O niektórych zagadnieniach prawomocności postanowień prokuratorskich umarzających postępowanie karne : (artykuł dyskusyjny)

Alfred Kaftal

O niektórych zagadnieniach

prawomocności postanowień

prokuratorskich umarzających

postępowanie karne : (artykuł

dyskusyjny)

Palestra 8/1(73), 27-35

1964

N r 1 (73) P r a w o m o c n o ś ć p o s t a ń , p r o k u r , u m a r z a j ą c y c h p o s t . k a r n e ₂₇

n u j e w s to s u n k u d o n ie g o ś r o d k a m i d y s c y p lin a rn y m i (o czym b y ła ju ż w y ż e j m o w a). P rz e d e w s z y s tk im d la te g o , ż e o b r o ń c a - a d w o k a t, o r i e n tu j ą c y s ię w c a ­ łości d z ia ła n ia w y m ia r u sp ra w ie d liw o ś c i, le p ie j s p e łn i r o lę w s p ó łc z y n n ik a te g o w y m ia r u a n iż e li o b r o ń c a - la ik , k tó r y n ie p r z e b ie r a ją c w ś r o d k a c h i n ie lic z ą c s ię z w z g lę d a m i z a w o d o w y m i (g łó w n ie z w z g lę d a m i n a e ty k ę z a w o d o w ą ), a c zęsto n ie m a ją c w ła ś c iw e g o w y c z u c ia s y tu a c ji, ła t w i e j p rz e o b r a z i się w c z y n n ik h a ­ m u ją c y w y m ia r s p r a w ie d liw o ś c i. J e s t z a ś p e w n e g o r o d z a ju p a r a d o k s e m , ż e n a ­ w e t n a ju c z c iw s z y la i k im s u m ie n n ie j i s ta r a n n ie j b ę d z ie s ta w a ł p rz e d s ą d e m vr o b ro n ie sw e g o k lie n ta , ty m w ię c e j b ę d z ie w y w o ły w a ł k o n flik tó w lu b n ie p o t r z e b ­ n y c h s p o ró w , co n ie w y jd z ie n a d o b re a n i o s k a r ż o n e m u , a n i in te r e s o w i w y m ia r u sp ra w ie d liw o ś c i. S ą d o w i i p r o k u r a to r o w i n ie b ę d z ie ła tw o z n a le ź ć w s p ó ln y ję z y k p r a w n ic z y z la ik ie m , a n a o s k a rż o n e g o m o g ą s p a ś ć s k u t k i n ie u d o ln o ś c i sw e g o o b ro ń c y . O g ó ln ie b io rą c , b y łb y to e k s p e r y m e n t s k a z a n y z g ó ry n a n ie p o w o ­ d zen ie. P o z o s ta je do ro z w a ż e n ia , czy w r a z ie w p ro w a d z e n ia p o s tu lo w a n e g o w y ż e j ty p u o b ro n y s p o łe c z n e j n ie n a le ż a ło b y ró w n ie ż z m ie n ić lu b u z u p e łn ić p rz e p is ó w o o s k a r ż y c ie lu p o siłk o w y m , z a g a d n ie n ie to je d n a k w y k r a c z a ju ż p o z a r a m y te m a tu .

A r ty k u ł n in ie js z y n ie ro śc i so b ie p r e t e n c ji d o w y c z e r p a n ia o m a w ia n e j k w e s tii i d a n ia g o to w eg o r o z w ią z a n ia le g isla c y jn e g o . C ele je g o s ą z n a c z n ie s k r o m n ie j­ sze: a u to r p r a g n ie p rz y c z y n ić się do w y w o ia n ia d y s k u s ji te o r e ty c z n e j n a d u k s z t a ł­ to w a n ie m n o w e j in s ty tu c ji o b ro ń c y sp o łeczn eg o .

ALFRED KAFTAL

O niektórych zagadnieniach praw om ocności

postanowień p rokura torskich um arzajqcych

postępowanie karne

( A r t / k u ł d y s k u s y j n y ) I. N in ie js z e u w a g i b ę d ą d o ty c z y ć je d n e g o z z a s a d n ic z y c h z a g a d n ie ń p ro c e s o w y c h o d u ż y m c ię ż a rz e g a tu n k o w y m z p u n k tu w id z e n ia z a b e z p ie c z e n ia p r a w o s k a r ż o n e ­ go d o o b ro n y . R o z w a ż a n a b o w ie m b ę d z ie k w e s tia s k u tk ó w , ja k ie w y w o łu je p r a w o ­ m o c n e u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia p rz e z p r o k u r a to r a w c e lu u m o ż liw ie n ia p r o w a ­ d z e n ia d a ls z e g o p o s tę p o w a n ia o te n s a m czy n w s to s u n k u do te g o sa m ;go p o d e j­ rz a n e g o .

W y d a w a ło b y się, że z a g a d n ie n ie to n ie w y m a g a s z e rs z e g o w y ja ś n ie n ia ze w z g lę ­ d u n a to , że p w now ne p o s tę p o w a n ie to c z y ło b y się "w t a k 'm w y p a d k u z o b ra z ą a r t . 3 lit. c) k .p .k ., tj. z p o g w a łc e n ie m z a s a d y r e i iud.ica.tae, co p o c ią g n ę ło b y za s o b ą u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia k a rn e g o . T a k je d n a k , n ie s te ty n ie je s t, o c z y m m o g ą św ia d c z y ć p r z y k ła d y z o rz e c z n ic tw a S ą d u N ajw y ż sz e g o .

28

A l f r e d K a f t a l

N r 1 (73)

z a r z u ty o b ra z y p rz e p is ó w p r a w a p ro c e so w e g o , zg ło szo n e p rz e z o b ro n ę o s k a r ż a n e g o , za b e z z a s a d n e w n a s t ę p u ją c e j s y tu a c ji: W p o w o ła n e j s p r a w ie p r o k u r a t o r u m o ­ r z y ł p o s tę p o w a n ie w s to s u n k u d o o sk a rż o n e g o J.L . o to , że d n ia 28. V III. 1959 r . p r o w a d z ił szo są p u b lic z n ą z Z a b rz a do D ą b ro w y T a r n o w s k ie j c ią g n ik z d w o m a

p rz y c z e p a m i, te c h n ic z n ie n ie s p ra w n y , p o s ia d a ją c y w sz c z e g ó ln o śc i t a k z n a c z n e u s t e r k i w u k ła d z ie h a m u lc o w y m p rz y c z e p , że z c h w ilą p rz y p a d k o w e g o o d e r w a n ia się p rz y c z e p od c ią g n ik a u n ie m o ż liw iło to a u to m a ty c z n e z a h a m o w a n ie ty c h ż e p r z y ­ czep , k tó r e — p r z e s u w a ją c s ię w k ie r u n k u r o w u — u d e rz y ły w p rz e je ż d ż a ją c e g o r o w e r e m D. O., w z w ią z k u z c z y m te n ż e D. O. n a s k u te k d o k o n a n y c h o b ra ż e ń c ia ła z m a r ł, tj . o c z y n z a r t. 230 § 1 k .k. J e d n o c z e ś n ie je d n a k p r o k u r a t o r w n ió s ł a k t o s k a r ż e n ia o f r a g m e n t te g o sa m e g o c z y n u , m ia n o w ic ie o p r o w a d z e n ie c ią g n ik a z d w ie m a p rz y c z e p a m i p o s ia d a ją c y m i u s t e r k i te c h n ic z n e . W p o d a n e j w y ż e j s y t u ­ a c ji S ą d N a jw y ż s z y s k a z a ł o sk a rż o n e g o za s p o w o d o w a n ie n ie u m y ś ln e ś m ie rc i z a r t . 230 § 1 k .k. Z g ło szo n eg o p rz e z o b ro ń c ę z a r z u tu r e i iu d ic a ta e w o b e c u m o r z e ­ n ia p o p rz e d n io p o s tę p o w a n ia p ra w o m o c n y m p o s ta n o w ie n ie m p r o k u r a t o r a S ąd N a jw y ż s z y n ie p o d z ie lił tw ie r d z ą c , że ,,n a p o m y łc e P r o k u r a to r a n ie m o ż n a b a z o ­ w a ć w n io s k u o o b ra z ie p rz e p is ó w p r o c e s o w y c h p rz e z S ą d ”. P o m ija ją c j e d n a k f a k t . że w ię k s z o ś ć u c h y b ie ń p o w s ta ły c h w p o stę p K w a n iu p rz y g o to w a w c z y m i n a r o z p r a ­ w ie s ą d o w e j je s t w y n ik ie m w ła ś n ie p o m y łk i p r o k u r a to r a b ą d ź s ą d u , tr z e b a z a u ­ w a ż y ć , że S. N. n ie w y ja ś n ił, d lacz eg o m o ż n a p rz e jś ć d o p o r z ą d k u d z ie n n e g o n a d p ra w o m o c n y m p o s ta n o w ie n ie m p r o k u r a to r s k im u m a r z a ją c y m p o s tę p o w a n ie k a r n e w s t o s u n k u d o te g o sa m e g o czy n u . Z a g a d n ie n ie p o w y ż sz e , z n a jd u ją c e o d b ic ie w k o n k r e tn y m p r z y k ła d z ie p r a k t y k i. p>orusza ró w n ie ż u c h w a ła S.N. z d n ia 24. I. 1963 r. (V I K O 73/62), g d z ie S.N . u s to s u n k o w a ł się z a ró w n o d o p ro b le m u p ra w o m o c n o ś c i p o s ta n o w ie ń p r o k u r a to r a u m a r z a ją c y c h p o s tę p o w a n ie , j a k i do sz c z e g ó ln ie tr u d n e g o p ro b le m u , t j . to ż s a m o śc i p r z e d m io to w e j c z y n u , a to w z w ią z k u z u d z ie le n ie m o d p o w ie d z i n a n a s t ę p u ją c e p y ta n i a p o s ta w io n e p rz e z S ą d W o je w ó d z k i: 1. „C zy u m o r z e n ie d o c h o d z e n ia (śle d z tw a ) co do f r a g m e n tu c z y n u n a le ż y t r a k ­ to w a ć ja k o p o s ta n o w ie n ie o u m o r z e n iu p o s tę p o w a n ia co d o c a łe g o c z y n u , czy te ż ja k o p o s tę p o w a n ie o z m ia n ie z a rz u tó w w ro z u m ie n iu a r t . 2451 k .p .k .? 2. C zy w w y p a d k u , g d y p r o k u r a to r n ie s łu s z n ie w je d n y m c z y n ie p rz e s tę p n y m d o p a tr y w a ł s ię d w ó c h o d rę b n y c h c z y n ó w i w k o n s e k w e n c ji n ie s łu s z n ie u m o rz y ł śle d z tw o co d o je d n e g o z ty c h „ c z y n ó w ” , w n o sz ą c a k t o s k a r ż e n ia o d r u g i „ c z y n ” , j e s t m o ż liw e s k ie ro w a n ie s p r a w y do u z u p e łn ie n ia ś le d z tw a w tr y b ie a r t . 388 § 2 k .p .k .? ” O cóż c h o d z iło t u t a j S ą d o w i? W y d a je s ię , ż e w w y p a d k u o b ję ty m p ie r w s z y m p y ta n ie m w c h o d z ić m o g ły w z a sa d z ie ta k ie s y tu a c je , k ie d y p r o k u r a t o r u m o rz y ł p o s tę p o w a n ie co do je d n e g o z w ie lu „ c z y n ó w ” , u z n a n y c h n a s tę p n ie za cz y n c iąg ły , b ą d ź n a w e t co do c z y n u ró ż n ią c e g o s i ę w p o sz c z e g ó ln y c h e le m e n ta c h o d te g o sa m e g o c z y n u , b ęd ą c e g o p rz e d m io te m śle d z tw a . D ru g ie p y ta n ie d o ty c z y ło s ta n u fa k ty c z n e g o b ę d ą c e g o o b ie k ty w n ie je d n y m c z y n e m , k tó r y p r o k u r a to r n ie s łv s z n ie o c e n ia ja k o d w a o d rę b n e c z y n y p r z e s tę p n e , p r z y c z y m w s to s u n k u do je d n e g o z n ic h p o s tę p o w a n ie u m a r z a . T a k im w ła ś n ie p r z y k ła d e m j e s t s t a n fa k ty c z n y z a w a r ty w p o w o ła n y m w y ż e j w y r o k u S. N. z d n ia 22. II. 1963 t. (IV K 616/63).

R o d z i się n a ty m tle p y ta n ie , czy m o ż n a p o w o ła ć się w d a ls z y m to k u p o s tę ­ p o w a n ia n a z a r z u t r e i iu d ic a ta e , ż ą d a ją c u m o r z e n ia to c z ą c e g o s ię (p o s tę p o w a n ia , j a k to n p . u c z y n iła w p o w o ła n y m n a w s tę p ie w y p a d k u o b ro n a o sk a rż o n e g o .

N r I (73) P r a w o m o c n o ś ć p o s t a n . p r o k u r , u m a r z a j ą c y c h p o s t . k a r n e 29 O d p o w ie d ź , k t ó r e j n a to p y ta n ie u d z ie lił S. N ., n a s u w a d u ż e w ą tp liw o ś c i. S ą d N a jw y ż sz y u z n a ł b o w ie m , że u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia ty lk o co d o te g o f r a g m e n t u czy n u , k tó r y to f r a g m e n t d e c y d o w a ć m ia ł o p r z y ję c iu s u r o w s z e j k w a lif ik a c ji p r a w n e j d la c a łe g o c z y n u , s ta n o w i w is to c ie sw e j je d y n ie w y r a z z m ia n y s t a n o ­ w is k a o s k a r ż y c ie la w k w e s tii o k re ś le n ia z a rz u c o n e g o c z y n u i je g o k w a lif ik a c j i p r a w n e j.

S ą d p r z y j ą ł p o n a d to , że n ie s łu s z n e d o p a tr z e n ie się p r z e z p r o k u r a t o r a w je d n y m cz y n ie d w ó c h o d rę b n y c h c z y n ó w i u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia co do je d n e g o z n ic h n ie s ta n o w i d la s ą d u r e w iz y jn e g o p rz e s z k o d y do p r z e k a z a n ia p r o k u r a to r o w i a k t cele m u z u p e łn ie n ia ś le d z tw a lu b d o c h o d z e n ia w m y ś l a r t . 388 § 2 k .p .k . w s to ­ s u n k u do teg o „ c z y n u ” , co do k tó re g o p r o k u r a to r p o s tę p o w a n ie u m o rz y ł. P o w s ta je p y ta n i e , czy u p ra w o m o c n ie n ie s ię p o s ta n o w ie n ia u m a r z a ją c e g o p o ­ s tę p o w a n ie co do f r a g m e n t u c z y n u p o z w a la n a jeg o ś c ig a n ie z a ró w n o w te j , ja k i w p o z o s ta ły c h c z ę śc ia c h ? C zy w ogóle w o m a w ia n y m w y p a d k u m o ż e b y ć u z a ­ s a d n ia n y z a r z u t r e i iu d ic a ta e ip o w o d u jący u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia k a rn e g o ? II. Z g o d n ie z p r z e w a ż a ją c y m i p o g lą d a m i d o k tr y n y u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia k a rn e g o m o ż e m ie ć c h a r a k t e r o rz e c z e n ia m e r y to ry c z n e g o ( m a te r ia ln o - p ro c e s o w e g o )1, d o ty c z ą c e g o c z y n u p rz e s tę p n e g o , i fo r m a ln e g o , d o ty c z ą c e g o n p . z a rz u tó w d o p u s z ­ c zaln o ści p ro c e s u . P rz e d m io te m n in ie js z y c h ro z w a ż a ń b ę d ą p o s ta n o w ie n ia u m a r z a ją c e p o s tę p o ­ w a n ie d o ty c z ą c e c z y n u p rz e s tę p n e g o . A lb o w ie m czyn p rz e s tę p n y w y ty c z y ra m y to cząceg o s ię p o s tę p o w a n ia k a rn e g o . Z n a jd u je to o d b ic ie w o b o w ią z u ją c y c h p r z e ­ p is a c h k .p .k . I t a k a r t . 236 § 1 k .p .k . n a k a z u j e w p o s ta n o w ie n iu o w sz c z ę c iu ś le d z tw a w s k a z a ć m . in . czy n b ę d ą c y p rz e d m io te m śle d z tw a . R ó w n ie ż d a ls z e p r z e ­ p is y k .p .k . z o b o w ią z u ją p rz e p r o w a d z a ją c e g o śle d z tw o czy d o c h o d z e n ie do o k r e ś ­ le n ia c z y n u z a r z u c a n e g o p o d e jr z a n e m u (a rt. 237 k .p .k .), a w r a z ie u ja w n ie n ia c z y n u n ie o b ję te g o w y d a n y m u p rz e d n io p o s ta n o w ie n ie m o p r z e d s ta w ie n ie z a rz u tó w — do w y d a n ia n o w e g o p o s ta n o w ie n ia w ty m w z g lę d z ie . W w y p a d k u g d y p r o k u r a to r u z n a , że d a n y czy n n ie je s t p rz e s tę p s tw e m , b ą d ź g d y b r a k je s t d o s ta te c z n y c h d o w o d ó w w s k a z u ją c y c h , że p o d e jr z a n y p o p e łn ił p r z e s tę p s tw o , p r o ­ k u r a t o r o b o w ią z a n y je s t u m o rz y ć p o s tę p o w a n ie . Z u p e łn ie in a c z e j tr a k to w a n a je s t s p r a w a z m ia n y k w a lif ik a c j i p r a w n e j c z y n u , k tó r a to z m ia n a w y m a g a je d y n ie u z u p e łn ie n ia w y d a n e g o p o p rz e d n io p o s t a n o ­ w ie n ia o p r z e d s ta w ie n iu z a rz u tó w .2) W te n s p o s ó b u m a r z a się p o s tę p o w a n ie k a r n e z a w sz e w s to s u n k u do o k r e ś lo ­ n eg o c z y n u p r z e s tę p n e g o b ą d ź te ż ro z s z e rz a s ię o s k a r ż e n ie o n o w y czy n p r z e ­ s tę p n y . N a to m ia s t z m ia n y w r a m a c h teg o s a m e g o c z y n u w p ły w a ją c e n a z m ia n ę k w a lif ik a c ji p r a w n e j o b ję te s ą o d rę b n y m i p rz e p is a m i n o r m u ją c y m i p o s tę p o w a n ie w ty m z a k re s ie . S p r a w a u le g a je d n a k k o m p lik a c ji, g d y u m o r z e n ie d o ty c z y f r a g ­ m e n tu c z y n u . C zy ta k i e u m o r z e n ie j e s t m o ż liw e i d o p u sz c z a ln e ?

S ą d N a jw y ż s z y w p o w o ła n e j u c h w a le s łu s z n ie z a u w a ż a , że k o d e k s p o s t ę ­

») P o r. n p . J . H a b e r : Z ag ad n ien ie p raw om ocności p o stan o w ień p ro k u ra to rs k ic h w p o stę ­ p o w an iu k a rn y m , N .P. n r 4/61, s. 440 i n ast. A u to r pisze, że „gdy u m o rze n ie n a s tą p i ze w zględów fa k ty c zn y c h bądź ze w zględów m a te ria ln o p ra w n y c h , to u m o rzen ie m a c h a r a k te r m e ry to ry c z n y , a odnośne p o sta n o w ien ie s k u tk u je oczyw iście zakaz n e bis in id em , p rz e ­ sła n k ą zaś tego zak azu je s t identyczność p rzed m io to w a i p o d m io to w a ” . P o r. też A. K a £- t a l : O p raw o m o cn o ści o rzeczeń u m arz ają cy c h p o stęp o w an ie w p ro c rs ie k a rn y m , „ P a le s tr a ” n r 8/1962, s. 40 i n ast.

2) P o r. A. K a l t a l : Z m ia n a o sk a rże n ia w p o stę p o w a n iu p rzy g o to w aw c z y m .. „ B iu l- G en. P ro k ." n r 1/1963, s. 24 i n a st.

30 A l f r e d K a f t a l _{N r 1 (73)}

p o w a n ia k a r n e g o z n a u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia w cało ści lu b w części, p rz y czym z n a tu r y rz e c z y u m o r z e n ie „ w c z ę śc i” m o że o d n o sić s ię ty lk o do p ro c e s u z ło żo n e g o o b e jm u ją c e g o k il k a c z y n ó w je d n e j o soby lu b c z y n y k ilk u osób. P o n a d to tr a f n i e s ię ta m w y ja ś n ia , że c z y n p o d p a d a ją c y p o d k ilk a p rz e p is ó w u s ta w y k a r n e j j e s t je d n y m c z y n e m z a g ro ż o n y m k a r ą , je d n y m p r z e s tę p s tw e m , p o d le g a ją c y m z a k w a lif ik o w a n iu n a p o d s ta w ie je d n e g o p rz e p is u , teg o m ia n o w ic ie , k tó r y p r z e ­ w id u je k a r ę n a js u r o w s z ą (a r t. 36 k.k.).

D laczeg o w ię c w ś w ie tle ty c h s łu s z n y c h zało ż e ń m o ż liw e j e s t z d a n ie m S.N. — m im o u m o r z e n ia p o s tę p o w a n ia w s to s u n k u do te g o sa m e g o c z y n u — p r o ­ w a d z e n ie d a lsz e g o p o s tę p o w a n ia z o s k a r ż e n ia o te n s a m c z y n ? W y d a je się , że S.N . w s w y c h ro z w a ż a n ia c h p o m in ą ł f a k t, iż u m o r z e n ie co do f r a g m e n t u c z y n u o z n a c z a , j a k to p r z y j m u j e s ię p o w s z e c h n ie w d o k tr y n ie 3), o rz e c z e n ie w p r z e d ­ m io c ie c a łe g o c z y n u p r z e s tę p n e g o . W y k ła d n ia t a w p e łn i m a z a s to s o w a n ie do s y tu a c ji z a w a r ty c h w p o s ta w io ­ n y c h p y ta n i a c h p rz e z S.W ., m ia n o w ic ie w te d y , gdy m a m y do c z y n ie n ia z c z y n e m c ią g ły m (u m o rz e n ie co d o f r a g m e n tu o z n acza w ó w c z a s u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia w cało ści), j a k ró w n ie ż do s y tu a c ji, g d y p r o k u r a to r m y ln ie d o p a tr u je się d w ó c h

o d r ę b n y c h c z y n ó w , k tó r e fa k ty c z n ie są je d n y m czy n em . N a le ż y je d n a k z a z n a c z y ć , że z p o s ta w io n e g o p rz e z S.W . p y ta n i a ja s n o w y ­ n ik a , iż c h o d z i o u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia co do f r a g m e n t u c z y n u p r z e s tę p ­ n eg o , a n ie o z m ia n ę k w a lif ik a c j i p r a w n e j czy n u . N a to m ia s t S.N . w u d z ie lo n e j o d p o w ie d z i d o m n ie m y w a , ja k o b y o s k a r ż y c ie lo w i ch o d ziło je d y n ie o z m ia n ę k w a ­ li f i k a c ji p r a w n e j c z y n u , co do k tó r e j to z m ia n y k .p .k . p r z e w id u je z u p e łn ie o d r ę b n e p o s tę p o w a n ie (a r t. 2451). W o m a w ia n y m z aś w y p a d k u je s t rz e c z ą n ie w ą tp liw ą , ż e u m o r z e n ie p o s t ę ­ p o w a n ia d o ty c z y ło f r a g m e n t u c z y n u , a n ie u m o rz e n ia oo do k w a lif ik a c ji.

W z w ią z k u z ty m w y p a d a z a s ta n o w ić s ię n a d d w ie m a d a ls z y m i k w e s tia m i, a m ia n o w ic ie n a d :

a) p o ję c ie m c z y n u p rz e s tę p n e g o ,

b) p ra w o m o c n o ś c ią p o s ta n o w ie ń p r o k u r a to r s k ic h u m a r z a ją c y c h p o s tę p o w a n ie k a r n e ze w z g lę d ó w fa k ty c z n y c h b ą d ź m a te r ia ln c p r a w n y c h .

A d a). W ś w ie tle p o g lą d ó w d o k tr y n y 4) p rz e z p o ję c ie c z y n u p rz e s tę p n e g o ro z u m ie się o k re ś lo n e d z ia ła n ie b ą d ź z a n ie c h a n ie c z ło w ie k a , z n a jd u ją c e o d b i­ c ie w o d p o w ie d n ic h p r z e p is a c h p r a w a k a rn e g o m a te ria ln e g o , s k ł a d a ją c e się z a z w y c z a j z s z e r e g u f a k t ó w n a s t ę p u ją c y c h p o so b ie , k tó r e tw o r z ą o k re ś lo n e z d a rz e n ie . Z d a r z e n ia te m a j ą z a w sz e — z p u n k tu w id z e n ia p ro c e s u k a r n e g o — c h a r a k t e r p rz e s z ły , h is to ry c z n y . S ą o n e o d tw a r z a n e n a p o d s ta w ie m a te r ia łó w d o w o d o w y c h , w ró ż n y c h fa z a c h p ro c e s u k a rn e g o . N ie s p o ty k a m y z a z w y c z a j •i) P o r. n p .: S. Ś l i w i ń s k i : P ro c e s k a rn y , w y d . 1948 r., s. 201, 208 o ra z 445—445, k tó ry w y ja śn ia , że „ to sam o zd arz en ie fa k ty c z n e (czyn w znaczeniu n a tu ra ln y m lub praw nym ), ju ż raz p raw o m o cn ie o sąd zo n e, nie m oże być p rz ed m io tem pono w n eg o osądzenia (bez sp e łn ie n ia w a ru n k ó w w zn o w ien ia) bez w zględu n a to, czy zostaŁo p o p rzed n io praw idłow o osądzone, czy nie, w szczególności, czy p rz y p oprzednim w y ro k o w an iu d an e z la rz e n ie fa k ty c z n ie zostało w całości w y c z e rp a n e i podd <ne ocenie sęd zio w sk iej, czy ty lk o fra g ­ m e n ta ry c z n ie , b y leb y ty lk o is tn ia ła p ra w n a m ożliw ość taP lej w s ze ch s tro n n e j i w y c ze rp u ­ ją c e j oceny, bez w zględu n a to , czy p o p rzed n ia ocen a p ra w n a (k w a lifik ac y jn a) b y ła p ra w i­ d łow a czy n iep ra w id ło w a ” ; S. K a l i n o w s k i i M. S i e w i e r s k i : K o d ek s postępow a­ n ia k a rn eg o — K o m e n ta rz — w y d . 1S60 r., s. 28; L. H o c h b e r g, A. M u r z y n o w s k l . L. S c h a f f : K o m en tarz do K o d e k su p o stęp o w a n ia ka~nego w y d . 1959 r.; J. H a b e r : ). w ., s. 451.

N r 1 (73) P r a w o m o c n o ś ć postan. prokur, um arzających p o s t . k a r n e ₃₁

p r z e s tę p s tw o p ie r a ją c y c h się n a je d n y m fa k c ie , n p . g d y К s t r z e la do Y i z a ­ b ij a go, le c z o d tw o rz e n ie k a ż d e g o cz} n u s k ła d a się z w ie lu e le m e n tó w . W ła ś ­ n ie te n z e s p ó ł f a k tó w tw o rz y z d a rz e n ie f a k ty c z n e , r o z p a tr y w a n e n a s t ę p n ie p o d k ą te m w id z e n ia o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w p r a w a m a te ria ln e g o . C zy p o ­ ję c ie z d a rz e n ia fa k ty c z n e g o zb ie ż n e je s t z p o ję c ie m c z y n u p rz e s tę p n e g o , czy te ż n ie? W z a s a d z ie p o w in n o ono b y ć zb ież n e. T a k te ż ro z u m ie to -d o k try n a . P ro f. S. Ś liw iń s k i5) w y r a ź n ie to f o r m u łu je tw ie r d z ą c , że „ p rz e d m io te m p ro c e s u k a rn e g o je s t czyn, tj . z d a rz e n ie f a k ty c z n e ”. To w ła ś n ie o k re ś lo n e z d a rz e n ie fa k ty c z n e , o d p o w ia d a ją c e o k re ś lo n y m p rz e p is o m p r a w a k a r n e g o m a te ria ln e g o , z n a jd u je o d b ic ie w p o s ta n o w ie n iu o p r z e d s ta w ie n iu z a rz u tó w , a n a s tę p n ie w a k c ie o s k a r ż e n ia . P o z a ty m to o k re ś lo n e z d a r z e ­ n ie fa k ty c z n e n ie m oże b y ć u m a r z a n e w e f r a g m e n ta c h . B łę d n a u m o r z e ­ n ie w s to s u n k u do p e w n e g o f r a g m e n tu z d a rz e n ia b ę d z ie p o c ią g a ło z a s o b ą z a r z u t r e i iu d ic a ta e w s to s u n k u d o c a ło śc i z d a rz e n ia fa k ty c z n e g o . T y m c z a s e m S.N. tw ie r d z i, że je ż e li p r o k u r a t o r b łę d n ie , z d a n ie m s ą d u r e w i ­ z y jn e g o , d o p a tr z y ł się w je d n y m c z y n ie d w ó c h o d rę b n y c h c z y n ó w i co do „ je d ­ n e g o ” z n ic h u m o r z y ł p o s tę p o w a n ie , a co do „ d ru g ie g o ” w n ió s ł a k t o s k a r ż e n ia — to sc.d te n , d o c h o d z ą c do w n io s k u , że „ c z y n ” , co do k tó r e g o p o s tę p o w a n ie u m o ­ rzo n o , je s t fr a g m e n te m t e g o s a m e g o z d a r z e n i a f a k t y c z n e g o , k tó r e tw o rz y p o d s ta w ę p ro c e s u — m o że p rz e k a z a ć a k ta p r o k u r a to r o w i do u z u p e łn ie n ia ś le d z tw a w ty m w ła ś n ie fr a g m e n c ie .

A d b). M oże się je d n a k z d a rz y ć , że p r o k u r a to r , d z ia ła ją c w b łę d z ie , u m o r z y p o s tę p o w a n ie co d o f r a g m e n t u c z y n u , a je d n o c z e ś n ie lu b w te r m in ie p ó ź n ie j­ szy m p ro w a d z i śle d z tw o d a le j w s t o s u n k u d o in n y c h f r a g m e n tó w d a n e g o c z y n u . Cóż się w ó w c z a s d z ie je ? Z g o d n ie z b rz m ie n ie m o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w (a rt. 208 k .p .k .) o ra z p o w s z e c h n ie p r z y ję ty m i p o g lą d a m i d o k tr y n y p o s ta n o w ie ­ n ie p r o k u r a t o r a o u m o r z e n iu p o s tę p o w a n ia k a r n e g o w s to s u n k u do k o n k r e tn e g o p o d e jr z a n e g o (a w ię c g dy z o sta ło w y d a n e p o s ta n o w ie n ie o p r z e d s ta w ie n iu z a ­

rz u tó w ) s t a je się p ra w o m o c n e , je ż e li w c ią g u 7 d n i n ie z o s ta n ie z ask arżo n e.* ) W z w ią z k u z ty m p o s ta n o w ie n ie p r o k u r a to r a u m a r z a ją c e p o s tę p o w a n ie co d o f r a g m e n t u c z y n u s t a je się z u p ły w e m te g o te r m i n u p ra w o m o c n e . W y ja ś n ił to z re s z tą S.N . m . in. w u c h w a le z d n ia 20.X I I .1962 г. V I K O 67/62, w s k a z u ją c n a tr e ś ć a r t. 24r,\ 2 4 ;9, 2452, § 2, 24512 § 2 k .p .k ., w e d le k tó r y c h w s z e lk ie p o s ta n o w ie ­ n ia p r o k u r a t o r a p ro w a d z ą c e g o p o s tę p o w a n ie p rz y g o to w a w c z e n ie p o d le g a ją c e z a tw ie r d z e n iu s t a j ą się p ra w o m o c n e , je ż e li n ie z a s k a r ż y ła ic h w o k r e ś lo n y m te r m in ie (a rt. 208 § 1 k .p .k .) o so b a , k tó r e j p r a w a p o s ta n o w ie n ie o u m o r z e n iu n a ru s z a . Z p ra w o m o c n o ś c i te j w y n ik a , że u m o r z e n ie p rz e z p r o k u r a to r a p o s tę p o ­ w a n ia w s to s u n k u do k o n k re tn e g o p o d e jr z a n e g o o o k re ś lo n y cz y n p r z e s tę p n y cz y n i p o n o w n ie to c z ą c e się p o s tę p o w a n ie w s to s u n k u do te g o s a m e g o p o d e jr z a ­ n e g o o te n s a m czyn n ie w a ż n e i p o w o d u je w k a ż d y m c z a sie jeg o u m o r z e n ie (a r t. 3 k .p .k .), b ą d ź n a w e t u z n a n ie w y r o k u za n ie w a ż n y z m o c y sa m e g o p r a w a 7). S łu s z ­

5) P o r. w tej m a te rii np. S. Ś l i w i ń s k i : P ro ces k a rn y , w y d . 1948 r., s. 159 o raz t e g o ż a u t o r a : P rzeg ląd orzecznictw a S.N., P iP n r 2/57, s. 535.

e) P o r.: J . H a b e r : jw ., s. 451 i n a st.; M. C i e ś l a k : P ro c es k a rn y , t. II, w y d . 1953 r., в. 251: L. H o c h b e r g , A. M u r z y n o w s k i , L. S c h a f f : jw ., s. 31, k tó rzy p rz y jm u ją , że „p o stan o w ie n ia w k w e stii u m o rze n ia śle d ztw a lu b d ochodzenia u z y sk u ją m oc p ra w n ą w p rzy p ad k u ich n iez a sk arż en ia w ustaw ow o p rz ew id zian y m te rm in ie ” ; S. K a l i n o w s k i , M. S i e w i e r s k i : jw ., s. 27, k tó rzy tw ierd z ą , że „ u m o rz en ie sp ra w y przez p r o k u r a to r a n ależy tra k to w a ć ja k o o d ręb n ą u jem n ą p rz esła n k ę p ra w n ą ” .

■>) P o r. А. К a f t a 1: R ecenzja p ra cy J . B afii — Z w ro t sp ra w y do u m o rze n ia śle d z tw a lu b dochodzenia, „R uch P ra w n . E kon. i S ocjol.” n r 4/1982 r., s. 328.

32 A l f r e d к a f t a l _{N r 1 (73)}

n ie te ż z a u w a ż a tu M. S ie w ie r s k i8), że „ je ż e li n ie u ja w n ią się n o w e o k o lic z n o śc i a lb o je ż e li n ie n a s tą p iło u c h y le n ie p o s ta n o w ie n ia u m a r z a ją c e g o p rz e z P r o k u r a to r a G e n e ra ln e g o (a rt. 24518), p r o k u r a to r o w i n ie w o ln o a n i w z n o w ić ś le d z tw a lu b d o ­ c h o d z e n ia , a n i w n ie ś ć a k tu o s k a r ż e n ia n a p o d s ta w ie d o ty c h c z a s o w y c h d a n y c h , są d zaś w r a z ie w n ie s ie n ia ta k ie g o b e z p o d s ta w n e g o a k t u o s k a r ż e n ia p o w in ie n p o s t ę ­ p o w a n ie u m o rz y ć w k a ż d y m s ta d iu m s p r a w y w m y ś l a r t . 3 lit. c)”. Z g o d n ie z aś z p r z y ję ty m i w d o k tr y n ie p o g lą d a m i s k u t k i p ra w o m o c n o ś c i o r z e ­ c z e ń s ą d o w y c h są je d n a k o w e w s t o s u n k u z a ró w n o do w y ro k ó w s ą d o w y c h , j a k i p o s ta n o w ie ń (m e ry to ry c z n y c h ) u m a r z a ją c y c h p o s tę p o w a n ie k a r n e . B r a k j e s t te ż p o d s ta w do o d m ie n n e g o t r a k to w a n ia — w k w e s tii u z y s k a n ia c e c h p ra w o m o c n o ś c i m a te r i a ln e j — w y ro k ó w i p o s ta n o w ie ń . S ą d N a jw y ż s z y b a g a te liz u je z a g a d n ie n ie u m o r z e n ia p rz e z p r o k u r a t o r a p o s tę p o w a n ia co do f r a g m e n tu c z y n u s u g e r u ją c , że s ta n o w i to je d y n ie w y r a z z m ia n y s ta n o w is k a o s k a r ż y c ie la w k w e s tii o k re ś le n ia z a rz u c a n e g o c z y n u i je g o k w a lif ik a c j i p r a w n e j. Z e s ta n o w is k ie m ty m n ie s p o s ó b się zgodzić. P o p ie r w s z e o k re ś le n ia c z y n u o ra z z m ia n y je g o k w a lif ik a c ji n ie d o k o n u je się w d ro d z e u m o r z e n ia p o s tę p o w a n ia k a rn e g o c h o c ia ż b y co do f r a g m e n t u c z y n u , lecz — j a k ju ż z a z n a c z o n o — w d ro d z e o d p o w ie d n ie g o u z u p e łn ie n ia p o s ta n o w ie n ia o p r z e d s ta w ie n iu z a rz u tó w ( a r t. 238 i 2451 k .p .k .)9. P o d r u g ie n ie z a w sz e u m o r z e n ie co do f r a g m e n tu c z y n u w ią z a ć s ię b ę d z ie ze z m ia n ą k w a lif ik a c j i w o g ó le, a ze z m ia n ą n a k w a lif ik a c ję s u r o w s z ą — w sz c z e ­ g ó ln o ści. P o tr z e c ie — i to je s t n a jw a ż n ie js z e — p o w y ż sz e u m o r z e n ie ro d z i o k re ś lo n e s k u tk i, g d y ż u z a s a d n ia z a r z u t re i iu d ic a ta e . C zy ty lk o oo d o te g o f r a g m e n t u c z y ­ n u ? W y d a je się , że n ie . Z g o d n ie z p r z y ję ty m i p o w s z e c h n ie p o g lą d a m i d o k tr y n y o r a z o r z e c z n ic tw e m S.N . o rz e c z e n ie p ra w o m o c n e n a w e t co do f r a g m e n t u c z y n u u z a s a d n ia z a r z u t re i iu d ic a ta e .10) T a k w ię c g dy z a p a d n ie w y r o k p ra w o m o c n y w s to s u n k u d o f r a g m e n tu c z y n u n p . k ra d z ie ż y ro z b ó jn ic z e j, to n ie d o p u s z c z a ln e je s t ś c ig a n ie o d a ls z e f r a g m e n t y c z y n u , n p . k ra d z ie ż y z w y k łe j itp . M o żn a so b ie w y o b ra z ić ró w n ie ż in n y p r z y k ła d , g d y o s k a rż o n y z o s ta n ie u n ie w in n io n y b ą d ź s k a ­ z a n y za czy n n p . s p r o w a d z e n ia n ie b e z p ie c z e ń s tw a p o w sz e c h n e g o w m ie js c o w o śc i X o g o d z in ie Y w c z a s ie ja z d y sa m o c h o d e m Z. C zy w ty m w y p a d k u d o p u s z c z a ln e b ę d z ie ś c ig a n ie teg o sa m e g o o s k a rż o n e g o o to , że w te j s a m e j m ie js c o w o śc i X o g o d z in ie Y, ja d ą c sa m o c h o d e m Z , sp o w o d o w a ł n ie u m y ś ln ie ś m ie rć ob. E ? Z g o d ­ n ie ze s ta n o w is k ie m z a ję ty m p r z e z S.N . n a le ż a ło b y p rz y ją ć , że w n ie s ie n ie n o w eg o a k t u o s k a r ż e n ia b y ło b y w s w e j is to c ie je d y n ie w y ra z e m z m ia n y s ta n o w is k a o s ­ k a r ż y c ie la co d o k w a lif ik a c ji p r a w n e j. A p rz e c ie ż p o g lą d t a k i a lim in e n a le ż a ło b y o d rz u c ić . D la te g o te ż tr z e b a p r z y ją ć , że u m o rz e n ie p o s tę p o w a n ia k a r n e g o p rz e z p r o k u ­ r a t o r a co do f r a g m e n t u c z y n u — w w y n ik u m y ln e j o c e n y , że m a d o c z y n ie n ia z d w o m a c z y n a m i, g d y ty m c z a s e m je s t to te n s a m cz y n — u z a s a d n ia p o s ta w ie n ie z a rz iu tu r e i iu d ic a ta e w r a z i e p o n o w n e g o , c h o ć b y p o d z m ie n io n ą k w a lif ik a c ją , ś c ig a n ia o te n s a m czyn. e) P o r. S. K a l i n o w s k i i M. S i e w i e r s k i : jw ., s. 28. e) P o r. S. K a l i n o w s k i i M. S i e w i e r s k i : jw ., s. 241.

io) P o r. S. Ś l i w i ń s k i : P ro c es k a rn y , w yd. 1948 r., s. 447, k tó ry w y ja ś n ia , że „toż­ sam ość czynu zachodzi w ów czas, gdy choćby część d ziałan ia lu b z an iec h a n ia przestęp n eg o (p rzestęp n ej czynności w y k o n aw c ze j) p o k ry w a się z działan iem lub za n iec h a n ie m prze­ stęp n y m , k tó re ju ż było raz p rz ed m io te m ro zp o zn an ia sądow ego” . P o r. też „E n cy k lo p ed ia p ra w a k a rn e g o " pod red . y f . M akow skiego, s. 1459—1460.

N r 1 (73) P r a w o m o c n o ś ć p o s t a n . p r o k u r , u m a r z a j ą c y c h p o s t . k a r n e ₃₃

B ez z n a c z e n ia j e s t f a k t, że p r o k u r a t o r p o m y lił się i r a z u m o r z y ł p o s tę p o w a n ie co do te g o sa m e g o c z y n u , a d r u g i r a z w ty m s a m y m p o s tę p o w a n iu w n ió s ł ' a k t o s k a r ż e n ia o te n s a m czy n p rz e c iw k o t e j s a m e j o so b ie. G d y b y ś m y jesz c z e m ie li do c z y n ie n ia z w y p a d k ie m o c z y w is te j o m y łk i p is a r s k ie j, to m o ż n a b y b y ło p rz e jś ć e w e n tu a ln ie n a d ty m do p o r z ą d k u d z ie n n e g o . A le w o m a w ia n y m w y p a d k u m a m y od c z y n ie n ia z w y r a ż e n ie m w o li p rz e z p r o k u r a to r a w fo r m ie p o s ta n o w ie n ia ro d z ą ­ cego d o n io słe s k u tk i, a w d o d a tk u p ra w o m o c n e g o . Id ą c z a to k ie m ro z u m o w a n ia , ż e m a m y tu do c z y n ie n ia je d y n ie z w y r a z e m z m ia n y s ta n o w is k a o s k a rż y c ie la co do z m ia n y k w a lif ik a c ji p r a w n e j, n a le ż a ło b y u z n a ć , że k a ż d o ra z o w e p r a w o ­ m o c n e u m o rz e n ie p o s tę p o w a n ia n ie sto i n a p rz e s z k o d z ie ś c ig a n iu te g o sam ego o s k a rż o n e g o o te n sa m czy n p o d in n ą k w a lif ik a c ją p ra w n ą .

J e d n a k ż e ta k a w y k ła d n ia u c z y n iła b y ilu z o ry c z n ą in s ty t u c ję p ra w o m o c n o ś c i p o ­ s ta n o w ie ń u m a r z a ją c y c h p o s tę p o w a n ie , b ę d ą c ą je d n ą z z a sa d n ic z y c h g w a r a n c ji z a b e z p ie c z e n ia p r a w o sk a rż o n e g o . N a s u w a ło b y się te ż p y ta n ie , w ja k i m c e lu u s ta w o d a w c a w p ro w a d z a p rz e p is y z e z w a la ją c e w w y ją tk o w y c h w y p a d k a c h na w z ru s z e n ia w o k re ś lo n y m tr y b ie o ra z p rz e z e n u m e r a ty w n ie w y m ie n io n e (art. 24318 k .p .k .) p o d m io ty p ra w o m o c n y c h p o s ta n o w ie ń , s k o r o w m y ś l w y k ła d n i p r o ­ p o n o w a n e j p rz e z S.N. k a ż d y p r o k u r a to r m ó g łb y ścig ać p o d e jr z a n e g o m im o p r a w o ­ m o c n ie u m o rz o n e g o p o s tę p o w a n ia , p r z y j m u j ą c in n ą k w a lif ik a c ję p r a w n ą d la d a ­ n e g o czy n u . N ie m o ż n a p o m in ą ć , że zg o d n ie z a r t. 3 lit. c) k .p .k . d a ls z e p o s tę p o w a n ie b y ­ ło b y z c h w ilą u p ra w o m o c n ie n ia się u m a r z a ją c e g o p o s ta n o w ie n ia n ie d o p u s z c z a ln e . Z r e s z tą p r z y z n a je to S.N . w p o w o ła n e j n a w s tę p ie uchw ra le p o d k r e ś la ją c e j, że w s to s u n k u do p o s tę p o w a n ia to c z ą c e g o się p rz e c iw k o je d n e j o s o b ie o je d e n czyn o z n a c z a ć to m oże ty lk o b ą d ź w n ie s ie n ie a k t u s k a r ż e n ia o te n s a m c z y n , b ą d ź u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia w cało ści, a lb o w ie m co d o je d n e g o c z y n u n ie m oże n a ­ s t ą p ić je d n o c z e śn ie i u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia , i w n ie s ie n ie a k t u o s k a r ż e n ia . S ąd N a jw y ż s z y je d n a k — m im o te g o tw ie r d z e n ia — w y c ią g a b łę d n e m . zd. w n io s k i. N ie w y ja ś n ia b o w ie m (w y łą c z a ją c z a ra z e m m o żliw o ść u m o r z e n ia p o s tę p o w a n ia i w n ie s ie n ia a k tu o s k a rż e n ia ), d lacz eg o m a m y p rz e jś ć d o p o r z ą d k u d z ie n n e g o n a d p o s ta n o w ie n ie m u m a r z a ją c y m p o s tę p o w a n ie , a p rz y z n a ć w a lo r w a ż n o śc i w n ie s io ­ n e m u a k to w i o s k a r ż e n ia . Z w ła sz c z a że to p ie r w s z e p o s ta n o w ie n ie m a za s o b ą m oc u je m n e j p rz e s ła n k i p ro c e s o w e j, ro d z ą c e j d a le k o id ą c e s k u tk i. N a p e w n o S.N. m a r a c j ę tw ie r d z ą c , że p r a w o n ie z n a u m o r z e n ia p o s tę p o w a n ia w c z ę śc i d o ty c z ą c e j k w a lif ik a c ji p r a w n e j c z y n u . A le p rz e c ie ż p r o k u r a to r u m a r z a p o s tę p o w a n ie n ie w s to s u n k u do k w a lif ik a c ji n p . z a r t . 215 k .k ., lecz w s to s u n k u d o c z y n u o k re ś lo n e g o w c z a sie , m ie js c u itd ., z a k w a lifik o w a n e g o b łę d n ie p rz e z p r o ­ k u r a t o r a n p . z a r t. 215 k .k . R ó w n ie ż w o m a w ia n y m k o n k r e tn y m w y p a d k u p r o ­ k u r a t o r u m o rz y ł p o s tę p o w a n ie w s to s u n k u d o o sk a rż o n e g o J . L . o to , że d n ia 28. V III. 1959 r., p ro w a d z ą c szosę p u b lic z n ą z Z a b rz a d o D ą b ro w y T a rn o w s k ie j c ią g n ik z d w o m a p rz y c z e p a m i, te c h n ic z n ie n ie s p r a w n y , u d e rz y ł ja d ą c e g o ro w e re m D. O ., k tó r y n a s tę p n ie n a s k u t e k d o z n a n y c h o b ra ż e ń z m a r ł, a w ię c o o k re ś lo n y c z y n p r z e s tę p n y , a n ie ty lk o co do k w a lif ik a c ji p r a w n e j c z y n u . C zy m o ż n a ta k ie p o s ta n o w ie n ie u z n a ć za n ie is tn ie ją c e ( p e r n o n e; tj? W y d a je się , że n ie . U m o rz e n ie c o d o f r a g m e n t u c z y n u z n a n e je s t d o k tr y n ie i o rz e c z n ic tw u S.N ., w z w ią z k u z czy m n ie m o ż n a n a d n im p rz e jś ć do p o r z ą d k u d z ie n n e g o 11). u ) p o r. S. Ś l i w i ń s k i : P ro ces k a m y , w j d. 1948, s. 201, 208, 445—448 oraz S. K a l i ­ n o w s k i i M. S i e w i e r s k i : }w.. s. 27—28. 3 — P a le s tra N r 1/1964.

34 A l f r e d K a f t al N r 1 (73i

P r z y z n a ć tr z e b a lo ja ln ie , że w o m a w ia n y m w y p a d k u n a s t ę p u je k o n f l ik t p o m i ę ­ d zy z je d n e j s tr o n y d ą ż e n ie m d o p e łn e g o w y k r y c ia p ra w d y o b ie k ty w n e j o ra z u k a ­ r a n i a p rz e s tę p c y , a z d r u g ie j s tr o n y — z a b e z p ie c z e n ie m o b y w a te li p r z e d n ie b e z ­ p ie c z e ń s tw e m c ią g łe g o ż y c ia w n ie p e w n o ś c i: w sz c z ę c ia p o s tę p o w a n ia k a rn e g o . K o n f lik t t e n je d n a k ro z s tr z y g a u s ta w o d a w c a , w y c h o d z ą c z z a ło ż e n ia , że po u p ł y ­ w ie o k re ś lo n e g o c z a su (z re sz tą w św ie tle k .p .k . dość d łu g ie g o — a r t. 24518) n ie - u c h y le n ie o k re ś lo n e g o o rz e c z e n ia c z y n i p o n o w n e p o s tę p o w a n ie p rz e c iw t e j s a m e j o so b ie o t e n s a m czy n n ie d o p u s z c z a ln y m .

D la te g o te ż n a le ż y z a k w e s tio n o w a ć m o żliw o ść k o n w a lid a c ji teg o r o d z a ju b łę d ó w p r o k u r a t o r a 12). A d 2). T y m b a rd z ie j n ie do p rz y ję c ia je s t p o g ląd S. N. re p r e z e n to w a n y w d r u ­ g ie j z p o s ta w io n y c h tez, z e z w a la ją c y są d o w i re w iz y jn e m u n a p rz e k a z a n ie p r o k u ­ r a to r o w i a k t s p r a w y w m y ś l ant. 388 § 2 k .p .k . co d o „ c z y n u ” , co do k tó re g o p r o k u r a t o r p o s tę p o w a n ie ju ż p o p rz e d n io u m o rz y ł. W ty m w y p a d k u n ie ty lk o n ie m o ż liw e je s t u z u p e łn ie n ie ś le d z tw a co do „ c z y n u ” , co do k tó r e g o p r o k u r a to r p o s tę p o w a n ie u m o rz y ł, a le w ogóle n ie m o ż liw e je s t p ro w a d z e n ie p o s tę p o w a n ia co do te g o s a m e g o c z y n u o b ję te g o a k te m o s k a rż e n ia . M a m y tu t a j do c z y n ie n ia ~z z a r z u te m re i iu d ic a ta e , p o w o d u ją c y m n a ty c h m ia s to w e u m o r z e n ie p o s tę p o w a n ia , b ą d ź u z n a n ie w y ro k u za n ie w a ż n y z m o cy sam e g o p r a w a (a rt. 377 lit. c) k .p .k .).1?) II I . W w y n ik u p rz e p r o w a d z o n y c h ro z w a ż a ń m o żn a w y c ią g n ą ć n a s tę p u ją c e w n io s k i:

W ś w ie tle o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w b e z p o rn a je s t w y k ła d n ia p r z y jm u ją c a , że p ra w o m o c n e p o s ta n o w ie n ie p r o k u r a to r a u m a r z a ją c e p o s tę p o w a n ie w p rz e d m io c ie p ro c e s u , n a w e t ty lk o co do f r a g m e n tu c z y n u , u z a s a d n ia p o d n ie s ie n ie z a r z u tu re i iu d ic a ta e w w y p a d k u p r o w a d z e n ia p o s tę p o w a n ia k a rn e g o p rz e c iw te j s a m e j o so b ie o in n y f r a g m e n t te g o sa m e g o czy n u . R e g u ły w y tw o rz o n e p rz e z n a u k ę i o r z e c z ­ n ic tw o co do p o ję c ia id e n ty c z n o ś c i p o d m io to w e j i p rz e d m io to w e j m a ją w p e łn i z a s to s o w a n ie do p ra w o m o c n y c h p o s ta n o w ie ń p r o k u r a to r s k ic h .14)

Z d r u g ie j s tr o n y n a s u w a się p y ta n ie , czy i e w e n tu a ln ie ja k ie n a le ż a ło zn aleźć w y jś c ie w o m a w ia n y m w y p a d k u n a p o d s ta w ie o b o w ią z u ją c y c h p rz e p isó w . T r u d n o b o w ie m z a n ie c h a ć ś c ig a n ia p r z e s tę p c y z p o w o d u b łę d ó w p r o k u r a to r a , z a n ie c h a n ie z aś ta k ie b y ło b y sp o łe c z n ie sz k o d liw e .

C óż z a te m w t y m w y p a d k u n a le ż a ło b y u c z y n ić ? W y d a je się, że n a le ż a ło sp o w o d o w a ć u c h y le n ie ta k ie g o p o s ta n o w ie n ia p rz e z G e n e ra ln e g o P r o k u r a to r a w tr y b ie a r t . 24518 k .p .k . w te r m i n ie 6 m ie się c y od jeg o u p ra w o m o c n ie n ia , a n ie sz u k a ć w y jś c ia w d ro d z e w y k ła d n i b ę d ą c e j, ja k się w y d a je , n ie d o p rz y ję c ia w ś w ie tle o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w p ra w a . M o żliw e też b y ło b y e w e n tu a l n e r o z w a ­ ż e n ie s k o r z y s ta n ia z k o n s tr u k c ji p ro c e s u d o d a tk o w e g o , s p o r n e j co p r a w d a w d o ­ k tr y n ie i o d rz u c o n e j d e leg e la ta p rz e z o rz e c z n ic tw o £'.N.15)

W y d a je się, że ro z w ią z a ń in n y c h de lege la ta n ie m a.

12) P o r. A. K a f l a l : G losa do u ch w ały S.N. z 20.IX.1962 r. II KO 19/62 (NP n r 2/1963 r. s. 275), k tó ry p rz y jm u je, że „ u ch y b ien ia przepisów dotyczących p rzesłan ek p ro cesu (...) nie m ogą ulec k o n w a lid a cji, gdyż ich n iew y k o n an ie bądź w adliw e w sk o n an ie p ro w ad zi w k o n ­ sek w en cji do u m o rzen ia p o stęp o w a n ia k a n e g o " .

» ) P o r. J . H a b e r : jw ., s. 451.

O p rzy czy n ach bezw zględnej niew ażności orzeczeń sądow ych, „ P a le s tra " n r 11/1960, s. 30 . n ast.

u ) P o r. J . H a b e r : jw ., s. 451.

15) P a trz OSN 17/54. P o r. też L. H o c h b e r g , A. M u r z y n o w s k i , L. S c h a f f : jw .. s. 16 i n ast.

N r 1 (73) Rozst rzygani a spor ów gospodarczych ₃₅

N a to m ia s t d e le g e fe r e n d a m o ż n a by e w e n tu a ln ie ro z w a ż y ć w z w ią z k u z k o d y f i­ k a c ją k .p .k ., c z y n ie n a le ż a ło b y te j k w e s tii w n a le ż y ty sp o só b u re g u lo w a ć albo e w e n tu a ln ie p r z y z n a ć G e n e r a ln e m u P r o k u r a to r o w i te r m in y do w z r u s z a n ia p r a w o ­ m o c n y c h p o s ta n o w ie ń d łu ż sz e n iż te, k tó r e p r z e w id u je a r t. 24518 k .p .k .

PIOTR SZCZEM IELIN O W

Element społeczny w rozstrzyganiu sporów

gospodarczych oraz nowe przepisy o rozstrzyganiu

sporów przez a rb itra ż państwowy

K ie r u ją c się w z g lę d a m i n a w z m o c n ie n ie z a sa d d e m o k r a ty c z n y c h p rz y ro z ­ s tr z y g a n iu s p o ró w m iędz> p rz e d s ię b io rs tw a m i, o rg a n iz a c ja m i i in s ty tu c ja m i, R a d a M in is tró w Z S R R — p rz e z w y d a n ie d e k r e t u z d n ia 23 c z e rw c a 1959 r o k u — u m o ż liw iła ro z s trz y g a n ie sp o ró w w d u ż y c h i s k o m p lik o w a n y c h s p r a w a c h go­ s p o d a rc z y c h p r z2'. s ą d y p o lu b o w n e w y b ie r a n e p rz e z s tro n y .

W ro z w in ię c iu teg o d e k r e tu , k tó r y u s ta lił p o d s ta w y p o w o ły w a n ia c z y n n ik ó w s p o łe c z n y c h p rz y r o z s trz y g a n iu s p o ró w g o sp o d a rc z y c h . P a ń s tw o w y A r b itr a ż p rzy R a d z ie M in is tró w Z S R R o p ra c o w a ł i z a tw ie rd z ił w d n iu 31 s i e r p n ia 1960 ro k u ..T y m c z a so w e p rz e p is y o ro z s trz y g a n iu s p o ró w g o sp o d a rc z y c h p rz e z sąd p o lu ­ b o w n y ". S ą d y p o lu b o w n e p o w in n y o d e g ra ć w ie lk ą ro lę w u m o c n ie n iu so c ja lis ty c z n e g o p o rz ą d k u p ra w n e g o w s to s u n k a c h g o s p o d a rc z y c h p o m ię d z y p rz e d s ię b io rs tw a m i, o r g a n iz a c ja m i i in s ty tu c ja m i. W o d ró ż n ie n iu o d a r b i tr a ż u p a ń s tw o w e g o , w k t ó ­ ry m s p ó r p o d le g a r o z s trz y g n ię c iu n a p o d s ta w ie w n io s k u je d n e j s tr o n y , w s ą ­ dzie p o lu b o w n y m d z ia ła z u p e łn ie in n a d e m o k r a ty c z n a z a s a d a r o z s tr z y g a n ia sp o ­ ró w . M ia n o w ic ie k ie r o w n ic y s tr o n sp ó r w io d ą c y c h m a j ą p ra w o d o k o n a ć — za w z a je m n y m p o ro z u m ie n ie m — w y b o ru je d n e g o lu b k ilk u sę d z ió w p o lu b o w n y c h z ja k ie jk o lw ie k o rg a n iz a c ji g o sp o d a rc z e j, n ie z a in te r e s o w a n e j w sp o rz e . P rz e w a g a , ja k ą m a s ą d p o lu b o w n y n a d a r b itr a ż e m w r o z s trz y g a n iu s p o ró w , p o le g a n a ty m , że m. in. s tr o n y w o ln e są od d o k o n a n ia całe g o sz e re g u fo r m a ln o ś c i i od u is z c z e n ia o p ła ty a r b itr a ż o w e j o ra z — co n a jw a ż n ie js z e — że w e d łu g sw eg o u z n a ­ n ia a n g a ż u ją w c h a r a k t e r z e sęd zió w w y so k o k w a lif ik o w a n y c h ro b o tn ik ó w , s p e c ja ­ lis tó w in ż y n ie ró w i e k o n o m is tó w . M a ją c n a w z g lę d z ie , że a k c ja p o w o ły w a n ia c z y n n ik ó w sp o łe c z n y c h d o ro z s trz y g a n ia s p o ró w g o sp o d a rc z y c h b ę d z ie się n a d a l ro z w ija ć p o m y ś ln ie w sz e re g u r e p u b lik z w ią z k o w y 'h (np. U k r a iń s k ie j, B ia ło ­ r u s k ie j, K a z a c h s k ie j i in n y c h ) z a c z y n a się ju ż te r a z u s ta la ć a k ty w są d ó w p o lu - b c /z n y c h , ja k ró w n ie ż sp o rz ą d z a s ię z a le c a n y s p is sę d z ió w p o lu b o w n y c h p rzez o b w o d o w e R a d y d e le g a tó w lu d u p ra c u ją c e g o , o r g a n y a r b i tr a ż u p a ń s tw o w e g o i n o w n a rc h o z y .