The role of colposcopy in Population Program of Cervical Cancer Early Detection

(1)

719

P R A C E P O G L Ñ D O W E

g i n e k o l o g i a Ginekol Pol. 2007, 78, 719-722

Miejsce kolposkopii w Populacyjnym Programie Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy

The role of colposcopy in Population Program of Cervical Cancer Early Detection

Rokita Wojciech

Oddzia∏ Po∏o˝nictwa i Ginekologii Szpital Kielecki NZOZ Âw. Aleksandra w Kielcach

Streszczenie

Badania profilaktyczne sà najskuteczniejszym sposobem zwalczania raka szyjki macicy. W pracy przedstawiono zna- czenie cytologii i kolposkopii w realizacji Populacyjnego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy.

Omówiono rol´ badaƒ cytologicznych na pierwszych dwóch etapach programu oraz miejsce kolposkopii w realiza- cji trzeciego etapu programu, u kobiet z nieprawid∏owymi rozmazami cytologicznymi.

Przedstawiono cele oraz podstawowe wskazania do wykonywania kolposkopii.

Szczegó∏owo zaprezentowano metodyk´ badaƒ kolposkopowych.

S∏owa kluczowe:

nowotwory szyjki macicy – profilaktyka / nowotwory szyjki macicy – diagnostyka / badania masowe przesiewowe / stany przedrakowe

– diagnostyka / rak przedinwazyjny – diagnostyka / metody cytologiczne

/

Abstract

Cervical screening is the most effective method of controlling and fighting with cervical cancer. The article has pre- sented the role and importance of cytology and colposcopy in the realization of The Population Programme of Cervical Cancer Early Detection .

Furthermore, the significance of cytological examination during the first two stages of the programme, as well as the role of colposcopy in the realization of the third stage of the precise diagnosis among women with abnormal pap smears, have been presented as well.

The goals and basic advice on performing colposcopy have been introduced.

Methodology of colposcopy has been presented in detail.

Key words:

cervical intraepithelial neoplasia – prevention and control /

/ uterine cervical neoplasms – prevention and control / vaginal smears / colposcopy/

Adres do korespondencji:

Wojciech Rokita

ul. Starodomaszowska 30/18 25-315 Kielce

e-mail: rokita@kielce.com.pl

Otrzymano: 10.07.2007

Zaakceptowano do druku: 10.08.2007

(2)

Wst´p

Rak szyjki macicy jest drugim co do cz´stoÊci wyst´powa- nia, po raku piersi, nowotworem z∏oÊliwym u kobiet na Êwie- cie [1]. W Polsce wspó∏czynnik umieralnoÊci na ten nowotwór wynosi 6,8/100.000 i lokuje nasz kraj na jednym z ostatnich miejsc wÊród paƒstw Unii Europejskiej [2].

Od osiemdziesi´ciu lat prowadzone sà na Êwiecie prace zmierzajàce do eliminacji zachorowaƒ na raka szyjki macicy.

Prace nad znaczeniem badaƒ cytologicznych w diagnostyce raka szyjki macicy rozpocz´to pod koniec lat 20-tych ubieg∏e- go stulecia [3, 4, 5].

Jednak dopiero pod koniec lat 40-tych i na poczàtku 50- tych medycyna kliniczna doceni∏a rol´ cytodiagnostyki w rozpoznawaniu raka szyjki macicy [6].

Na prze∏omie lat 60-tych i 70-tych XX wieku, poczàtkowo w USA a nast´pnie w Wielkiej Brytanii i Skandynawii rozpocz´to pierwsze programy badaƒ przesiewowych raka szyjki macicy. Efektem tych dzia∏aƒ by∏o zmniejszenie o 60 do 90%

ÊmiertelnoÊci z powodu tego nowotworu w populacji obj´tych skriningiem kobiet [7].

W Polsce do koƒca lat 80-tych badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy mia∏y charakter skriningu bierne- go (oportunistycznego), wykonywane by∏y niesystematycznie, ale stworzy∏y fundament pod wprowadzenie w przysz∏oÊci nowoczesnego programu skriningowego [8, 9].

Pierwsze programy aktywnego skriningu cytologicznego raka szyjki macicy wprowadzono w Polsce na prze∏omie lat 80-tych i 90-tych ubieg∏ego wieku, jednak obejmowa∏y one swoim zasi´giem ma∏e obszary naszego kraju [8, 10].

W 2005 roku Ministerstwo Zdrowia wraz z Narodowym Funduszem Zdrowia i Polskim Towarzystwem Ginekologicz- nym w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych wprowadzi∏o Populacyjny Program Wcze- snego Wykrywania Raka Szyjki Macicy (PPWWRSZM) spe∏- niajàcy wszystkie kryteria nowoczesnego skriningu zgodnie z za∏o˝eniami Komisji Ds. Walki z Rakiem przy WHO [11].

Badanie cytologiczne jest podstawowym narz´dziem s∏u˝àcym do realizacji PPWWRSZM na pierwszych dwóch etapach programu (etapie podstawowym i etapie diagnostycznym). Cyto- logia pozwala na wyodr´bnienie z badanej populacji grupy kobiet z nieprawid∏owymi rozmazami cytologicznymi, które wy- magajà dalszej diagnostyki wykonywanej w trzecim etapie ba- daƒ – etapie pog∏´bionej diagnostyki. Podstawowym badaniem wykonywanym w trzecim etapie PPWWRSZM jest kolposkopia.

Kolposkopi´ jako metod´ s∏u˝àcà do wykrywania wcze- snych postaci raka szyjki macicy wprowadzi∏ Hans Hinsel- mann du˝o wczeÊniej ni˝ odkryto, ˝e rozmaz cytologiczny jest przydatny w rozpoznawaniu tego nowotworu [12]. Badanie kolposkopowe w wielu krajach sta∏o si´ elementem badania ginekologicznego i szybko zyska∏o popularnoÊç. Przyjmuje si´,

˝e w Polsce kolposkopi´ wprowadzono do praktyki lekarskiej pod koniec lat czterdziestych. Rutynowe badania kolposkopowe rozpocz´to po zakoƒczeniu II Wojny Âwiatowej. Or´dow- nikiem i entuzjastà kolposkopii by∏ prof. Stefan Szwarz, a jego wspó∏pracownik prof. Jan Madej doprowadzi∏ do rozwoju no- woczesnej kolposkopii w naszym kraju [13].

W ciàgu ostatnich osiemdziesi´ciu lat dosz∏o do olbrzymiej ewolucji sprz´tu kolposkopowego.

Prosty binokular firmy Leitz skonstruowany przez Hinsel- manna zastàpi∏y nowoczesne kolposkopy dajàce wysokiej ja- koÊci obraz stereoskopowy, wyposa˝one w halogenowe lub ksenonowe êród∏a Êwiat∏a. Obrazy kolposkopowe mogà byç archiwizowane i poddane analizie cyfrowej, a dzi´ki po- wszechnej dost´pnoÊci internetu mo˝liwe staje si´ prowadze- nie konsultacji na odleg∏oÊç tj. tak zwanej on line consultation.

[14].

Cel i wskazania do badania kolposkopowego

Kolposkopia jest zasadniczym badaniem etapu pog∏´bionej diagnostyki w ramach PPWWRSZM. G∏ównym celem badania kolposkopowego jest:

1. uwidocznienie szyjki macicy, pochwy i okolicy oko∏o- odbytniczej,

2. identyfikacja ca∏ej (360°) granicy pomi´dzy nab∏onkiem gruczo∏owym kana∏u szyjki macicy a nab∏onkiem wielowarstwowym p∏askim (paraepidermoidalnym) pokrywajàcym tarcz´ cz´Êci pochwowej w okolicy uj- Êcia zewn´trznego lub w obr´bie strefy przekszta∏ceƒ nab∏onkowych (miejsca te sà szczególnie predyspono- wane do rozwoju raka szyjki macicy)

3. identyfikacja zmian neoplastycznych z okreÊleniem ich kszta∏tu, wielkoÊci, odgraniczenia od otaczajàcych nie- zmienionych tkanek i ich lokalizacji (okreÊlenie topo- grafii zmian),

4. w przypadku niesatysfakcjonujàcej kolposkopii (niewidoczna w ca∏oÊci granica mi´dzynab∏onkowa) pobranie do badania (cytologia, histologia) materia∏u z kana∏u szyjki macicy,

5. pobranie wycinków do badania histologicznego z najbardziej podejrzanych zmian na tarczy cz´Êci pochwowej,

6. analiza i porównanie wyników badania kolposkopowego, cytologicznego i histologicznego oraz zaplanowa- nie dalszego leczenia,

7. wyjaÊnienie i omówienie z pacjentkà wyniku badania kolposkopowego [15].

Podstawowymi wskazaniami do wykonania kolposkopii sà:

1. nieprawid∏owe wyniki badania cytologicznego (obec- noÊç w rozmazach komórek: ASC-US, ASC-H, LSIL, HSIL, AGC, AIS oraz komórek raka szyjki macicy), 2. obecnoÊç na szyjce macicy manifestujàcych si´ klinicz-

nie zmian (owrzodzenia, guzy, rozrosty nab∏onka), 3. pozytywne wyniki badaƒ wirusologicznych w kierunku

HPV,

4. niewyjaÊnione krwawienia z dróg rodnych, 5. stwierdzenie u partnera pacjentki zmian na pràciu, 6. promiskuityzm (w wywiadzie),

7. kontrola po leczeniu zmian neoplastycznych na szyjce macicy, pochwie i sromie,

8. zmiany na sromie i w pochwie zwiàzane z zaka˝eniem HPV [16].

720

N r 9 / 2 0 0 7

Rokita W.

(3)

Metodyka badaƒ kolposkopowych

Podczas wykonywania badania kolposkopowego nale˝y przestrzegaç ÊciÊle okreÊlonych zasad i kolejnoÊci wykonywania czynnoÊci bowiem decydujà one o jakoÊci przeprowadza- nego badania i majà wp∏yw na jego wynik.

Badanie kolposkopowe sk∏ada si´ z czterech podstawowych cz´Êci:

1. uwidocznienia szyjki macicy, pochwy i sromu, 2. oceny zmian na szyjce macicy,

3. pobrania materia∏u do badaƒ histologicznych (je˝eli jest to konieczne),

4. porównania wyników badania cytologicznego, kolposkopowego i histologicznego [17].

Po uwidocznieniu szyjki macicy, przemyciu tarczy cz´Êci pochwowej roztworem soli fizjologicznej i usuni´ciu nadmiaru Êluzu szyjkowego nale˝y uwidoczniç stref´ przekszta∏ceƒ na- b∏onkowych, a nast´pnie oceniç architektonik´ nab∏onka oraz podnab∏onkowych naczyƒ krwionoÊnych.

Uwidocznienie ca∏ej strefy przekszta∏ceƒ klasyfikuje obraz kolposkopowy jako satysfakcjonujàcy. Brak wizualizacji w ca-

∏oÊci lub w cz´Êci strefy przekszta∏ceƒ pomi´dzy nab∏onkami kwalifikuje obraz do kategorii obrazów kolposkopowych nie- satysfakcjonujàcych, które wymagajà szczegó∏owej diagnostyki kana∏u szyjki macicy (wymaz z kana∏u lub wy∏y˝eczkowa- nie kana∏u) [14].

Badanie kolposkopowe rozpoczyna si´ od powi´kszenia 2- 8-krotnego dla oceny ca∏ej szyjki macicy, nast´pnie przy powi´kszeniu 10-15 razy ocenia si´ podejrzane zmiany na szyjce macicy, natomiast powi´kszenia powy˝ej 15 razy wykorzysty- wane sà do oceny podnab∏onkowego ∏o˝yska naczyniowego.

Na tym etapie badania mo˝na zastosowaç filtr zielony do szczegó∏owej oceny podnab∏onkowego ∏o˝yska naczyniowego, ubytków nab∏onka i ognisk ektopii [14].

Nast´pnym etapem badania kolposkopowego jest wyko- nanie próby octowej z 3% wodnym roztworem kwasu octowego. Próba ta zosta∏a wprowadzona przez Hinselmanna po- czàtkowo do usuwania nadmiaru Êluzu szyjkowego [17].

Roztwór kwasu octowego powoduje obrz´k i zbielenie na- b∏onka szyjki macicy na drodze odwracalnej chemicznej ko- agulacji zawartych w nab∏onku i podÊcielisku cytokeratyn.

W obr´bie szyjki macicy odkryto ponad 20 typów cytopla- zmatycznych mikrofilamentów polipeptydowych o charakterze cytokeratyn [18].

Zdaniem Maddox i wsp. [19] za widoczne w kolposkopie zbielenie nab∏onka odpowiada cytokeratyna 10, która pod wp∏ywem niskiego pH traci ∏adunek ujemny, staje si´ oboj´t- na i uwalnia wod´, powodujàc zm´tnienie cytoplazmy i w efekcie doprowadza do przemijajàcego widocznego w kolposkopie zbielenia nab∏onka. Zjawisko to jest szczególnie do- brze widoczne w przypadku obecnoÊci na szyjce macicy zmian o charakterze Êródnab∏onkowej neoplazji (CIN) i raka szyjki macicy. Je˝eli istnieje koniecznoÊç pobrania kontrolnego roz- mazu cytologicznego z szyjki macicy w trakcie przeprowadza- nia kolposkopii, zawsze pobieramy go przed wykonaniem pró- by octowej. W trakcie wykonywania kontrolnej cytologii trze- ba zachowaç szczególnà ostro˝noÊç ˝eby nie uszkodziç na- b∏onka, bo mo˝e to utrudniç lub nawet uniemo˝liwiç ocen´

kolposkopowà.

Kolejnym etapem badania kolposkopowego jest wykona- nie próby Schillera z p∏ynem Lugola. Test ten zosta∏ wprowa- dzony do praktyki klinicznej przez Waltera Schillera w roku 1929 jako podstawowa metoda skriningowa, a nast´pnie od roku 1932 by∏ wykorzystany w pierwszym w historii programie badaƒ profilaktycznych raka szyjki macicy wprowadzo- nym na terenie USA [20]. Jednak ze wzgl´du na niskà specy- ficznoÊç metody zrezygnowano z tego testu jako podstawowe- go narz´dzia skriningowego na poczàtku lat 40-tych XX wieku [21].

Próba Schillera polega na oddzia∏ywaniu p∏ynu Lugola z glikogenem zawartym w komórkach nab∏onka paraepider- moidalnego szyjki macicy. Po przemyciu tarczy cz´Êci pochwowej p∏ynem Lugola prawid∏owy nab∏onek p∏aski wybar- wia si´ na ciemnobràzowo (próba ujemna), natomiast nab∏o- nek neoplastyczny na kolor jasno-˝ó∏ty (jodojasny) lub pozo- staje niewybarwiony (jodonegatywny) (próba dodatnia).

Próba ta mimo wysokiej czu∏oÊci posiada niskà specyficz- noÊç, dlatego jest wykorzystywana z regu∏y przez ma∏o do- Êwiadczonych kolposkopistów lub w szczególnych sytuacjach klinicznych u pacjentek z bardzo ma∏ymi zmianami o charakterze HSIL (CIN2, CIN3), które sà trudnodost´pne w bada- niu kolposkopowym [22].

W koƒcowym etapie badania kolposkopowego wysuwajàc wziernik oglàda si´ sklepienia i Êciany pochwy. Na zakoƒcze- nie badania ocenia si´ srom i okolic´ oko∏oodbytniczà. Na- tychmiast po zakoƒczeniu badania kolposkopowego nale˝y wype∏niç formularz badania kolposkopowego i sformu∏owaç rozpoznanie kolposkopowe. Pacjentk´ informuje si´ szczegó-

∏owo o wyniku badania kolposkopowego i zleca si´ dalsze post´powanie.

Rozpoznanie kolposkopowe powinno byç sformu∏owane precyzyjnie, zwi´êle, zrozumiale dla ka˝dego lekarza klinicysty zgodnie z mianownictwem mi´dzynarodowym. Aktualnie obowiàzuje mianownictwo kolposkopowe wed∏ug klasyfikacji International Federation of Cervical Pathology and Colposcopy z roku 2003 [23].

Zasady pobierania materia∏u do badania histologicznego

W przypadku nieprawid∏owego wyniku badania kolposkopowego konieczna jest histologiczna weryfikacja zmian na szyjce macicy. S∏u˝y do tego pobranie wycinka celowanego pod kontrolà kolposkopu. Wykonuje si´ je po próbie octowej lub teÊcie Schillera pobierajàc materia∏ z najbardziej podejrzanych kolposkopowo miejsc. Narz´dzia biopsyjne muszà za- pewniaç odpowiednià wielkoÊç fragmentu tkankowego (szero- koÊç co najmniej 3mm, gruboÊç 2mm) co umo˝liwia wiary- godnà ocen´ histologicznà [24].

Wycinek celowany nie zawsze pozwala na postawienie ostatecznego rozpoznania. Odsetek wyników fa∏szywie nega- tywnych wed∏ug ró˝nych autorów mo˝e si´ wahaç od 41 do 54% [24, 25], chocia˝ inni autorzy podkreÊlajà wysokà zgod- noÊç rozpoznaƒ postawionych na podstawie biopsji celowanej [26].

Dlatego coraz wi´kszà popularnoÊç zyskuje pobieranie materia∏u do weryfikacji histologicznej z szyjki macicy za po- mocà procedury LLETZ/LEEP (large loop excision of the transformation zone, large electrosurgical excision procedure)

721

Miejsce kolposkopii w Populacyjnym Programie Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy.

(4)

wprowadzonej do praktyki klinicznej przez Prendivilla w roku 1989 [27].

Metoda ta polega na wyci´ciu ca∏ej strefy przekszta∏ceƒ nab∏onkowych za pomocà p´tli elektrycznej przy u˝yciu pràdu o wysokiej cz´stotliwoÊci, co umo˝liwia szybkie jednoczasowe post´powanie diagnostyczno-terapeutyczne (see and treat).

SkutecznoÊç i przydatnoÊç tej metody w programach badaƒ profilaktycznych raka szyjki macicy zosta∏a potwierdzona przez wielu autorów [28, 29].

Integralnà cz´Êcià badania kolposkopowego jest planowanie leczenia w przypadku rozpoznania patologicznych zmian na szyjce macicy. Obok tradycyjnych metod leczenia chirur- gicznego czynione sà próby wykorzystania komputerowej ar- chiwizacji i analizy cyfrowej obrazów kolposkopowych dla po- prawienia skutecznoÊci terapeutycznej metod ma∏o inwazyj- nych w leczeniu zmian neoplastycznych na szyjce macicy [30].

Podsumowanie

Badanie kolposkopowe jest podstawowà metodà diagno- stycznà na etapie pog∏´bionej diagnostyki w ramach Popula- cyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Ra- ka Szyjki Macicy.

Badanie to pozwala na weryfikacj´ nieprawid∏owych wy- ników badaƒ cytologicznych i wirusologicznych (HPV).

Umo˝liwia precyzyjnà diagnostyk´ zmian neoplastycznych na szyjce macicy oraz pozwala na planowanie leczenia, co przy- czynia si´ do poprawy skutecznoÊci prowadzonych badaƒ profilaktycznych raka szyjki macicy.

PiÊmiennictwo

1. Steward B, Kleinhaus P. Word Cancer Report Cancer of Female Reproductive Tract.

JARC Press Lyon. 2003, 215-222.

2. Wronkowski Z, Zwierko M. Epidemiologia raka szyjki macicy: Szczepienia przeciw HPV - Profilaktyka raka szyjki macicy i innych zmian zwiàzanych z zaka˝eniami HPV. Pod red.

Majewski S, Sikorski M. Lublin: Czelej 2006, 21-52.

3. Babes A. Diagnostic du cancer du col uterine per les frottis. La Presse Medicale. 1928, 36, 451.

4. Papanicolaou G. New Cancer Diagnosis. Proceedings Third Race Batterment Conference Battle Creek, Michigan. Race Batterment Foundation, 1928.

5. Papanicolaou G, Traut H. Diagnosis of uterine Cancer by the Vaginal Smear. New York:

Common Wealth Fund. 1943.

6. Creasman W. Cancer Detection: the importance of Pap Smear Screening.

Contemporary OB/GYN. 1999, 44, 68.

7. Spaczyƒski M, Nowak-Markwitz E, K´dzia W. Skrining raka szyjki macicy w kraju i na Êwiecie. Ginekol Pol. 2007, 5, 354.

8. Knapp P, Puci∏owska M, Sienkiewicz J. [et al]. SprawnoÊç programu masowych badaƒ cytologicznych prowadzonych w populacji ˝eƒskiej Bia∏ystok w latach 1993-1995.

Ginekol Pol. 1997, 68, 320.

9. Malarewicz A, Rokita W. Effectivaness of routing repeated prophylactic tests in cervi- cal carcinoma. Pod red. De Olivaine, CF Olivaine HM. 10th International Meeting of Gynecological Oncology Coimbra (Portugal): April 26-May 2, 1997. Bolgona: Menduzzi Editore, 1997, 47.

10. Rekosz M. Karska A, Osiecka-T´sny E, [et al.].15 lat aktywnych badaƒ przesiewowych raka szyjki macicy prowadzonych przez Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Curie- Sk∏odowskiej w Warszawie - dotychczasowe rezultaty. Nowotwory. 2003, 53, 62-69.

11. WHO Draft project document on screening programme for cervical cancer. WHO.

1987, 121

12. Hinselmann H. Introduction to Colposcopy. Hamburg: Hartung, 1933.

13. èrubek H. Pi´çdziesiàt lat kolposkopii w Polsce. Przeg Lek. 1996, 53, 7-12.

14. Malarewicz A, Rokita W. Kolposkopia Parktyczna. Warszawa: Blackhorse Scientific Publishers, 2005.

15. Wright T, Cox J, Mossad L, [et al.]. 2001 Consensus guidelines for the management of woman with cervical cytologic abnormalities. JAMA. 2002, 287, 2120-2129.

16. Wright T, Cox J, Mossad L, [et al.]. 2001 Consensus guidelines for the management of woman with cervical intraepithelial neoplasia. J Lower Genital Tract Disease. 2003, 7, 157-167.

17. Burghardt E, Pickel H, Giverdi F. Special colposcopic techniques in colposcopy cervical pathology Textbook and Atlas. Stuttgart - New York: Thieme. 1998,114.

18. Smedts F, Rameakers F, Vooijs P. The dynamics of keratin expression in malignant trans- formation of cervical epithelium a revive. Obstet Gynecol. 1993, 82, 3, 465.

19. Maddox P, Szarewski A, Dysson J, [et al.]. Cytokeratin experssion and acetowhite change in cervical epithelium. J Clin Pathol. 1994, 47, 15.

20. Schiller J. Jodpinselung und abschabung des portioepithels. Zentrelb Gynacol. 1929, 53, 1056.

21. Bolten K. Introduction to Colposcopy A Diagnostic Aid in Benign and Preclinical Cancerous Lesions of the Cervix Uteri. Chapter 3. New York: Grune&Stratton, 1960.

22. Reid R, Scalzi P. Genital warts and cervical cancer. An improved colposcopic index for differentiating benign papillomaviral infections from high grade cervical intraepithelial neoplasia. Am J Obstet Gynecol. 1985, 153, 611-618.

23. Walker P, Dexeus S, De Palo G, [et al.]. International terminology of colposcopy: an updated report from the international federation for Cervical Pathology and Colposcopy. Obstet Gynecol. 2003, 101, 175-177.

24. Byrne P, Jordan J, Williams D. Importance of negative results of cervical biopsy direct- ed by colposcopy. Br J Med. 1988, 296, 172.

25. Skehan M, Soulter W, Lim K. Reliability of colposcopy and directed punch biopsy. Br J Obstet Gynecol. 1990, 97, 811.

26. Buxton E, Luesley C, Shefi M, [et al.]. Colposcopicaly directed punch biopsy a potentially misleading investigation. Br J Obstel Gynecol. 1991, 98, 1273.

27. Prendiville W, Cullinore J, Norman S. Large Loop excision of the transformation Zone (LLETZ). A new method management for woman with cervical intraepithelial neoplas- ma. Br J Obstel Gynecol. 1989, 96, 1054.

28. Sze E, Rosenzweig B, Birenbaum D. Excisional conisation of the cervix uteri. J Gynecol Surg. 1989, 5, 325.

29. Malarewicz A, Rokita W. Elektrokonizacja szyjki macicy skutecznà metodà w profilak- tyce raka szyjki macicy-analiza 2555 przypadków. Ginekol Pol. 1997, 68,10, 473-477.

30. Rokita W. Does the computerized planimetry assessment of uterine cervix affect the effectiveness of the LLETZ procedure in treating cervical intraepithelial neoplasia (CIN)?

II International Congress on Colposcopy and Pathophysiology of Lower Female Genital Tract for The Central and Eastern Europan Countries I Europan Course of Colposcopy, Cracow, 2006: Abstracts, 2006, 72.

722

N r 9 / 2 0 0 7

Rokita W.