A.
B. Co warto wiedzieć o aminokwasach?
a) 1. Cele lekcji
a. a) Wiadomości
Uczeń zna pojęcia: asymetryczny atom węgla, L-aminokwas, peptyd, reakcja kondensacji, aminokwas białkowy, aminokwas egzogenny i endogenny, wiązanie peptydowe.
b. b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• wskazać asymetryczny atom węgla w analizowanej cząsteczce aminokwasu,
• podać cechy budowy charakterystyczne dla aminokwasów białkowych,
• zapisywać równania reakcji, prowadzących do powstania peptydów,
• zaznaczyć w podanym wzorze peptydu wiązanie peptydowe,
• wykonywać proste doświadczenia,
• postrzegać wynik reakcji.
c. c) Postawy Uczeń umie pracować w grupie.
b) 2. Metoda i forma pracy
Metody:
• asocjogram,
• pokaz,
• pogadanka.
Formy pracy:
• praca z całym zespołem,
• praca w grupach,
• praca indywidualna.
c) 3. Środki dydaktyczne
Karty pracy i model cząsteczki alaniny.
d) 4. Przebieg lekcji
a. a) Faza przygotowawcza
1. Przypomnienie właściwości glicyny jako przedstawiciela aminokwasów.
2. Tworzenie przez uczniów asocjogramu do słowa aminokwas (załącznik 1).
3. Omówienie przez nauczyciela stworzonego asocjogramu z podkreśleniem olbrzymiego znaczenia aminokwasów jako podstawowych jednostek budujących peptydy i białka.
b. b) Faza realizacyjna
1. Wypełnianie przez uczniów w grupach karty pracy (załącznik 2).
2. Omówienie zadań przez liderów grup.
3. Dokonanie klasyfikacji aminokwasów.
4. Na podstawie wypowiedzi uczniów dotyczących wspólnych cech aminokwasów białkowych wprowadzenie pojęcia asymetrycznego atomu węgla.
5. Przedstawienie modelu cząsteczki alaniny.
6. Wskazanie przez uczniów asymetrycznego atomu węgla.
7. Omówienie przez nauczyciela cech budowy cząsteczki alaniny wspólnych dla aminokwasów białkowych na podstawie ćwiczenia wykonanego przez uczniów i modelu tej cząsteczki.
8. Przypomnienie przez nauczyciela znanych z lekcji biologii pojęć – aminokwas egzogenny i aminokwas endogenny.
9. Stworzenie sytuacji problemowej: czy jeden aminokwas może łączyć się z drugim?
10. Modelowe przedstawienie reakcji łączenia się aminokwasów na przykładzie glicyny i alaniny.
11. Wprowadzenie pojęcia peptyd.
12. Zaznaczenie wiązania peptydowego.
13. Przypomnienie reakcji biuretu z wodorotlenkiem miedzi (II) w formie pokazu.
14. Omówienie izomerii peptydów na przykładzie dipeptydów: Ala-Gly i Gly-Ala.
c. c) Faza podsumowująca 1. Analiza budowy cząsteczki insuliny (załącznik 3).
2. Przypomnienie znaczenia insuliny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego (korelacja z biologią)
3. Omówienie struktury cząsteczki, określenie liczby aminokwasów budujących cząsteczkę.
e) 5. Bibliografia
1. Koszmider M., Miszewska-Pawlak H., Chemia. Przewodnik metodyczny, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.
2. Czerwiński A., Czerwińska A., Jelińska-Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 2, WSiP , Warszawa 2003.
f) 6. Załączniki
a. a) Karta pracy ucznia załącznik 1
załącznik 2
Przeanalizuj wzory przedstawionych aminokwasów białkowych i odpowiedz na poniższe pytania:
1. Jakie pierwiastki chemiczne wchodzą w skład aminokwasów białkowych?
2. Jakiego typu łańcuchy węglowe mogą występować w cząsteczkach aminokwasów białkowych?
3. Ile grup aminowych może się znajdować w cząsteczkach tych związków?
4. Ile grup karboksylowych może się znajdować w cząsteczkach tych związków?
5. Czy w cząsteczkach aminokwasów mogą znajdować się inne – poza aminową i karboksylową – grupy funkcyjne?
6. Jakie cechy budowy są charakterystyczne dla przedstawionych aminokwasów?
Na podstawie: M. Koszmider, H. Miszewska-Pawlak, Chemia. Przewodnik metodyczny, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.
załącznik 3
INSULINA
Rysunek pochodzi z płyty CD: M. Koszmider, H. Miszewska-Pawlak, Chemia. Przewodnik metodyczny, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.
b. b) Zadanie domowe
Glutation jest tripeptydem o wzorze Glu-Cys_Gly. Występuje we wszystkich komórkach zwierzęcych na wyższym poziomie rozwoju ewolucyjnego i stanowi ważny aktywator niektórych enzymów.
Związek ten chroni lipidy przed samoutlenieniem oraz bierze udział w transporcie aminokwasów do określonych tkanek. W medycynie stosuje się go jako lek w chorobach górnych dróg oddechowych.
Zapisz równanie reakcji tworzenia glutationu i zaznacz wiązania peptydowe w powstałym produkcie reakcji.
Na podstawie: A. Czerwiński, A Czerwińska, M. Jelińska-Kazimierczuk, K. Kuśmierczyk, Chemia 2, WSiP , Warszawa 2003, strona 277.
g) 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h) 8. Uwagi do scenariusza
brak
