ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ S e r i a : GÓRNICTWO z . 38
________ 1969 Nr k o l . 249
W. Gazda, E. H i l i c z e k , M. K o z d ró j, S . Nowak, H. Orzechowski, W. S i t k o
OBIEG INFORMACJI W KOPALNI ZAUTOMATYZOWANEJ
S t r e s z c z e n i e . W a r t y k u l e p rz e d s ta w io n e s ą r a mowe o b i e g i in f o r m a c y jn e pochodzące z c z u j n i ków w z g lę d n ie czy tn ik ó w d z i a ł a j ą c y c h automa
t y c z n i e o r a z in f o r m a c je p rzy cho d zące do p r z e t w a r z a n i a d ro g ą t r a d y c y j n ą . Wyeksponowano o b ie g i n f o r m a c j i czu jn ik o w ych w raz z i c h p r z e j ś c i e m do d a l s z e g o p r z e t w a r z a n i a w EMC.
P r z e b i e g i n f o r m a c j i przych od zący ch do p r z e t w a r z a n i a d ro g ą t r a d y c y j n ą z o s t a ł połączony z obiegiem i n f o r m a c j i c a ł k o w i c i e " zau to m aty zowanych". Oba r o d z a j e i n f o r m a c j i , a zw łaszcza i n f o r m a c je " t r a d y c y j n e " rów n ież w poważnym s t o p n i u p o d l e g a j ą automatycznemu p r z e t w a r z a n i u . Automatyczne p r z e t w a r z a n ie w s z e lk ic h d a
nych s ta n o w i s e n s nowoczesnego z a r z ą d z a n i a k o p a l n i ą wyposażoną w nowoczesne mechanizmy i automaty p r o d u k c y jn e .
1 . Obieg i n f o r m a c j i w p r z e d s i ę b i o r s t w i e
Główny o b i9 g i n f o r m a c j i zaczyna s i ę w każdym p r z e d s i ę b i o r s t w i e przemysłowym w c h w i l i o tr z y m a n ia zamówienia w z g lę d n ie z l e c e n i a na w y tw o rzen ie o k r e ś l o n e j i l o ś c i p r o d u k c j i . Zamówie
n i e , w z g lę d n ie z l e c e n i e , bez w zględu n a t o czy pochodzi od p r z e d s i ę b i o r s t w państwowych, c e n t r a l zb y tu w z g lę d n ie osób pry
w atn y c h , s tan o w i p ie rw sze ogniwo obiegu i n f o r m a c j i w p r z e d s i ę b i o r s t w i e . Żądana w z l e c e n i u i l o ś ć i c z a s o k r e s ( te r m in y ) do
stawy produktu powodują r o z p o c z ę c i e d a l s z e g o obiegu in f o r m a -
130 W. Gazda, E. M ilicz ek i in n i
ej i . Zarząd p r z e d s i ę b i o r s t w a p r z e k a z u ją c zamówienie do p la n o w a n ia powoduje opracow anie n a s t ę p u j ą c y c h i n f o r m a c j i d o ty c z ą cych:
- i l o ś c i pracowników, - i l o ś c i m a te r ia łó w , - i l o ś c i środków pracy
n ie zo ęd n y ch do r e a l i z a c j i otrzymanych zamówień. Planow anie p ro d u k cy jn e p r z e k a z u je u s t a l o n e w i e l k o ś c i do k ie ro w n ic tw a produk
c j i , a t a komórka o r g a n i z a c y j n a w o p a r c i u o p o siad an e r o z e z n a n i e mocy i z d o l n o ś c i p r o d u k c y jn e j r e a l i z u j e dyrektywy planowa
n i a p r z e d s i ę b i o r s t w a . R e a l i z a c j a dyrektyw plan o w an ia p r z e b i e ga w k ie ro w n ic tw ie p r o d u k c ji p o p rzez :
- zamówienie i l o ś c i i rod zajó w m a te r ia łó w p o trze b n y ch do r e a l i z a c j i z l e c o n e j p r o d u k c j i ,
- zap o trz e b o w a n ie s i ł y r o b o c z e j , - opracow anie planu i n w e s t y c j i ,
- zap o trz e b o w a n ie e n e r g i i , u s ł u g i innych elementów p ro d u k cy j
n ych.
Z ap o trzeb o w an ia k ie ro w n ic tw a p r o d u k c ji s ą r e a liz o w a n e przez ró żn e komórki o r g a n iz a c y jn e p r z e d s i ę b i o r s t w a ( z a o p a t r z e n i e , d z i a ł p r a c y , d z i a ł i n w e s t y c j i i i n n e ) , a n a s t ę p n i e zużywane w p r o c e s i e produkcyjnym. I n f o r m a c je o i l o ś c i z u ż y c ia a p r a c y , m a te r ia łó w , e n e r g i i , u s ł u g , a m o r t y z a c j i , j a k również i n f o r m a c j e o i l o ś c i wytworzonego i w y słan eg o do zlec e n io d a w ców p r o d u k tu , s ą przekazywane z p r o d u k c ji do komórki r o z l i czenio w ej p r z e d s i ę b i o r s t w a . Komórka r o z l i c z e n i o w a r o z l i c z a w s z y s t k i e otrzymane dane in fo rm a c y jn e ja k o k o s z t y , nakłady i
u t a r g i . Z porów nania kosztów i utargów przy u w zg lęd n ien iu n a - k adów p o w s ta ją info rn n acje o wyniku finansowym c a ł e j pracy p r z e d s i ę b i o r s t w a .
Obieg in f o r m a c ji w kop alni zautomatyzowanej' 131
Obieginformacjiw kopalni
132 W, Gazda« E . M ilicz ek i in n i
Ten g e n e r a l n i e obow iązujący o b ie g i n f o r m a c j i w p r z e d s i ę b i o r s t w i e p rz e d s ta w io n y j e s t w ry su n k u n r 1 . Zasadą o b ecn ie ob o w iązu jącą j e s t d ą ż e n i e do maksymalnego zautom atyzow ania obiegu i n f o r m a c j i przy m i n i m a l i z a c j i r ę c z n y c h zapisów in fo rm a
cy jn y ch i d l a t e g o t e ż o b ie g i n f o r m a c j i pokazany na rysunku n r 1 uw zg lęd n ia p e łn ą a u to m a ty z a c ję zapisów in fo rm a c y jn y c h w k o p a ln i w ęg la kam iennego.
2 . Obieg i n f o r m a c j i dołow ej i k o n t r o l a ruchu z a ł o g i
I n f o r m a c je ruchowe i k o n t r o l a ruchu z a ł o g i uzyskiwane będą p o p rzez c z u j n i k i ró żn eg o r o d z a j u . I n f o r m a c je t e będą powsta
w ały a u to m a ty c z n ie bez i n g e r e n c j i c z ło w ie k a , k t ó r e z o s ta n ą p rzek azan e do odpowiednich u rząd z eń celem i c h z e b r a n i a , z a r e j e s t r o w a n i a , s e l e k c j i i d a l s z e g o p r z e t w a r z a n i a .
C z u j n ik i t e p o d z ie lo n o w z a l e ż n o ś c i od i c h p r z e z n a c z e n i a na p i ę ć g r u p , a m ian o w icie:
1) g ru p a czu jn ik ó w w e n ty la c y jn o -p o ż a ro w y c n , 2) g ru p a czujników e n e r g e ty c z n y c h ,
3) g ru p a czu jn ik ó w m echanicznych, k ) g ru p a czu jn ikó w p ro d u k c y jn y c h ,
5) g ru p a czu jnik ó w (czy tn ik ó w ) k o n t r o l i ruchu z a ł o g i .
Grupa czujników w entylacy.ino-pożarow ych o b ejm u je:
- c z u j n i k i pomiaru d e p r e s j i w e n ty la to ró w głównych - z l o k a l i zowane n a p o w ierzc h n i k o p a l n i ,
- c z u j n i k i pomiaru w y d a jn o ś c i w en ty la to ró w głównych - z lo k a lizo w an e na p o w ierzc h n i k o p a l n i ,
- c z u j n i k i pomiaru z a w a r t o ś c i CH^ w p o w ietrz u kopalnianym - zlo k a liz o w a n e n a d o l e ,
c z u j n i k i , pomiaru z a w a r t o ś c i CO w p o w ie trz u kopalnianym - z lo k a liz o w a n e na d o l e ,
Obieg in fo r m a c ji w k op aln i zautomatyzowanej 135
- c z u j n i k i s y g n a l i z a c j i dymów w p o w ietrz u kopalnianym - z l o kalizow ane na d o l e ,
- c z u j n i k i pomiaru t e m p e r a t u r y p o w ie trz a k o p a ln ia n e g o - z l o k alizow an e na d o l e ,
- c z u j n i k i pomiaru te m p e r a t u r y za tamami pożarowymi - z lo k a lizow ane na d o l e ,
- c z u j n i k i p o ł o ż e n i a tam w e n ty la c y jn y c h - z lo k a liz o w a n e na d o l e ,
- c z u j n i k i pomiaru d e p r e s j i w e n ty la to r ó w lu tn io w y c h - z l o k a l i zowane na d o l e ,
- c z u j n i k i c i ś n i e n i a w r u r o c i ą g a c h przeciw pożarow ych - z l o k a lizo w an e na d o l e ,
- c z u j n i k i p o ło ż e n ia zaworów na r u r o c i ą g a c h przeciwpożarowych - z lo k a liz o w a n e na d o l e .
Grupa czu jnik ó w e n e r g e ty c z n y c h o b ejm u je:
- c z u j n i k i pomiaru n a p i ę c i a w s i e c i - z lo k a liz o w a n e na d o l e , - c z u j n i k i pomiaru p rądu czynnego - z lo k a liz o w a n e na d o l e , - c z u j n i k i pomiaru mocy czynnej dopływu głównego - z l o k a l i z o
wane na p o w ie r z c h n i,
- c z u j n i k i pomiaru mccy b i e r n e j dopływu głównego - z l o k a l i z o wane na p o w ie r z c h n i,
- c z u j n i k i pomiaru c o s < p - z lo k a liz o w a n e na p o w ie r z c h n i, - c z u j n i k i pomiaru c i ś n i e n i a p o w ie t r z a sp rężo n eg o - z l o k a l i
zowane na p o w ierzc h n i i na d o l e ,
- c z u j n i k i pomiaru z u ż y c ia p o w ie trz a s p rę żo n eg o - z l o k a l i z o wane na d o l e .
Grupa czu jn ik ó w m echan icznych o b e jm u je ;
- c z u j n ik i s y g n a liz a c y j n e poziomu wody - z lo k a liz o w a n e na po
w ie r z c h n i i d o l e ,
- c z u j n i k i k o n t r o l i n a c ią g u l i n prow adniczych - z lo k aliz o w a n e n a n a d s z y b iu ,
- c z u j n i k i p o ło ż e n ia n a c z y n ia wydobywczego - z lo k a liz o w a n e w s z y b i e .
Grupa czu jnik ó w pro d u k cy jny ch o b ejm u je:
- c z u j n i k i wagowe zb io rn ik ó w odmiarowych - z lo k a liz o w a n e na p o d s z y b iu ,
- c z u j n i k i pracy i p o s t o j u u rząd z eń e l e k tr y c z n y c h - z l o k a l i zowane n a p o w ierzc h n i i d o l e .
e
Grupa czu jn ik ó w k o n t r o l i ruchu z a ł o g i o b e jm u je :
- c z y t n i k i w e j ś c i a i w y j ś c i a z a ł o g i - z lo k a liz o w a n e na po w i e r z c h n i .
W sz y s tk ie wymienione c z u j n i k i z w y jątk iem czytników w e j ś c i a i w y j ś c i a z a ł o g i będą m iały swoje m i e j s c e n a e k r a n i e św ietlnym w d y s p o z y t o r n i k o p a l n i . W z a l e ż n o ś c i od p o t r z e b w z g lę d n ie p r z e
z n a c z e n ia e k r a n ś w i e tl n y u w id acz n ia w y n ik i pomiarów dokonywa
nych p rz e z c z u j n i k i . Równocześnie podłączony do ekranu ś w i e t l nego d a l e k o p i s a u to m a ty c z n ie z a p i s u j e o d c h y le n ia wskazań po
s z c z e g ó ln y c h czu jn ik ó w od u s t a l o n y c h d l a n i c h norm. Wyniki czujników gru p 1 - 4 wchodząc na e k ra n ś w i e t l n y , wchodzą równo
c z e ś n i e do pam ięci u r z ą d z e n i a z b i e r a j ą c e g o , s e le k c jo n u ją c e g o i p r z e t w a r z a ją c e g o dane pomiarowe c z u jn ik ó w . Z pam ięci t e g o u r z ą d z e n i a w s z y s t k i e dane p rzec h o d zą do s e l e k t o r a d an y ch. Se
l e k t o r j e s t sterow any programem, k t ó r y k i e r u j e całym procesem p r z e t w a r z a n i a i zapam iętyw ania w z g lę d n ie d a l s z e g o przekazywa
n i a d an y ch . Program j e s t opracowany w t e n sposób aby dane z czu jn ik ó w , k t ó r e z b i e r a s i ę b i e ż ą c o , w z g lę d n ie t e , k t ó r e a l a r mują o pewnych n ie p ra w id ło w o ś c ia c h wymagających n a ty c h m ia st o
134______________ W. Gazda. E. M ilicz ek i in n i
Obieg in fo r m a c ji w kop alni zautomatyzowanej 1 3 5
wej i n t e r w e n c j i , z o s t a ł y p rz ek a zan e do odpow iednich komórek o r g a n iz a c y jn y c h k o p a l n i , n a ty c h m ia s t po i c h p r z e t w o r z e n i u . P rzek azyw anie danych odbywać s i ę b ę d z i e p o przez p o d łą czo n e do u r z ą d z e n i a s e l e k c y jn o - p r z e t w ó r c z e g o u p ro szczo n e d r u k a r k i . D ru k ark i t e n a l e ż y z a i n s t a lo w a ć w n a s tę p u j ą c y c h komórkach o r g a n iz a c y j n y c h :
- i n ż y n i e r a p r o d u k c j i ,
- i n ż y n i e r a u tr z y m a n ia r u c h u , - b i u r z e te ch n iczno -ek o n o m iczn y m .
P i ą t a g ru p a czu jn ik ó w c z y l i c z y t n i k i k o n t r o l i ruch u z a ł o g i p r z e k a z u j e do pam ięci s e l e k t o r a bez w y ś w i e t l a n i a ruchu z a ł o g i na e k r a n i e k o n troln y m d y s p o z y t o r n i . Z danych k o n t r o l i ruchu z a ł o g i s e l e k t o r p o p rzez d r u k a r k i u p ro s z c z o n e s p o r z ą d z a m ię- dzyzmianowe r a p o r t y o b e c n o ś c i . Raporty t e będą przekazywane do p o sz c z e g ó ln y c h komórek o r g a n iz a c y jn y c h k o p a l n i , a rów nocześnie po p rzez u r z ą d z e n ie t e l e t r a n s m i s y j n e wraz z danymi o aw a ria c h i wydobyciu do maszyny c y f r o w e j , k t ó r a n a t e j p o d staw ie sp o r z ą d z i dobowy r a p o r t w y d o b y cia, ruchu z a ł o g i i p rzeszk ó d r u chowych. Wykaz podanych p rz e z d r u k a r k i u p ro szczo n e p r z e t w o r z o nych danych w p o s z c z e g ó ln y c h komórkach o r g a n iz a c y jn y c h zeb ra n o w t a b l i c y n r 1 .
Pewna c z ę ś ć p rzetw o rzo n y c h danych pomiarowych p r z e s y ła n y c h do p o s z c z e g ó ln y c h komórek o r g a n iz a c y jn y c h k o p a l n i , j e s t rów
n o c z e ś n i e przekazywana p rz e z u r z ą d z e n ie t e l e t r a n s m i s y j n e do e l e k t r o n i c z n e j maszyny c y f r o w e j . Do EMC celem d a l s z e g o p r z e tw a r z a n i a w z g lę d n ie p rzech o w an ia w j e j p am ięci p r z e s y ł a s i ę n a s t ę p u j ą c e dane;
- dane k o n t r o l i ruchu z a ł o g i ,
- dane d o ty c z ą c e a w a r ii i p rze s z k ó d ruchowych, - dane o w ydobyciu,
- dane o z u ż y c iu e n e r g i i .
T a b l i c a 1 136__________________________________ w. Gazda, E. M ilicz ek i in n i
Wykaz podanych p r z e z d r u k a r k i u p ro szczo n e przetw orzonych da
nych w p o szcze g ó ln y ch komórkach o r g a n iz a c y jn y c h Dane o trzy m u ją Lp. Nazwa c z u j n i k a I n ż y n i e r
Produk
c j i
I n ż y n i e r Utrzyma
n i a r u chu
B iuro T e c h n ic z no-ekono
miczne
1 2 3 4 -..-5
__
1 . Pomiar d e p r e s j i w e n ty la
to ró w głównych 1 1
2.
I
Pomiar w y d a jn o ś c i wenty
la to r ó w głównych
—
1_
3 ‘ Pomiar z a w a r t o ś c i CH^
na d o le 1 1 1
4 . Pomiar z a w a r to ś c i CO
na d o le 1 1 1
5. Pomiar s y g n a l i z a c j i
dymów na d o le 1 1 1
* 6« Pomiar te m p e r a tu r y po
w i e t r z a na d o le 1 1 1
7. Pomiar te m p e r a tu r y za tamami
1 1
8.
I
Pomiar s z y b k o ś c i p r z e
pływu p o w ie trz a 1 1 1
1 9.
1 0 . 11.
Pomiar p o ło ż e n i a tam w e n ty la c y jn y c h
Pomiar d e p r e s j i w e n ty l a torów lu tn io w y c h
C i ś n i e n i e w r u r o c ią g a c h przeciwpożarowych
-
1 1 1
1 1
1
1 2 . P o ło ż e n ie zaworów na r u r o c i ą g a c h przeciw po
żarowych 1 1
1 3
.
Pomiar n a p i ę c i a w s i e c i - 1 1Obieg i n f o r m a c ji w k op aln i zautomatyzowanej
m
c d . ta b
1 2 TT— ]--- j — |
1 4. Pomiar p rądu czynnnego 1 1
15. Pomiar mocy czy n n ej
dopływu głównego - 1 1
1 6 . Pomiar mocy b i e r n e j
dopływu głównego - 1 1
1 7 . Pomiar cos <£? - 1 1
1 8 . Pomiar c i ś n i e n i a po
w i e t r z a s p rę żo n eg o
1
1 119. Pomiar z u ż y c ia p o w ie trz a
s p rę żo n eg o
1
1 12 0 . S y g n a l i z a c j a poziomu
wody
1
1 12 1 . K o n tr o la n a c ią g u l i n
prow adniczych - 1 1
22. K o n t r o l a p o ł o ż e n i a na
c z y n i a wydobywczego - 1 1
2 3 . Waga z b io rn ik ó w odmia-
rowych
1
1 12 4 . K o n t r o l a pracy i p o s to ju
u rz ą d z e ń e l e k t r y c z .
1
1 12 5 . C z y t n i k i k o n t r o l i ruchu
z a ł o g i
1
1 1i c y 1
128 W. Gazda. E. M ilicz ek i i a n i
P r z e s y ł a n e do EMC dane s ą alb o gromadzone w j e j pam ięci do p ó ź n i e j s z e g o p r z e t w a r z a n i a a l b o p r z e tw a rz a n e n a ty c h m ia s t i r e tr a n s m ito w a n e p r z e z u r z ą d z e n i a t e l e t r a s m i s y j n e w z g lę d n ie drukowane na d r u k a r c e maszyny c y f r o w e j .
Schemat o b ieg u i n f o r m a c j i ruchowych pochodzących z czujników p rz e d s ta w io n o n a r y s . 2 .
3 . Obieg b ie ż ą c y c h i n f o r m a c j i te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n y c h d l a p o t r z e b k ie ro w n ic tw a k o p a l n i
I n f o r m a c je te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n e , p o tr z e b n e k ie ro w nictw u k o p a l n i do b e z p o ś r e d n i e j i n g e r e n c j i w sp raw ie ruchu można z a s a d n i c z o p o d z i e l i ć na t r z y grupy:
- i n f o r m a c j a o ruchu z a ł o g i zarówno w ła s n e j j a k i o b c e j , - i n f o r m a c j a o p ra c y u r z ą d z e ń ,
- i n f o r m a c j a o u s łu g a c h obcych.
O bieg i n f o r m a c j i o ruchu z a ł o g i i pracy u rząd z eń o b ję ty c h k o n t r o l ą czujników z o s t a ł o p is a n y w poprzednim r o z d z i a l e . Do
dać n a le ż y j e s z c z e w y j a ś n i e n i a , d o ty c z ą c e w y k o r z y s ta n ia pracy automatów, d o s t a r c z a j ą c y c h podstawowych w iadom ości z za k re su k o n t r o l i ruchu z a ł o g i .
C z y t n i k i znaczków k o n tr o l n y c h poprzez swoją a p a r a t u r ę na
d a w c z o -o d b io rc z ą podłączone s ą do p e r f o r a t o r ó w taśmy p a p i e r o wej i d a le k o p is ó w . D alek o p isy będą n a ty c h m ia s t wypisywały (n a
u stalo n y m f o r m a c ie ) k o l e j n o ś ć pracowników przychodzących i wy
chodzących z p r a c y . D alekopisy będą z a i n s ta lo w a n e w b iu r a c h k ie ro w n ic tw a p r o d u k c ji i one w ł a ś n i e d o s t a r c z ą kierow nictw u p ie rw szy ch danych o o b e cn o ści l u d z i w p r a c y . Z ap is d a le k o p is u tw orzyć b ę d z i e zmianowy r a p o r t ruchu z a ł o g i . Przy z j e ź d z i a wiadomo b ę d z i e k t o i o k t ó r e j g o d z i n ie z j e c h a ł do p r a c y , przy wyjleździe k t o i o k t ó r e j ukoń czy ł p r a c ę . D alekopisy r e j e s t r o w a ć
Obieg i n f o r m a c ji w kopalni zautomatyzowanej___________________139
? ! r ~ i U li lii 1 1 lii 1
S21 !lf ; i II i ii;g£ 1
S ' lill il.J
! ii i l j
i*
¡I s
a L
r~!
¡ I ill i L J
P r l 1
ii \ n \I o.“ ; . g « I
- ■ i I * •
\Ą\ l|i|
Lł J il_¡
- si
• ! i t
5 §• I - i !
!----1 1----1 1 1
_
11 r -1_
11 1—1 r 1i.si|
¡III1 1
« S 1 1 .Il
!J t|
' 1!
1 Ss1 I Is-1 I I
! 1' 1„ 1 1131 l i t 1 1 £ 5-1 1 £ S 1 I E 1 i 1
i .* 1 £ 1 .• » I 1 ° 1 1 I3!
1__ 1 1__J 1 1 1__ 1 1__J 1---- 1 L.L
* 2-
o ci
&
M
¡3M O T30) OCif*
T5w X5O oO o.
<D i!g
O3 (4
•H*r»
OCS ah
cmo Ö 3to
•H©
XtO tja
©
WO CM
>>W K
140 W. Gazda, E. M ilic z e k i i a n i
będą zarówno pracowników w ła sn y ch ja k i obcych (n p . .pracow ników PRG w ykonujących przygotow aw cze r o b o ty k am ien n e).
W przypadku pracowników obcych dane z a p isa n e na d a l e k o p i s i e sta n o w ić będą podstaw ę k o n t r o li fa k tu r za wykonane u s ł u g i o b c e .
R ów nocześnie z z a p isa m i ra p o rtu zm ianowegot p e r fo r a to r y taśm za p isy w a ć będą t e same dane o z a ło d z e (w ła sn e j i o b c e j) na t a ś m ie p e r fo r o w a n e j. Taśma p erforow ana przy pomocy t e l e -
t
tra n sm ito r ó w d an ych , przekazywana b ę d z ie do maszyny c y fr o w e j . Dane o ruchu z a ło g i maszyna cy fro w a wraz z danymi o w i e lk o ś c i w y d o b y c ia , aw ariach urządzeń w o p a r c iu o odpow iedn io u łożon y
program d z i a ł a n i a , p rzetw orzy ra z na dobę w r a p o r t dobowy.
Raport dobowy z a w ie r a ł b ę d z ie dane o ruchu z a ł o g i , w ydobyciu i aw a riach z a daną d o b ę, a ponadto ujmował b ę d z ie dane kumulo
wane o ruchu z a ł o g i i w ydobyciu od p oczątk u m ie s ią c a , aż do o k r e ś lo n e j k o le j n e j doby p r o d u k c y jn e j. Raport op rócz danych r z e c z y w is ty c h zarówno za dany d z ie ń ja k i od p o czątk u m ie s ią c a , p o s ia d a ł b ę d z ie kolum ny, z a w ie r a ją c e dane planu d z ien n e g o i c ią g n io n e g o od początk u m ie s ią c a . Maszyna cyfrow a (w opar
c iu o program) w y lic z y r ó ż n ic e m iędzy planem a wykonaniem , a ponadto w y lic z y w yd ajn ość planow aną, o s i ą g n i ę t ą i r ó ż n ic ę m ię
dzy tym i w ie lk o ś c ia m i. Dobowy r a p o r t, z a w ie r a ją c y w s z e lk ie dane o ruchu z a ł o g i , w yd o b y ciu , w y d a jn o śc i i aw ariach s t a n o w ił b ę d z ie podstawę podejmowania operatyw nych zarząd zeń p r z e z k ie ro w n ictw o k o p a lń .
W ie lk o ś c i d o ty c z ą c e ruchu z a ło g i o b c e j , u j ę t e w r a p o r c ie dobowym, będą s ta n o w iły , podstaw ę k o n t r o li f a k tu r , w y sta w io n y ch p r z e z p r z e d s ię b io r s t w a usługow e k o p a ln i. Faktury za
u s ł u g i w z a k r e s ie r o b o c iz n y obejm ują zaw sze i l o ś ć d n i pracy pracowników u słu g o w y ch . Faktura u słu g o w a , d o ty c z ą c a n p . robót kam iennych wykonywanych p rzez PRG, w z g lę d n ie dniówek w a r s z ta tow ych lu b in n y c h , św iadczonych p r z e z in n e p r z e d s ię b io r s tw a
R y s. 3 . O bieg b ie ż ą c y c h in fo r m a c ji te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n y c h d l a p o tr z e b k ie ro w n ictw a k o p a ln i
Obieg i n f o r m a c ji w k op aln i zautomatyzowanej 141
u słu g o w e , n i e może s i ę r ó ż n ić od i l o ś c i dniów ek w ykazanych j a ko przepracow ane p r z e z pracowników danego p r z e d s ię b io r s t w a u słu go w ego w r a p o r c ie zmianowym. O bieg b ie ż ą c y c h i n f o r a a c j i te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n y c h d la p o tr ze b k ie r o w n ic tw a k o p a ln i p r z e d sta w io n o na r y s . 3«
4 . O bieg m ie s ię c z n e j d o k u m en tacji zarobkowej
In fo r m a c je d o ty c z ą c e d ok u m en ta cji zarobkowej p o w sta ją w k o p a ln i dwutorowo:
- au tom atyczne z a p is y ruchu z a ł o g i ,
- z a p is y k s ię g o w o ś c i za ro b k o w ej, prowadzone na in d y w id u a ln y ch k a r ta c h p racow n ik a , p rzy pomocy maszyn k s ię g u j ą c y c h .
W p o p rzed n ich r o z d z ia ła c h omówiono .sposób k o n t r o li ruchu za
ł o g i przy pomocy c z y tn ik ó w . Dane cz y tn ik ó w za p isyw an e s ą na ta ś m ie p erforow an ej i przekazyw ane do d a ls z e g o p r z e tw a r z a n ia w m aszyn ie c y f r o w e j . Dane c z y tn ik ó w s ą podstawowym elem entem d ok u m en ta cji za ro b k o w ej, poniew aż w yk azu ją c z a s pracy p o s z c z e g ó ln e g o pracow nika na c a ły m ie s ią c .
Drugą c z ę ś c i ą składow ą d ok u m en tacji zarobkowej będą s ta n o w ić dane przygotow ane w r a c h u b ie k o p a ln ia n e j . Te dane będą
ró żn e w różn y ch m ie s ią c a c h i n i e mogą być przygotow ane w dro
d ze i c h za u to m atyzo w a n ia. Elem enty d ok u m en ta cji zarobkowej prowadzone w in d y w id u aln y ch k a rta ch płacow ych k ażd ego pracow ni
ka k o p a ln i będą obejm ow ały:
- w yso k ość z a s z e r e g o w a n ia , - w i e l k o ś ć p rem ii m ie s ię c z n e j , - w ykonanie norm akordow ych, - u r lo p y , z w o ln ie n ia ustaw ow e, - ch o r o b y ,
g . Gazda, E. M iliczek i in n i
- n ie u s p r a w i e d l i w i o n a n ie o b e c n o ś ć , - d o d a t k i za p ra c ę w n ad g o d zin ach , - d o d a t k i z a p ra c ę w n i e d z i e l ę , - d o d a t k i r o d z i n n e ,
- in n e d an e zmienne, mające wpływ na wysokość zarobków np, d o d a t k i za u c i ą ż l i w e w arunki p r a c y , d e p u t a ty i t p . ,
- p o t r ą c e n i a ustawowe, - p o t r ą c e n i a dobrow olne,
- k a r t a g ó r n ik a (w ynagrodzenie k w a r t a l n e ) .
Każdy z wymienionych t u t a j składników funduszu p ła c musi z o s t a ć w r a c h u b i e k o p a l n ia n e j odpowiednio udokumentowany.
Dokumentacja t a k a o p a r t a j e s t a lb o o obow iązujące z a r z ą d z e n i a odpow iednich w ła d z , a lb o o k o n k re tn e z a p is y dozoru k o p a lń .
S k ł a d n i k i funduszu p ł a c , k t ó r e wymagają z a t w i e r d z e n i a p rzez D y re k to ra K o p a ln i, a p o w sta ją w o p a r c iu o r ę c z n e za p isy odpo
w ie d n ic h pracowników dozoru d o ty c z ą : - p rem ii w s z y s t k i c h ,
- w ykonania norm akordowych - dane t e d o ty c z ą o b l i c z e n i a wy
n a g r o d z e n ia z t y t u ł u p r o g r e s j i akordowej i nadwyżek akordo
wych,
- w s z y s t k i c h dodatków z w y jątk iem dodatków ro d z in n y c h . W o p a r c i u o z a p is y rachuby k o p a l n i a n e j - z a p is y o p a r te o
w
dokum entację p o tw ie rd z a n ą p rz e z ró żn e w ładze terenow e - pow sta
j e d o kum entacja d o ty c z ą c a :
- dniówek chorobowych - dniówki chorobowe n i e wchodzą do o b l i c z a n i a zarobków, ze względu je d n a k na t o , że p ł a t n e s ą przez ZUS w o p a r c i u o w y lic z o n e ś r e d n i e z a ro b k i pracowników f i z y c z nych, wchodzą w s k ła d d o k u m e n tacji zarobkow ej,
- dniówek n i e u s p ra w ie d liw io n y c h - dniówki t e n i e wchodzą do o b l i c z e n i a zarobków, mają je d n ak wpływ na w ypłaty kw artaln eg o
Obieg in f o r m a c ji w kop alni zautomatyzowanej 14?
w y n a g ro d z e n ia z K arty G ó rnik a ( z m n i e j s z e n i e p r e m ii) w ę g ie l deputatow y i i n n e ,
- d e p u t a t y węglowe - d e p u t a t y w przypadku w y p ła c a n ia równo
w a r t o ś c i w ęg la s ta n o w ią c z ę ś ć składow ą funduszu p ł a c , zaś w przypadku p o b i e r a n i a p r z e z p raco w n ika w ę g la d eputatow ego w n a t u r z e , p odw yższają podstawę op o d atk o w an ia.
D eputat węglowy ( to n a ż w ęg la) przyznawany j e s t pracownikowi w o p a r c i u o p o tw ie rd z o n e p r z e z a d m i n i s t r a c j ę domów m ie s z
k a ln y c h danych o s t a n i e rodzinnym praco w n ik a ,
- d o d a t k i r o d z in n e - przyznawane s ą na żonę n i e p r a c u j ą c ą i d z i e c i w wieku szkolnym , na p o d staw ie s p e c j a l n y c h zaśw iad czeń b i u r a meldunkowego od po w ied n iej Rady N arodowej,
P odstaw ę do p o t r ą c e ń ustawowych s ta n o w ią s p e c j a l n e t a b e l e p o datku od w ynagrodzeń, u s t a l o n e p r z e z M in i s t e r s t w o Finansów, Wysokość opodatkow ania j e s t z a l e ż n a od w i e l k o ś c i w ynagrodze
n i a , T rz e b a je d n a k p am ięta ć - i t o musi być u j ę t e w in d y w i
d u a l n e j k a r c i e zarobkowej p raco w n ik a , o s t a n i e rodzinnym p r a cow nika, bowiem i s t n i e j ą - w z a l e ż n o ś c i od i l o ś c i d z i e c i i i n nych danych s t a n u ro d z in n e g o - podwyżki lu b o b n iż k i w ysokości p ro cen to w e j podatku od wynagrodzeń d l a d a n e j w ysokości wyna
g r o d z e n i a . P o t r ą c e n i a dobrowolne ( n p . s k ł a d k i na r z e c z Związ
ku Zawodowego. SFOS i i n n e ) , t a k ż e muszą być prowadzone w i n d y w id u aln ej k a r c i e zaro b k o w ej. Dokonywanie t y c h p o tr ą c e ń w l i ś c i e p ł a c musi być u z a s a d n io n e a lb o ja k im ś z a rz ąd zen iem pań
stwowych organów wykonawczych a lb o uchw ałą z a ł o g i k o p a l n i . I s t n i e j ą j e s z c z e p o t r ą c e n i a n i e r e g u l a r n e , d o ty c z ą c e p o j e dynczych pracowników k o p a l n i ( n p . w y ro k i sądowe o p ł a c e n i u alim en tó w , kary Kolegium O rz e k a ją c e g o i t p . ) . W szy stk ie t e po
t r ą c e n i a s ą z a s a d n ic z o dokonywane w o p a r c i u o pxsmo kom ornika sądowego, d o k onującego e g z e k u c j i wyroków sądowych.
W sz y stk ie o p is a n e powyżej elem en ty składow e funduszu p ł a c , prowadzone s ą - w o p a r c iu o o d p ow ied n ią dokum entację źródłow ą - maszynowo na k a r c ie zarobkowej p racow n ik a. Zapisów w k a r ta ch in d y w id u a ln y ch dokonuje s i ę na m aszynach do k s ię g o w a n ia .
Każdy z a p is w k a r c ie in d y w id u a ln e j (b e z w zględ u na i l o ś ć w p i
san ych do k a r ty in fo r m a c ji) m usi być poprzedzony w p isaniem numeru id e n t y f ik a c y j n e g o p raco w n ik a. Maszyna k s ię g u j ą c a bowiem op ró cz t e g o , ż e dokona o dpow iedn ich za p isów na k a r c ie in d y w id u a ln e j p ra cow n ik a, wyprodukuje t e n sam z a p is w fo rm ie taśmy
p e r fo r o w a n e j. Taśma p e r fo r orana maszyny k s ię g u j ą c e j wraz z taśm ą perforow aną c z y tn ik ó w k o n t r o li ruchu z a ł o g i , z o s t a n ie p rzek azan a p r z e z t e l e t r a n s m it o r danych do maszyny c y fr o w e j . Maszyna cyfrow a p r z e jm ie przekazane j e j dane z obydwu taśm ( do sw ej p a m ię c i. N a s tę p n ie m aszyna otrzym a program o b l ic z a n i a
zarobków . Na p o d sta w ie programu maszyna p rzetw orzy dane pod
stawowe ( a w ię c dane z obu ta ś m ), a n a s t ę p n ie przetw orzone dane w ydrukuje w fo rm ie l i s t y p ł a c . Druk l i s t y p ła c może s i ę odbywać a lb o w samej m aszynie a lb o w d rukarce p o d łą c z o n e j do t e l e t r a n s m it o r a danych w k o p a ln i. Wydruk l i s t y p ł a c , odbywa s i ę ró w n ież w o p a r c iu o rozk a zy programu.
D la p rzyk ład u p od aje s i ę , że program maszyny c y fr o w ej o b l i c z a n ia zarobków, z a w ie ra o k o ło 1000 rozkazów (kroków) elem en
ta r n y c h d la m aszyny. J e s t r z e c z ą c h a r a k t e r y s t y c z n ą , ż e w ie lk o ś ć z a ł o g i n ie gra. w ię k s z e j r o l i o i l o ś c i rozkazów programu. De
cydującym c z y n n ik iem o i l o ś c i rozkazów programu j e s t i l o ś ć elem entów składow ych zarówno funduszu p ł a c , ja k i p o trą ceń dokonywanych od funduszu p ł a c .
Jako c ie k a w o stk ę p od a je s i ę , że k o s z t jed n e g o rozkazu w program ie maszynowym, dotyczącym o b l ic z a n i a zarobków w yn osi w NfiF od 5 ,0 0 do 1 0 ,0 0 D.M ., a w OSA od 4 ,0 0 do 1 0 ,0 0 d o la ró w .
144________________________________w . Gazda, E . M ilic z e k i in n i
I N F O R M A C J E A U T O M A T Y C Z N E
F I Z Y C Z N I
IN FO R M A C JE KA R TO T EK O W E
R y s. 4 . O bieg m ie s ię c z n e j d ok u m en tacji zarobkowej pracowników k o p a ln i
e
.
Obieg in f o r m a c ji w k op alni zautomatyzowanej 145 Koszt c a ł e g o programu d o ch o d zi do 1 0 .0 0 0 marek NRF-owskich, w z g lę d n ie 1 0 .0 0 0 d o la ró w USA.
P am iętać je d n a k n a l e ż y , że r a z opracowany program może s ł u żyć p rz e z d ł u g i o k re s c z a s u , ponieważ zmiany m i e s ię c z n e w p r o g r a m ie , d o ty c z ą c e w i e l k o ś c i j a k i e g o ś elem en tu funduszu p ła c w z g lę d n ie p o t r ą c e ń , dokonywane s ą z r e g u ł y w ramach je d n e g o r o z k a z u , t a k , że k o s z t t y c h zmian j e s t m in im alny . N ato m iast k o r z y ś c i p ły n ą c e z e l e k t r o n i c z n e g o o b l i c z a n i a zarobków s ą o lb rzy m ie i t o zarówno wymierne ( l i k w i d a c j a w i e l k i c h r a c h u b , b i u r meldunkowych, r e w i z j i zakładowych) j a k i niew y m iern e, a w y r a ż a j ą c e s i ę szybkim i dokładnym opracowaniem l i s t y p ł a c .
O b lic z o n a l i s t a p ł a c j e s t j e d n o c z e ś n i e k o n tr o lo w a n a p rz e z maszynę c y f r o w ą . P o n ad to maszyna cy fro w a d z i a ł a j ą c w ed łu g o p r a cowanego p rogram u, d r u k u je p o l e c e n i e k s ię g o w a n ia d l a k s i ę g o w o śc i k o p a l n i a n e j . P o l e c e n i a t e d o ty c z ą z a k s ię g o w a n ia na od
pow iednich k o n ta c h kwot różny ch elementów składow ych t a k f u n duszu p ł a c , j a k i p o t r ą c e ń . Na p o d s ta w ie p o le c e ń k s ię g o w a n ia , podanych p rz e z msfszynę cyfrow ą w fo rm ie taśmy p a p ie r o w e j p r z e z t e l e t r a n s m i t o r danych do k s ię g o w o ś c i k o p a l n i a n e j , maszyna k s i ę g u j ą c a sama dok o n u je księgowań na odpow iednich k o n ta c h k s ię g o w o ś c i.
Końcowym produktem o b l i c z a n i a zarobków j e s t opracow anie p r z e z EMC s o r to w n ik a p ie n ię ż n e g o ( i l o ś ć banknotów i b i l o n u wg w a r t o ś c i ) do w y p ła ty o r a z końcowego s p r a w d z e n ia c a ł o ś c i
r o z l i c z e n i a .
O bieg m ie s ię c z n y d o k u m e n ta c ji zarobkowej pracowników ko
p a l n i p r z e d s ta w io n o na r y s . 4 .
5 . Obieg danych w yjścio w y ch d l a spraw o zd aw czo ści k o p a l n i
Z a r z ą d z a n ie k o p a l n i ą , o p a r t e o e l e k t r o n i c z n ą t e c h n i k ą p r z e t w a r z a n i a d an y ch , wymaga s z e r e g u skomplikowanych u rząd z eń
146 W. Gazda. E. M ilic z e k i in n i
w łącz o n y ch w je d e n w i e l k i sy stem z a r z ą d z a n i a i sprawozdawczo
ś c i*
Duża i l o ś ć i n f o r m a c j i (o czym j e s t mowa w in n y c h r o z d z i a ł a c h ) p o w s ta je w d ro d ze samoczynnego d z i a ł a n i a czujników * czy tn ikó w i in n y c h u rz ą d z e ń bez i n t e r e n c j i c z ł o w i e k a , j e d y n i e w o p a r c iu o program danego u r z ą d z e n i a j e s t p r z e t w a r z a n a i przekazywana do odpow iednich komórek o r g a n iz a c y jn y c h do d a l s z e g o wykorzy
s t a n i a . W iększość je d n a k i n f o r m a c j i w y jścio w y ch , p o trz e b n y c h zarówno do celów z a r z ą d z a n i a j a k i s p raw o zd aw czo ści, wymaga o p raco w ania i c h i p r z e k a z a n i a do d a l s z e g o p r z e t w a r z a n i a p r z e z c z ł o w i e k a . Człowiek j e s t w każdym przypadku czynnikiem k ory
gującym j a k i w y k orzy stu jący m w s z e lk ie g o r o d z a j u d a n e , po
w s t a ł e w wyniku o b ieg u i n f o r m a c j i .
Schemat p r z e b ie g u danych w yjściow ych d l a spraw ozdaw czości w k o p a l n i p rz e d s ta w io n o n a r y s . 5 .
Omówiono j u ż u p r z e d n i o o b ie g i n f o r m a c j i d o ło w e j, pochodzą
c e j z c z u jn ik ó w , o b ie g d o k u m e n ta c ji p ła c o w e j, o b e c n ie omówio
ne z o s t a n ą o b i e g i d o k u m e n ta c ji m a te r ia ło w e j i u s ł u g obcych.
Omówienie b ę d z i e k r ó t k i e i d o ty c z y ć b ę d z i e z a s a d n ic z y c h ko
mórek o r g a n iz a c y jn y c h p r z e d s i ę b i o r s t w a , bez omawiania sposobu w y p e ł n i a n i a d o k u m e n ta c ji.
Zarówno m a t e r i a ł y j a k i u s ł u g i obce zamawia d l a k o p a l n i d z i a ł z a o p a t r z e n i a , na p o d s ta w ie a lb o planu ro c z n e g o k o p a l n i a lb o d o raźn y ch zapotrzebow ań ruchowych komórek k o p a l n i . Zamó
w i e n i a m a te r ia łó w lu b u s ł u g można wprowadzić do pam ięci EMC w p rzy pad k u , gdy k o p a l n i a prow adzi gospodarkę magazynową,
o p a r t ą o tz w . sy stem alarmowy. J e ś l i n a t o m ia s t k o p a l n i a s y s t e mu te g o n i e p ro w ad zi, zamówienia s ta n o w ić będą d l a cz ło w ie k a m a t e r i a ł k o n tr o l n y d l a k o n t r o l i r e a l i z a c j i zamówień.
Za u s ł u g i świadczone k o p a l n i , p r z e d s i ę b i o r s t w a usługowe w y s t a w i a j ą f a k t u r y . F a k tu ry mogą być jed n o razo w e za c a ł o ś ć
1--- — ---*“l
1 I
R ys. 5 . Schemat p r z e b ie g u danych w y jśc io w y ch d l a sp ra w ozd aw czości w k o p a ln i
/
Obieg in f o r m a c ji w k o p aln i zautomatyzowanej 147
wykonanych u s ł u g , w z g lę d n ie czę śc io w e ( n p . m i e s ię c z n e ) za pew
n ą i l o ś ć u s ł u g s ta n o w ią c y c h c z ę ś ć zam ów ienia. Każda f a k t u r a usługowa wymaga p o t w i e r d z e n i a zg o d n o ści u s ł u g wykonanych z u słu g am i zafa k tu ro w a n y m i. Zgodność w i e l k o ś c i w ykonania i za
f a k t u r o w a n i a p o tw ie r d z a k ie r o w n ik t e j komórki o r g a n i z a c y j n e j k o p a l n i , k t ó r a u s ł u g i o tr z y m a ła ( n p . w przypadku ro b ó t ka
miennych PGR, zgodność p o tw ie r d z a m i e r n ic z y i główny i n ż y n i e r g ó r n i c z y ; u s ł u g i t r a n s p o r t u samochodowego odpowiedni k ie ro w n i k p o w ie r z c h n i, magazynu, w a r s z t a t ó w ) , t o znaczy t e j kom órki, k t ó r e j dane u s ł u g i z o s t a ł y w yśw iad czon e. Po p o tw ie rd z e n iu zg o d n o ści u s ł u g , f a k t u r a p r z e c h o d z i do k s ię g o w o ś c i k o p a l n i . Księgowość dok o n u je z a p ł a t y f a k t u r y i o dpow iednich księgowań n a k o n ta c h , d o ty c z ą c y c h d o s t a r c z e n i a i z a p ł a t y u s ł u g . Maszyna k s i ę g u j ą c a , na k t ó r e j dokonano zapisów księgo w y ch , w ytw arza j a k wiadomo taśm ę p e rfo ro w a n ą z o d p o w iedn ia z a p ise m . Przy po
mocy taśmy p e rfo ro w a n e j dane d o ty c z ą c e u s ł u g przekazywane s ą do p a m ięci EMC i t a k c z e k a j ą na d a l s z e p r z e t w a r z a n i e . Znaczy t o , że u s ł u g i z o s t a n ą a l b o r o z l i c z o n e j a k o z u ż y c ie w k o s z ty a l b o w inny sp o sób z a le ż n y od r o d z a j u i p r z e z n a c z e n i a u s ł u g , r o z l i c z o n e w c a ł o k s z t a ł c i e d z i a ł a l n o ś c i g o s p o d a r c z e j k o p a l n i , W każdym je d n a k przypadku u s ł u g i s ą r o z l i c z a n e i n i e tw o rz ą
zapasów. N i e k t ó r e u s ł u g i mogą być w pewnym o k r e s i e c z a s u n i e r o z l i c z o n e i tr a k t o w a n e j a k o r o b o ty w t r a k c i e wykonywania, zapasów j e d n a k n i e t w o r z ą .
Obieg m a te r ia łó w w k o p a l n i j e s t inny od o biegu u s ł u g . Ma
t e r i a ł y p rzy ch o d z ące n a p o d s ta w ie zamówienia do k o p a l n i z r e g u ły p rzy c h o d z ą do magazynu k o p a l n i* Zgodność w i e l k o ś c i d o s t a wy z f a k t u r ą p o tw ie r d z a m a g a z y n ie r, po czym f a k t u r a poprzez
d z i a ł z a o p a t r z e n i a t r a f i a do k s i ę g o w o ś c i , g d z i e n a m aszynie k s i ę g u j ą c e j j e s t w odpow iedni sposób k s ię g o w a n a . J e d n o c z e ś n i e m ag azy n ier w y s ta w ia na każdy p rzych ó d m a te ria ło w y odpow iednią
a s y g n a tę przychodow ą. A sygn ata przychodowa za w iera s z e r e g r ó ż nych in fo r m a c ji o d ostarczon ym m a t e r ia l e . W sz y stk ie a sy g n a ty przychodowe p rzech o d zą do k s ię g o w o ś c i, k tó r a na ic h p o d sta w ie opracow uje a lb o k a r ty d ziu rk o w an e, a lb o taśm ę p erforo w a n ą.
W przypadku s to s o w a n ia t e c h n i k i k a rt dziurkow anych magazyn musi prow ad zić dodatkową k a r to te k ę magazynową. N ato m ia st w p r z y padku s to s o w a n ia taśmy p erfo row an ej k a r t o te k a magazynowa j e s t w p a m ięci EMC i dodatkowe prow ad zenie j e j w m agazynie j e s t
zb ę d n e . T ech n ik a taśm y p erforow an ej j e s t zaw sze l e p s z a , w ią ż e s i ę bowiem ze stoso w a n iem w k o p a ln i tz w . system u alarmowego g o sp o d a rk i m agazynow ej. System alarmowy p o le g a po p ro stu na s tw o r z e n iu t a k ie g o programu d la m aszyny, aby m aszyna w p r z y padku z e j ś c i a stanów magazynowych m a te r ia łó w do pewnego u s t a lo n e g o minimum alarm ow ała d z i a ł z a o p a t r z e n ia o k o n ie c z n o ś c i d ok on an ia nowych zamówień odpow iedn ich asortym entów m a t e r ia ło w y ch . Taśma p erforow an a p rzek azan a z odpow iednim i za p isa m i do
p a m ięci EMC tw orzy tam , ja k wspom niano, k a r to te k ę magazynową m a te r ia łó w p rzy c h o d z ą c y ch .
Z c h w ilą p o b ie r a n ia j a k ie g o ś ć m a te r ia łu z magazynu d la c e lów d z i a ł a l n o ś c i g o sp o d a r c z e j k o p a ln i, magazyn w ydaje m a te r ia ł na p o d sta w ie o d p o w ie d n ie j a sy g n a ty ro zch o d o w ej.
A sygn ata rozchodow a podobnie ja k przychodow a, p o sia d a od
p o w ied n ie ru b ryk i w y p e łn io n e p rzez pracowników magazynu i ko
mórek p o b ie r a ją c y c h m a t e r ia ł . W ypełniona a sy g n a ta rozchodowa j e s t p r z e s y ła n a z magazynu b e z p o śr e d n io do k s ię g o w o ś c i.
W k s ię g o w o ś c i dane a sy g n a ty rozchodowe są odpow iedn io z a p i
san e a lb o na k a r c ie dziurkow anej a lb o na ta śm ie perforow an ej i przekazywane do d a ls z e g o p r z e tw a r z a n ia do maszyny c y f r o w e j . Maszyna c y fr o w a , d z i a ł a j ą c na p o d sta w ie odpow iedn io opra
cowanego programu p r z e tw a rz a n ia danych, o p r a c u je w fo rm ie wy
druków sta n y magazynowe, o b c ią ż e n ie k osztó w w z g lę d n ie innych 148___________________________________W. Gazda, E. M ilic z e k i in n i
R ys. 6 . Obieg d o k u m e n ta c ji z u ż y c ia m a teria ło w eg o k o p a l n i d l a e k s p l o a t a c j i
Obieg in f o r m a c ji w kop alni zautomatyzowanej 14-9
rodzajów d z i a ł a l n o ś c i g o s p o d a r c z e j) p rzy c h o d y , rozchody maga
zynowe i in n e p o tr ze b n e k o p a ln i w y d ru k i. Z a sa d n iczo w ydruki t e dokonywane s ą r a z w m ie s ią c u , c h o c ia ż w przypadku s to so w a n i a taśm y p erforo w an ej o k r e s wydruków może być dowolny z uwagi na c i ą g ł o ś ć dokonywania za p isó w obrotu m a te r ia ło w e g o .
Wydruki maszyny c y fr o w ej p rzech od zą do k s ię g o w o ś c i, d z ia łu z a o p a t r z e n ia i d z i a łu p la n o w a n ia k o p a ln i, sta n o w ią c d a ls z e ogniw o d ok u m en tacji r o z l i c z e n i o w o - s t a t y s t y c z n e j , c h a r a k te r y z u j ą c e j d z i a ł a l n o ś ć g o sp o d a r c z ą k o p a ln i.
O bieg d ok u m en tacji z u ż y c ia m a te r ia ło w e g o k o p a ln i d la e k s p lo a t a c j i p r z e d sta w io n o na r y s . 6 .
6 . O bieg d o k u m en ta cji spraw ozdaw czej
C a łą dokum entację k o p a ln i kompleksowo zautom atyzow anej moż
na p o d z i e l i ć na t r z y r o d z a je :
- dokum entację p ie r w ia stk o w ą p o w sta łą w c z u jn ik a c h produk cyj
n y ch ,
- dokum entację p ie r w ia stk o w ą d o ty c z ą c ą p r z e b ie g u p rocesu pro
d u k cyjn eg o tw o rzo n ą w k o p a ln i w autom atycznych u r z ą d z e n ia c h lu b o d r ę c z n ie ,
- dokum entację p rzy ch o d zą cą z z e w n ą tr z , k tó r y d o ty c z y w głów n e j m ie r ze o b s łu g i p r o c e su p ro d u k cy jn eg o .
O bieg d ok u m etan cji tw o r z o n e j na p o d sta w ie sygn ałów c z u j n i
ków produk cyjnych z o s t a ł p r z e d sta w io n y w p o d r o z d z ia le 2 . Tematem n i n i e j s z e g o p o d r o z d z ia łu j e s t o b ie g d ok u m en tacji we
w n ę tr z n e j i ze w n ę trz n e j p o w s ta ją c e j zarówno w autom atach jak i na p o d sta w ie ręczn y ch z a p isó w . Te dw ie grupy doku m entacji d o ty c z ą g łó w n ie p r z e b ie g u o b s łu g i procesów t e c h n o lo g ic z n y c h i zw iązaną z tym gospodarką k o p a ln ia n ą (n a k ła d y , k o s z t y , r o z l i c z e n i a ) .
Dokumentację p ie rw ia stk o w ą wytw arzaną w ew nątrz k o p a ln i można p o d z i e l i ć na:
- tw o rzo n ą p r z e z a u to m a ty , a z a p is y automatów s ą przetw arzane w EMC,
- tw orzoną r ę c z n ie p r z e z pracowników dozoru i zarządu k o p a ln i.
Dokum entacja wytw arzana a u to m a ty czn ie w fo rm ie taśm y p e r fo r o wanej d o ty c z y ć b ę d z ie w k o p a ln i kompleksowo zautom atyzowanej
n a s tę p u ją c y c h za g a d n ień :
- c z a su pracy z a ło g i zarówno w ł a s n e j , ja k i o b c e j , - z u ż y c ia p o w ie tr z a s p r ę ż o n e g o ,
- z u ż y c ia e n e r g i i e le k t r y c z n e j wraz z pomiarem c o s if .
Dokum entacja tw orzona p r z e z dozór i pracowników zarządu oraz a d m in is t r a c j i d o ty c z y ć b ę d z ie n a s tę p u ją c y c h za g ad n ień :
- ruchomej c z ę ś c i funduszu p ł a c , - f l u k t u a c j i z a ł o g i ,
- obrotu m a te r ia ło w e g o ,
- i n w e s t y c j i i rob ót k a p it a ln y c h , - św ia d czeń so c ja ln o -b y to w y c h z a ł o g i .
Dokumentacja p ierw ia stk o w a p o w sta ją ca au to m a ty czn ie w skutek za p isó w urządzeń i a p a r a tu r y : pom iarow ej, k o n tr o ln e j i z a b ez
p i e c z a j ą c e j na n a s tę p u ją c y o b ie g :
- w sk a za n ia urządzeń autom atycznych s ą zapisyw ane w form ie d ziurkow anej taśm y p a p ie r o w e j, w z g lę d n ie zapisyw ane w f o r mie t e k s t u na sterowanym d a l e k o p i s i e , k tó r y op rócz t e k s t u drukowanego wytw arza rów n ież dziurkow aną taśm ę papierow ą z id en tyczn ym zap isem ,
- z a p is na ta śm ie p ap ierow ej przekazywany j e s t przy pomocy t e - le tr a n s m ito r ó w do EMC, g d z ie u le g a p r z e tw o r z e n iu .
130__________________________________ W. Gazda, E. M ilic z e k i in n i
Obieg i n f o r m a c ji w kop alni zautomatyzowanej 151
- p rzetw o rzo n e w EMC dane z taśm y p a p iero w ej s ą w z a le ż n o ś c i od a k tu a ln y c h p o tr ze b gromadzone w p a m ięci maszyny c y fr o w ej w z g lę d n ie przy pomocy t e le tr a n s m it o r ó w przekazywane do b iu r a te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n e g o k o p a ln i,
- b iu r o te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n e j e s t c e n t r a ln ą s k ła d n ic ą w szy s t k i c h danych te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n y c h k o p a ln i ( z w y jątk iem danych ś c i ś l e k s ię g o w y c h , k tó r e s ą z b ie r a n e w d z i a l e k s i ę gow o-finansow ym k o p a ln i) w yk orzystyw anych zarówno do b e z p o ś r e d n ie g o , operatyw nego k ie ro w a n ia ruchem, ja k rów n ież do sp raw ozd aw czości te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n e j o b o w ią z u ją c ej w p r z e d s ię b io r s t w a c h g o sp o d a r k i u s p o łe c z n io n e j .
Dokumentacja p o w sta ją ca w sp o só b autom atyczny na p o d sta w ie za p isó w u rząd zeń k o n troln o-p o m ia ro w ych d o s ta r c z a n a do b iu r a te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n e g o obejmować b ę d z ie n a s t ę p u ją c e zagad
n ie n ia :
- o b ecn o ść w pracy z a ł o g i , - w y d o b y c ie ,
- w y d a jn o ść ,
- aw arie i p rzeszk od y ruchow e.
Z a g a d n ie n ia pow yższe będą p r z e d sta w ia n e p r z e z maszynę c y frow ą w fo rm ie raportów m iędzyzmianowych i d z ie n n y c h . Raporty d z ie n n e op ró cz w i e l k o ś c i d la danego d n ia , wykazywać będą rów
n i e ż w i e l k o ś c i c ią g n io n e od początk u m ie s ią c a do d n ia sprawo
zdaw czego w ł ą c z n ie .
Dokumentacja p ie rw o tn a tw o rzon a p rzez dozór i pracowników zarząd u k o p a ln i na r ó ż n e g o r o d z a ju w zorach w z g lę d n ie form u la
r z a ch (n p . a sy g n a ty przychodowe i rozchodowe obrotu m a te r ia ło w e g o , wykazy p r e m ii, wykazy K arty G órnika i t p . ) b ę d z ie za
pisyw ana na t a ś m ie w z g lę d n ie k a r ta c h dziurkowanych i w t e j fo rm ie przekazyw ana m aszynie c y fr o w ej do z a p a m ię ta n ia i d a l -
s z e g o w z a le ż n o ś c i od a k tu a ln y c h p o tr ze b p r z e tw a r z a n ia . Doku
m en tacja ¿ego rod zaju d o ty c z y ć b ę d z ie g łó w n ie :
- zarobków i p ła c pracowników f iz y c z n y c h i um ysłowych,
- w a r to śc io w e g o i ilo ś c io w e g o obrotu m a te r ia ło w e g o d o ty c z ą c e g o ta k d z i a ł a l n o ś c i e k s p lo a t a c y j n e j j a k i in w e s ty c y j n e j k o p a l
n i ,
- z a s z ł o ś c i g o sp od a rczy ch i te c h n ic z n y c h n i e o b ję ty c h zapisem autom atycznym ,
- ilo ś c io w y c h św ia d czeń rzeczow ych zarówno m iędzyw ydziałow ych ja k i o b c y c h , o b ję ty c h j e d y n ie fakturow aniem w artościow ym .
P rzetw o rzon e w m aszynie c y fr o w ej dane będą gromadzone w dwóch ośrodkach:
- b iu r z e tech n iczn o -ek o n o m iczn y m , - d z i a l e k sięg o w o -fin a n so w y m .
B iu ro te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n e grom adzić b ę d z ie g łó w n ie do
kum entację z przetw orzonym i danymi d otyczący m i przede w s z y s t kim i l o ś c i z u ż y c ia w z g lę d n ie o b rotu cza su p r a c y , m a te r ia łó w , u s łu g i t p . , podczas gdy d z i a ł k sięg o w o -fin a n so w y z b i e r a ł bę
d z ie t e san e dane a l e w u j ę c iu w artościow ym . Tego ro d za ju po
d z i a ł j e s t n iezb ęd n y z uwagi na różnorodną spraw ozdaw czość o b o w iązu ją cą k o p a ln ie . D z ia ł k sięg o w o -fin a n so w y sk ła d a swoją spraw ozdaw czość g łó w n ie do NBP w u j ę c iu p r a w ie , że w y łą c z n ie w artościow ym ( b i l a n s , k o s z t y , nakłady in w e s t y c y j n e ) . N atom iast
b iu r o te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n e , k tó r e b ę d z ie opracowywało przy w sp ó łp ra cy branżowców pionu ekonom icznego c a ł ą s t a t y s t y k ę
te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n ą k o p a ln i, b ę d z ie w s w o je j sprawozdaw
c z o ś c i ( d la MGiE, GUS, WUG i in n y c h ) operować z a s a d n ic z o j e d nostkam i ilo ś c io w y m i.
152__________________________________ W. Gazda, E. M ilicz ek i in n i
Obieg i n f o r m a c ji w kop alni zautomatyzowanej 153
Dane d o k u m e n ta c ji t e c h n i c z n e j tw orzone zarówno p rz e z a u t o maty j a k i l u d z i grupowane b ęd ą w b i u r z e te c h n ic z n o -e k o n o m ic z nym i d z i a l e księgow o-finansow ym wg z a g a d n ie ń n p . :
- dniówki p rzep rac o w a n e, - w y d o b y cie,
- fu n d u sz p ł a c ,
- u s ł u g i rzeczowe i tym podobne.
Z t y c h g rup z a s a d n ic z y c h o b ie komórki w ykonujące sprawozdaw
c z o ś ć u z y s k u ją z maszyny cy fro w ej s z e r e g in n y c h dany-ch sprawo
zdawczych j a k w y d a jn o ś ć , c e n a dniówki ró żn y ch g rup pracow ni
c z y c h , k o s z ty ro b o c iz n y w ró żn y ch p r z e k r o j a c h , je d n o stk o w e zu
ż y c i e m a te r ia łó w i in n e dane w z a l e ż n o ś c i od p o tr z e b sprawozdaw
c z y c h . Dane d o k u m e n tacji d l a wzorów sp raw ozdaw czości obowiązu
j ą c e j p rzetw o rzo n e w EMC mogą z o s t a ć na s t a ł e zaprogramowane, a w i e l k o ś c i żądane d o r a ź n i e p r z e z j e d n o s t k i n adrzędne wymagać b ędą d o raźn y ch programów d l a maszyny c y f r o w e j.
T r z e c i ą grupę d o k u m e n tacji sprawozdawczej s ta n o w ią w s z e l k i e go r o d z a j u f a k t u r y dostawców i p r z e d s i ę b i o r s t w usługowych o ra z d ok u m e n tacja o b r o tu finan so w eg o pochodząca z Banku j a k i i n nych j e d n o s t e k g o s p o d a r c z y c h . W s zelk ieg o r o d z a j u f a k t u r y pod
le g a ć będą p o tw ie r d z e n iu p rz e z kom petentne osoby dozoru i p e r s o n e lu ekonomicznego k o p a l n i , tak pod względem rzeczowego wy
k o n a n ia ( i l o ś c i ) , j a k ró w n ież cen jed n o stk ó w y ch i sumy o g ó ln e j f a k t u r y . Po spraw dzeniu i zaakceptow aniu f a k t u r a p r z e c h o d z i do d z i a ł u k s i ę g o w o ś c i . Maszyna do k s ię g o w a n ia , n a k t ó r e j f a k t u r a z o s t a n i e w odpowiedni s p o só b zaksięgow ana wytworzy taśm ę d z i u r kowaną z identycznym j a k na k a r c i e kontowej zap ise m . Z ap is na
;a śm ie p e rfo ro w a n e j p rzek azan y z o s t a n i e do p am ięci maszyny c y f r o wej celem p r z e t w o r z e n i a . P rz e tw o rz o n e w z a l e ż n o ś c i od a k t u a l
nych p o tr z e b dane z o s t a n ą zgrupowane wg zag a d n ień w odpowied-
n ic h komórkach sprawozdaw czych k o p a ln i ( b iu r o t e c h n ic z n o - e k o nom iczne i d z i a ł k s i ę g o w o ś c i ) , a n a s t ę p n ie w y k o rz y sta n e d la w s z e lk ie g o r o d z a ju sp r a w o z d a w cz o śc i.
O bieg d ok u m en ta cji spraw ozdaw czej w k o p a ln i kom pleksoro zautom atyzow anej p r z e d sta w io n o na r y s . 7 .
Wykaz arkuszy ob ow ią zu jący spraw ozdaw czość GUS-ką zebrano w t a b l i c y nr 2 .
N atom iast wykaz ark u szy ob o w ią zu ją cy ch spraw ozdaw czość r e so rto w ą (M in is te r s tw o i in n e j e d n o s t k i c e n t r a ln e ) j a k i p oza- r e so r to w ą (NBP, ZUS, W ydział Finansowy Bady Narodowej i in n e ) zebrany z o s t a ł w t a b l i c y 3«
N a le ż y z a z n a c z y ć , ż e c a ł a spraw ozdaw czość obejm uje n ie t y l ko wykonane r ó żn e w i e l k o ś c i , w s k a ź n ik i, i l o ś c i zgrupowane wg p o s z c z e g ó ln y c h zagad n ień i ro d za jó w , a l e ró w n ież t.ego samego za k r e su w i e l k o ś c i planow ane.
W ie lk o ś c i planowane s ą przekazane r a z na o k res sprawozdawczy do p a m ięci EMC,a j u ż sama m aszyna, od pow iedn io zaprogramowana w m iarę napływu danych w ykonania r z e c z y w is te g o podawać b ę d z ie
żądane w i e l k o ś c i sprawozdaw cze wraz z wykazanymi o d ch y len ia m i od p la n u . Dane sprawozdaw cze z EMC mogą być otrzymywane w żą
danych u k ład ach p o sz c z e g ó ln y c h wzorów spraw ozdaw czych.
154__________________________________ W. Gazda, E . Mi l i czek i in n i
Kontrole ruchu zoft (czytniki)
Czujniki tethnologiczno-
•tortomicznt
Elektroniczne urzadzria rejeztracji, selekcji i przetworzenia danych
ELEKRONICZNA MASZYNA CYFROWA
wraz z urządzeniami pary fe
ryjnymi
BIURO TECHNICZNO- EKONOMICZNE
Mozzyny Ksiygowoit zyntetyezna
księgujące i analityczna
Dowody okrętu matoriafowego
Zmienne dane ruchu zafogi
Rys. ? • Obieg d o k u m e n ta c ji sprawozdawczej w k o p a l n i kompleksowo zautomatyzowanej
T a b lic a 2
Obieg i n f o r m a c ji w kop alni zautomatyzowanej___________________155
Wykaz a r k u sz y o b o w ią z u ją c y sp ra w o zd a w czo ść GUS-ką
Lp. Sym bol
w zoru Nazwa w zoru O trzym uje O kres s p r a
w ozdaw czy
1 2 3 4 - 5
1 . 1 - 4 S p ra w o z d a n ie z e fe k tó w in w e s t y
c j i ZPW,GUS.MGiE k w a r ta ł
2 . I - 4 p S p ra w o zd a n ie z w y k o n a n ia p la n u p r z e k a z y w a n ia i n w e s t y c j i do
u ż y tk u ZP.f, GUS.MGiE kw art a ł
3 . 1 - 2 S p ra w o zd a n ie z r e a l i z a c j i i n
w e s t y c j i ZPW,GUS.MGiE k w a r ta ł
4 . 1—3 a S p ra w o zd a n ie z r e a l i z a c j i i n
w e s t y c j i p r z e d s i ę b i o r s t w ZPW,GUS.MGiE k w a r ta ł 5 . Z -9 S p ra w o zd a n ie z wypadków przy
p r a c y ZPW.GUS.MGiu k w a r ta ł
6 . Z -1 0 S p ra w o z d a n ie z w y k o n a n ia p l a
nu n ak ładów n a BHP ZPW,GUS.MGiE p ó łr o c z e
7 . GM-1 S p ra w o zd a n ie z w y k o n a n ia plan u z a o p a t r z e n ia m a te r ia ło w e g o -
t e c h n i c z n e g o ZPW.GUS.MGiE k w a r ta ł
8 . GM-11 S p ra w o zd a n ie z o b r o tu m a t e r ia
ła m i wg g a ł ę z i ZPW,GUS.MGiE k w a r ta ł
9 . H -50-S b S p ra w o zd a n ie ze z b y tu p r o d u k c ji
p rzem y sło w ej ZPW,GUS.MGiE p ó łr o c z e
1 0 . . - S p ra w o zd a n ie o s ł u ż b i e ekono
m ic z n e j i i n ż y n i e r y j n o - t e c h
n i c z n e j ZPW,GUS.MGiE k w a r ta ł
11 P -3 c S p ra w o z d a n ie z c z a s u p ra cy r u r
chu z a ł o g i i f u n d . p ła c ZPW,GUS.MGiE k w a r ta ł
1 2 . P -3 S p ra w o z d a n ie z w y k o n a n ia plan u
z a t r u d n i e n i a ZPW,GUS.MGiE m ie s ią c
1 3 . P-1 S p ra w o zd a n ie z w y k o n a n ia plan u
p r o d u k c j i wg i l o ś c i ZPW,GUS.MGiE m ie s ią c
1 4 . P -2 S p ra w o z d a n ie z w y k o n a n ia plan u
p r o d u k c j i wg w a r t o ś c i ZPW,GUS.MGiE m ie s ią c
1 5 . Z a-3 S p ra w o zd a n ie z w y k o n a n ia zadań ZPW,GUS.MGiE m ie s ią c 1 6 . Z a-1 S p ra w o z d a n ie z w yk onan ia zadań
p r o d u k c y jn y c h ZPW,GUS.MGiE m ie s ią c
1 7 . Z a-2 S p ra w o zd a n ie z w y k o n a n ia zadań
m e c h a n ic z n y c h , e l e k t r y c z n y c h ZPW .GUS.MGiE m ie s ią c
1 8 . Z -3 Sp ra w o zd a n ie d l a k o n t r o l i ban
kowej ZPW,GUS.MGiE m ie s ią c
1 9 . P -3 a S p ra w o zd a n ie z w yk o n a n ia planu
fu n d u sz u p ła c ZPW,GUS.MGiE m ie s ią c
![View of Małgorzata Gruchoła, Władysław Froch. W poszukiwaniu tożsamości…[Władysław Froch. In Search of Identity]]()