P i ą t e k , 12.06.1981 r., g o d z . 1 11 5 d z i e d z i n i e c KUL
około 3 t y s i ę c y l u d z i w i t a Czesława M i ł o s z a i Lecha Wałęsę.
Kogo tam n i e b y ł o ? ! - od niemowlaków po 8 0 - c i o l a t k i ,, r o b o t n i c y
i p r o f e s o r o w i e u n i w e r s y t e t ó w , jednym słowem c a ł a p i r a m i d a s p o ł e c z n a P o l s k i .
Otwarcia dokonał p r o f « J e r z y Kłoczowski. Oto Jego s ł o w a :
"Uroczyste s p o t k a n i e S o l i d a r n o ś c i i Wszechnicy z Panem Czesławem Miłoszem. Witam s e r d e c z n i e wszystkich, przybyłych,.
Reprezentowane są t u t a j MKZ-ety międzyzakładowe z c a ł e j P o l s k i .
Witam w s z c z e g ó l n o ś c i b a r d z o s e r d e c z n i e t a k drogą nam osobę j a k Pan Czesław Wałęsa ... pomyłka j e s t b a r d z o symboliczna, w ł a ś n i e w t e j
c h w i l i Panowie w y m i e n i l i u ś c i s k d ł o n i d l a p o d k r e ś l e n i a j e d n o ś c i ,
k t ó r a I c h ł ą c z y . Witam również s e r d e c z n i e Gospodarza t e g o " g o ś c i n n e g o domu", k t ó r y n a s p r z y j m u j e . R e k t o r a K a t o l i c k i e g o U n i w e r s y t e t u L u b e l - s k i e g o t a t a k ż e r e k t o r ó w - e l e k t ó w wszystkich, u c z e l n i L u b l i n a .
W s z e c h n i c a n a s z a w y r o s ł a w samych p o c z ą t k a c h r u c h u s o l i d a r n o ś - ciowego. Wynikła po p r o s t u z t e g o , że od samego p o c z ą t k u , od t e g o l i p c a t u t a j l u b e l s k i e g o aż po kończący l a t o s i e r p i e ń w S t o c z n i
g d a ń s k i e j . W naszym r u c h u , obok c h l e b a , sprawa prawdy b y ł a czymś z u p e ł n i e .fundamentalnych w a r t o ś c i . S t ą d od samego
p o c z ą t k u szeroko p o j ę t a f u n k c j a n a s z e j Wszechnicy w ł a ś n i e dopoma- g a n i a nam wszystkim w j a k i e j ś t o ż s a m o ś c i , w j a k i m ś mówieniu prawdy w j a k i e j ś p a m i ę c i narodowej. Czesław M i ł o s z w swoim przemówieniu
sztokholmskim^ k t ó r o z o s t a ł o u d o s t ę p n i o n e p r z e z n a s wszystkim t u t a j obecnym, mówił t a k p i ę k n i e o t e j w ł a ś n i e narodowej p a m i ę c i c e c h u j ą c e j n a s w s z y s t k i c h . I t e j w ł a ś n i e pamięcią t e j t o ż s a m o ś c i , t e j prawdzie s ł u ż y ć ma n a s z a Wszechnica, Trzeba jednak Od r a z u powiedzieć^ że n i e j e s t to z a d a n i e ł a t w e . J e s t hasłem b a r d z o szczytnym, że mówimy o n o -
wym p o k o l e n i u l u d z i , k t ó r e t u t a j ma p r z y j ś ć , a l e t o j e s t p r z e d e wszystkim program^ program wcale nie ł a t w y i na każdym kroku n a t r a f i a m y wszyscy n a o g r a n i c z e n i a , na r o z m a i t e g o r o d z a j u c i a s n o t ę , na brak i n f o r m a c j i . Ongiś Wszechnica t o b y ł o s p o t k a n i e i n t e l i g e n c j i z ludem- t a k mówiono*
D z i s i a j ma to z u p e ł n i e inny c h a r a k t e r - c z ę s t o odwrotny - tzw. i n t e - l i g e n c j a b a r d z o w i e l e uczy s i ę od r o b o t n i k ó w czy rolników i n d y w i d u a l -
nych t e j S o l i d a r n o ś c i , k t ó r a j e s t d z i s i a j na tym s p o t k a n i u r e p r e z e n t o w a n a S p o t k a n i a Wszechnicy mają więc c h a r a k t e r s p o t k a ń , g d z i e się wzajemnie wszyscy uczymy. I to j e s t i s t o t a S o l i d a r n o ś c i , , j a k i e j ś w s p ó ł o d p o w i e d z i a l - n o ś c i n a s w s z y s t k i c h , czy l u d z i U n i w e r s y t e t u , czy l u d z i f a b r y k i czy
l u d z i b i u r . S p o t y k a n i e s i ę i przełamywanie t y c h l i c z n y c h b a r i e r , k t ó r e są na każdym k r o k u . Próbowano obudowywać n a s jakby skorupą i widać t ą skorupę u w s z y s t k i c h R o z b i j a n i e t e j skorupy j e s t naszym zadaniem. To co z r o b i l i r o b o t n i c y p o l s c y l a t e m 8 0 - t e g o roku, t o b y ł a t a w i e l k a l e k c j a d l a n a s w s z y s t k i c h , d l a c a ł e g o N a r o d u .
W tym trudnym zadaniu liczymy na to, że Pan Czesław Miłosz jest Z nami i b ę d z i e z nami. Chciałbym po prostu powiedzieć, aby Pan
w i e d z i a ł d r o g i P a n i e , będąc nawet tam d a l e k o , na d r u g i e j półkuli, ż e od p o c z ą t k u j e s t Pan z nami, n i e t y l k o w w i e l k i c h d n i a c h w Gdańsku.
P a ń s k a droga i P a ń s k a walka o t o b a r d z o t r u d n ą r z e c z , o t e g o P o l a k a n i e z a m k n i ę t e g o , j e s t w ł a ś c i w i e d r o g ą , k t ó r ą c h c i e l i b y ś m y aby b y ł a n a s z ą d r o g ą , d r o g ą n a s z e j Wszechnicy i n a s z e j S o l i d a r n o ś c i " .
N a s t ę p n i e g ł o s z a b r a ł p r z e w o d n i c z ą c y S o l i d a r n o ś c i Regionu Środkowo-Wschodniego J a n B a r t c z a k :
"Chcę w y r a z i ć ogromną r a d o ś ć n a s w s z y s t k i c h p r z y o k a z j i p o b y t u g o ś c i n a s z y c h Czesława Miłosza i Lecha Wałęsy i p o d k r e ś l a ć , że r a d o ś ć n a s z a jest - widoczna w n a s z e j o b e c n o ś c i t u t a j n a d z i e d z i ń c u ; , j a k i p o z a nim. Chciałbym b a r d z o p o d k r e ś l i ć c h a r a k t e r t e j u r o c z y s t o ś c i , k t ó r y u w y d a t n i a j e d n o ś ć i zdecydowanie t a k ś w i a t a r o b o t n i c z e g o j a k i i n t e l e k t u a l i s t ó w w naszym s p o ł e c z e ń s t w i e , w n a s z y m n a r o d z i e .
Wiemy dobrze, że cytowane p r z e z n a s k i e d y ś po k r y j o m u , Lechowi k o n f i s k o w a n e p o e z j e Pana Miłosza otwierały nasze umysły i powodo- wały n a s z e zdecydowanie i d e t e r m i n a c j ę wobec tych struktur i krzywd,
j a k ą r o b o t n i k o w i c z y n i o n o w n a s z e j O j c z y ź n i e . D z i ę k i t e j j e d n o ś c i , k t ó r a t u t a j n a tym d z i e d z i ń c u j e s t u o s a b i a n a , n a s z e s p o ł e c z e ń s t w o może znów w s p ó l n i e w a l c z y ć o dobro n a s z e g o n a r o d u i o r z e c z y n a j - i s t o t n i e j s z e , , Ten d z i e d z i n i e c j e s t j e s z c z e jednym symbolem duchowych w a r t o ś c i i duchowej mocy. Ponieważ w różnych o k r e s a c h n a s z e g o c z a s u ,
t u t a j w ł a ś n i e s z e r z o n o prawdę i n i g d y z n i e j nie u s t ą p i o n o . Chciałbym
t u wspomnieć Ojca n a s z e g o n a r o d u , t e g o , k t ó r y u c z y ł n a s metody w a l k i w m i ł o ś c i , n i e n i s z c z ą c n i k o g o , d b a j ą c o swój i n t e r e s , o meblowanie n a s z y c h głów i o p o s t a w ę , t ą która w tej c h w i l i j e s t w o c z a c h całego-
ś w i a t a , j a k b e z r o z l e w u k r w i w a l c z y ć o d o b r o , o s p r a w i e d l i w o ś ć
i o prawdę. Chcę wspomnieć k s . Kardynała Prymasa, k t ó r y b ę d ą c j u ż na ł o ż u ś m i e r c i n a p i s a ł l i s t do Czesława M i ł o s z a . M y ś l a ł c i ą g l e o Lechu i p r a g n ą ł b a r d z o być t u t a j razem z nami we w c z o r a j s z y m i d z i s i e j s z y m d n i u . To co n a końcu w y r a z i ł , k i e d y j u ż w ł a ś c i w i e u m i e r a ł - n i e mówił, że o d c h o d z i , a l e mówił " j e s t e m razem z wami w L u b l i n i e " .
Ta j e d n o ś ć , k t ó r a s i ę nam t u t a j u o s a b i a zachowuje j e d n a k bardzo c i e - kawie c h a r a k t e r p r o t e s t u Lecha W a ł ę s y . . . Mam r ó w n i e ż w i e l k ą n a d z i e j ę ,
że mimo dotychczasowych sprzeciwów, żeby n i e odwiedzać S t o c z n i gdyż Pan M i ł o s z j e s t b a r d z o zmęczony, j e d n a k z L u b l i n a p o p r z e z kawałek k r a j u p o j e d z i e jednak do s t o c z n i o Bardzo s i ę z togo cieszymy, Chciałbym p o d - k r e ś l i ć , że c h a r a k t e r L e c h a , Jego w i e l k a i t w a r d a w a l k a , Jogo r o z s ą d e k i zdecydowanie t a k i m , j a k i m b y ł y w s i e r p n i u , p o z o s t a ł y n a d a l . Nadal j e s t o t w a r t y i b a r d z o b l i s k i w s z y s t k i m , k t ó r z y się z nim s p o t y k a j ą .
I t e n sam c h a r a k t e r wbrew s p o t k a n i u z tłumami i tym, że Pan Czesław martwi s i ę , że k i e d y ś s p o t y k a ł s i ę z kameralnym g r o n i e , nadal, p o z o s -
t a ł kameralny. Kazdy r o b o t n i k J e g o pisma i wiersze n o s i za p a z u c h ą , c z y t a j e po c i c h u do poduszki, rozważa .je rano tak j a k w i e l u z n a s rozważa P i s m o Święte, czy w i e l e i n n y c h k s i ą ż e k . J e s z c z e r a z w y r a ż a j ą c g ł ę b o k ą r a d o ś ć , n i e z a b i e r a j ą c nam możliwości, s p o t k a n i a i k i l k u słów Lecha i Pana Czesława, kończę t o n a s z e p o w i t a n i e .
Po p o w i t a n i u J a n a B a r t c z a k a głos z a b r a ł Lech Wałęsa, k t ó r y p o w i e d z i a ł :
" P r o s z ę Państwa, w i e l e r z e c z y z o s t a ł o t u p o w i e d z i a n e . S p o t k a n i e to j e s t r z e c z y w i ś c i e s z c z e g ó l n e , d l a t e g o myślę, że o sprawach związkowych k t ó r y c h j e s t e m r e p r e z e n t a n t e m , pomówimy s o b i e j u t r o na s p o t k a n i u .
Tu t y l k o c h c i a ł e m z w r ó c i ć uwagę na t o , że pan Czesław M i ł o s z b y ł r z e c z y w i ś c i e w c z e ś n i e j n i ż ja, w c z e ś n i e j n i ż n a s z r u c h , r z e c z y w i ś c i e b r a l i ś m y wzorce z t e g o co p i s a ł , r z e c z y w i ś c i e dwa r a z y s i e d z i a ł a m
za to, co Pan p i s a ł . Ale mówiąc d a l e j , t e r a z c h c i a ł b y m n i e r a z p o -
s i e d z i e ć , bo t o n i e b y ł o w sumie wcale t a k i e złe. D z i s i a j r z e c z y w i ś c i e n i b y sercem p r a c u j e m y , głowami p r a c u j e m y , robimy d l a s i e b i e , a l e t o j e s t b a r d z o t r u d n e i t e 48 g o d z i n p r z y d a ł o b y s i ę - a l e j e d n a k n i e dążmy do t e g o . Myślę, że p o w i l i , naszymi wspólnymi s i ł a m i doprowa- dzimy do t e g o , co Pan Czesław s o b i e wymarzył, do t e g o co s o b i e wyma- r z y ł o s p o ł e c z e ń s t w o . To o czym myślimy my, chcemy z r e a l i z o w a ć .
o c z y w i ś c i e d z i s i a j - widzimy n i e b e z p i e c z e ń s t w a , d z i s i a j widzimy, że a n i j a a n i d z i a ł a c z e p o j e d y n c z o n i e r o z w i ą ż ą problemów. D z i s i a j musimy z e s p o l i ć s i ł y i n i e dać s i ę r o z e r w a ć . D z i s i a j d r o g i n a s z e muszą s i ę
zjednoczyć. Zawsze w h i s t o r i i ś w i a t a dążono do j e d n o ś c i a w i s t o c i e n i g d y j e j n i e b y ł o i n i e b ę d z i e . J e d n o c z e ś n i e dążmy maksymalnie,
żeby n a s z e w y s i ł k i s z ł y j a k n a j b l i ż e j a zwycięstwo n a s z e b ę d z i e pewne.
Tu n a KUL-u p a m i ę t a j m y o jednym, choć t r o c h ę s k r z y w i o n a prawda wychodząca n a z e w n ą t r z powoduje f a t a l n e s k u t k i , i t u w tym m i e j s c u t r z e b a o prawdę s z c z e g ó l n i e d b a ć , bo t o są p r z y k ł a d y , t o są w z o r c e , Podobnie j e s t z miarami, j e ż e l i główna m i a r a j e s t f a ł s z y w a , t o n a s -
t ę p n e t e ż będą - nie t a k i e . D l a t e g o d b a j c i e o & to, by s t ą d wychodziły n a j l e p s z e wzory, n a j u c z c i w s z e i n a j l e p s z e p r z y k ł a d y . Dopiero wtedy będziemy naprawdę w i e r z y l i we wzory, d o c e n i a l i j e i s z l i za nimi.
Na tym c h c i a ł b y m zakończyć o d d a j ą c c z e ś ć , s z a c u n e k i p o d z i ę k o w a n i e Panu Czesławowi, k t ó r y n a s w i e l e n a u c z y ł i b ę d z i e nas j e s z c z e długo u c z y ł . Oczywiście j a j u ż s i ę p r z y z w y c z a i ł e m do kamer i to mi w c a l e n i e p r z e s z k a d z a , ale Pan Czesław j e s t s k r o m n i e j s z y i Jemu t o n i e o d p o - wiada. A j a mówię, że nawet gdyby mi k t o ś n a uchu s i e d z i a ł , b y l e m n i e n i e k u ł , t o mi n i e p r z e s z k a d z a , d l a t e g o że j a mam swój c e l - s ł u ż ę
i będę s ł u ż y ł państwu, a te a p a r a t y mimo że na n i c h z a r a b i a j ą , mnie
d a j ą m a ł o , p a ń s t w dają mało, ale oni muszą t a robić, bo na. tym z a r a b i a j ą
inansowo, a my zarabiamy p r z e z p o p u l a r y z a c j ę i ł ą c z e n i e n a s i t o j e s t nam "bardzo potrzebne. J e d n o c z e ś n i e c h c i a ł e m j e s z c z e jedną r z e c z p o - w i e d z i e ć . Cały ś w i a t ma oczy zwrócone na P o l s k ę . Ci co nawet n i e w i e d z i e l i g d z i e ona l e ż y i n i e mogli j e j z n a l e ź ć na mapie, d z i s i a j uważają n a s za w y b a w i c i e l i ś w i a t a , M n i e w S z w a j c a r i i - powiem to, c h o c i a ż mi k t o ś z a r z u c i - u w a ż a j ą za p r o r o k a , k t ó r y u r a t u j e ś w i a t . Oczywiście n i e j e s t e m i n i g d y n i e byłem prorokiem,. J e s t e m g r z e s z n i - , kiem j e s z c z e g o r s z y m n i z n i e j e d e n z Państwa, ale jako naród j e s t e ś m y zauważani i musimy zdać egzamin i pokazać że P o l s k a może j e s z c z e r a z z a d z i w i ć ś w i a t . N a s z a w i a r a powoduje t o , że zadziwiamy l u d z i ,
k t ó r z y o c z y w i ś c i e mają l e p s z e w a r u n k i , l e p s z e p i e n i ą d z e i ż y j ą d o b r z e , a j e d n o c z e ś n i e n i e mają t e g o co my mamy. Oni d z i s i a j w y b i e r a j ą n a j - l e p s z e w a r i a n t y swoimi maszynami cyfrowymi, a l e n i e w y b r a l i w a r i a n t u u c z c i w o ś c i , j a k i e j ś super prawdy i innych r z e c z y , k t ó r y c h n i e zauwa-
ż a j ą . I c h maszyny zmuszają, m a l t r e t u j ą i g o n i ą . Na k i l k u wywiadach kazałem w y r z u c i ć z e g a r k i i i n n e r z e c z y bo one m a j ą s ł u ż y ć , a one m a l t r e t u j ą . J e d n o c z e ś n i e c i l u d z i e są b a r d z o wyodni, s t a r a j ą s i ę n i e d o s ł y s z e ć , n i e w i d z i e ć , a my pokazujemy, że to w ł a ś n i e widzimy i słyszymy i n i e j e s t e ś m y tacy wygodni, bo g d z i e ś c z ł o w i e k p o t r z e - b u j e pomocy. Ten człowiek n i e j e s t w i n i e n , że u r o d z i ł s i ę g d z i e ś n a w s c h o d z i e , czy n a z a c h o d z i e , t e n c z ł o w i e k j e s t człowiekiem i c z ł o w i e k człowiekowi powinien podać r ę k ę . Wypadłem może z t e m a t u , a l e c h c i a ł e m p a ń s t w u dużo p o w i e d z i e ć i powiem a l e p r z y innych s p o t k a n i a c h .
J a i Pan Czesław mówimy dużo bez względu na to czy s i ę to komuś
podoba czy n i e . My n i e r e z y g n u j e m y , bo j e s t e ś m y od t e g o żeby s ł u ż y ć , a j e d n o c z e ś n i e pokazywać n a g i e prawdy. Będziemy t o r o b i ć n i e z a l e ż n i e
od o k o l i c z n o ś c i . Kończę i o d d a j ę mikrofon Panu Czesławowi" :
"W c i ą g u tych w s z y s t k i c h m i e s i ę c y3 k t ó r e n a s d z i e l ą od s i e r p n i a
z a s t a n a w i a ł e m s i ę , myślałem co s i ę s t a ł o , i doszedłem do w n i o s k i , że s t a ł a s i ę r z e c z bardzo w i e l k a , d o t y c z ą c a mojego zawodu, a mianowicie d o t y c z ą c a u ż y t k u słów. Wiek IX tj. w i e k , k t ó r y w y n a l a z ł sposób j a k wypaczać n a j p r o s t r z e s ł o w a , jak nadawać słowom s e n s odwrotny od tego k t ó r y j e s t im właściwy. Państwo m o n o p o l i z u j ą c e w ł a d z ę nad słowami
j e s t fenomenem XX w i e k u . To c,o s i ę s t a ł o w P o l s c e , to s t a ł o się n a d a n i e 1 spowrotem zwyczajnego, l u d z k i e g o sensu słowa.
W p o c z ą t k a c h tego s t u l e c i a ż y ł f i l o z o f S t a n i s ł a w B r z o z o w s k i , k t ó r y marzył o k r a j u wolnych r o b o t n i k ó w , i sam - c z ł o w i e k p i ó r a - u w a ż a ł ,
że j e g o t y t u ł do godności b y ł t e n , że c h c i a ł być dobrym r o b o t n i k i e m dobrym r o b o t n i k i e m p i ó r a . Ta jego w i z j a k r a j u wolnych r o b o t n i k ó w j e s t w t e j c h w i l i w Polsce możliwa do z r e a l i z o w a n i a .
Lech Wałęsa mówił o r o l i mojej p o e z j i . J a o s o b i ś c i e uważam się za c z ł o - w i e k a , k t ó r y j e s t zobowiązany Lechowi Wałęsie i r o b o t n i k o m p o l s k i m .
Mój wkład j e s t niczym w porównaniu z ich wkładem. J e ż e l i jestem t u t a j na t e j trybunie i u w a ż a j ą , że przyczyniłem s i ę w jakimś s t o p n i u do t e g o , co s i ę w P o l s c e s t a ł o , t o chyba t y l k o d l a t e g o , że sam mój brzuch odmawiał p r z y j ę c i a słów f a ł s z o w a n y c h , że s t a - ram s i ę przywracać słowom i c h prawdziwe znaczenie. I t e r a z j e s t e m s z c z ę ś l i w y mogąc z wami i ł ą c z y ć s i ę w w i e l k i e j n a d z i e i ,
k t ó r a o b j ę ł a miliony ludzi naszego k r a j u .
Na zakończenie s p o t k a n i a dwóch w i e l k i c h Polaków, Czesław Miłosz odczytał k i l k a swoich wierszy, po czym opuścił n a s z ą U c z e l n i ę i n a s z e m i a s t o .
Wydawca? KrfwlsjG Vydfeamic-za tsŁ5 iflJL liiamer zi-sdc&ował
Lublin., 1 2 , 0 6 . 1 r *
