Opowiedzmy to w ciekawszy sposób. Tworzymy teksty w różnych konwencjach
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• zna znaczenie słowa konwencja,
• zna zasady przekształcania tekstu,
• wie, jak poprawnie rozmieścić graficznie tekst.
b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi samodzielnie redagować teksty,
• umie przekształcać teksty,
• rozróżnia różne konwencje literackie.
2. Metoda i forma pracy
• Praca z tekstem,
• metoda praktycznych ćwiczeń,
• paca w grupie.
3. Środki dydaktyczne
• Słowniki,
• materiały pomocnicze.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Na wstępie nauczyciel wyjaśnia uczniom cel lekcji. Naczelnym zadaniem będzie
przygotowanie różnych wersji tego samego tekstu, zapisanie go w różnych konwencjach literackich. Nauczyciel przedstawia definicję pojęcia konwencja.
b) Faza realizacyjna
1. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na tyle zespołów, w ilu konwencjach będzie
przekształcany tekst główny.
Warto popracować nad przygotowaniem:
• baśni,
• historii kryminalnej,
• powieści przygodowej,
• powieści fantastycznonaukowej,
• komedii.
2. Aby uczniowie potrafili tworzyć teksty w podanych konwencjach, nauczyciel musi wyjaśnić dokładnie, czym wyróżnia się dany gatunek literacki.
3. Każdy zespół otrzymuje materiały pomocnicze zawierające omówienie wszystkich konwencji, o których jest mowa w ćwiczeniu.
BAŚŃ:
• elementy realistyczne przenikają się z elementami fantastycznymi,
• nieokreślony czas i miejsce zdarzeń,
• występowanie zjawisk nadprzyrodzonych,
• ingerencja sił nadprzyrodzonych w życie ludzi,
• walka dobra ze złem, zwycięstwo dobra,
• pouczające zakończenie, morał.
HISTORIA KRYMINALNA:
• wartka, dynamiczna akcja,
• wątkiem głównym jest dążenie do rozwiązania zagadki kryminalnej,
• występują obok siebie przestępcy i stróże prawa,
• wydarzenia rozgrywają się w realnym świecie,
• zło zostaje ukarane.
POWIEŚĆ PRZYGODOWA:
• wydarzenia mają miejsce w świecie rzeczywistym, choć mogą być fikcyjne,
• zdarzenia rozgrywają się błyskawicznie, akcja jest bardzo wartka,
• zdarzają się zaskakujące zwroty akcji,
• bohaterowie wyróżniają się siłą i energią życiową,
• perypetie bohaterów są dość zawiłe, ale i interesujące, towarzyszy im wątek miłosny,
• bohaterami są osoby pełne życia, nietuzinkowe.
POWIEŚĆ FANTASTYCZNONAUKOWA:
• czas zdarzeń prezentowanych w utworze znacznie wybiega przed czas realny,
• przedstawiane wydarzenia rozgrywają się w przyszłości,
• świat przedstawiony jest bardzo nowoczesny, techniczny,
• bohaterowie są mocno związani z osiągnięciami techniki, które są dla nich podstawą funkcjonowania, wykorzystują je w każdej dziedzinie swego życia,
• wydarzenia opisane w powieści znacznie przekraczają możliwości współczesnej nauki.
KOMEDIA:
• wydarzenia opowiedziane są w sposób lekki, nieskomplikowany,
• akcja zawsze kończy się szczęśliwie,
• bohaterami są zazwyczaj osoby pogodne, żywe,
• nawet trudne tematy podejmowane są z przymrużeniem oka.
4. Zespoły pracują nad przekształceniem tekstu zgodnie z kryteriami jednej z konwencji.
Wszystkie zespoły przekształcają ten sam tekst. Proponuję, aby był to fragment Pana Tadeusza – księga IV Dyplomatyka i Łowy, wersy: 505-550.
5. Pracę nad przygotowaniem nowej wersji tekstu uczniowie rozpoczynają od przeczytania fragmentu epopei i wyodrębnienia głównych bohaterów i zdarzeń.
6. Uczniowie tworzą plan ramowy. Zarówno sytuacje, jak i postaci powinny pojawić się w nowej konwencji utworu.
7. Zespoły pracują nad tym zadaniem 20 minut.
8. Potem następuje prezentacja i ocena dokonań uczniów.
c) Faza podsumowująca
Na zakończenie uczniowie podsumowują swoją pracę, wskazując te jej elementy, które sprawiły im największą trudność.
Następnie nauczyciel omawia pracę domową.
5. Bibliografia
1. Leszczyński G., Elementarz literacki, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2001.
2. Mickiewicz A., Pan Tadeusz, Ossolineum, Wrocław 1989.
3. Słownik poprawnej polszczyzny, pod red. W. Doroszewskiego, PWN, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a)Zadanie domowe
Przygotuj opowiadanie tego samego fragmentu Pana Tadeusza, ale w konwencji wypowiedzi uczniowskiej, to znaczy z użyciem zwrotów z języka potocznego (oczywiście bez
wulgaryzmów).
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz przeznaczony jest do realizacji w klasie 6.
