WYNIKI MIERZENIA WŁAŚCIWEJ PRZEWODNOŚCI MLEKA
Rudolf Janal
Wyższa Szkoła Rolnicza, Praga, CSRS
W okresie od 1975 do 1984 roku mierzono właściwę przewodność mleka 1 na dzie-
siętkach farm w CSRS, w 50 OOO próbek mleka w najrozmaitszych warunkach. Pomiarów dokonywano bezpośrednio na farmie na próbkach mleka, zarówno zmieszanego, jak i mleka pochodzęcego z poszczególnych ćwiartek wymion, w różnych temperaturach.
Otrzymane wartości oporu w temperaturze 32 - 34°c można natychmiast porównywać, a otrzymane informacje bezpośrednio wykorzystywać w trakcie dojenia, ponieważ me- toda umożliwia wytypowanie krów l nadmiernie wysokimi lub niskimi wartościami 1·
Według opracowanego w ośrodku obliczeniowym programu wyliczono dodatkowo wartości
właściwej przewodność ;r w temperaturze 20°c w zależności od wprowadzonych do pro- granu informacji (numery krów oraz wszystkie dane z ich kart zdrowia i insemina- cji).
Całościowe rozłożenie właściwej przewodności n Cf) dla wszystkich otrzymanych wartości, odniesione do temperatury 20°c, jest schematycznie przedstawione w pro- centach na rys. 1. Strzałka wyznacza wartość 0,6 S-m-1, która jest odpowiednikiem
wartości około 1 mln drobnoustrojów w 1 ml mleka (cpbe) i zawartości około 0,2% Cl.
Jeżeli normy CSRS dopuszczaję w skupowanym, zdrowym mleku zawartości od 0,120 do 0,130% Cl i od 50 OOO do 300 OOO cpbe, to obu tym wartościom odpowiadaję w teorii wartości 1 w przedziale od 0,42 do 0,45 S-m-1. Przy określonej liczbie zapaleń wy- mion (w CSRS 33% krów) wartość ta odpowiada wartości 30% na wykresie dla 1 =
= 0,6 S-m-l (zob. strzałka). Jeśli chore krowy przedstawimy na oddzielnym wykre- sie, to uzyskamy maximum dla wartości około 0,777 S-m-l w przedziale od 0,57 do 1,5 S-m-1, podczas gdy przedział „zdrowych" krów się zmniejszy od 0,23 do 0,66 S-m-l z maximum dla wartości około 0,43-0,45 S-m-1. Istnieje różnica w wartościach 1
dla mleka zmieszanego, która jest mniejsza i mniej zmienna niż w mleku z poszcze- gólnych ćwiartek wymion.
74
n 100 %
SO
20
"
li I\
I I I I I I I I I I
'
\I I
R. JANAL
I I
I \
I \
I ~
I \
/ \
I '
I "-,..._
...__,.__..._----JL----1---L_-'_:::..:., _ _ _ ')'
0.3 0.6 0.9 1.2 1.5 S·m 1
Rys. 1. Rozłożenie właściwej przewodności n (1) odniesione do temperatury 20°c
Średnie wartości 1 w poszczególnych farmach w CSRS wahają się w przedziale od 0,44 S·m-l do 0,68 S-m-l i również cały przedział rozłożenia n ( f ) zawiera się w granicach od 0,23 do 1,5 S-m-1. Z krzywej tej można odczytać liczbę krów o wartoś
ciach f,np. wartość 0,6 S-m-1, której odpowiada od 3 do 75% krów (w zależności od stanu zdrowia stada i warunków farmy).
ANALIZA POMIERZONYCH WARTOŚCI N ( 1 ) NA KAŻDEJ FARMIE
Otwartym zagadnieniem pozostaje wybór właściwej granicy (1 = 0,6 S-m-1) w ce- lu zróżnicowania stada na sztuki normalne i odbiegające od normy. Wyznaczenie krów o wyższej wartości 1, zamiast złożonego jej mierzenia i oceniania, wskazuje te kro- wy, które pótniej muszą być poddane ocenie zootechnika i lekarza weterynarii. Tę granicę może zootechnik ustawić w zależności od warunków na farmie, składu mine- ralnego gleby, karmienia itp. W opracowaniu badawczym pracowników fizyki (1983) wyniki te są dokładnie przeanalizowane.
W jednym przedsiębiorstwie na 6 farmach przy ustalonym sposobie organizacji stanowisk, jednakowym sposobie karmienia, jednakowej technologii itp. liczba krów o wartości 1 = 0,6 S-m-l wahała się od 12 do 65,5%. W jednym przedsiębiorstwie na dwóch farmach próbek o podwyższonej wartości było 3 i 6%, a na innych dwóch farmach tego samego przedsiębiorstwa było tych próbek 55 i 73%, co jest związane
z warunkami na farmach.
W innym przypadku wpływ techniki i technologii przejawił się różnicą o 50%
większą u krów odbiegających od normy. Wreszcie i same średnie roczne w rozłoże-
niu n(1) silnie wahaję się (aż do 15%) w zależności od nadmiaru lub niedostatku karmy, wilgotności itp. W ten sposób na farmach "ujawniono" konieczność zmiany w karmieniu, wprowadzenia izolacji, przeprowadzenia leczenia chorych krów, zmiany
tródła dostarczanej wody, zmiany karmy, terminu uboju krów, zmiany w technologii i warunków produkcji na farmie, zmiany w kontroli i poprawy techniki dojenia, zmia- ny w jakości stada, uwzględniania mleka od krów, które ocieliły się pierwszy raz, jak i tych, które cielę się już wielokrotnie, a także od poszczególnych ras itp.
Jeżeli zbierzemy wyniki mierzonych wartości n <1 ), to z pomiarów wynika, że:
1) mały przedział n(/) świadczy o opiece nad krowę, o izolacji na farmie, o przestrzeganiu w CSRS norm przy pracy nad stadem, o wypracowaniu sposobu karmie- nia itp.
2) przeniesienie górnej granicy wielkości 1 i liczby krów wskazuje na powsta-
jące negatywne działania na farmie (awaria) lub choroby krów,
3) liczba krów o wartości 1 = 0,6 S·m-l świadczy o nieprzestrzeganiu obowiąz
ków przez pracowników co do stanu zdrowotnego,
4) zmiana całego rozłożenia n (1) i przesunięcie tej średniej wartości 1 dla danej farmy w przeciągu roku, np. z 0,48 na 0,66 S·m-l oraz wzrost ilości prze- kroczenia ponad 0,6 S-m-l u krów z 12% na 75% świadczy o istnieniu istotnego, ne- gatywnego czynnika, np. w karmieniu, w niedostatecznym przygotowaniu do okresu zimy, w klimacie na farmie (np. przegrzania stanowisk), itp.,
5) wzrost różnic 1 w mleku z poszczególnych ćwiartek wymion jednoznacznie
określa powstające zapalenie wymienia,
6) skuteczność przeprowadzonych zmian na farmie można uchwycić przez zmianę skuteczności negatywnego czynnika, np. przez zmniejszenie liczby krów o wartości
1 = 0,6 S·m-l lub przesunięciem całego rozłożenia n( 'J') i średniej wartości 'J' na farmie.
OCENA
Zamiast kłopotliwego mierzenia można na zebranych próbkach przeprowadzić se- lekcje odbiegających od normy krów rozdzielając stado na 2 grupy: o dostatecznej (do przyjęcia) wartości 1 i wysokiej wartości 1. Wytypowanie krów odbiegających
od normy pozwoli pracownikom farmy zwrócić uwagę na mnieJszę liczbę krów, co jest istotne dla częstych kontroli w terenie (np. powiatowych).
Obie metody, zarówno mierzenie, jak i indykacja zarówno mleka zmieszanego, jak i z poszczególnych ćwiartek wymion, wymagaję nie tylko badania przez zootech- nika i lekarza wytypowanych krów, ale przeprowadzenia odpowiednich zmian albo w kierunku wyeliminowania negatywnych czynników albo wyeliminowania chorych krów;
w przeciwnym razie mierzenie i indykacja sę zbędne.
76 R. JANAL
Wszystkie omówione metody daję się zautomatyzować i zastosować bezpośrednio w dojarni, co wymaga pewnych zmian dotyczących urządzenia do dojenia oraz zmian technicznych na farmie, np. wykorzystanie komputerów, mikroprocesorów itp., co jest zależne od możliwości farmy. W tym kierunku opracowuje się program na kompu- ter z pulpitem do bezpośredniego kierowania. Indykator automatyczny do mleka zmie•
szanego jest już w CSRR na rynku, a dla mleka z poszczególnych ćwiartek wymion jest w trakcie przygotowywania do produkcji.
Na niektórych farmach w CSRS w dojarniach sę zainstalowane automaty do wskazy wania krów o podwyższonej wartości 1 dla mleka zmieszanego. Na przykład z 298krów wskazano 47 sztuk, a z tego weterynarze w 35 przypadkach stwierdzili zapalenie wy mion. W innych przypadkach oprócz zapalenia wymion u wskazanych krów stwierdzono zapalenie macicy, poronienia itp. i zakwalifikowano je na ubój. Na innej farmie powodami wzrostu 1 dla wytypowanych krów okazały się oprócz zapalenia wymion za- burzenia w płodności, w przemianie materii, uszkodzenia, niska użytkowość itd. Na jeszcze innej farmie u wyznaczonych krów znaleziono 27% przypadków zapalenia wew-
wnętrznego wymion 7% rui, 10% zapaleń wymion, 18% jałowości i zaburzeń w płodnoś·
ci, 25% zaawansowanej cięży itd.
Wszystkie stwierdzone fakty pozwalają na czas zlikwidować powstające niepra-
widłowości i przeprowadzić potrzebne zmiany. Po przeprowadzeniu obserwacji krÓ\o
proponowaną metodą należy przebadać wytypowane krowy oraz przeprowadzić odpowied- nie zmiany, w przeciwnym wypadku metoda obserwacji jest zbędna. Po zbadaniu wyty- powanych krów umożliwia to szybkie usunięcie negatywnych czynników na farmie łut
choroby krowy, co powoduje zmniejszenie się strat w produkcji mleka i w przemyśl!
mleczarskim.
P. Sł.HaJib
PE3YRbTATH H3MEPEHH~ Y~EJibHOH ITPOBO,!J,HMOCTH MOROKA P e a 10 M e
B paOoTe npe~CTaBJieHO pe3yJI~T8TY AOJirocpoqHblX HCCJI8AOB8HHl y~eJihHOU 3JieKTpHąecKO~ nposo.-iiwocTH (1) MOJIOKa npoBe~eHHblX B 4exo, CJIOB8KHH B 1975-1984 rr. OHH noKa38JIH qTo cy~eCTByeT TecHaR aaBH•
CHMOCTh MeZAY BeJIHQHHOi K03<WlHnaeuTa (1) H COCTORHHeM 3AOPOBbJł KO•
poB, a Taxze BJIHJłHHeM Ha HHX APYrHX HBPYXHblX ~aKTOpOB KaK YCJIOBHJł
Ha <pepMe, MKHepaJI&HYi COCT8B noqBY, KOPMOBYe HJIH KJIHM8THąeCKHe YC· JlOBHJł. H3MepeHHe H oueHK8 K03cpqlHUHeHT8 (J) 003BOJIReT BblJłBHTb, KOTO·
pble xopoBbl OTJIHqaJOTCJł OT KOPMY, a Taia:e HS paHHee onpe~eJieHHe npH•
QHH cy~eCTBYD~HX 8HOM8JIH~. 8To no3BOJIJłeT Ha ĆblCTpoe npoBeAeHHe He·
OÓXO~MblX H3MeHeHHtt H8 ~epMe TaK B CMblCJie nepecąeTa 60JibHblX Kopo HJIH HX 3JIHMHH8UHH, K8K H C ueJibD HCKJIJOQeHHJł Apyrax HeraTHBHblX cPaK
Topoa.
R. Janal
THE RESULTS OF f'.EASURMENT OF ELECTRICAL CONDUCTIVITY OF MILK
Summary
The paper presents the results of long-term examinations of electrical con- ductivity 1 of milk executed in Czechoslovakia in years 1975 - 1984. They prove that there is strong interdependence between the value of coefficient 1 andhealtn of cows and the influence of other outer candi tions (feeding, climate, kind of ground etc). The measurments and the evaluation of coefficient 1 let us to point the cows not meeting the requirements and early discovering of reasons of anoma-- lies. It allows for quick rearranging farms, both as the treatment of ill and their elimination are concerned.
