S e r i a : M ech an ik a z .65 N r k o l . 569
S t a n is ła w JU RA, T a d e u s z C H R O S Z C Z In s ty tu t O d lew n ictw a
p o lite c h n ik a ś l ą s k a
A U S T E N IT Y C Z N E S T A L IW O MANGANOWE O OBN IŻON EJ ZA W A R TO ŚC I MANGANU Z DODATKAMI CHROMU 1 M OLIBDENU
S t r e s z c z e n i e . W p r a c y p rz e p r o w a d z o n o b a d a n ia o d p o rn o ś c i n a z u ż y c ie ś c i e r n e s ta liw m anganow ych o o b n iż o n e j z a w a r to ś c i m anganu z d o d a tk a m i ch ro m u i m o lib d e n u . W w yniku ś c i ś l e w y te s to w a n e j o b ró b k i c ie p ln e j w z a k r e s i e 1273°K do 1393°K /1 0 0 0 ł 1 1 2 0 ° C / o r a z d o b o ru p o s z c z e g ó ln y c h sk ła d n ik ó w sto p o w y c h , o trz y m a n o n o - w y g a tu n e k tw o rz y w a o z n a c z n ie w y ż s z e j o d p o rn o ś c i n a z u ż y c ie z w ła s z c z a ś c i e r n e w zg lęd em s ta n d a rd o w e g o s ta liw a H a d f ie ld a .
W stęp
P o d w y ż s z e n ie ja k o ś c i m a sz y n i u r z ą d z e ń s ta n o w i je d n ą z n a ji s t o tn i e js z y c h p ro b le m a ty k n a u k o w o -b a d a w c z y c h i g o s p o d a r c z y c h .
W d z ie d z in ie s ta liw w y so k o m an g an o w y ch , k tó r y c h u d z ia ł w p ro d u k c ji s ta liw a sto p o w e go w P o ls c e w y n o si o k . 20% b a d a n ia p ro w a d z o n e b y ły g łó w n ie w t r z e c h p o d staw o w y ch k ie r u n k a c h :
- p o z n a n ie c z y n n ik ó w w p ły w a ją c y c h n a u tw a r d z a n ie s ię tw o rz y w a pod w pływ em zg n io tu w s ta n ie s ta ły m ,
- w p ro w a d z e n ie r ó ż n y c h p ie r w ia s tk ó w sto p o w y c h m a ją c y c h d e c y d u ją c y w pływ n a w ła ś c iw o ś c i s t a li w , a m ia n o w ic ie w ła s n o ś c i m e c h a n ic z n e , t e m p e r a t u r ę z a le w a n ia , o b ró b k ę c ie p ln ą i t p .
- p o d w y ż s z e n ie o d p o r n o ś c i n a ś c i e r a n i e .
Z n a n e s ą g a tu n k i s ta liw w y so k o m an g an o w y ch z d o d atk am i m o lib d e n u , c h ro m u , a n ty m o nu , t y t a n u .
W o s t a tn i c h l a t a c h , w k r a j a c h o w y so k o r o z w in i ę te j te c h n o lo g ii o d le w n ic z e j o b s e r w u je s ię te n d e n c ję do o b n iż a n ia z a w a r to ś c i m anganu w s ta liw a c h w y so k o m an g an o w y ch c e le m o s ią g n ię c ia l e p s z e j o d p o r n o ś c i n a z u ż y c ie w w a ru n k a c h ś c i e r a n i a . W U S A o p ra c o w a n o i w d ro ż o n o p r z e z firm ę C lim ax M olybdenum C o m pany s ta liw o z a w ie r a j ą c e 6% Mn o r a z 1% M o. S ta liw o to s to s o w a n e j e s t g łó w n ie na w y k ła d z in y do m łynów k u lo w y ch o r a z w p r a c y o z b liż o n y c h w a ru n k a c h , g d z ie d o ró w n u je o d p o r n o ś c ią na ś c i e r a n i e ż e liw u ty p u N i- H a r d .
118 S t . J u r a , T .C h r ó s z c z W n in ie js z y m o p ra c o w a n iu u s iło w a n o p r z e b a d a ć wpływ chrom u i m olibdenu w sta liw a c h m anganow ych o o b n iż o n e j z a w a r to ś c i m anganu o r a z o b ró b k i c ie p ln e j n a w ła ś c iw o ś c i m e c h a n ic z n e i z u ż y c ie ś c i e r n e w w a ru n k a c h , gdy n ie je s t w ym agana w ysoka p la s ty c z n o ś ć r z ę d u k la s y c z n y c h s ta liw w y so k om anganow ych a le je d n o c z e ś n ie w y ższa n iż d la sta liw m a rte n z y ty c z n y c h , a p o n a d to w ym agana j e s t w y ż sz a o d p o rn o ś ć na z u ż y c ie z w ła s z c z a w w a ru n k a c h ś c i e r a n i a . Z a s to s o w a n ie ta k ie g o tw o rz y w a ma d u ż e z n a c z e n ie p ra k ty c z n e w e n e r g e t y c e , h u tn ic tw ie , p rz e m y ś le cem entow ym , w p rz e m y ś le e k s p lo a ta c ji złó ż m in e r a l n y c h i t p .
P ro w a d z o n e b a d a n ia s ta liw m anganow ych o o b n iż o n e j z a w a r to ś c i m anganu s ą k o n ty n u a c ją p ro w a d z o n y c h od la t w In s ty tu c ie O d lew n ictw a P o lite c h n ik i ś l ą s k i e j b a d a ń n ad s e g r e g a c ją sk ła d n ik ó w sto p o w y c h o r a z p o d w y ż sz e n ie m o d p o rn o ś c i na z u ż y c ie s ta liw m a n g a n o w y c h .
B a d a n ia w ła s n e
Z a s a d n ic z y m zad an iem w ykonyw anych b a d a ń by ło s tw ie r d z e n ie o d d z ia ły w a n ia chrom u i m o lib d en u ja k o do d atk ó w sto p o w y ch w s ta liw ie m anganow ym o o b n iż o n e j z a w a r to ś c i m anganu n a o d p o rn o ś ć ty c h s ta liw n a z u ż y c ie w w a ru n k a c h ś c i e r a n i a ,
Z a d a n ie m b y ło ró w n ie ż o k r e ś le n ie o p ty m a ln e j o b ró b k i c ie p ln e j g w a r a n tu ją c e j u z y s k a n ie n a jk o r z y s tn i e js z e g o p o łą c z e n ia w ła s n o ś c i m e c h a n ic z n y c h /g łó w n ie u d a m o ś c i / z d u ż ą o d p o rn o ś c ią n a ś c i e r a n i e .
W ytopy s ta liw m anganow ych p rz e p r o w a d z o n o w indu k cy jn y m p ie c u b e z rd z e n io w y m o w y p ra w ie z a s a d o w e j i p o je m n o śc i 30 kg s t o s u ją c m eto d ę p r z e t a p i a n i a . Z a k r e s zm ian p o s z c z e g ó ln y c h sk ła d n ik ó w sto p o w y c h w p r o c e n t a c h w agow ych b y ł n a s tę p u ją c y : w ę g ie l p o sta n o w io n o u trz y m y w a ć p o d o b n ie , ja k w sta n d a rd o w y m s ta liw ie H a d fie ld a , m angan 3 * 7%, c h ro m 1 ,5 ł 3 ,5 % o r a z m o lib d en 0 , 5 4 1 , 0%.
C elem u z y s k a n ia m o ż liw ie m a k sy m a ln e j e lim in a c ji z a n ie c z y s z c z e ń tle n k o w y c h , k tó r e s z c z e g ó ln ie d la ty c h g atu n k ó w s ta liw m a ją d e c y d u ją c y w pływ n a u z y s k a n e w ła s n o ś c i m e c h a n ic z n e i o d p o rn o ś ć n a z u ż y c ie , p o sta n o w io n o p r z e p r o w a d z ić o d tle n ia n ie w k ilk u e ta p a c h . O d tle n ia n ie p rz e p r o w a d z o n o ż e la z o w a p n io k rz e m e m F e - C a - S i z a w ie ra ją c y m 51% S i . W s tę p n e o d tle n ia n ie p rz e p r o w a d z o n o po s to p ie n iu złom u sta lo w e g o i s u ró w k i o r a z ś c ią g n ię c iu ż u ż la p r z e z w p ro w a d z e n ie o k . 10% p o tr z e b n e j do o d tle n ie n ia ilo ś c i F e - C a - S i .
P o r o z p u s z c z e n iu ż e la z o s to p ó w i p r z e g r z a n i u k ą p ie li do 1873°K /1 6 0 0 ° C / p r z e d s p u ste m w p ro w a d z o n o 50% c a łk o w ite j il o ś c i F e - C a - S i . P o z o s t a łą c z ę ś ć F e - C a - S i o r a z n i e z n a c z n e i l o ś c i A l w p ro w a d z o n o do k a d z i.
W p r a c y p rz e p r o w a d z o n o 8 w y to p ó w , k tó r y c h s k ła d c h e m ic z n y p o d a je ta b e l a 1 . M e ta l z a le w a n o do fo rm sk o ru p o w y c h , z k tó r y c h o trz y m a n o p r ó b k i w k s z t a łc i e p rę tó w o w y m ia ra c h 10 x 10 x 120 mm.
T a b e la 1 A n a liz a c h e m ic z n a p ró b
Z a w a r to ś ć D ie r w ia s tk ó w w % w agow ych
p ró b y C Mn P S C r Mo
1 1 ,0 3 0 ,6 3 4 ,2 5 0 ,0 8 0 ,0 0 8 2 ,0 6 1 ,0 6
2 0 ,9 1 0 ,7 2 4 ,4 4 0 ,0 8 0 ,0 1 5 2 ,0 3 1 ,0 3
3 0 ,9 2 1 ,0 1 2 ,5 3 0 ,0 4 2 0 ,0 2 1 2 ,3 7 0 ,9 7
4 0 ,6 4 1 ,0 5 4 ,4 1 0 ,0 4 2 0 ,0 2 1 2 ,0 1 0 ,5 3
5 0 ,7 1 0 ,6 8 3 ,3 5 0 ,0 4 0 0 ,0 1 5 1 ,2 4 0 ,5 3
6 1 ,1 9 0 ,8 1 4 ,6 7 0 ,0 5 9 0 ,0 2 5 2 ,2 1 1 ,0 5
7 0 ,9 3 0 ,5 6 6 ,0 5 0 ,0 5 4 0 ,0 1 4 2 ,2 9 1 ,0 6
8 1 ,0 9 0 ,6 3 5 ,4 8 0,048 0 ,0 1 2 3 ,1 4 0 ,9 8
Na p o d s ta w ie d a n y c h lite r a tu r o w y c h o d n o ś n ie z a k r e s u te m p e r a t u r z ja k ic h n a le ż y p rz e p r o w a d z ić p r z e s y c a n i e d la s ta liw n a le ż ą c y c h do t e j g ru p y tw o rz y w p o sta n o w io n o d o k ła d n ie w y te s to w a ć o p ty m aln ą te m p e r a t u r ę c e le m u z y s k a n ia n a j k o r z y s t n i e j s z e j k o m b i
n a c ji w ła s n o ś c i m e c h a n ic z n y c h , ja k ró w n ie ż o d p o r n o ś c i n a ś c i e r a n i e . W tym c e lu d la k a ż d e g o z w ytopów p r z e p r o w a d z o n o p r z e s y c a n ie w w o d z ie c o 40°K w z a k r e s i e 1 2 7 3 -1 3 9 3 °K / 1 0 0 0 - 1 1 2 0 ° C / .
W r a m a c h b a d a ń tw a r d o ś c i sto s o w a n o m eto d ę V ic k e r s a HV50 z g o d n ie z n o rm ą
PN - 57 / H - 0 4 3 6 0 . D la p r ó b e k z w ytopów o s t r u k t u r z e a u s t e n it y c z n e j s p ra w d z o n o u t w a r d z a n ie s i ę tw o rz y w a p od w pływ em 10% z g n io tu .
B a d a n ia p rz e p r o w a d z o n o t ą sam ą m eto d ą H V 10. W yniki b a d a ń tw a r d o ś c i p r z e d s ta w ia ta b e la 2 . B a d a n ia u d a r n o ś c i p rz e p r o w a d z o n o n a m ło c ie w ahadłow ym ty p u C h a r p y d y s p o n u jący m e n e r g i ą 1 4 7 ,1 5 / ] / na p ró b k a c h z n o rm a liz o w a n y c h 10x10x55 mm b e z k a r b u . W yniki b a d a ń u d a r n o ś c i o b r a z u je r y s . l .
Z e w zg lęd u na n i ż s z ą sp o d z ie w a n ą u d a r n o ś ć o r a z m n ie js z ą z d o ln o ś ć do u tw a r d z e n ia p r z e z z g n io t w /w . s ta liw m an g an o w y ch a r ó w n o c z e ś n ie p r ó b ę o c e n y p r z y d a t n o ś c i ty c h s ta liw w w a ru n k a c h z u ż y c ia ś c ie r n e g o z d e c y d o w a n o s ię w y k o rz y s ta ć w b a d a n ia c h ś c i e r a l n o ś c i z a m ia s t p ró b y b ę b n o w e j m eto d ę S k o d a - S a v i n z g o d n ie z n o rm ą P N - 6 7 /M - 0 4 3 0 6 .
S to s o w a n o n a s tę p u ją c e p a r a m e tr y : - o b c ią ż e n ie k r ą ż k a tr ą c e g o P = 5 daN - ilo ś ć o b ro tó w k r ą ż k a n = 3000 o b r .
- c h ło d z e n ie 0 ,5 % r o z tw o r e m ^ C r O ^ w w o d zie d e s ty lo w a n e j.
120 S t . J u r a , T .C h r ó s z c z
R y s . l . W pływ te m p e r a t u r y p r z e s y c a n ia n a u d a m o ś ć b a d a n y c h p ró b
T a b e la 2 W yniki b a d a ń tw a r d o ś c ix /
N r S ta n b a d a n y c h p ró b e k
p ró b y
S ta n la n y 1273°C 1313°C 1353°K 1393°K
1 269 379 582 626 612
2 256 310 449 632 546
3 525 426 608 618 616
4. 704 581 732 667 734
5 615 604 669 681 622
6 326 358 423 396 590
7 252 367 484 459 571
8 257 371 424 506 566
x / k a ż d y w y n ik j e s t r e z u l ta te m minim um 5 p o m ia ró w z r ó ż n y c h p r ó b e k po k a ż d e j te m p . p r z e s y c a n i a .
W sk aźn ik o d p o rn o ś c i n a z u ż y c ie ś c i e r n e o b lic z o n o ze w z o ru
R _ 1 0 0 0 1 ____
1 ^ ^ mm^
g d z ie : R - w s k a ź n ik o d p o rn o ś c i n a z u ż y c ie ś c i e r n e s r
i mm°
V - o b ję to ś ć w y ta r c ia w badanym m a te r ia le 1 0"^m m ^.
W yniki b a d a ń z u ż y c ia ś c i e r n e g o z a m ie s z c z o n o n a r y s . 2 i 3 . P o d e jm u ją c p ró b ę p o ró w n a n ia w s k a ź n ik a o d p o rn o ś c i n a ś c i e r a n i e d la a u s te n ity c z n y c h s ta liw z a w ie r a ją c y c h 6%
Mn w ykonano d o d atk o w o b a d a n ia ś c i e r a l n o ś c i s ta liw a H a d fie ld a o z a w a r to ś c i 12% M n, 1,2% C i o z n a c z o n o je na r y s . 2 ja k o "H " w s t a n ie su ro w y m i "H p" po p r z e s y c a n iu . P o k a ż d e j p r ó b ie w ykonyw ano z g ła d y z p ró b e k su ro w y c h o r a z po ta k i e j te m p e r a tu r z e o b ró b k i c ie p l n e j, d la k tó r e j u z y s k a n o n a j k o r z y s tn i e j s z e p o łą c z e n ie w ła s n o ś c i m e c h a n ic z n y c h i o d p o r n o ś c i n a ś c i e r a n i e .
O trz y m a n o w te n s p o s ó b w c ałk o w ity m p r z e k r o ju p r ó b r ó ż n e s t r u k t u r y p o c z ą w s z y od s t r u k t u r y m a r te n z y ty c z n e j, p o p r z e z s t r u k t u r y p o ś r e d n ie do a u s te n it u z w ęg lik am i o r ó ż nym c h a r a k t e r z e .
N a r y s . 7 i 8 o b s e rw u je m y s t r u k t u r y z p ró b y n r 8 w s ta n ie su ro w y m i po p r z e s y c a n iu w te m p e r a t u r z e 1353°K / 1 0 8 0 ° C / .
A n a liz a w yników
W p r z e k r o ju b a d a n y c h p r ó b d a je s ię z a o b s e r w o w a ć d w ie g ru p y tw o rz y w o r ó ż n y c h s t r u k t u r a c h . P o c z ą tk o w e p r ó b y c h a r a k t e r y z u j ą s ię s t r u k t u r ą m a r te n z y t y c z n o - a u s t e n i- ty c z n ą / r y s . 5 , 6 , 8 / z n ie w ie lk ą i l o ś c i ą p e r l i t u o r a z ró ż n y m u d z ia łe m m a r te n z y tu . P r ó b y 6 , 7 , 8 n a to m ia s t w y k a z u ją d o m in u ją c ą lu b c a łk o w itą s t r u k t u r ę a u s te n ity c z n ą .
P o tw ie r d z a to d a n e l i t e r a t u r o w e , wg k tó r y c h tr u d n o j e s t o s ią g n ą ć s t r u k t u r ę a u s t e n ity c z n ą p r z y z a w a r to ś c i m anganu n i ż s z e j od 6% o r a z w ę g la p o n iż e j l% b e z do d atk ó w sto p o w y c h . P o n a d to n ie k o r z y s tn y w pływ n a s t a b i l iz a c j ę a u s t e n it u m iał c h ro m , m n ie js z y z a ś m o lib d e n .
W z w ią z k u z ta k u k s z ta łto w a n ą s t r u k t u r ą b a d a n y c h s ta liw n a le ż y p o d k r e ś lić s t o s u n k o wo w y so k ą u z y s k a n ą tw a r d o ś ć w p ie r w s z y c h p r ó b a c h / t a b e l a 2 / w p o ró w n a n iu z k o ń c o wymi p r ó b a k i 7 i 8 , d la k tó r y c h z a ró w n o w s t a n ie s u ro w y m , ja k i po o b ró b c e o b s e r w u je s ię n iż s z e w a r t o ś c i .
D z ię k i w p ro w ad zo n y m d o d atk o m c h ro m u i m o lib d en u tw a r d o ś ć w s t a n ie su ro w y m d la p r ó b 7 i 8 o s t r u k t u r z e a u s t e n it y c z n e j m ie ś c i s ię w z a k r e s i e n ie z n a c z n ie w y ższy m w zg lęd em s ta n d a rd o w e g o s ta liw a w y so k o m a n g a n o w e g o .
N a u w ag ę z a s łu g u je je d n a k ż e w y so k a u z y s k a n a tw a r d o ś ć po p r z e s y c a n iu , k tó r a już p r z e d u tw a rd z e n ie m spow odow anym z g n io te m z a p e w n ia w y ż s z ą o d p o rn o ś ć n a z u ż y c ie z w ła s z c z a ś c i e r n e .
122 S t . J u r a , T . C h r ó s z c z U z y sk a n a w p o c z ą tk o w y c h p r ó b a c h /1 - 5 / o d o m in u ją c e j s t r u k tu r z e m a rte n z y ty c z n e j n is k a u d a m o ś ć , s c h o d z ą c a n a w e t p o n iż e j 10 /J /c m / , / r y s . 2 / pomimo b a rd z o w y so k ie j 2 o d p o r n o ś c i na ś c i e r a n i e n ie g w a ra n tu je s z e r s z e g o z a s to s o w a n ia t e j g ru p y s ta liw . Z d e c y d o w a ły o tym n ie ty lk o zb y t n is k a z a w a r to ś ć m anganu a le ró w n ie ż w ęgla o r a z m o lib d e n u .
N a jk o r z y s tn ie js z e w a r to ś c i u d a r n o ś c i d la s ta liw a u s te n ity c z n y c h z a w ie r a ją c y c h ok . 6%
Mn u z y s k a n o p r z e z p r z e s y c a n ie z te m p e r a t u r y 1353°K / 1 0 8 0 ° C / / r y s . l / .
P o d n ie s ie n ie u d z ia łu c h ro m u w 8 p r ó b ie z 2 do 3% w zg lęd em p ró b y 7 d a ły o c z e k iw a n y e fe k t w p o s t a c i n ie z n a c z n e g o o b n iż e n ia u d a r n o ś c i do 50 / j / c m / p r z y p r z e s y c a n ia z O te m p . 1353°K /1 0 8 0 ° C / , a ró w n o c z e ś n ie p o d w y ż s z e n ia o d p o rn o ś c i na ś c i e r a n i e . W ią z a ło s i ę to ze z w ię k s z e n ie m i l o ś c i b a r d z i e j tr w a ł y c h , te rm o d y n a m ic z n ie z w ią z a n y c h w ęg lik ó w ty p u / F e , C r / + / C r , F e / ^ C 3 .
B a d a n ia s t r u k tu r a l n e u w id o c z n iły ró w n ie ż k o r z y s tn y w pływ m o lib d en u n a p o s ta ć w ę g lik ó w w s ta liw a c h z a w ie r a j ą c y c h 6% M n.
P o o b ró b c e c ie p ln e j b r a k w ęg lik ó w w p o s t a c i p ły tk o w e j łu b tw o r z ą c y c h c o ś w ro d z a ju c ią g łe g o film u o ta c z a ją c e g o z i a r n a , n a to m ia s t o b s e r w u je s ię w ę g lik i o c h a r a k t e r z e s k o a - g ulow anym / k u l is ty m / / r y s . 8 / n ie ty lk o n a g r a n i c a c h z i a m a le ró w n ie ż w e w n ą trz
z i a m .
W s t a n ie su ro w y m o b s e r w u je s ię o o k o ło 30% z w ię k s z o n ą o d p o rn o ś ć na z u ż y c ie ś c i e r n e s ta liw a u s te n ity c z n y c h z a w ie r a j ą c y c h 6% Mn w zg lęd em s ta n d a rd o w e g o s ta liw a H ad- f i e l d a z a w ie r a ją c e g o 12% M n, 1 , 2% C o z n a c z o n e g o n a r y s . 2 l i t e r ą " H " .
P o d k r e ś l i ć n a le ż y , ż e r ó ż n i c a j e s t p r a w ie d w u k ro tn a n a k o r z y ś ć s ta liw a ty p u 6 -3 - 1 w s t a n ie o b ro b io n y m c ie p ln ie / r y s . 3 / . P o d o b n ie ja k w p rz y p a d k u s ta liw w y so k o m an g a- n o w y ch s ta liw a a u s t e n it y c z n e z a w ie r a j ą c e 6% Mn m ają m o ż liw o ść d o d a tk o w e g o u tw a r d z e n ia d z ię k i z g n io to w i, a 10% z g n io t w y k a z a ł w z r o s t t w a r d o ś c i do 64O H V 10.
OZNACZENIE PROBE
R y s . 2 . O d p o rn o ś ć n a ś c i e r a n i e p r ó b w s t a n ie su ro w y m
TtMPSRAlUftA PB?iSVCWIA ,*H
R y s . 3 . O d p o rn o ś ć n a ś c i e r a n i e w z a le ż n o ś c i od te m p e r a tu r y p r z e s y c a n ia
R y s . A .S t r u k t u r a s ta liw a z p r ó b y 2 w s t a n ie su ro w y m . A u s te n i t. W ęg lik i w e w n ą trz i n a g r a n i c a c h z i a m , w id o c z n y d ro b n a ilo ś ć p e r l i t u . P o w .5 0 0 x , t r a w .N i t a l 13%
R y s . 5 . S t r u k t u r a s ta liw a z p ró b y 3 w s ta n ie su ro w y m . A u s te n it. M a r te n z y t g r u b o ig la s t y . W tr ą c e n ia n ie m e ta lic z n e P o w .5 0 0 x , t r a w . N i t a l 3%
124 S t . J u r a , T .C h r ó s z c z
R y s . 6 . S t r u k t u r a s ta liw a z p ró b y 5 w s ta n ie su ro w y m . A u s te n i t. M a r te n - z y t g r u b o i g l a s t y . W tr ą c e n ia n ie m e ta lic z n e . P o w .5 0 0 x , t r a w .N i t a l 3%
R y s . 7 . S t r u k t u r a s ta liw a z p ró b y 8 w s ta n ie su ro w y m . A u s te n it. W ęg lik i w e w n ą trz i na g r a n i c a c h z i a m , p e r l i t
W n io sk i
i " * ' ' t ' " '
' e n . • • ' W i & b g o . t • ! -* .1 > r
R y s . 8 . S t r u k t u r a s ta liw a z p ró b y 8 , po p r z e s y c a n iu z te m p ,1 3 5 3 ° K . A u s te n it na g r a n i c a c h i w e w n ą trz z i a m w ę g lik i o c h a r a k t e r z e sk o a g u lo w a n y m . D ro b n e w t r ą c e n ia n ie m e ta lic z n e
1 . N a jk o r z y s tn ie js z e w ła s n o ś c i m e c h a n ic z n e i o d p o rn o ś ć na ś c i e r a n i e w y k a z a ły s t a l i wa a u s te n ity c z n e z a w ie r a j ą c e 6% m a n g an u .
2 . S ta liw a o s t r u k t u r z e m a r te n z y s ty c z n o - a u s te n it y c z n e j ze w zg lęd u n a s ła b e w ła s n o ś c i p la s ty c z n e n ie s p e łn ia ją w ym agań w c e lu ic h s z e r s z e g o , p ra k ty c z n e g o z a s t o s o w a n ia .
3 . P r z e s y c a n i e s ta liw ty p u 6 - 3 - 1 pow inno o dbyw ać s ię z te m p e r a t u r 1333-1 3 7 3 °K /1 0 6 0 - 1 1 0 0 ° C / .
4 . A u s te n ity c z n e sta liw o ty p u 6 - 3 - 1 w s ta n ie ob ro b io n y m c ie p ln ie p o s ia d a około d w u
k r o tn ie w y ż s z ą o d p o rn o ś ć na ś c ie r a n i e w zg lęd em a u s te n ity c z n e g o s ta liw a w y so k o - m an g an o w eg o .
5 . S ta liw a a u s te n ity c z n e o o b n iż o n e j do 6% z a w a r to ś c i m anganu z d o d atk iem chrom u i m olibdenu w y k a z a ło m o żliw o ść u tw a r d z a n ia s ię p od w pływ em zg n io tu do 64O HV10 /10% z g n i o t / .
6 . K o rz y s tn e o d d z ia ły w a n ie chrom u i m o lib d en u p r z e ja w ia s ię g łó w n ie w c h a r a k t e r z e i r o d z a ju p o w s ta ły c h w ęg lik ó w .
7 . O trz y m a n e w ła s n o ś c i p la s ty c z n e z w y so k ą o d p o rn o ś c ią na ś c i e r a n i e d la s ta liw a typu 6 - 3 - 1 d a ją m o ż liw o ść s z e r s z e g o , p ra k ty c z n e g o z a s to s o w a n ia te g o tw o rz y w a .
L IT E R A T U R A
1 . P r a c a z b io ro w a In s ty tu tu O d lew n ictw a P o lite c h n ik i Ś l ą s k i e j " P o s z u k iw a n ie sk ła d u c h e m ic z n e g o s ta liw a M n - C r -M o o u d a r n o ś c i p o w . 2 /k G m /cm ^ 7 j h a r to w n o ś c i o k . 50 mm" N B - 1 3 4 /R M T 3 /7 6 z a d . 2 1 - 0 1 - 0 3 , G liw ic e 1 9 7 6 .
2 . J u r a S . : S ta liw o w yso k o m an g an o w e m odyfikow ane antym onem " . Z e s z y t N aukow y P o lite c h n ik i ś l ą s k i e j . M e ch an ik a n r 4 2 , G liw ic e 1 9 6 9 .
3 . S a k w a W . , J u r a S . , Ł a b ę c k i M . : M ik r o s e g r e g a c ja sk ła d n ik ó w sto p o w y ch w s t a l i w ie m anganow ym 1 1G 12. Z e s z y t N aukow y P o lite c h n ik i ś l ą s k i e j , M ec h a n ik a n r 48, G liw ic e 1 9 7 3 .
4 . C h r ó s z c z T . : T e n d e n c je ro z w o ju a u s te n ity c z n y c h s ta liw m anganow ych o d p o rn y c h na ś c i e r a n i e - W y b ra n e z a g a d n ie n ia z o d le w n ic tw a S T O P , G liw ic e 1 9 / 8 .
5 . M a r a ta r a y F . J . , N orm an T . E . : C o n tr ib u tio n A l 'é t u d e d e 1 'a m e lio r a tio n d e la r é - s i ta n c e A l 'a b r a s i o n d e s a c i e r s a u s te n it iq u e s a u m a n g a n e s e . R e v u e d e M é ta llu r g ie , Juin 1 9 6 1 .
6 . K n ia g in in G . : S ta liw o a u s te n ity c z n e o n i ż s z e j n iż w s ta liw ie H a d fie ld a z a w a r to ś c i m a n g an u . P r z e g l ą d O d lew n ictw a n r 1 , 1 9 6 6 .
7 . K n ia g in in G . : S ta liw o , W ydaw nictw o " Ś l ą s k " , K a to w ic e 1 9 7 7 .
8 . N o rm an T . E . : L e s m a té r ia u x r é s i s t a n t A l 'a b r a s i o n . S itu a tio n p r é s e n t e e t f u t u r e . L a F o n d e r ie B e lg e 1 9 6 9 , n r 3 , 8 5 /9 1 .
9 . P r a c e w ła s n e In s ty tu tu O d lew n ictw a P o lite c h n i k i Ś l ą s k i e j .
A U ST E N IT 1C M A N G A N ESE C A S T S T E E L W ITH RED U C ED M A N G A N ESE C O N T E N T AND A D D ITIO N S O F CHROM IUM AND M OLYBDEN UM
S u m m a r y
W e a r t e s t e w e r e c a r r i e d out on m a n g a n e se c a s t s t e e l s w ith r e d u c e d Mn c o n te n ts a n d a d d itio n s of ch ro m iu m an d m o ly b d en u m . A s th e r e s u l t of c a r e f u ll y t e s t e d h e a t- tr e a tm e n t in th e r a n g e b e tw e e n 1273 a n d 1393 K an d s e l e c ti o n o f a llo y in g a d d itio n s a new m a t e r i a l w a s p r o d u c e d w ith w e a r r e s i s t a n c e m uch b e t t e r th a n t h a t of s t a n d a r d H a d fie ld c a s t s t e e l .
126 S t . J u r a , T . C h r ó s z c z AiCTEHHTriAH MAPl’AIIUEBAH JIM TAH CTAJib C ÍIOHHJKEHHhlM
CO/tEPÄAHMEM MAPI’AHUA C IIPMEABKAMM JCPOMA M MOJttiEÄEIIA P e 3 » u e
B i p y u e paccuaT pH B aiO T C H h c0 4 0 4 0B a n n a h 3 h o c o c t o » k o c t h i i a p r a m i e B n x a m n x c i a a e ü
c
noHHicaHHbiu c o n e p * a H n e u i i a p r a H q ac
n p H ö aB K aim xpoM au
M O JiH öaeH a.B p e a y u L T a i e l e c H o r o H cn u T arn iH T e p iw n e c K o ił oÖ paöoT K H b a a a n a B O H e 1273°K 4 0
I393°K (I0üO -II20°U )
x n o4Ö o p a 0T4eai>HHx JiernpyD inM x k o i u i o h ö h t o b Öbui n o a y a e H h o b h H t h i i i i a T e p x a a a , o ö aaaaio m H il noBum eH Hott h3H o c o c t o H k o c t i > i on o
cpaBH OHH u c o C T a n a a p T H o fl j w t o H c ia jiB io r p a 4 $ e j i L a a .
