...

oddziały przedszkolne przy szkołach

19 19 100,0

podstawowych... 14 11 78,6

Miejsca w przedszkolach... 1966 2007 102,1

Nauczyciele pełnozatrudnieni... 126 113 89,7

Dzieci... 2397 2295 95,7 w tym w wieku 6 lat... 1272 1216 95,6

w przedszkolach... 1809 1799 99,4

na 1 przedszkole... 95 95 100,0

na 1 nauczyciela...

w oddziałach przedszkolnych przy

18 16 88,9

szkołach podstawowych... 588 496 84,4

TABL 5(13). SZKOLNICTWO

Stan na początku roku szkolnego

Wyszczególnienie ; 2000/2001 2001/2002 I 2000/2001=

=100 Szkoły:

podstawowe... 29 24 82,8 gimnazjalne... 20 20 100,0 średnie... 38 39 102,6

licea ogólnokształcące... 9 9 100,0

średnie techniczne i zawodowe... 29 30 103,4

w tym zasadnicze zawodowe... 9 9 100,0

policealne (pomaturalne)... 22 14 63,6

wyższe... 2 2 100,0

dla dorosłych średnie... 13 13 100,0

100,0 licea ogólnokształcące...

■w ■

4 4

średnie techniczne i zawodowe... 9 9 100,0

w tym zasadnicze zawodowe... 3 3 300,0

Nauczyciele pełnozatrudnieni w szkołach:

podstawowych ... 599 541 90,3

gimnazjalnych... 205 285 139,0 średnich... 638 578 90,6

liceach ogólnokształcących ... 227 186 81,9

szkołach średnich technicznych

t •.

i zawodowych, policealnych... 411 392 95,4

wyższychL... | 94 1 138 1 146,8

29 TABL.

5(13). SZKOLNICTWO (dok.)

Stan na początku roku szkolnego

Wyszczególnienie 2000/2001 2001/2002 2000/2001=

=100 Uczniowie i studenci szkół:

podstawowych... 9108 8549 93,9 gimnazjalnych... 3707 5512 148,7 średnich... 11118 8466 76,1

ogólnokształcących... 4159 3232 77,7

technicznych i zawodowych... 6959 5234 75,2

w tym zasadniczych zawodowych 1874 1310 69,9

policealnych i pomaturalnych... 1677 1413 84,3

wyższych... 3886 4263 109,7 dla dorosłych średnich... 1846 1940 105,1

ogólnokształcących... 960 1114 116,0

technicznych

i

zawodowych... 886 826 93,2

w tym zasadniczych

212 91,8

zawodowych... 231 Absolwenci szkół:

podstawowych... 3755 d 1382 36,8 średnich... 2305 2303 99,9

ogólnokształcących... 735 839 114,1

technicznych i zawodowych... 1570 1464 93,2

w tym zasadniczych zawodowych 531 507 95,5

policealnych i pomaturalnych... 804 444 55,2

wyższych... 625 799 127,8

dla dorosłych średnich... 372 213 57,3

ogólnokształcących... 73 57 78,1

technicznych i zawodowych... 299 156 52,2

w tym zasadniczych

19 105,6

zawodowych... 18

Bez wychowania przedszkolnego dzieci w wieku 6 kat objętych edukacją. Łącznie ze szkolnictwem dla dorosłych.c nauczyciele akademiccy. d W tym 1705 absolwentów kl. VI.

TABL. 6(14).

PRACOWNICY MEDYCZNI ZATRUDNIENI W PALCÓWKACH

SŁUŻBY ZDROWIA

Stan w dniu 31 XII Wyszczególnienie

2000 1 2001

w liczbach bezwzględnych

2000 | 2001 na 10 tys. ludności

Lekarze... 374 355 27,8 26,5

Lekarze stomatolodzy... 61 53 4,5 4,0

Farmaceuci... 12 10 0,9 0,7

Pielęgniarki... 1018 982 75,6 73,4

w tym z wykształceniem

wyższym... 14 16 1,0 1,2

Położne... 56 57 4,2 4,3

Źródło: dane Regionalnego Ośrodka Monitorowania Ochrony Zdrowia we Wrocławiu.

30

TABL. 7(15).

AMBULATORYJNA I STACJONARNA OPIEKA ZDROWOTNA

ORAZ APTEKI I ŻŁOBKI

Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie 2000 2001

w liczbach bezwzględnych 2000=100

Przychodnie... :... 29 20 69,0 Praktyki lekarskie... 7 10 142,9 Szpitale ogólne... 4 4 100,0 łóżka... 863 863 100,0 leczeni (w ciągu roku)... 34632 39153 113,1 Apteki... 37 43 116,2

w tym prywatne... 37 43 116,2

ludność na 1 aptekę... 3641 3110 85,1 Żłobki... 4 2 50,0 Miejsca w żłobkach... 189 94 49,7

Dzieci przebywające (w ciągu roku).... 227 142 62,6

TABL. 8(16). POMOC DORAŹNA

Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie 2000 | 2001

w liczbach bezwzględnych 2000=100

Działy i oddziały pomocy doraźnej... 1 1 100,0

Karetki sanitarne... 13 13 100,0

w tym zespoły reanimacyjne... 2 2 100,0

Wyjazdy* do:

zachorowań ... 14229 15309 107,6 na 1000 ludności... 105,6 114,5 108,4 wypadków... 2441 2572 105,4 na 1000 ludności... 18,1 19,2 106,1 Korzystający z pomocy medycznej

w ambulatoriach3... 22603 11195 49,5 na 1000 ludności... 167,8 83,7 49,9

W ciągu roku.

TABL. 9( 17). STACJONARNE PLACÓWKI POMOCY SPOŁECZNEJ

Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie 2000 I 2001

w liczbach bezwzględnych

Domy lub zakłady... 1 1 Miejsca... 52 45 Mieszkańcy... 51 45