Kliniczno-patologiczne badanie nowotworów
jamy nosowej i zatok przynosowych
A clinicopathological study of nasal and paranasal sinus
tumours
Ankita Joshi
1, Subrat Kumar Behera
2, Junaid Nasim
11Department of ENT-HNS, Hamdard Institute of Medical Sciences and Research and HAH Centenary Hospital, Tughlakabad, New Delhi, India
2Department of ENT-HNS, SCB Medical College and Hospital, Cuttack, Odisha, India
Article history: Received: 01.01.2021 Accepted: 18.01.2021 Published: 19.01.2021
STRESZCZENIE: Wprowadzenie: W praktyce klinicznej często napotyka się rozmaite łagodne i złośliwe nowotwory jamy nosowej i zatok przy- nosowych. Wszystkie masy w obrębie nosa i zatok charakteryzują się podobnym obrazem klinicznym i symptomatologią.
W związku z tym nie jest możliwe określenie choroby podstawowej na podstawie obrazu klinicznego. Rozpoznanie wymaga:
dokładnego wywiadu, badania klinicznego, odpowiednich badań obrazowych oraz szczegółowej oceny histopatologicznej.
Cel: Celem niniejszego badania, prowadzonego w ośrodku trzeciego stopnia referencyjności w stanie Odisha, było sklasyfiko- wanie różnych rodzajów łagodnych i złośliwych zmian przyjmujących postać mas w jamie nosowej i zatokach przynosowych oraz scharakteryzowanie ich profilu kliniczno-patologicznego.
Metody: Do badania prospektywnego, prowadzonego w ciągu 24 miesięcy (wrzesień 2013–wrzesień 2015), włączono 120 przypadków mas nowotworowych w obrębie jamy nosowej i zatok. Wszystkie przypadki poddano analizie kliniczno-patolo- gicznej. Wstępne rozpoznanie formułowano po przeprowadzeniu oceny klinicznej i badań radiologicznych, zaś ostatecznego rozpoznania dokonywano w oparciu o badanie histopatologiczne.
Wyniki: Liczba zmian łagodnych była większa niż złośliwych (odpowiednio: 66,66% i 33,33%). W grupie badanej znaleźli się pacjenci ze wszystkich grup wiekowych, przy czym średnia wieku w momencie prezentacji wynosiła 29,5 lat dla nowotworów łagodnych i 50,25 lat dla nowotworów złośliwych. Stosunek mężczyzn do kobiet to 3:1 w przypadku nowotworów łagodnych i 1,7:1 w przypadku nowotworów złośliwych. Wśród łagodnych zmian obserwowanych w naszym badaniu największą często- ścią występowania charakteryzowały się naczyniakowłókniaki, które stanowiły 37,5%. W przypadku zmian złośliwych naj- częściej obserwowano raka płaskonabłonkowego, który stanowił 67,5%. Rak jamy nosowej stanowił 70% wszystkich zmian złośliwych. Dolegliwościami najczęściej zgłaszanymi przy prezentacji były: niedrożność nosa (91,6%), okresowe krwawienie (69,16%) i wysięk z nosa (58,3%).
Wniosek: Stwierdziliśmy, że w celu prawidłowej oceny patologicznej masy w obrębie jamy nosowej i zatok przynosowych konieczne jest jednoczesne wykonanie badania klinicznego, radiologicznego i histopatologicznego. Choć badanie histopa- tologiczne we wszystkich przypadkach zapewnia potwierdzenie rozpoznania, techniką diagnostyczną umożliwiającą prawi- dłową i szybką interwencję staje się badanie immunohistocytochemiczne.
SŁOWA KLUCZOWE: histopatologia, niedrożność nosa, rak płaskonabłonkowy, zmiana nowotworowa
ABSTRACT: Introduction: A variety of benign and malignant tumours involving the nasal cavity and paranasal sinuses (PNS) are commonly encountered in clinical practice. The presenting features and symptomatology of all sinonasal masses are similar.
It is impossible to determine clinically what pathology lies underneath. Therefore, a detailed history, clinical examination, proper imaging, and thorough histopathological evaluation are essential to reach a diagnosis.
Objectives: The purpose of this study was to classify various types of benign and malignant lesions presenting as nasal and paranasal mass and to characterize their clinico-pathological profile in a tertiary care center of Odisha.
Methods: This was a prospective study where 120 cases of nasal and paranasal masses were included over a period of 24 months (Sept. 2013–Sept. 2015). A clinico-pathological study was carried out in these cases. A provisional diagnosis was made after clinical assessment and radiological investigations, but final diagnosis was made after histopathological examination.
Results: There were more benign lesions than malignant lesions, i.e. 66.66% versus 33.33%, respectively. All age groups were involved and the mean age of presentation was 29.5 years for benign tumours and 50.25 years for malignant tumours. Male to female ratio was 3:1 for benign tumours and 1.7:1 for malignant tumours. In our study, among benign lesions the occur-
WYKAZ SKRÓTÓW
FNAC – cytologia aspiracyjna cienkoigłowa HP – badanie histopatologiczne
MRI – rezonans magnetyczny TK – tomografia komputerowa
WPROWADZENIE
W praktyce klinicznej często napotyka się rozmaite łagodne i zło- śliwe nowotwory jamy nosowej i zatok przynosowych [1]. Wszyst- kie masy w obrębie nosa i zatok charakteryzują się podobnym ob- razem klinicznym i symptomatologią, obejmującą: niedrożność nosa, nieżyt, zanieczyszczony krwią wysięk z jamy nosowej, krwo- tok z nosa, objawy w obrębie jamy ustnej, obrzęk twarzy, objawy w obrębie oczodołów, uszu itp. [2]. Postać masy w jamie nosowej może przyjmować szereg patologii, od zmian nienowotworowych aż po złośliwe nowotwory nosa i zatok. W związku z tym, nie jest możliwe określenie choroby podstawowej na podstawie obrazu klinicznego. Pomoc w postawieniu przypuszczalnego rozpoznania stanowią zaawansowane techniki obrazowania, takie jak tomogra- fia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MRI). Do stwier- dzenia natury danej zmiany konieczne jest jednak uważne badanie histopatologiczne (HP). W związku z tym, przygotowanie pacjenta do wymaganej w jego przypadku i wykonanej na czas interwencji wymaga: dokładnego wywiadu, badania klinicznego, odpowiednich badań obrazowych oraz szczegółowej oceny histopatologicznej [3].
Leczenie zależy od rodzaju i zakresu zmiany.
Celem niniejszego badania prospektywnego było histopatologiczne sklasyfikowanie mas jamy nosowej i zatok przynosowych jako zmian łagodnych lub złośliwych oraz określenie kliniczno-patologicznego profilu zmian jamy nosowej i zatok przynosowych leczonych w na- szym szpitalu, będącym ośrodkiem trzeciego stopnia referencyjności.
MATERIAŁY I METODA
Niniejsze badanie prospektywne prowadzono na Oddziale Otory- nolaryngologii i Chirurgii Głowy i Szyi szpitala trzeciego stopnia referencyjności w stanie Odisha (Indie) przez 24 miesiące (od paź- dziernika 2014 r. do października 2016 r.). Do badania włączono wszystkich pacjentów, którzy w okresie objętym badaniem stawili się na Oddziale Otorynolaryngologii z powodu masy w obrębie jamy nosowej i zatok przynosowych, oraz pacjentów, u których obecność masy w obrębie jamy nosowej i zatok przynosowych stwierdzono
w trakcie leczenia. Z badania wyłączono przypadki polipów i ryno- sporydiozy oraz przypadki nawrotów uprzednio leczonych zmian w obrębie jamy nosowej i zatok, a także pacjentów niewyrażających zgody na badanie zgodnie z protokołem. Ostatecznie, do badania włączono 120 przypadków mas w obrębie jamy nosowej i zatok.
Od chorych pozyskano pisemne poświadczenia świadomej zgody.
Pacjentów wybranych do badania poddano dokładnemu badaniu przedmiotowemu i podmiotowemu zgodnie z protokołem wraz z odpowiednimi badaniami radiologicznymi, takimi jak tomogra- fia komputerowa (przekrój osiowy/koronowy) czy rezonans ma- gnetyczny nosa oraz zatok przynosowych (gdy było to wymagane).
W większości przypadków wykonano badania histopatologiczne preparatu biopsyjnego lub chirurgicznie wyciętej zmiany. Zmiany poddano klasyfikacji na zmiany łagodne i złośliwe.
WYNIKI I OMÓWIENIE WYNIKÓW
Guzy w jamie nosowej i zatokach przynosowych stanowią hetero- genną grupę zmian o szerokim spektrum cech histopatologicznych.
Wielu z tych zmian nie da się odróżnić od siebie w oparciu o bada- nie kliniczne. Często są one lekceważone przez lekarzy jako wyni- ki stanów zapalnych lub uczuleniowych. Za większość prezentacji szpitalnych odpowiadają łagodne guzy nosa i zatok (Ryc. 1.–3.).
Nieodróżnienie zmian łagodnych od zmian złośliwych w momencie pierwszej prezentacji prowadzi do poważnego opóźnienia w rozpo- znaniu i rozpoczęciu leczenia.
Zgodnie z naszymi wynikami, łagodne i złośliwe guzy nosa i zatok stanowią odpowiednio 4,7% i 2,3% wszystkich nowotworów głowy i szyi. Wyniki te są podobne do tych opublikowanych w pracach Sissona [4] oraz Krausego i wsp. (1990) [5]. Wykazano, że więk- szość pacjentów zgłaszała się do szpitala albo w okresie pierwszych 3 miesięcy (20,83%), albo po upływie 1. roku od wystąpienia obja- wów (28,33%). Wynikało to z faktu, że w przypadku schorzeń zło- śliwych pacjenci wcześnie zgłaszali objawy w postaci krwawienia lub obrzęku twarzoczaszki. Z drugiej strony, łagodne i przewle- kłe objawy, takie jak: niedrożność nosa, wysięk z nosa i ból głowy, były zgłaszane do szpitala dopiero po tym, gdy stawały się kłopo- tliwe. Podobne ustalenia zostały opisane w pracy Bist i wsp. (2012) [6]. Średnia wieku w momencie prezentacji wynosiła 29,5 lat dla nowotworów łagodnych i 50,25 lat dla nowotworów złośliwych (Tab. I. i II.). Humayun i wsp. [7] donosili natomiast o średniej wy- noszącej 39 lat w przypadku nowotworów łagodnych i 51 lat w przy- padku nowotworów złośliwych. Stosunek mężczyzn do kobiet wy- nosił 3:1 w przypadku nowotworów łagodnych i 1,7:1 w przypadku nowotworów złośliwych (Tab. I. i II.).
rence of angiofibroma was the highest – seen in 37.5% of cases. In malignant lesions, squamous cell carcinoma was the most common – in 67.5% of cases. Carcinoma of the nasal cavity was the most common malignant lesion, found in 70% of cases.
Nasal obstruction was the most common (91.6%) presenting complaint followed by intermittent epistaxis (69.16%) and na- sal discharge (58.3%).
Conclusion: We concluded that for proper evaluation of a sinonasal mass, clinical, radiological, and histopathological eva- luation should be carried out conjointly in all cases. Histopathology always leads to confirmatory diagnosis but sometimes immuno-histocytochemistry becomes the ultimate diagnostic technique for correct and timely intervention.
KEYWORDS: histopathology, nasal obstruction, neoplastic lesion, squamous cell carcinoma
Tab. I. Histologiczny rozkład przypadków łagodnych nowotworów nosa i zatok przynosowych w zależności od płci i wieku w momencie prezentacji.
NOWOTWÓR ŁAGODNY LICZBA PRZYPADKÓW M:K SZCZYTOWY WIEK W MOMENCIE
PREZENTACJI (DEKADA)
Brodawczak płaskonabłonkowy 8 1,6:1 3
Brodawczak odwrócony 16 3:1 5
Pojedynczy włókniak jamy nosowej 2 Tylko K 4
Włókniak kostniejący 4 1:3 3–4
Kostniak 2 Tylko M 4
Nerwiak osłonkowy 2 Tylko M 7
Naczyniak włośniczkowy 16 1:1 2 i 5
Naczyniakowłókniak 30 Tylko M 2
Tab. II. Histologiczny rozkład przypadków złośliwych nowotworów nosa i zatok przynosowych w zależności od płci i wieku w momencie prezentacji.
NOWOTWÓR ZŁOŚLIWY LICZBA PRZYPADKÓW M:K SZCZYTOWY WIEK W MOMENCIE
PREZENTACJI (DEKADA)
Rak płaskonabłonkowy 27 2:1 6–7
Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy 2 1:1 1
Chłoniak z komórek T 1 Tylko M 4
Rak gruczołowo-torbielowaty 1 Tylko K 7
Czerniak złośliwy 2 1:1 4
Gruczolakorak 4 1:1 4
Nerwiak zarodkowy węchowy 2 1:1 2
Plazmocytoma 1 Tylko M 4
Ryc. 1. (A) Obraz kliniczny; (B) obraz TK zatok przynosowych pacjenta z naczyniakowłókniakiem, ukazujący rozrost guza do dołu podskroniowego.
W niniejszym badaniu istotnym czynnikiem ryzyka, obecnym w 70% przypadków, było uzależnienie od tytoniu (palenie i/lub żucie), alkoholu lub betelu. Wynik ten jest podobny do uzyskane- go w badaniu Weizhenga i wsp. [8] (Ryc. 4.).
Zarówno w grupie guzów łagodnych, jak i w grupie guzów zło- śliwych, maksymalna liczba zmian zlokalizowana była w jamie nosowej (70%), zaś w drugiej kolejności w zatoce szczękowej [9, 10].
Dolegliwościami najczęściej zgłaszanymi przy prezentacji za- równo w związku do guzów łagodnych, jak i guzów złośliwych, były: niedrożność nosa (91,6%), okresowe krwawienie (69,16%) i wysięk z nosa (58,3%) (Ryc. 5., 6.). W innym badaniu, opubli- kowanym w 2009 r., Patel i Katakwar [10] zaobserwowali, że naj- częstsze objawy to: niedrożność nosa (71%), wysięk z nosa (54%) i obrzęk lub obecność masy (39%). Najczęstszą obserwacją kli- niczną, zarówno w przypadku nowotworów łagodnych, jak i zło- śliwych, był obrzęk twarzy obserwowany w 25,83% przypadków.
A B
przypadków, zaś erozję kości, będącą cechą typową dla zmian złośli- wych, w 70% przypadków. U 17,5% wykonano badania MRI pacjen- tów w celu określenia rozrostu mas nosowo-zatokowych do wnętrza oczodołów i wnętrza czaszki. TK nie jest metodą wiarygodną w oce- nie rozrostu mas nosowo-zatokowych, ponieważ możliwe jest błędne uznanie za rozrost nowotworu zatrzymanych lub zagęszczonych wy- dzielin i gęstego śluzu (wyniki fałszywie dodatnie) [12]. MRI ujawnia różnice między prawdziwymi naciekami chorobowymi a obturacją, będącą wynikiem nacieków z opróżnianych ujść zatokowych [13].
W badaniu, w grupie guzów łagodnych guzy nabłonkowe wystę- powały rzadziej niż guzy nie nabłonkowe. Najczęstszym z guzów nabłonkowych był brodawczak odwrócony, stwierdzony w 20%
przypadków (Ryc. 2., 7.). Wśród nowotworów nienabłonkowych najczęściej obserwowano naczyniakowłókniaki (37,5%), a następ- nie naczyniaki włośniczkowe (20%) (Ryc. 1., 8.). Pojedyncze ner- wiaki osłonkowe w jamie nosowej są zmianami rzadkimi [14].
W naszym badaniu stanowiły one jedynie 2,5% przypadków. Zmiany w obrębie jamy nosowej i zatok przynosowych obserwuje się w przy- padku około 4% nerwiaków osłonkowych głowy i szyi [15–17].
Wybrzuszenie podniebienia w jamie ustnej obserwowano w 12,5%
przypadków zmian złośliwych, co było zgodnie z obserwacjami po- czynionymi w podobnym badaniu, jakie opublikowali w 2006 r. Iqbal i Hussain [11]. Wytrzeszcz obserwowano w 6,66% całkowitej liczby przypadków. Nie odnotowano przypadków całkowitej utraty wzro- ku, choć w 1,6% odnotowano jego pogorszenie. W naszym badaniu pogorszenie wzroku obserwowano w przypadku zmian złośliwych (5%), w których dochodziło do zajęcia któregokolwiek oczodołu przez masę pochodzącą z jamy nosowej z wynikowym rozciągnięciem ner- wu wzrokowego lub w przypadku śródczaszkowego rozrostu masy w przebiegu nerwu wzrokowego. W 5% przypadków stwierdzano na- macalny przerost szyjnych węzłów chłonnych. Może to mieć związek z tym, że duża liczba pacjentów w naszym badaniu cierpiała na za- awansowane stadia nowotworów nosa i zatok, gdzie na późnym eta- pie przebiegu dochodziło do przerzutowania nowotworu do węzłów chłonnych w obrębie szyi.
Badania radiologiczne wykonano u 78,33% pacjentów. U pozostałych 21,67% nie było ono wymagane. W przypadku nowotworów złośliwych ograniczenie masy do jamy nosowej i zatok obserwowano w 12,5%
Ryc. 2. Obraz brodawczaka odwróconego uzyskany techniką: (A) rynoskopii przedniej, (B) endoskopii; po lewej stronie widoczna skrzywiona przegroda nosowa.
Ryc. 3. (A) Obraz kliniczny; (B) obraz TK zatok przynosowych (płaszczyzna aksjalna) ukazujący dysplazję włóknistą.
A B
A B
Wśród zmian złośliwych najczęstszy wariant fizjologiczny to rak płaskonabłonkowy (67,5%). Wynik ten był porównywalny z wynika- mi opisanymi w pracach: Modh i wsp. [2013] (43,75%) [18], Panchal i wsp. [2005] (48,9%) [19], oraz Garg i Mathur [2014] (46,15%) [20].
Rak płaskonabłonkowy najczęściej występował w 6. i 7. dekadzie ży- cia, zaś stosunek liczbowy dotkniętych tym schorzeniem mężczyzn i kobiet wynosił 2:1, podobnie jak w publikacji Ghosh i Bhattaharya z 1966 r. [21] (Ryc. 9., 10.).
Raka gruczołowo-torbielowatego stwierdzono tylko u jednego pacjenta (Ryc. 11.). W grupie pacjentów pediatrycznych najczęst- szym typem zmian był mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy (Ryc. 12.).
WNIOSEK
Kliniczne i radiologiczne obrazy guzów jamy nosowej i za- tok przynosowych zachodzą na siebie, często umożliwiając Ryc. 4. Częstotliwość czynników ryzyka.
Ryc. 6. Objawy kliniczne guzów złośliwych.
Ryc. 5. Objawy guzów łagodnych.
Ryc. 7. Obraz histopatologiczny brodawczaka odwróconego ukazujący nabłonek wra- stający w podścielisko.
Ryc. 8. Obraz histopatologiczny naczyniakowłókniaka ukazujący elementy naczynio- we osadzone w tkance włóknistej.
Narażenie na drewno miękkie i twarde Narażenie na nikiel Uzależnienie od tytoniu, alkoholu i betelu (oddzielnie lub w kombinacji)
Promieniowanie Brak wyraźnych czynników ryzyka Narażenie na inne chemikalia, takie jak chrom,
węglowodory policykliczne, aflatoksyna, gaz musztardowy
Liczba przypadków 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Nosowe brzmienie podczas mówienia Zmniejszone odczuwanie zapachu Ból głowy
Obrzęk twarzy Objawy oczodołowe
Objawy uszne Wysięk z nosa Krwotok z nosa Niedrożność nosa Masa w jamie nosowej
Liczba przypadków 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Hiposmia (zmniejszone odczuwanie zapachu) Wymioty pociskowe lub zmiana osobowości Wybrzuszenie w obrębie podniebienia Limfadenopatia szyjki macicy Objawy oczodołowe Objawy uszne Obluzowanie zębów Obrzęk twarzy Ból twarzy lub zębów Masa w jamie nosowej Wysięk z nosa Okresowe krwawienie (z nosa) Niedrożność nosa
Liczba przypadków
0 10 20 30 40
Ryc. 9. Rak płaskonabłonkowy lewej szczęki górnej. (A) Obraz kliniczny; (B) obraz TK z kontrastem ukazujący ulegającą wzmocnieniu zmianę obejmującą całą lewą część szczęki górnej, rozrastającą się do jamy ustnonosowej z poszerzeniem kompleksu ujściowo-przewodowego, zmniejszeniem grubości kości ściany szczęki górnej, destrukcją kości podniebienia i rozrostem do jamy ustnej; na drugim obrazie te same struktury w widoku aksjalnym bez wzmocnienia kontrastowego.
Ryc. 10. (A) Rak płaskonabłonkowy jamy nosowej rozrastający się do oczodołu; (B) obraz histopatologiczny ukazujący cylindryczne komórki nowotworowe w układzie palisado- wym.
Ryc. 11. (A) Rak gruczołowo-torbielowaty prawej szczęki górnej; (b) obraz histopatologiczny zmiany.
A B
A B
A B
postawienie jedynie wstępnego rozpoznania. Ostateczne rozpoznanie wymaga badania histopatologicznego, a większość zmian jest albo niedostępna dla cytologii aspiracyjnej cienkoigłowej (FNAC), albo technika ta nie jest zalecana ze względu na obawy przed ry- zykiem krwotoku. W wyniku tego histopatologia pozostaje osta- teczną techniką diagnostyczną umożliwiającą prawidłową i szybką interwencję leczniczą.
Podsumowując, stwierdzamy, że:
1. Badanie histopatologiczne jest prostą, niezawodną i niekosztow- ną procedurą diagnostyczną umożliwiającą wykrywanie różnych guzów jamy nosowej i zatok przynosowych;
2. Przedoperacyjne rozpoznanie oparte na prawidłowym badaniu klinicznym jest w większości przypadków zgodne z rozpozna- niem histopatologicznym;
3. W oparciu o populację wykorzystaną w badaniu, stwierdza się, że najczęstszym guzem łagodnym jest naczyniakowłókniak, zaś najczęstszym nowotworem złośliwym jest rak płaskonabłonkowy.
PODZIĘKOWANIA
Dziękujemy naszym kolegom z Wydziału Patologii i Radiologii za wiedzę i doświadczenie, którymi w znacznym stopniu wspomogli powstanie niniejszej pracy.
Ryc. 12. (A) Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy typu pęcherzykowego; (B) obraz histopatologiczny zmiany.
Piśmiennictwo
1. Zafar U., Khan N., Afroz N. et al.: Clinicopathological study of non-neoplastic le- sions of nasal cavity and paranasal sinuses. Indian J Pathol Microbiol., 2008; 51:
26–29. DOI: 10.4103/0377-4929.40386.
2. Somani S., Kamble P., Khadkear S.: Mischievous presentation of nasal masses in rural areas. Asian J Ear Nose Throat., 2004; 2: 9–17.
3. Khan N., Zafar U., Afroz N. et al.: Masses of nasal cavity, paranasal sinuses and nasopharynx: A clinicopathological study. Indian J Otolaryngol Head Neck Surg., 2006; 58: 259–263. doi: 10.1007/BF03050834.
4. Sisson G.A.: Cancer of the maxillary sinus; Clinical Classification and Manage- ment. Pac Med Surg., 1965; 73: 251–257. DOI: 10.1177/000348946307200418.
5. Kraus D.H., Roberts J.K., Medendorp S.V. et al.: Non-Squamous cell malignan- cies of the paranasal sinuses. Ann Otol Rhinol Laryngol, 1990; 99: 5–11. DOI:
10.1177/000348949009900102.
6. Bist S.S., Varshney S., Baunthiyal V. et al.: Clinico-Pathological profile of sinonasal masses: An experience in tertiary care hospital of Uttarakhand. Natl J Maxillofac Surg., 2012; 3: 180–186. doi: 10.4103/0975-5950.111375.
7. Humayun A., Huq A., Ahmed S. et al.: Clinicopathological study of sinonasal mas- ses. Bangladesh J of Otorhinolaryngol, 2010; 1615–1622. https://doi.org/10.3329/
bjo.v16i1.5776
8. Weizheng J., McLaughlin K., Wong-Ho Ch. et al.: Risk Factors for Cancers of the Nasal Cavity and Paranasal Sinuses among White Men in the United States. Am J Epidemiol, 138; 11: 965–972. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.aje.a116816 9. Narayana Swami K.V., Chandre Gowda B.V.: A clinical study of benign tumours
of nose and paranasal sinuses. Indian J Otolaryngol Head Neck Surg, 2004; 56:
265–268. doi: 10.1007/BF02974384.
10. Patel S.V., Katakwar B.P.: Clincopathological study of benign and malignant lesions of nasal cavity, paranasal sinuses and nasopharynx: A prospective study. Orissa J Otolaryngol Head Neck Surg., 2009; 3: 11–15.
11. Iqbal S.M., Hussain S.I.: Unilateral nasal obstruction caused by sinonasal neopla- stic lesions. JLUMHS, 2006; 5: 18–23.
12. Annam V., Shenoy A.M., Raghuram P. et al.: Evaluation of extensions of sinonasal mass lesions by computerized tomography scan. Indian J Cancer, 2010; 47: 173–
178. DOI: 10.4103/0019-509X.63016.
13. Raghavan P., Phillips C.D.: Magnetic resonance imaging of sinonasal ma- lignancies. Top Magn Reson Imaging, 2007; 18: 259–267. DOI: 10.1097/
RMR.0b013e31815711b7.
14. Hasegawa S.L., Mentzel T., Fletcher C.D.: Schwannomas of the sinonasal tract and nasopharynx. Mod Pathol., 1997; 10: 777–784.
A B
Word count: 1894 Tables: 2 Figures: 12 References: 21 Access the article online: DOI: 10.5604/01.3001.0014.7872 Table of content: https://otorhinolaryngologypl.com/issue/13697
Some right reserved: Polish Society of Otorhinolaryngologists Head and Neck Surgeons. Published by Index Copernicus Sp. z o.o.
Competing interests: The authors declare that they have no competing interests.
The content of the journal „Polish Society of Otorhinolaryngologists Head and Neck Surgeons” is circulated on the basis of the Open Access which means free and limitlessaccess toscientific data.
This material is available under the Creative Commons – Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0). The full terms of this license are available on:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/legalcode
Corresponding author: Ankita Joshi (MBBS, MS ENT) Senior Resident (ORCID: 0000-0002-8605-7088); Department of ENT-HNS, Hamdard Institute of Medical Sciences and Research and HAH Centenary Hospital, Tughlakabad, New Delhi, 110044, India; tel.: +91 9911699142; e-mail: Drjoshiankita@gmail.com
Cite this article as: Joshi A., Kumar Behera S., Nasim J.: A clinicopathological study of nasal and paranasal sinus tumours; Pol Otorhino Rev 2021; 10 (1): 28-35 15. Buob D., Wacrenier A., Chevalier D. et al.: Schwannoma of the sinonasal tract:A
clinicopathologic and immunohistochemical study of 5 cases. Arch pathol Lab Med.
2003; 127: 1196–1169. DOI: 10.1043/1543-2165(2003)127<1196:SOTSTA>2.0.CO;2.
16. Cakmak O., Yavuz H., Yuce T.: Nasal and paranasal sinus schwannomas: Eur Arch Otorhino Laryngol, 2003; 260: 195–257. doi: 10.1007/s00405-002-0540-4.
Epub 2002 Oct 16.
17. Berlucchi M., Piazza C., Blanzuoli L. et al.: Schwannoma of the nasal septum: a case report with review of literature. Eur Arch Otorhinolaryngol, 2000; 257: 402–425.
DOI: 10.1007/s004050000242.
18. Modh S.K., Delwadia K.N., Gonsai R.N.: Histopathological spectrum of sinonasal masses – A study of 162 cases. Int J Cur Res Rev., 2013; 5: 83–91.
19. Panchal L., Vaideeswar P., Kathpal D. et al.: Sinonasal epithelial tumours: a patho- logical study of 69 cases. J Postgrad Med., 2005; 51: 30–35.
20. Garg D., Mathur K.: Clinico-pathological study of space occupying Lesions of Na- sal cavity, Paranasal sinuses and Nasopharynx. J Clin Diagn Res., 2014; 8: FC04–
FC07. doi: 10.7860/JCDR/2014/10662.5150.
21. Ghosh A., Bhattacharya K.: Nasal and nasopharyngeal growth – A 10 year survey.
J Ind Med Ass, 1966; 47: 13. DOI: 10.7860/JCDR/2014/10662.5150.
