SkutecznoÊç dzia∏ania standaryzowanego ekstraktu izoflawonów sojowych
(Soyfem ® ) (52-104 mg/24h)
w umiarkowanym i Êrednio ci´˝kim zespole klimakterycznym
Efficacy of standardized isoflavones extract (Soyfem
®)
(52-104 mg/24h) in moderate and medium-severe climacteric syndrome
Drews Krzysztof
1, Seremak-Mrozikiewicz Agnieszka
1, Puk Ewa
2,
Kaluba-Skotarczak Agnieszka
1, Malec Magdalena
2, Kazikowska Agnieszka
21Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych, Katedra Perinatologii i Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
2Biofarm Sp. z o.o., Poznaƒ
Streszczenie
Wst´p: W ostatnich latach zwrócono uwag´ na szereg w∏aÊciwoÊci zwiàzków roÊlinnych z grupy fitoestrogenów, które wskazujà na ich skutecznoÊç w przeciwdzia∏aniu wyst´powania lub te˝ w ∏agodzeniu objawów zespo∏u kli- makterycznego.
Cel pracy: Celem pracy by∏a ocena skutecznoÊci dzia∏ania preparatu Soyfem® w redukcji wyst´powania objawów o nasileniu umiarkowanym i Êrednio ci´˝kim zespo∏u klimakterycznego w grupie kobiet w okresie po menopauzie.
Materia∏ i metody: Badaniem obj´to grup´ 555 kobiet w okresie po menopauzie. Z grupy tej 169 kobiet obser- wowano przez okres 12 miesi´cy i one stanowi∏y zasadniczà grup´ poddanà analizie. Pacjentki kwalifikowane by∏y do grupy na podstawie wyst´powania typowych objawów wypadowych zgodnie z ocenà wed∏ug indeksu Kupper- mana (iloÊç punktów ≤34). U badanych kobiet zastosowano Soyfem® 2 razy dziennie po 1 lub 2 tabletki.
Wyniki: W przebiegu badaƒ obserwowano systematyczny spadek wartoÊci indeksu Kuppermana w ca∏ej analizo- wanej grupie pacjentek po menopauzie oraz popraw´ jakoÊci ˝ycia. Zaobserwowano spadek nasilenia oraz liczby uderzeƒ goràca, a tak˝e obni˝enie potliwoÊci (p<0,05), z∏agodzenie zaburzeƒ snu (p<0,05), zmniejszenie bólów i za- wrotów g∏owy oraz bólów stawowych. Odnotowano zmniejszenie uczucia zm´czenia odczuwanego przez pacjent- ki, ko∏atania serca, uczucia dusznoÊci (zmniejszenie nasilenia w granicach 70-100%) (p<0,05). U 80% pacjentek od- notowano ca∏kowite ustàpienie parestezji, 20% pacjentek zg∏asza∏o zmniejszenie wyst´powania parestezji (p<0,05).
Wysoko oceniony zosta∏ równie˝ wp∏yw Soyfemu na zmiennoÊç oraz z∏agodzenie nastrojów depresyjnych (p<0,05).
Wnioski: Stosowanie preparatu Soyfem® w dawkach 52 do 104mg/dob´ (2 razy dziennie po 1 lub 2 tabletki), jest bezpiecznà i skutecznà terapià okresu menopauzy u kobiet z umiarkowanym i Êrednio ci´˝kim nasileniem objawów wypadowych ocenianych na podstawie indeksu Kuppermana. Tego typu terapia pozwala na uzyskanie zadowole- nia z prowadzonej terapii u pacjentki (compliance) oraz, ze wzgl´du na wyraênà popraw´ samopoczucia u pacjen- tek, pozwala na d∏u˝sze jego stosowanie.
S∏owa kluczowe:menopauza – powik∏ania/ izoflawony – stosowanie lecznicze/ / przekwitanie – wp∏yw Êrodków chemicznych/ fiototerpia/ / fitoestrogeny – stosowanie lecznicze/ jakoÊç ˝ycia
Adres do korespondencji:
Krzysztof Drews
Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Polna 33, 60-535 Poznaƒ e-mail: kdrews@am.poznan.pl
Otrzymano: 20.09.2006
Zaakceptowano do druku: 18.01.2007
Wst´p
Objawy wypadowe sà g∏ównymi dolegliwoÊciami okresu menopauzalnego, które sk∏aniajà wiele kobiet do kontrolnej wizyty u lekarza ginekologa i rozpocz´cia terapii hormonalnej (HT – hormonal therapy). WÊród nich najbardziej dokuczliwe to uderzenia goràca, wzmo˝ona potliwoÊç, zaburzenia snu oraz stany depresyjne [1, 2, 3].
W ostatnich latach zwrócono uwag´ na szereg w∏aÊciwoÊci zwiàzków roÊlinnych z grupy fitoestrogenów, które wskazujà na ich skutecznoÊç w przeciwdzia∏aniu wyst´powania lub te˝
w ∏agodzeniu objawów zespo∏u klimakterycznego [4, 5, 6, 7].
Izoflawony to grupa fitoestrogenów wyst´pujàca najobfi- ciej w diecie populacji zamieszka∏ych na kontynencie azjatyc- kim, gdzie Êrednia dobowa zawartoÊç izoflawonów w diecie wynosi od 10 do 40mg. W∏aÊnie u kobiet rasy ˝ó∏tej spo˝ywa- jàcych du˝à iloÊç bia∏ka sojowego po raz pierwszy zaobserwo- wano znaczàce zmniejszenie cz´stoÊci wyst´powania objawów.
Porównujàc iloÊci metabolitów fitoestrogenów wydalanych z moczem u Japonek, Amerykanek i Finek stwierdzono, ˝e w populacji kobiet japoƒskich st´˝enie tych substancji by∏o 100 do 1000 razy wy˝sze ni˝ w innych grupach. Dane epide- miologiczne wykazujà, ˝e Azjatki tylko w 10-20% skar˝à si´
na wyst´powanie objawów wypadowych w porównaniu do a˝
70-80% Europejek zg∏aszajàcych dolegliwoÊci zwiàzane z okresem przekwitania [8]. Zwróci∏o to uwag´ na mo˝liwoÊç obni˝ania nasilenia objawów zespo∏u klimakterycznego po- przez spo˝ywanie fitoestrogenów, które stanowià grup´ nieste- roidowych egzogennych zwiàzków pochodzenia roÊlinnego o dzia∏aniu podobnym do naturalnych estrogenów. Do tej po- ry opisano kilkaset roÊlin o dzia∏aniu estrogennym. Cz´sto jedna roÊlina zawiera wi´cej ni˝ jednà grup´ fitoestrogenów [9]. Grupa tych zwiàzków w du˝ych iloÊciach wyst´puje w wa- rzywach stràczkowych, w produktach sojowych, w zbo˝ach oraz innych roÊlinach, jak ry˝, otr´by, czerwona koniczyna.
Jednymi z najwa˝niejszych fitoestrogenów sà izoflawony, do których nale˝à m.in. genisteina i daidzeina [7].
Biologiczny wp∏yw tych zwiàzków uzale˝niony jest od ich st´˝enia, wyjÊciowego st´˝enia endogennych hormonów p∏cio- wych oraz rodzaju tkanki, na którà dzia∏ajà [4, 10]. Pierwsza praca opisujàca mechanizm dzia∏ania fitoestrogenów zosta∏a opublikowana w 1926 roku [11]. Budowa chemiczna fitoestro- genów i estrogenów jest podobna (podobieƒstwo struktury chemicznej zwiàzane ze zbli˝onà budowà dotyczàcà pierÊcieni izoflawonów oraz 17-beta estradiolu). Izoflawony, podobnie jak inne fitoestrogeny, ulegajà biotransformacji w jelitach do form aktywnych wykazujàcych dzia∏anie estrogenopodobne dzi´ki dzia∏aniu enzymów bakteryjnych [7, 12].
Cel pracy
Celem pracy by∏a ocena skutecznoÊci dzia∏ania preparatu Soyfem® w redukcji wyst´powania objawów o nasileniu umiarkowanym i Êrednio ci´˝kim zespo∏u klimakterycznego w grupie kobiet w okresie po menopauzie.
Materia∏ i metody
Do badania w∏àczono wst´pnie 555 kobiet w okresie po menopauzie, które obserwowano przez okres 3 miesi´cy. Z tej grupy przez okres 12 miesi´cy obserwowano 169 kobiet, które obj´to ca∏oÊciowà analizà statystycznà. W grupie 169 pacjen- tek Êredni wiek wynosi∏ 53±5,2 lata, zakres 34-73 lat. Âredni czas trwania menopauzy w badanej grupie kobiet wynosi∏
3,4±4,1 lata. Po badaniu ogólnym pacjentki kwalifikowane by∏y do grupy na podstawie wyst´powania typowych objawów wypadowych (uderzenia goràca, nocne poty, k∏opoty z zasy- pianiem i snem, wahania nastrojów, nastroje depresyjne, nad- mierna nerwowoÊç) o nasileniu umiarkowanym i Êrednio ci´˝- kim. Nasilenie objawów wypadowych oceniane by∏o przy za- stosowaniu indeksu Kuppermana (poni˝ej 20 punktów - umiarkowany zespó∏ klimakteryczny, 21 do 34 – zespó∏ o nasi- leniu Êrednio ci´˝kim, powy˝ej 35 punktów – ci´˝ki zespó∏ kli- makteryczny). Do badaƒ kwalifikowano pacjentki, które w pierwszej ocenie indeksu Kuppermana uzyska∏y liczb´
punktów mniejszà lub równà 34.
Abstract
Introduction: In recent years, considerable attention has been paid to isoflavones and their proprieties to alleviate the climacteric symptoms. The goal of this study was to evaluate the efficacy of standardized isoflavones extract (Soyfem®) in moderate and medium-severe climacteric syndrome.
Material and methods: 555 postmenopausal women were recruited for the study. Out of this group, 169 women completed the study (12- month observation period). The patients were classified according to the intensity of cli- macteric symptoms (≤34 points in Kupperman index). 1 or 2 tablets of Soyfem®were administered twice a day,.
Results: A regular decrease of Kupperman index value and improvement of life quality were observed in the group of 169 postmenopausal women.
We have noted a decrease in the intensity and number of hot flushes, diaphoresis (p<0,05), diminished sleep dis- turbances (p<0,05), decreased headache, dizziness, and arthrosis pain. The diminished intensity of tiredness, palpi- tation and breathlessness have been also observed (p<0,05). 80% of all investigated women noted the regression of paresthesis, 20% indicated the decreased number of paresthesis (p<0,05). Influence of Soyfem®on the variabil- ity and moderation of depressive mood (p<0,05) have been also positive evaluated by patients.
Conclusions: Administration of Soyfem®in the dosage 52 to 104mg/24 hours (2 times daily 1 or 2 tablets) is a safe and effective therapy in the postmenopausal women with moderate and medium-severe climacteric syndrome eval- uated according to the Kupperman index. Administration of Soyfem®is connected with a good compliance and cor- related with well-being in the investigated women allowing a long-term administration.
Key words:menopause/ climacteric drug effects/ climacteric – complications/ / phytotherapy/ isoflavones – therapeutic use/ quality of life
Do badaƒ w∏àczono nast´pujàce pacjentki:
1. Kobiety, które otrzyma∏y badany preparat po raz pierwszy, tzn. nie stosowa∏y ˝adnej terapii zmniejszajàcej dolegliwo- Êci menopauzalne lub te˝ mia∏y co najmniej trzymiesi´cznà przerw´ w stosowaniu HT lub innych niehormonalnych preparatów o podobnym dzia∏aniu.
2. Pacjentki za˝ywajàce wczeÊniej preparat Soyfem®.
3. Kobiety stosujàce HT, które zrezygnowa∏y z niej lub nosi∏y si´ z zamiarem przejÊcia na terapi´ preparatem Soyfem®.
Z grupy badanej wy∏àczono pacjentki z chorobà nowo- tworowà lub uk∏adowà w wywiadzie, ci´˝kà niewydolnoÊcià nerek lub wàtroby, zaburzeniami endokrynologicznymi (cho- roby przysadki, tarczycy, nadnerczy) oraz z ci´˝kà depresjà.
Ka˝da pacjentka otrzyma∏a kart´ obserwacji do odnotowy- wania zmian, które wystàpi∏y w przebiegu leczenia. Lekarz prowadzàcy otrzyma∏ oddzielnà kart´ pacjenta celem zapisy- wania wyników kolejnych badaƒ i oceny skutecznoÊci stoso- wanej terapii.
Wszystkie pacjentki zosta∏y poinformowane o celu i zakre- sie badaƒ oraz wyrazi∏y na nie pisemnà zgod´.
U ka˝dej pacjentki zastosowano preparat Soyfem® firmy Biofarm, Polska. Preparat Soyfem® (Glycine max semen extractum siccum) jest roÊlinnym produktem leczniczym o sta- tusie leku OTC (tj. wydawanym bez recepty), zarejestrowanym w Polsce przez Ministerstwo Zdrowia (pozwolenie na dopusz- czenie do obrotu nr 9330, data wydania 22.04.2002), który za- wiera w swoim sk∏adzie 100mg standaryzowanego ekstraktu z nasion soi SE-2000. Zastosowany ekstrakt jest standaryzo- wany na zawartoÊç zespo∏u izoflawonów w przeliczeniu na ge- nistein´ – 26mg. WielkoÊç zastosowanej dawki terapeutycznej uzale˝niona by∏a od stopnia nasilenia objawów menopauzal- nych. W przypadku umiarkowanych dolegliwoÊci pacjentki za˝ywa∏y Soyfem®2 razy dziennie po 1 tabletce. Gdy objawy okreÊlono jako Êrednio ci´˝kie, zalecono pacjentkom stosowa- nie dawki podwójnej (2 razy po 2 tabletki). Preparat Soyfem® stosowano codziennie rano i wieczorem, w trakcie spo˝ywania posi∏ków.
Czas trwania badania nad skutecznoÊcià w zmniejszaniu objawów wypadowych preparatu Soyfem®wynosi∏ 12 miesi´- cy. W trakcie terapii pacjentki zg∏asza∏y si´ na kontrolne wizy- ty lekarskie (w sumie 7) po 1, 2, 3, 5, 7, 9 oraz 12-tym miesià- cu stosowania leku. W czasie ka˝dej z tych wizyt u wszystkich pacjentek ponownie wyznaczano wartoÊç indeksu Kupperma- na i kolejno oceniano: nasilenie i liczb´ uderzeƒ goràca na do- b´ oraz na tydzieƒ, potliwoÊç, zaburzenia snu, parestezje, zmiennoÊç nastrojów, nastroje depresyjne, dra˝liwoÊç, bóle i zawroty g∏owy, bóle stawowe, uczucie zm´czenia, ko∏atanie serca, uczucie dusznoÊci.
Podsumowanie statystyczne przeprowadzono z zastosowa- niem pakietu statystycznego Statistica v.6 oraz testu Newman- Keuls, przyjmujàc za znamienne statystycznie ró˝nice dla war- toÊci p<0,05.
Wyniki
W pracy dokonano analizy nasilenia badanych parame- trów w grupie 169 pacjentek w okresie 12 miesi´cy terapii pre- paratem Soyfem® przy zastosowaniu parametrów oceny in- deksu Kuppermana. W przebiegu badaƒ w czasie kolejnych wizyt obserwowano systematyczny spadek wartoÊci indeksu
Kuppermana w ca∏ej analizowanej grupie pacjentek po meno- pauzie oraz popraw´ jakoÊci ˝ycia (Rycina 1).
Zaobserwowano spadek nasilenia oraz liczby (mierzonej na dob´ oraz na tydzieƒ) uderzeƒ goràca oraz obni˝enie potli- woÊci (Rycina 2) (p<0,05).
Pacjentki podawa∏y równie˝ z∏agodzenie zaburzeƒ snu (p<0,05). U 80% pacjentek odnotowano ca∏kowite ustàpienie parestezji, 20% pacjentek zg∏asza∏o zmniejszenie wyst´powa- nia parestezji (p<0,05).
Rycina 1. Poprawa jakoÊci ˝ycia (indeks Kuppermana – ogólne zmniejszanie nasilenia dolegliwoÊci).
Rycina 2. Zmniejszenie nasilenia i liczby uderzeƒ goràca, nadmiernej potliwoÊci.
Rycina 3. Odsetek kobiet, u których wystàpi∏ spadek punktacji ≥5pkt oraz, u których stwierdzono zmniejszenie nasilenia uderzeƒ goràca o ≥4 pkt.
Wysoko oceniony zosta∏ równie˝ wp∏yw zastosowanego preparatu Soyfem®na zmiennoÊç nastrojów, z∏agodzenie na- strojów depresyjnych i wyst´powanie u badanych kobiet obja- wów dra˝liwoÊci (p<0,05). Odnotowano tak˝e zmniejszenie bólów i zawrotów g∏owy, bólów stawowych, ponadto zmala∏o uczucie zm´czenia odczuwanego przez pacjentki, ko∏atania serca, uczucie dusznoÊci (zmniejszenie nasilenia w granicach 70-100%) (p<0,05). W przypadku ka˝dego obserwowanego objawu odnotowywano ró˝nice statystycznie istotne ju˝ w cià- gu pierwszych miesi´cy terapii.
W przebiegu badaƒ odnotowano równie˝ wysokà skutecz- noÊç stosowanej terapii – u du˝ego odsetka kobiet wykazano spadek cz´stoÊci wyst´powania dolegliwoÊci menopauzal- nych, co zobrazowano na rycinie 3. Na uwag´ zas∏uguje fakt,
˝e zarówno zmniejszenie nasilenia, jak i cz´stoÊci wystepowa- nia dolegliwoÊci menopauzalnych oraz poprawa jakoÊci ˝ycia w badanej grupie kobiet wyst´powa∏a ju˝ po pierwszym mie- siàcu terapii, natomiast w trzecim miesiàcu zaobserwowano bardzo znacznà popraw´ jakoÊci ˝ycia.
Dyskusja
Zmniejszenie dokuczliwoÊci objawów zespo∏u klimakte- rycznego u kobiet w okresie przekwitania mo˝e byç realizowa- ne kilkoma sposobami. Najprostszym z nich jest zmiana stylu
˝ycia (w∏aÊciwa dieta, aktywnoÊç fizyczna, zaprzestanie pale- nia tytoniu) oraz unikanie wp∏ywu czynników takich jak alko- hol, kofeina, wysoka temperatura pomieszczeƒ [13, 14]. Ze wzgl´du jednak na ograniczonà skutecznoÊç powy˝szych me- tod leczeniem z wyboru i jednoczeÊnie najskuteczniejszà for- mà leczenia objawów wypadowych jest suplementacja hormo- nalna [15, 16]. Opublikowanie badaƒ klinicznych dotyczàcych HT (Women’s Health Initiative 2002, One Million Women Study 2003) skierowa∏o uwag´ lekarzy na potencjalne zagro-
˝enia wynikajàce z d∏ugotrwa∏ego stosowania leków hormo- nalnych. Stàd du˝e badania dotyczàce wp∏ywu preparatów za- wierajàcych fitoestrogeny na zmniejszenie dokuczliwoÊci obja- wów wypadowych, szczególnie u kobiet, u których istniejà przeciwwskazania do stosowania tradycyjnej hormonalnej te- rapii zast´pczej.
Nale˝y podkreÊliç, ˝e w doborze pacjentek do badania wp∏ywu stosowanych w okresie menopauzy leków, w tym tak-
˝e fitoestrogenów, istotnà rol´ odgrywa umiej´tna ocena nasi- lenia objawów klimakterycznych u pacjentek poprzez zastoso- wanie odpowiednio skonstruowanych skal. Skale te pomagajà podjàç decyzj´ o wdro˝eniu w∏aÊciwej HT, zobiektywizowaç i w∏aÊciwie oceniç efekty prowadzonego leczenia, poprawiajà satysfakcj´ kobiet z wyników leczenia oraz wp∏ywajà na po- praw´ wspó∏pracy z pacjentkà. Niewàtpliwie jednymi z naj- bardziej popularnych i nadal najcz´Êciej stosowanych indek- sów oceniajàcych skal´ nasilenia objawów wypadowych sà in- deksy Kuppermana i Greena [17].
Indeks Kuppermana utworzony w 1959 roku obejmuje ocen´ 11 objawów. W zakresie tym ocenia si´: uderzenia gorà- ca, wzmo˝onà potliwoÊç, zaburzenia snu, nerwowoÊç, obni˝e- nie nastroju, zawroty g∏owy, ogólne os∏abienie, bóle stawów i g∏owy, ko∏atanie serca, parestezje. ObecnoÊç ka˝dego z obja- wów punktuje si´, uzale˝niajàc liczb´ przyznanych punktów od stopnia nasilenia objawu (umiarkowane, Êrednio ci´˝kie oraz ci´˝kie). Po zsumowaniu otrzymany wynik jest obrazem
nasilenia objawów klimakterycznych. Inne, rzadziej stosowa- ne, to skala Hamiltona oceny objawów depresji u kobiet w okresie menopauzy, skala Greena, czy Menopause Rating Scale (MRS) mierzàca ci´˝koÊç symptomów zwiàzanych z okresem przekwitania i nale˝àca do skal s∏u˝àcych ocenie ja- koÊci ˝ycia po menopauzie (health-related quality of life – QOL), a tak˝e do porównania nasilenia objawów przed i po w∏àczeniu hormonalnej terapii [18].
Efektem dzia∏ania fitoestrogenów u kobiet w wieku oko∏o- menopauzalnym jest przede wszystkim wp∏yw na zmniejszenie cz´stoÊci wyst´powania objawów wypadowych poprzez sty- mulacj´ komórek przysadki mózgowej (spadek wydzielania LH, opóênienie wyst´powania piku FSH i LH), zahamowanie enzymu monoaminooksydazy oraz dzia∏anie dopaminergicz- ne. Ponadto fitoestrogeny wp∏ywajà na metabolizm kostny po- przez zmniejszenie aktywnoÊci osteoklastów i wzrost aktyw- noÊci osteoblastów. Dzia∏ajà na uk∏ad sercowo-naczyniowy poprzez rozszerzenie naczyƒ wieƒcowych (wzrost st´˝enia tlenku azotu) i pozytywne dzia∏anie naparstnicopodobne na komórki mi´Ênia sercowego. Estrogeny roÊlinne oddzia∏ywujà równie˝ na metabolizm lipidów poprzez hamowanie ich oksy- dacji. Ponadto przejawiajà wp∏yw na angiogenez´, hamujà agregacj´ p∏ytek krwi, stymulujà transport glukozy i niektó- rych jonów oraz syntez´ bia∏ek [19, 20, 21, 22].
Dla oceny wp∏ywu diety obfitujàcej w pokarmy zawierajà- ce fitoestrogeny na ∏agodzenie objawów wypadowych przepro- wadzono szereg randomizowanych badaƒ klinicznych. Naj- wi´cej z nich wykaza∏o odwrotnà zale˝noÊç mi´dzy wyst´po- waniem objawów wypadowych a zawartoÊcià soi w diecie [23, 24]. Zgodnie z zaleceniami Pó∏nocnoamerykaƒskiego Towa- rzystwa Menopauzy w celu zauwa˝alnej redukcji wyst´powa- nia objawów zespo∏u klimakterycznego konieczna jest dawka 40-80mg izoflawonów w codziennej suplementacji, co jedno- czeÊnie oceniane jest jako bezpieczna i skuteczna substytucja fitoestrogenna [25]. W analizie z zastosowaniem izoflawonów otrzymanych z czerwonej koniczyny u kobiet w okresie kli- makterium w dawce 80mg/dzieƒ zaobserwowano zmniejszenie wyst´powania uderzeƒ goràca o 44% w stosunku do grupy placebo [26, 27, 9].
Przeprowadzone w 2002 roku w Hiszpanii przez Alberta i wsp. wielooÊrodkowe, otwarte, nierandomizowane badania wÊród 190 kobiet z zastosowaniem dawki 35mg izoflawonów na dob´ w celu redukcji objawów menopauzalnych, wykaza∏y znaczàcy ich wp∏yw na zmniejszenie wyst´powania tych symp- tomów. Ponad 80% pacjentek po 4 miesiàcach terapii zauwa-
˝y∏o istotnà ró˝nic´ w zmniejszeniu iloÊci epizodów uderzeƒ goràca (Êredni spadek wyniós∏ 47,8%). Tylko u 5,5% kobiet objawy te nie uleg∏y os∏abieniu. Ponadto istotnà statystycznie ró˝nic´ uzyskano równie˝ w zakresie redukcji innych objawów wypadowych, takich jak dra˝liwoÊç, trudnoÊci z zasypianiem, bóle kostne, suchoÊç pochwy oraz spadek libido [28].
W badaniach przeprowadzonych przez Hana i wsp., w grupie 40 kobiet w okresie oko∏omenopauzalnym z zastoso- waniem izoflawonów w dawce 100mg/dzieƒ autorzy wykazali, po 4 miesiàcach terapii, istotne statystycznie obni˝enie indek- su Kuppermana w grupie stosujàcej fitoestrogeny wraz z to- warzyszàcym spadkiem st´˝enia ca∏kowitego cholesterolu i li- poprotein o niskiej g´stoÊci (LDL – low density lipoprotein) [29].
Powy˝sze wyniki potwierdzajà zasadnoÊç stosowania fito- estrogenów w celu z∏agodzenia i zmniejszenia cz´stoÊci wyst´- powania objawów wypadowych w grupie kobiet peri- i post- menopauzalnych.
Nie wszystkie przedstawiane wyniki sà tak jednoznaczne.
Albertazzi i wsp., przedstawili wyniki dotyczàce fitoestroge- nów z grupy izoflawonów, oceniajàc wp∏yw diety zawierajàcej fitoestrogeny na cz´stotliwoÊç wyst´powania uderzeƒ goràca i zwiàzane z tym zaczerwienienie twarzy w grupie kobiet w okresie oko∏omenopauzalnym. W pi´ciu z nich nie zaobser- wowano istotnego statystycznie zmniejszenia nasilenia ude- rzeƒ goràca w porównaniu do grupy z placebo, w pozosta∏ych spadek wynosi∏ od 20 do 50% [30]. Jou i wsp. w swojej pracy z 2005 roku porównywali wp∏yw dawki 35 vs 70mg izoflawo- nów sojowych na redukcj´ objawów menopauzalnych. W ba- daniach zastosowano zmodyfikowanà skal´ Greena, rozsze- rzajàc jà o dodatkowe trzy parametry (cz´stoÊç wyst´powania objawów wypadowych, nietrzymanie moczu oraz suchoÊç po- chwy). U wszystkich 48 pacjentek poddanych badaniu zauwa-
˝ono istotnie statystycznie ró˝nice po 6 tygodniach terapii.
Dawka 35mg izoflawonów by∏a najmniej skuteczna w reduk- cji objawów wazomotorycznych, natomiast w grupie przyjmu- jàcej 70mg/dob´, depresja by∏a objawem najs∏abiej poddajà- cym si´ leczeniu fitoestrogenami. Badanie wykaza∏o, ˝e daw- ka 70mg izoflawonów jest skuteczniejsza w redukcji objawów wypadowych i powoduje wczeÊniejsze ich ustàpienie. Nie za- uwa˝ono natomiast ˝adnej istotnej ró˝nicy w profilu lipido- wym w obu grupach pacjentek, a efekty uboczne terapii by∏y s∏abo wyra˝one i najcz´Êciej nie zwiàzane z suplementacjà die- ty izoflawonami [31, 32].
W powy˝ej prezentowanym badaniu z wykorzystaniem produktu Soyfem®(Biofarm, Polska) wykazano du˝à skutecz- noÊç dzia∏ania terapeutycznego badanego preparatu zawiera- jàcego zespó∏ izoflawonów sojowych (26mg w tabletce w prze- liczeniu na genistein´) w dawce dobowej 52-104mg (tj. 2-4 tabletek dziennie). Uzyskano istotny spadek wartoÊci indeksu Kuppermana dla ca∏ej badanej grupy kobiet. Najwi´ksze ró˝- nice statystycznie pokazujà najwi´kszy spadek po kilku mie- siàcach stosowania preparatu w codziennym schemacie poda- wania. Badania zosta∏y przeprowadzone w reprezentatywnej, du˝ej liczebnie grupie kobiet, przez co uzyskane wyniki mogà mieç odniesienie do ca∏ej populacji kobiet w okresie oko∏ome- nopauzalnym.
Wnioski
Stosowanie preparatu Soyfem®w dawkach 52 do 104mg/dob´
(2 razy dziennie po 1 lub 2 tabletki), jest bezpiecznà i skutecz- nà terapià okresu menopauzy u kobiet z umiarkowanym i Êred- nio ci´˝kim nasileniem objawów wypadowych ocenianych na podstawie indeksu Kuppermana.
Tego typu terapia pozwala na uzyskanie zadowolenia z prowadzonej terapii u pacjentki (compliance) oraz, ze wzgl´- du na wyraênà popraw´ samopoczucia u pacjentek, pozwala na d∏u˝sze jego stosowanie.
Przeprowadzone badanie kliniczne sponsorowane by∏o przez firm´ Biofarm Sp. z o.o., Poznaƒ.
PiÊmiennictwo
1. Bachmann G. Vasomotor flushes in menopausal women. Am J Obstet Gynecol. 1999, 180, S312-S316.
2. Baranowski W. Przemiany hormonalne wieku menopauzalnego. W: Diagnostyka i ter- apia wieku menopauzalnego. Pod redakcjà: Pertyƒski T. Wroc∏aw: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 2004, 1-10.
3. Kronenberg F. Hot flashes: phenomenology, quality of life, and search for treatment options. Exp Gerontol. 1994, 29, 319-336.
4. Dixon R, Ferreira D. Genistein. Phytochemistry. 2002, 60, 205-211.
5. Drews K, Seremak-Mrozikiewicz A, Pieƒkowski W. Zastosowanie fitoestrogenów u kobiet w wieku oko∏omenopauzalnym.Herba Pol. 2003, 49, 417-426.
6. Grynkiewicz G, Gadzikowska M. Fitoestrogeny jako selektywne modulatory aktywnoÊci receptorów estrogennych. Post Fitoter. 2003, 4, 28-35.
7. Knight D, Eden J. Phytoestrogens a short review.Maturitas. 1995, 22, 167-175.
8. Somekawa Y, Chiguchi M, Ishibashi T, [et al.]. Soy intake related to menopausal symp- tomps, serum lipids, and bone mineral density in postmenopausal Japanese women.
Obstet Gynecol. 2001, 97, 109-115.
9. Wilcox G, Wahlqvist M, Burger H. Oestrogenic effects of plant foods in postmenopausal women.BMJ. 1990, 301, 905-906.
10. Fitzpatrick L, Lorraine A. Soy isoflavones: hope or hype? Maturitas. 2003, 44, suppl 1, S21-S29.
11. Loewe S, Lange F, Sphor E. Uber weilie Sexual hormone (Thelytropine)Biochem Zschr.
1926, 180, 1-26.
12. Pike A, Brzozowski A, Hubbard R. A structural biologist’s view of the oestrogen recep- tor. J Steroid Biochem Biol. 2000, 30, 261-268.
13. Newton K, Buist D, Keenan N. Use of alternative therapies for menopause symptoms:
results of a population-based survey. Obstet Gynecol. 2002, 100,18-25.
14. Rees M, Puride D, British Menopause Society. Management of the menopause: the handbook of the British Menopause Society. Ed by Rees M, Puride D. Marlow: British Menopause Society, 1999, 42-49
15. Freedman R. Biochemical, metabolic, and vascular mechanisms in menopausal hot flashes. Fertil Steril. 1998, 70, 332–337.
16. Koenig J. Estrogen and brain function.Trends Endocrinol Metab. 2001, 12, 4–6.
17. Stevenson D, Delprato D. Multiple component self-control program for menopausal hot flashes. J. Behav. Ther Exp Psychiatry. 1983, 14, 137–140.
18. Greene J. A factor analytic study of climacteric symptoms. J Psychosom Res. 1976, 20, 425-430.
19. Anderson J, Johnstone B, Cook-Newell M. Meta-analysis of the effects of soy protein intake on serum lipids N Engl J Med. 1995, 333, 276-282.
20. Hodgson J, Puddey I, Beilin L. Effects of isoflavonoids on blood pressure in subjects with high-normal ambulatory blood pressure levels: A randomized controlled trial. Am J Hypertens. 1999, 12, 47-53.
21. Nakashima S, Koike T, Nozawa Y. Genistein, a protein tyrosine kinase inhibitor, inhibits thromboxane A2-mediated human platelet responses. Mol Pharmacol. 1991, 39, 475- 480.
22. Cassidy A. Potential tissue selectivity of dietary phytoestrogens and estrogens. Source Current Opinion In Lipidology. 1999, 10, 47-52.
23. Colacurci N, Zarcone R, Borrelli A, [et al.]. Effects of soy isoflavones on menopausal neu- rovegetative symptoms. Minerva Ginecol. 2004, 56, 407-412.
24. Faure E, Chantre P, Mares P. Effects of a standardized soy extract on hot flushes: a mul- ticenter, double-blind, randomized, placebo-controlled study. Menopause. 2002, 9, 329-334.
25. Scambia G, Mango D, Signorile P, [et al.]. Clinical effects of a standardized soy extract in postmenopausal women: a pilot study.Menopause. 2000, 7, 105-111.
26. Ewies A. Phytoestrogens in the management of the menopause: up-to-date. Obstet Gynecol Surv. 2002, 57, 306-313.
27. Potter S, Baum J, Teng H. Soy protein and isoflavones: their effects on blood lipids and bone density in postmenopausal women. Am J Clin Nutr. 1998, 68, 1375-1379.
28. Albert A, Altabre C, Baro F, [et al.]. Efficacy and safety of a phytoestrogen preparation derived from Glycine max (L.) Merr in climacteric symptomatology: a multicentric, open, prospective and non-randomized trial.Phytomedicine. 2002, 9, 85-92.
29. Han K, Soares J, Jose M, [et al.]. Benefits of soy isoflavone therapeutic regimen on menopausal symptoms. Obstet Gynecol. 2002, 99, 389-394.
30. Albertazzi P, Purdie D. The nature and utility of the phytoestrogens: a review of the evi- dence. Maturitas. 2002, 25, 42, 173-185.
31. Jou H, Ling P, Wu S. Comparison of 70 mg and 35 mg isoflavone soya supplement for menopause symptoms. Int J Gynaecol Obstet. 2005, 90, 159-160.
32. Nestel P, Pomeroy S, Kay S. Isoflavones from red clover improve systemic arterial com- pliance but not plasma lipids in menopausal women. J Clin Endocrinol Metab. 1999, 84, 895-898.
