R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C l E T E G E O L O G I Q U E D E P O L O G N E
t KANDYDAT NAUK INŻ. PIOTR ŚLIWA
(1924 — 1959)
P io tr Śliwa urodził się 13 m aja 1924 r. we wsi Benczyn, pcw. W ado
wice, gdzie ojciec jego rolnik m iał niew ielkie gospodarstwo.
Po ukończeniu miejscowej 7-klasowej szkoły podstaw owej, uczęszczał od r. 1934 do 1939 do III G im nazjum im. J. Sobieskiego w K rakow ie. W y
buch w ojny światowej spowodował przerw ę w nauce na okres 1939— 1942, któ rą w ykorzystał na samokształcenie, a zwłaszcza na pogłębienie znajo
mości języka niem ieckiego i francuskiego.
Wobec przedłużania się w ojny zapisał się w roku 1942 do Szkoły B u
dow lanej w K rakow ie i ukończył ją w r. 1944 uzyskując ty tu ł technika budowlanego.
Po zakończeniu działań w ojennych w r. 1945 w stąpił na W ydział Geo
logiczno-Mierniczy A kadem ii Górniczo-Hutniczej w K rakowie, na którym w r. 1950 na podstaw ie pracy dyplomowej z zakresu geologii inżynierskiej uzyskał stopień m gra inżyniera geologa. Zaangażowany następnie w cha
ra k te rze asystenta do K ate d ry Geologii K opalnianej (wówczas Geologii Stosowanej I) przechodził w niej kolejno funkcje st. asy sten ta (16.IV.50 do 1.IX.54) i adiunkta (1.IX.1954 r. do 6.VII.1959). W okresie 1.IX.1951 —
— 30.VIII.1953 odbył przy tejże K atedrze studia aspiranckie, w ram ach których przygotow ał pracę kandydacką pt. „Badania nad osuwiskowością niektórych iłów trzeciorzędow ych” . Na jej podstaw ie uzyskał decyzją Cen
traln ej Kom isji kw alifikacyjnej z dnia 11.11.1959 r. stopień naukow y kan
— 202 —
d y d ata nauk geologicznych, odpow iadający doktoratow i według obecnej ustawy.
W latach 1954— 1957 rozpoczyna żyw ą współpracę z przem ysłem , n a św ietlając w aru n k i stateczności zwałów weiwnętrznych na odkry wce w Tu- rowie, stosunki wodne kopalni „Kościuszko Nowa” z Jaworznicko-M iko- łowskiego Zjednoczenia P rzem ysłu W ęglowego oraz uczestniczy w p ra cach Przedsiębiorstw a Geologiczno-Inżynierskiego E nergetyki w K rako
wie. W ty m czasie prow adzi także na Akadem ii Górniczo-Hutniczej w y
k ład y z zakresu geologii inżynierskiej i hydrogeologii oraz odpow iadające im ćwiczenia.
Dla pogłębienia swych wiadomości podejm uje z końcem 1957 r. podróż naukow ą do Czechosłowacji, gdzie zapoznaje się z placówkam i naukow ym i i laboriatoriam i pracującym i w zakresie geologii inżynierskiej. Podróż tę przeryw a ciężka choroba, której ostatecznie ulega 6. VII. 1959 r.
W ciągu krótkiego, bo zaledwie 6-letniegc okresu swej naukowej dzia
łalności, kandydat n au k inż. P io tr Śliwa opublikow ał 7 prac ściśle związanych z tem atyką geologii inżynierskiej oraz przygotow ał do druku swą pracę kandydacką.
Główny n u rt jego działalności naukow ej obejm ow ał zagadnienie s ta teczności zboczy. Z asługują tu na uwagę zwłaszcza opracowania osuwisk współczesnych w Bańskiej W yżnej (1954 r.) i w Zakopanem na Bachledz- kim W ierchu (1955 r.) oraz a rty k u ły om aw iające stateczność zboczy w od
kryw kach górniczych (1952 r.), stateczności zboczy na tle laboratoryjnych badań gruntoznawczych (1955 r.) i zm iany nachylenia zboczy zachodzące z czasem (1957 r.). Rozpatrzeniu tej problem atyki poświęcił też P io tr Śliwa swą pracę kandydacką, k tó rą wobec ciekawych m yśli i dotychczasowego nieopublikowania słuszne jest nieco szerzej omówić.
Jej myślą przew odnią byto prześledzenie współzależności między geo- logiczno-genetyeznym ch arak terem iłów trzeciorzędowych dających szcze
gólnie łatwo zjawiska osuwiskowe a własnościami tych iłów określonym i lab o rato ry jn ie m etodam i gruntoznawczym i.
W Czechosłowacji a u to r odw racając zagadnienie starał się wysunąć wnioski, które z cech gruntoznawczych m ogłyby najlepiej inform ować o skłonności zboczy ilastych do- obsunięcia oraz w jakim stopniu w pływ a na to czynnik czasu.
Swoje rozważania oparł P. Śliwa n a opracowaniu i badaniu m ateriału pochodzącego z 7 osuwisk, pow stałych na iłach trzeciorzędowych różnych co do genetycznego' charakteru, a mianowicie: na iłach mioceńskich for
macji, lignitow ej-jeziorzyskow ej, na iłach mioceńskich form acji posalinar- nej-m orskiej, na iłach eoceńskich, pstrych, fliszu karpackiego.
Geologiczne obserw acje doprowadziły go do wniosku, że najw yższą sta
teczność spośród badanych przez niego w ykazują iły form acji lignitowej, najniższą form acji postsalinarnej.
Bardzo szczegółowe badania własności fizykom echanicznych tych iłów wykazały, że tylko niektóre własności są zgodne ,z tym i geologicznymi ob
serw acjam i. Tu należą: skład m ineralny, w ytrzym ałość na ścinanie, szyb
kość rozm akania i skład granulom etryczny. Inne własności natom iast są nader rozbieżne i nieprzydatne dla apriorystycznych ch a ra k te ry sty k sta
teczności zboczy ilastych. W oparciu o te w yniki P. Śliwa zaproponował, b y jako wskaźnika stateczności gruntów ilastych używać iloczynu z pro
centowej zawartości frak cji iłowej i z czasu rozm akania w m inutach. Zba
d an e przez autora g ru n ty najm niej skłonne do tw orzenia osuwisk m iały
— 203 —
tego rodzaju w skaźnik o w artości ponad 800, bardzo skłonne poniżej 1 0 0. Łatwość określania tego' wskaźnika prostym i m etodam i gruntoznaw czym i może mu dać duże znaczenie praktyczne. N iestety na konfrontację tych wyników na szerszą skalę nie pozwoliły autorow i już oznaki ciężkiej cho
roby, z k tó rej nie miał się już podźwignąć.
W tym krótkim przeglądzie działalności Zm arłego na polu geologii nie można nie wspomnieć jego osobowości. Zawsze zrównoważony, zawsze ze spokojem przezwyciężający napotykane trudności, wnikliwie podcho
dzący do staw ianych mu zagadnień, szczery i koleżeński, w współżyciu po
zyskiw ał szybko zaufanie otoczenia, które z czasem pogłębiało się w głę
boką, trw ałą przyjaźń zarówno wśród starszego pokolenia ja k rów ieśni
ków i młodzieży. Pozostawił w sercach tych wszystkich, z którym i się sty kał trw ałą pamięć i głęboki żal.
Roman Krajewski
RESUME
Ne 13 m ai 1924 a Benczyn pres de W adowice P io tr Śliwa poursuivit ses etudes superieures a la F aeulte de la Geologie et de la Geodesie de 1’Aca- dem ie de Mines et de M etallurgie a K raków, ou il a obtenu en 1950 le titre d e rin g e n ie u r et lu lic. es Sciences Geologiques. P en d an t plusieurs annees il avait oocupe le poste de 1’assistant et puis d e 1’adjoint de ce tte Academie.
A yant p repare sa these: „Recherches sur les proprietes du glissem ent de certaines argiles te rtia ire s ” il y a obtenu le titre du docteur es Sciences Geologiques.
P en d an t les annees 1954— 1957 P. Śliwa collabore avec F industrie hou- illere et tien t des cours d e la geologie technique et de la hydrogeologie a l ’Academie d e Mines et de M etallurgie.
Dans la courte periode — de six annees a pełne — de son activite scien- tifique. P. Śliwa publia 7 travaux, etroitem ent lies avec la geologie tech n i
que et prep ara l ’edition de sa these. La question de la stabilite des versants de m ontagne c’est le su je t principal de ces travaux. Vu les resu ltats ob te- nus, P. Śliwa propose d ’user pour indicateur de la stabilite des sous-sols argileux le produit du contenu en % de la fraction argileuse et du tem ps de la dissolubilite en m inutes. II constata que la valeur de tel indicateur p o u r les terrain s ebouleux le moins prononces depassa 800, tandis que pour des te rra in s ebouleux tre s n ets cette valeur etait plus p e tite que 100. La facilite, avec laquelle on p eu t definir un te l indicateur avec des m ethodes to u t simples, p eu t avoir une grande im portance pratique.
Traduit par M. Langie
S P IS P R A C P IO T R A Ś LIW Y
1952 — Z a g ad n ien ie stateczn o ści zboczy w o d k ry w k a c h górniczych. Prz. górn. n r 7—8.
1954 — O su w isk o w B a ń sk ie j W y żn ej n a P o d h a lu -(wspólnie z Zb. W i l k i e m). Biul.
Inst. Geol. 86, pp. 117— 128, W arszaw a.
1955 — O su w isk o B ach led zk ieg o W ierch u w Z ak o p an em . Biul. Inst. Geol. 96, pp.
61— 101, W arszaw a.
— 204 —
1955 — S ta te c z n o ść zboczy o su w isk o w y ch n a tle b a d a ń la b o ra to ry jn y c h . Prz. Geol.
z. 9, pp. 420— 426, W arsza w a.
1955 — L a b o ra to ry jn e o zn ac zan ie k ą t a ta r c ia i k o h ezji. K o n fe re n c ja dot. M ech an ik i G r u n tu i F u n d a m e n to w a n ia , G d ań sk .
1956 — B a d a n ia la b o ra to ry jn e g ru n tó w i k ry ty c z n a o cen a n ie k tó ry c h w y n ik ó w (re fe ra t). N a ra d a N au k o w o -T e c h n ic z n a P.G .I.E . K rak ó w .
1958 — O zm ian ach n a c h y le n ia zboczy o su w isk o w y ch w czasie. Prz. Geol. z. 4.
1958 — P ro c e e d in g of th e F o u rth I n te r n a tio n a l C o n feren ce on S oil M ech an ics a n d F o u n d a tio n E ng in eerin g , L o n dyn, B u tte rw o rts scie n tific p u b lic a tio n , vol. I l l , d iscu ssio n p p . 277—278.
