Zarząd mieniem publicznym

Zarząd mieniem publicznym

Prowadzący

Mgr Adam Mika

Mail: adam.mika@uwr.edu.pl

Konsultacje: aktualne informacje na stronie Zajęcia: 7 spotkań

Okres zajęć: 12.10.2018 r. do 04.01.2019 r.

Termin kolokwium: 21.12.2018 r.

Forma kolokwium: 3 pytania otwarte Nieobecność: 1 dozwolona

Odrobienie nieobecności: konsultacje

Pojęcie mienia publicznego jego rodzaje i

przeznaczenie

Mienie w KC

• KSIĘGA PIERWSZA. CZĘŚĆ OGÓLNA. TYTUŁ III. MIENIE.

Art. 44 [Pojęcie] Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe.

Art. 44(1) [Podmioty mienia państwowego]

§ 1. Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa albo innym

państwowym osobom prawnym.

§ 2. Uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem

państwowych osób prawnych określają odrębne przepisy,

w szczególności regulujące ich ustrój.

Mienie publiczne

• Mienie a majątek?

• Mienie = aktywa majątkowe

• Majątek = aktywa + pasywa (długi)

Mienie publiczne

• Mienie publiczne dzieli się na:

– mienie powszechne (dobra publiczne) – mienie służące administracji (majątek

administracyjny)

– mienie skarbowe (kapitałowe)

Mienie publiczne

• mienie powszechne (dobra publiczne) – wszelkie rzeczy przeznaczone do

powszechnego użytku, z których może korzystać każdy na równych prawach i

bezpośrednio (drogi, place, wody publiczne, wybrzeże morskie); sposób korzystania z tego mienia określają przepisy prawa

administracyjnego

Mienie publiczne

• mienie służące administracji (majątek administracyjny) – mienie służące celom administracyjnym w znaczeniu zapewnienia funkcjonowania agend państwowych i

samorządowych (siedziby władz i urzędów publicznych), jak i służące wypełnianiu zadań administracji publicznej (obiekty służące funkcjonowaniu oświaty, szkolnictwa, zdrowia, porządku publicznego); korzystanie z tych dóbr odbywa się z reguły na zasadzie dopuszczenia i

regulowane jest na zasadach określonych w przepisach

administracyjnych lub cywilnych

Mienie publiczne

• mienie skarbowe (kapitałowe) – zespół środków

finansowych i rzeczowych, z których podmioty korzystają dla realizacji swych celów jako wartości kapitałowej;

składają się nań m.in.: dochody z kapitału, pieniądze,

papiery wartościowe, pożytki z nieruchomości, dochody z przedsiębiorstw; celem tego mienia jest generowanie

dochodu stanowiącego bazę materialną należytego

funkcjonowania administracji publicznej i zaspokajania

potrzeb użyteczności publicznej; korzystają z niego jedynie w zasadzie dzierżyciele – jak właściciele, inni nie mają z

reguły do niego dostępu

Dlaczego prawo w ogóle reguluje kwestię

zarządu mieniem publicznym?

Rola prawa w zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania systemu

gospodarki rynkowej

• Gospodarka

– Prawo podaży

– Prawo popytu

• nie może być mowy o skutecznym działaniu mechanizmów rynkowych w gospodarce bez:

• 1) ochrony prawa własności,

• 2) wolności gospodarczej,

• 3) swobody zawierania umów,

• 4) ochrony swobodnej i uczciwej konkurencji.

Rola prawa w korygowaniu negatywnych skutków społeczno-ekonomicznych liberalnej

gospodarki rynkowej.

Przykład

• Zarząd dobrami publicznymi (drogi, mosty)

• (publiczne znaczy niczyje)

Czemu służyć ma mienie publiczne?

• Realizacja zadań publicznych

– bezpośrednio

– pośrednio

• Mienie publiczne

– w znaczeniu przedmiotowym – własność i inne prawa majątkowe;

wszelkie rzeczy, jak też wszelkie prawa majątkowe, które nie są

objęte (nie mogą być objęte) własnością prywatną czy społeczną, są własnością publiczną

– w znaczeniu podmiotowym – mienie przysługujące podmiotom

państwowym oraz mienie przysługujące podmiotom samorządowym – w znaczeniu funkcjonalnym – mienie służące w sposób bezpośredni

lub pośredni interesowi publicznemu (służące wykonywaniu przez tych, którzy je dzierżą ich zadań publicznych; inaczej mówiąc, to mienie służace zaspokajaniu w sposób bezposredni lub pośredni potrzeb materialnych I niematerialnych społeczeństwa, określonej grupy czy wspólnoty lokalnej

Mienie publiczne

• Mienie w znaczeniu podmiotowym

– mienie państwowe – własność i inne prawa majątkowe przysługujące Skarbowi Państwa albo innym

państwowym osobom prawnym

– mienie samorządowe – własność i inne prawa

majątkowe należące do: poszczególnych gmin I ich

związków oraz innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw (mienie komunalne); powiatu lub innych powiatowych osób prawnych (mienie powiatu);

województwa samorządowego lub innej wojewódzkiej

osoby prawnej (mienie samorządu województwa)

• MIENIE PUBLICZNE

– Mienie produkcyjne

– Mienie nieprodukcyjne

Zarząd – jak to rozumiemy?

• Gospodarowanie mieniem publicznym polega na podejmowaniu czynności faktycznych i

prawnych, mających na celu wykorzystanie tego mienia w sposób zgodny z jego

przeznaczeniem.

Źródła nabycia mienia publiczego

• Czynności o charakterze prywatnoprawnym

• Czynności o charakterze publicznoprywatnym

Czynności o charakterze prywatnoprawnym

• Umowa sprzedaży

• Umowa darowizny

• Umowa dzierżawy

• Przyjęcie spadku

• Dochody z mienia publicznego

• Umowne przeniesienie własności

nieruchomości

Darowizna

• Kodeks cywilny

Art. 888 [Pojęcie]

§ 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego

świadczenia na rzecz obdarowanego

kosztem swego majątku.

Spadek

• Kodeks cywilny

•

Art. 935 [Rozwinięcie; dziedziczenie Skarbu Państwa] W braku małżonka spadkodawcy, jego

krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek

przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Przekazanie nieruchomości

• Kodeks cywilny

Art. 902¹ [Treść umowy przekazania nieruchomości]

§ 1. Przez umowę przekazania nieruchomości jej właściciel zobowiązuje się nieodpłatnie przenieść na gminę albo na Skarb Państwa własność nieruchomości.

§ 2. Skarb Państwa może zawrzeć umowę przekazania nieruchomości, gdy gmina miejsca położenia całej albo części nieruchomości nie skorzystała z zaproszenia do jej zawarcia w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia

zaproszenia przez właściciela nieruchomości.

Czynności o charakterze publicznoprywatnym

• Daniny publiczne

• Opłaty

• Subwencje

• Przekazanie

• Przejęcie mienia w drodze porozumienia

• Przejęcie mienia w drodze decyzji administracyjnej

• Przysporzenie powstałe w drodze jednorazowego aktu normatywnego

• Nacjonalizacja

• Komunalizacja

Nacjonalizacja

Nacjonalizacja

• przejęcie przez państwo majątków ziemskich, przedsiębiorstw i kapitału, stanowiących

własność osób fizycznych, osób prawnych lub

innych państw

• Nacjonalizacja

• Charakter ex lege

• W drodze ustawy

• Nacjonalizacja a wywłaszczenie?

• Nacjonalizacja a prywatyzacja?

Przykłady nacjonalizacji

• Nacjonalizacja Kanału Sueskiego przez rząd Nasera w 1956 r. Spowodowała inwazję wojsk brytyjsko-

francusko-izraelskich na Egipt.

• Renault (odebrany Louisowi Renault po II wojnie światowej) za to, że przedsiębiorstwo produkowało uzbrojenie dla Niemców.

• Przedsiębiorstwa prywatne na Kubie. Większość z nich

należała do obywateli USA.

• Kiedy dochodzi najczęściej do nacjonalizacji?

Nacjonalizacja w Polsce

Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi

gospodarki narodowej (Dz.U. 1946 Nr 3, poz. 17)

• W jaki sposób?

Art. 1 Dla planowego odbudowania gospodarki narodowej, zapewnienia Państwu suwerenności gospodarczej i podniesienia ogólnego dobrobytu

przejmuje Państwo na własność

przedsiębiorstwa na zasadach niniejszej

ustawy.

• Za odszkodowaniem

• Bez odszkodowania

• Art. 2 - kryterium podmiotowe

1. Bez odszkodowania przechodzą na własność Państwa

przedsiębiorstwa: przemysłowe, górnicze, komunikacyjne, bankowe, ubezpieczeniowe oraz handlowe:

a) Rzeszy Niemieckiej i byłego Wolnego Miasta Gdańska,

b) obywateli Rzeszy Niemieckiej i byłego Wolnego Miasta Gdańska z wyjątkiem osób narodowości polskiej lub innej przez Niemców

prześladowanej,

c) niemieckich i gdańskich osób prawnych z wyłączeniem osób prawnych prawa publicznego,

d) spółek kontrolowanych przez obywateli niemieckich lub gdańskich albo przez administrację niemiecką lub gdańską,

e) osób, które zbiegły do nieprzyjaciela.

• Art. 3 – kryterium przedmiotowe

• Za odszkodowaniem przejmuje Państwo na własność:

• A. Przedsiębiorstwa górnicze i przemysłowe w następujących gałęziach gospodarki narodowej:

• 1) kopalnie oraz nadania górnicze, podlegające przepisom prawa górniczego,

• 2) przemysł naftowy i gazu ziemnego z kopalniami, rafineriami, gazoliniarniami i innymi zakładami przetwórczymi, gazociągami oraz przemysł paliw syntetycznych,

• 3) przedsiębiorstwa, służące do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania lub rozdzielania energii elektrycznej w celu zarobkowego zbytu albo w celu zasilania publicznych środków komunikacji, korzystających z prądu silnego,

• 4) przedsiębiorstwa, służące do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania lub rozdzielania gazu dla celów przemysłowych i domowych,

• 5) zakłady wodociągowe, obejmujące więcej, aniżeli teren jednej gminy (okręgowe zakłady wodociągowe),

• 6) huty żelaza oraz huty metali kolorowych,

• 7) przedsiębiorstwa przemysłu zbrojeniowego, lotniczego oraz materiałów wybuchowych,

• 8) koksownie,

• 9) cukrownie i rafinerie cukru,

• 10) gorzelnie przemysłowe, destylarnie, rafinerie spirytusu oraz fabryki wódek,

• 11) browary o zdolności produkcyjnej powyżej 15.000 hl rocznie,

• 12) fabryki drożdży,

• I inn.

• Odszkodowania nigdy nie wypłacone

• Przejęcie w drodze nacjonalizacji miało co do

zasady charakter pierwotny, tj. było wolne od

obciążeń w stosunku do osób trzecich

• O przejęciu przedsiębiorstwa na własność Państwa orzekał właściwy minister

• Orzeczenie ministra było ostateczne i nie

podlegało zaskarżeniu

Komunalizacja

• Co to jest komunalizacja?

• Komunalizacja – proces polegający na przejmowaniu mienia prywatnego lub

państwowego przez podmioty komunalne.

Komunalizacja mienia państwowego

najczęściej odbywała się przy utworzeniu samorządu gminnego, w celu wyposażenia gmin w niezbędny do funkcjonowania

majątek.

• Jak to było w Polsce z samorządzem?

• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie

terytorialnym (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95).

• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym

• Z dniem 29 grudnia 1998 r. tytuł ustawy otrzymał brzmienie - Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o

samorządzie gminnym (na podst. Dz.U. z 1998 Nr 162

poz. 1126)

• Jak przebiegał proces komunalizacji w Polsce?

Gmina

• Art. 44 [Nabycie] Nabycie mienia komunalnego następuje:

• 1) na podstawie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym;

• 2) przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy w trybie, o którym mowa w art. 4; przekazanie mienia następuje w drodze porozumienia zainteresowanych gmin, a w razie braku porozumienia - decyzją Prezesa Rady Ministrów, podjętą na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej;

• 3) w wyniku przekazania przez administrację rządową na zasadach określonych przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia;

• 4) w wyniku własnej działalności gospodarczej;

• 5) przez inne czynności prawne;

• 6) w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.

Mienie komunalne

• Gminy uwłaszczone zostały ex lege (por. art. 5 PWSamTerU)

• Przepisy wprowadzające ustawę o

samorządzie terytorialnym i ustawę o

pracownikach samorządowych z dnia 10 maja

1990 r. (Dz.U. 1990 Nr 32, poz. 191)

Mienie komunalne

• Art. 5 [Przekazanie mienia państwowego]

• 1. Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, mienie ogólnonarodowe (państwowe) należące do:

• 1) rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego,

• 2) przedsiębiorstw państwowych, dla których organy określone w pkt 1 pełnią funkcję organu założycielskiego,

• 3) zakładów i innych jednostek organizacyjnych podporządkowanych organom określonym w pkt 1

• - staje się w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy z mocy prawa mieniem właściwych gmin.

Mienie komunalne

• Decyzja komunalizacyjna

• Art. 18 [Organy orzekające]

• 1. Wojewoda wydaje decyzje w sprawie stwierdzenia nabycia mienia z mocy prawa, w sprawie jego przekazania - w zakresie unormowanym ustawą.

• 2.Tworzy się Krajową Komisję Uwłaszczeniową, zwaną dalej ,,Komisją", jako organ odwoławczy od decyzji, o których mowa w ust. 1.

• 2a.Siedzibą Komisji jest miasto stołeczne Warszawa.

• 3. (uchylony)

• 4. Do postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks

postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 23, 868, 966, 1579 i 2138).

• Decyzja komunalizacyjna – skutek ex tunc

– charakter deklaratoryjny

• Skutki takiego rozwiązania?

– (Zaleta) ułatwienia z formalnościami

– (wada) często brak wiedzy gminy o prawie właśności

• Spory na podstawie art. 172 i n. kc

Nabycie mienia przez pozostałe jednostki

samorządu terytorialnego

Mienie pozostałych j.s.t.

• Nabycie mienia przez pozostałe jednostki samorządu terytorialnego nastąpiło na

podstawie przepisów ustawy z 13.10.1998 r. –

Przepisy wprowadzające ustawy reformujące

administrację publiczną

Mienie pozostałych j.s.t.

• Art. 60 [Nabycie mienia Skarbu Państwa]

• 1. Mienie Skarbu Państwa będące we władaniu instytucji i państwowych jednostek organizacyjnych przejmowanych z dniem 1 stycznia 1999 r. przez jednostki

samorządu terytorialnego na podstawie przepisów ustawy kompetencyjnej oraz przepisów niniejszej ustawy z tym dniem staje się z mocy prawa mieniem

właściwych jednostek samorządu terytorialnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

• 2. Państwowe osoby prawne, które z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się samorządowymi osobami prawnymi, zachowują swój majątek.

• 3. Nabycie mienia, o którym mowa w ust. 1, stwierdza wojewoda w drodze decyzji.

Przepisu art. 49 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa nie stosuje się.

• 4. Przepis ust. 3 stosuje się również w przypadkach, gdy nabycie mienia Skarbu Państwa z mocy prawa przez jednostki samorządu terytorialnego przewidują odrębne przepisy.

Mienie pozostałych j.s.t.

• Art. 64 [Decyzja o przekazaniu mienia] Przekazanie powiatom mienia Skarbu Państwa oraz mienia Skarbu Państwa będącego we władaniu państwowych osób prawnych, innego niż określone w art. 60 ust. 1 i 4, a

służącego do wykonania zadań powiatu, może nastąpić, na wniosek zarządu powiatu, w drodze decyzji wojewody.

• Rodzaj decyzji komunalizacyjnej ex nunc o charakterze

konstytutywnym

Wywłaszczenie

• Co to jest wywłaszczenie?

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze

decyzji, prawa własności, prawa użytkowania

wieczystego lub innego prawa rzeczowego na

nieruchomości.

• Gdzie szukamy przepisów dotyczących

wywłaszczenia?

• Wywłaszczenie a Konstytucja RP?

Art. 20 [Społeczna gospodarka rynkowa jako podstawa ustroju

gospodarczego] Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy

partnerów społecznych stanowi

podstawę ustroju gospodarczego

Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 21 [Zasada ochrony własności i prawa dziedziczenia]

1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.

2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne

jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym

odszkodowaniem.

• Cele publiczne?

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce

nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 121)

•

Art. 6 [Cele publiczne] Celami publicznymi w rozumieniu ustawy są m.in:

1. wydzielanie gruntów pod drogi publiczne, drogi rowerowe i drogi wodne, budowa, utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i

urządzeń transportu publicznego, a także łączności publicznej i sygnalizacji;

2. wydzielenie gruntów pod linie kolejowe oraz ich budowa i utrzymanie;

3. wydzielanie gruntów pod lotniska, urządzenia i obiekty do obsługi ruchu lotniczego, w tym rejonów podejść, oraz budowa i eksploatacja tych lotnisk i urządzeń;

4. budowa i utrzymywanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń;

5. budowa i utrzymywanie sieci transportowej dwutlenku węgla;

6. budowa i utrzymywanie publicznych urządzeń służących do zaopatrzenia ludności w wodę, gromadzenia, przesyłania, oczyszczania i odprowadzania ścieków oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym ich składowania;

• Słuszne odszkodowanie?

• Art. 114 UGN

• 1. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3, należy poprzedzić

rokowaniami o nabycie w drodze umowy praw

określonych w art. 112 ust. 3, przeprowadzonymi między starostą, wykonującym zadanie z zakresu administracji rządowej, a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do

nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. W trakcie prowadzenia rokowań może być zaoferowana

nieruchomość zamienna.

• Art. 115 UGN

• Wszczęcie postępowania

wywłaszczeniowego następuje po

bezskutecznym upływie dwumiesięcznego terminu do zawarcia umowy, o której

mowa w art. 114 ust. 1, wyznaczonego na piśmie właścicielowi, użytkownikowi

wieczystemu nieruchomości,

• Art. 118 UGN

• Po wszczęciu postępowania

wywłaszczeniowego starosta, wykonujący

zadanie z zakresu administracji rządowej,

przeprowadza rozprawę administracyjną.

Decyzja wywłaszczeniowa ex nunc – skutek na

przyszłość

• 129 UGN

• 1. Odszkodowanie ustala starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w

decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości,

• Art. 130 UGN

• 2. Ustalenie wysokości odszkodowania

następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość

nieruchomości.

• Art. 132 UGN

• 1. Zapłata odszkodowania następuje

jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w

którym decyzja o wywłaszczeniu podlega

wykonaniu

Prywatyzacja

• Prywatyzacja – przeciwieństwo nacjonalizacji

• Prywatyzacja „klasyczna”– w sferze dominium

– mienia publicznego

• Prywatyzacja – w sferze imperium

– Zadań publicznych

– Wykonywania zadań publicznych

Prywatyzacja mienia publicznego

• USTAWA O KOMERCJALIZACJI I PRYWATYZACJI

• z dnia 30 sierpnia 1996 r. (Dz.U. Nr 118, poz. 561)

=

• USTAWA O KOMERCJALIZACJI I NIEKTÓRYCH UPRAWNIENIACH PRACOWNIKÓW

• z dnia 30 sierpnia 1996 r. (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz.

1055)

• Przedmiotem prywatyzacji był niewątpliwie majątek państwowy zorganizowany w prawną formę prowadzenia działalności gospodarczej, jaką było przedsiębiorstwo państwowe

• Przedsiębiorstwo Państwowe?

Przedsiębiorstwo = przedsiębiorca

USTAWA z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych

• Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną.

• Organami przedsiębiorstwa państwowego są: ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza i dyrektor

przedsiębiorstwa.

• Przedsiębiorstwo Państowe (obecnie marginalne znaczenie)

• –W Polsce formę przedsiębiorstwa państwowego miało wiele podmiotów o różnej skali działania, np. Zakłady Przemysłu Metalowego „H. Cegielski” w Poznaniu, Stocznia Szczecińska im. Adolfa Warskiego czy Polskie Koleje Państwowe. Szczególnym rodzajem przedsiębiorstwa państwowego były państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej (PPGR).

• –W późniejszym okresie wyodrębniono szczególny rodzaj przedsiębiorstw państwowych, mianowicie państwowe przedsiębiorstwa użyteczności

publicznej (P.P.U.P.). Taką formę prawną miała od 1991 do 2009 roku Poczta Polska.

• –Według danych Ministerstwa Skarbu z 2011 r. – istniało wówczas jeszcze 20 PP

• Prywatyzacja Pośrednia

• Prywatyzacja Bezpośrednia

• Prywatyzacja Pośrednia

– Następuje etapami:

– Pierwszy etap - przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę prawa handlowego, w której jedynym właścicielem całego pakietu akcji (w przypadku spółki akcyjnej) lub udziałów (w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) pozostaje Skarb Państwa. (komercjalizacja)

– Drugi etap następuje zbycie akcji Skarbu Państwa.

• np. sprzedaży inwestorom prywatnym

• Np. nieodpłatne przekazanie majątku pracownikom.

Prywatyzacja Bezpośrednia

• Tylko jeden etap

• Polega ona na rozporządzeniu wszystkimi

składnikami materialnymi i niematerialnymi

majątku przedsiębiorstwa państwowego

Prywatyzacja bezpośrednia

1. sprzedaż przedsiębiorstwa,

2. wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,

3. oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego

korzystania.

• Podmioty zarządzające mieniem publicznym

Zarząd mieniem państwowym

• Podstawowy akt normatywny:

• Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym

– Nowa ustawa zastąpiła ustawę z 8 sierpnia 1996 r. o

zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 154 ze zm.).

– Likwidacja Ministerstwa Skarbu Państwa

Zarząd mieniem państwowym

• Art. 34 k.c. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i

obowiązków, które dotyczą mienia

państwowego nienależącego do innych

państwowych osób prawnych.

• Statio fisci?

Mienie Skarbu Państwa

• Stationes fisci

• Skarb Państwa działa przez jednostki organizacyjne państwa (tzw. stationes fisci). Organy tych jednostek występują więc w podwójnej roli: organów państwowych, wykonujących funkcje władcze, oraz organów osoby prawnej, jaką jest Skarb Państwa.

• Oznaczenie statio fisci. Statio fisci powinna być w pozwie i w wyroku oznaczona. Stroną w postępowaniu sądowym jest

jednak zawsze Skarb Państwa, a nie owa statio fisci (por. wyr. SN

z 30.1.1967 r., II PR 558/66,

Zarząd mieniem państwowym

• Wybrane regulacje Ustawy

• Art. 5. 1. Organy administracji publicznej oraz kierownicy jednostek, kierując się zasadami określonymi w art. 4, gospodarują

• nabytym lub powierzonym tym organom lub jednostkom mieniem Skarbu Państwa oraz mogą zbywać jego składniki,

• a w szczególności:

• 1) zapewniają wycenę mienia;

• 2) zabezpieczają mienie przed uszkodzeniem lub zniszczeniem;

• 3) wykonują czynności związane z naliczaniem należności za mienie udostępnione przed ich przejęciem oraz prowadzą

• windykację tych należności;

• 4) współpracują z innymi organami, które na mocy przepisów odrębnych gospodarują mieniem oraz z właściwymi jednostkami

• samorządu terytorialnego;

• 5) podejmują czynności w postępowaniu sądowym, w szczególności w sprawach dotyczących własności lub innych praw

• rzeczowych na mieniu, o zapłatę należności za korzystanie z mienia, roszczenia ze stosunku najmu, dzierżawy lub

• użyczenia, stwierdzenie nabycia spadku, stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie;

• 6) składają wnioski o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości oraz wpis w księdze wieczystej;

• 7) zapewniają ochronę tego mienia.

•

Art. 6 [Zakres reprezentowania Skarbu Państwa przez organy administracji publicznej oraz inne podmioty]

• 1. Organy administracji publicznej oraz inne podmioty uprawnione na podstawie przepisów odrębnych do reprezentowania Skarbu Państwa reprezentują Skarb Państwa zgodnie z ich właściwością i w zakresie określonym w przepisach odrębnych.

• 2. Kierownicy jednostek reprezentują Skarb Państwa w odniesieniu do nabytego i powierzonego tym jednostkom mienia Skarbu Państwa i w zakresie zadań ich urzędów, określonych w odrębnych przepisach.

• 3. Kierownicy jednostek mogą, w zakresie uprawnień do reprezentowania Skarbu Państwa wynikających z przepisów odrębnych, udzielać pełnomocnictw do reprezentowania Skarbu Państwa kierownikom

podporządkowanych im jednostek organizacyjnych.

• 4. W sprawach odpowiedzialności Skarbu Państwa za wykonywanie władzy publicznej Skarb Państwa reprezentowany jest przez organ władzy publicznej, z którego działalnością wiąże się dochodzone roszczenie.

• 5. W sprawach roszczeń z innych tytułów Skarb Państwa reprezentowany jest przez organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się roszczenie.

• 6. W przypadku likwidacji państwowej jednostki budżetowej, w tym uzyskania przez nią osobowości prawnej lub przejęcia jej przez jednostkę samorządu terytorialnego, w sprawach związanych z jej działalnością Skarb Państwa reprezentuje kierownik jednostki, której zakres zadań obejmuje zadania

zlikwidowanej jednostki, a w przypadku braku takiej jednostki - wojewoda właściwy ze względu na siedzibę zlikwidowanej jednostki.

• 7. Do czynności prawnych dokonanych z naruszeniem przepisów o właściwości i zakresie reprezentacji Skarbu Państwa stosuje się odpowiednio przepis art. 103 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 i 1104).

Przykład ograniczeń

• Art. 13 [Zakaz zbywania akcji określonych spółek] Nie mogą być zbyte akcje należące do Skarbu Państwa w następujących spółkach:

• 1) Agencja Rozwoju Przemysłu Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 2) Enea Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu;

• 3) Energa Spółka Akcyjna z siedzibą w Gdańsku;

• 4) Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 5) Grupa Azoty Spółka Akcyjna z siedzibą w Tarnowie;

• 6) Grupa Azoty Zakłady Chemiczne „Police” Spółka Akcyjna z siedzibą w Policach;

• 7) Grupa Azoty „Puławy” Spółka Akcyjna z siedzibą w Puławach;

• 8) Grupa LOTOS Spółka Akcyjna z siedzibą w Gdańsku;

• 9) Jastrzębska Spółka Węglowa Spółka Akcyjna z siedzibą w Jastrzębiu-Zdroju;

• 10) KGHM Polska Miedź Spółka Akcyjna z siedzibą w Lubinie;

• 11) Polska Grupa Energetyczna Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 12) Polska Grupa Zbrojeniowa Spółka Akcyjna z siedzibą w Radomiu;

• 13) Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 14) Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 15) Polski Holding Nieruchomości Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 16) Polski Holding Obronny Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie;

• 17) Polski Koncern Naftowy Orlen Spółka Akcyjna z siedzibą w Płocku;

• 18) PKP Polskie Linie Kolejowe Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 19) PKP Cargo Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 20) Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 21) Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 22) Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie;

• 23) Totalizator Sportowy Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie;

• 24) Tauron Polska Energia Spółka Akcyjna z siedzibą w Katowicach.

• Państwowe osoby prawne

• Art. 3 Ustawy (lista p.o.p.)

• Przykłady:

– Agencja wykonawcza – Park narodowy

– Instytucja gospodarki budżetowej – Przedsiębiorstwo państwowe

– ZUS

– NFZ

Agencja Wykonawcza

• Ustawa o finansach publicznyc

• Jednostka sektora finansów publicznych

Art. 18 [Agencja wykonawcza] Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną

tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu

realizacji zadań państwa.

• Agencje wykonawcze

– są jednostkami tworzonymi na ujednoliconych

zasadach prawnych, realizującymi wyznaczone im cele i zadania, podległymi i nadzorowanymi przez konkretne organy centralnej administracji

publicznej, ale w odróżnieniu od departamentów

ministerstw mają dużą autonomię.

Agencje wykonawcze

• Są one charakterystyczne przede wszystkim dla krajów europejskich wzorujących się

najczęściej na wprowadzonych w latach 80.

rozwiązaniach brytyjskich w ramach koncepcji

Nowego Zarządzania Publicznego (NPM – New

Public Management).

Agencja wykonawcza

• Ułatwiają one prowadzenie działalności

interwencyjnej państwa w kwestiach takich jak: rozwój rolnictwa, przekształcenia

własnościowe, rozwój przedsiębiorczości i wspieranie zmian strukturalnych w

gospodarce.

Agencja Mienia Wojskowego

• nadzorowana przez Ministra Obrony Narodowej.

• Główne zadania Agencji to:

– sprzedaż lub inne zagospodarowanie zbędnych dla Ministerstwa Obrony Narodowej (MON) i

Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) nieruchomości

– zagospodarowanie mienia ruchomego zbędnego dla

MON oraz MSWiA w drodze sprzedaży i utylizacji.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

• ARiMR została wyznaczona przez rząd do

pełnienia roli akredytowanej agencji płatniczej.

• ARiMR zarządza systemem unijnych dopłat bezpośrednich w Polsce.

• Zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii

Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków

krajowych.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

• zarządza funduszami pochodzącymi z budżetu państwa i Unii Europejskiej, przeznaczonymi na wspieranie małych i średnich

przedsiębiorstw oraz rozwój zasobów ludzkich.

Park Narodowy

• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1614).

• Park narodowy jest państwową osobą prawną w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2017 r.

poz. 2077 oraz z 2018 r. poz. 62, 1000 i 1366).

Park Narodowy

1. Do zadań parków narodowych należy w szczególności:

– 1) prowadzenie działań ochronnych w ekosystemach parku narodowego, zmierzających do realizacji celów, o których mowa w art. 8 ust. 2;

– 2) udostępnianie obszaru parku narodowego na zasadach określonych w planie ochrony, o którym mowa w art. 18, lub zadaniach ochronnych, o których mowa w art. 22, i w

zarządzeniach dyrektora parku narodowego;

– 3) prowadzenie działań związanych z edukacją przyrodniczą.

Instytucja gospodarki budżetowej

Instytucja gospodarki budżetowej

• Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych

tworzoną w celu realizacji zadań publicznych, która:

– odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania;

– pokrywa koszty swojej działalności oraz

zobowiązania z uzyskiwanych przychodów.

COAR

• Centrum Obsługi Administracji Rządowej.

• Instytucja gospodarki budżetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, odpowiedzialną za kompleksową obsługę KPRM

• pełni też funkcję centralnego zamawiającego

dla jednostek administracji rządowej.

Zarząd mieniem samorządowym

Zarząd mieniem samorzadowym

• Konstytucja

• Art. 165 [Podmiotowość prawna jednostek samorządu terytorialnego]

• 1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe.

• 2. Samodzielność jednostek samorządu

terytorialnego podlega ochronie sądowej.

Gmina

Mienie komunalne

• Ustawa o samorządze gminnym

• Art. 45 [Dysponowanie]

• 1. Podmioty mienia komunalnego

samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników

majątkowych, przy zachowaniu wymogów

zawartych w odrębnych przepisach prawa.

Mienie komunalne

• Art. 43 [Pojęcie mienia komunalnego]

Mieniem komunalnym jest własność i inne

prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych

gminnych osób prawnych, w tym

przedsiębiorstw.

Mienie komunalne

• Art. 46 [Oświadczenia woli]

• 1. Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia

zastępca wójta samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą.

• 2.(uchylony)

• 3. Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika

gminy (głównego księgowego budżetu) lub osoby przez niego upoważnionej.

• 4. Skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), który odmówił kontrasygnaty, dokona jej jednak na pisemne polecenie zwierzchnika, powiadamiając o tym radę gminy oraz regionalną izbę obrachunkową.

Mienie komunalne

• Art. 47 [Jednoosobowe działanie]

• 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych

gminy nieposiadających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie

pełnomocnictwa udzielonego przez wójta.

• Np. Dyrektor szkoły podstawowej

Mienie komunalne

• Art. 48 [Zarządzanie mieniem sołeckim]

• 1. Jednostka pomocnicza zarządza i korzysta z mienia komunalnego oraz rozporządza dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie. Statut ustala również zakres czynności dokonywanych samodzielnie przez jednostkę pomocniczą w zakresie przysługującego jej mienia.

• 1a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do jednostki niższego rzędu, o której mowa w art. 35 ust. 2.

• 2. Rada gminy nie może uszczuplić dotychczasowych praw sołectw do korzystania z mienia bez zgody zebrania wiejskiego.

• 3. Wszystkie przysługujące dotychczas mieszkańcom wsi prawa własności,

użytkowania lub inne prawa rzeczowe i majątkowe, zwane dalej mieniem gminnym, pozostają nienaruszone.

• 4. Do mienia gminnego mają zastosowanie, z zastrzeżeniem ust. 3, przepisy dotyczące mienia komunalnego

• Art. 49 [Wyłączenie odpowiedzialności]

• 1. Gmina nie ponosi odpowiedzialności za

zobowiązania innych gminnych osób prawnych, a te nie ponoszą odpowiedzialności za

zobowiązania gminy.

• 2. W przypadku zniesienia lub podziału gminy

odpowiedzialność za jej zobowiązania ponoszą

solidarnie gminy, które przejęły jej mienie.

• Art. 50 [Szczególna staranność] 7)

• 1. Obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona.

• 2. Ochrona mienia obejmuje w szczególności monitoring na terenie nieruchomości i w obiektach budowlanych

stanowiących mienie gminy i na terenie wokół takich

nieruchomości i obiektów budowlanych. Przepisy art. 9a

ust. 2-6 stosuje się odpowiednio.

Powiat

•

Art. 46 [Pojęcie mienia powiatu]

• 1. Mieniem powiatu jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat lub inne powiatowe osoby prawne.

• 2. Powiatowymi osobami prawnymi, poza powiatem, są samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają wprost taki status, oraz te osoby prawne, które mogą być tworzone na podstawie odrębnych ustaw

wyłącznie przez powiat.

• 3. Powiat jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia powiatu

nienależącego do innych powiatowych osób prawnych.

• Art. 48 [Oświadczenia woli]

• 1. Oświadczenie woli w sprawach majątkowych w imieniu powiatu składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i osoba upoważniona przez zarząd.

• 2. Zarząd może upoważnić pracowników starostwa, kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu do składania oświadczeń woli związanych z prowadzeniem bieżącej działalności powiatu.

• 3. Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań

majątkowych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika powiatu lub osoby przez niego upoważnionej.

• 4. Skarbnik powiatu, który odmówił kontrasygnaty, ma jednak obowiązek jej dokonania na pisemne polecenie starosty, przy równoczesnym powiadomieniu o tym rady powiatu i regionalnej izby obrachunkowej.

• Art. 49 [Wyłączenie odpowiedzialności] Powiat nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych powiatowych osób prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Inne

powiatowe osoby prawne nie ponoszą

odpowiedzialności za zobowiązania powiatu.

• Art. 50 [Szczególna staranność] 6)

• 1. Zarząd i ochrona mienia powiatu powinny być wykonywane ze szczególną starannością.

• 2. Ochrona mienia obejmuje w szczególności

monitoring na terenie nieruchomości i w obiektach budowlanych stanowiących mienie powiatu i na

terenie wokół takich nieruchomości i obiektów

budowlanych. Przepisy art. 4b ust. 2-6 stosuje się

odpowiednio.

Województwo

• Art. 55 [Prawa majątkowe] Prawa majątkowe województwa, nienależące do innych

wojewódzkich osób prawnych, wykonuje

zarząd województwa.

• Art. 56 [Działalność jednoosobowa]

• 1. Kierownicy wojewódzkich samorządowych

jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie

pełnomocnictwa udzielonego przez zarząd województwa.

• 2. Do czynności przekraczających zakres

pełnomocnictwa wymagana jest zgoda, w formie

uchwały, zarządu województwa.

• Art. 57 [Oświadczenie woli]

• 1. Oświadczenia woli w imieniu województwa składa marszałek województwa wraz z członkiem zarządu województwa, chyba że statut województwa stanowi inaczej.

• 2. Sejmik województwa może udzielić marszałkowi upoważnienia do składania

jednoosobowo oświadczeń woli, innych niż przewidywane w statucie województwa.

• 3. Czynność prawna, z której wynika zobowiązanie pieniężne, wymaga do jej

skuteczności kontrasygnaty głównego księgowego budżetu województwa lub osoby przez niego upoważnionej.

• 4. Główny księgowy budżetu województwa, który odmówi kontrasygnaty, dokonuje jej jednak na pisemne polecenie marszałka województwa, informując równocześnie o tym sejmik województwa oraz regionalną izbę obrachunkową.

• 5. Zarząd województwa może upoważnić pracowników urzędu marszałkowskiego do składania oświadczeń woli związanych z prowadzeniem bieżącej działalności

województwa.

• Art. 59 [Prawo pierwokupu]

• 1. W przypadku zbycia przez województwo lub inną wojewódzką osobę prawną przedmiotów posiadających szczególną wartość naukową, historyczną, kulturalną lub przyrodniczą Skarbowi Państwa przysługuje prawo pierwokupu lub wykupu

wykonywane na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.

• 2. Mienie nabyte nieodpłatnie od Skarbu Państwa podlega, w

przypadkach określonych w ust. 1, zwrotowi na jego rzecz, jeżeli

uprawniony organ państwowy wystąpi z żądaniem zwrotu.

• Art. 60 [Wyłączenie odpowiedzialności]

Województwo nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych wojewódzkich osób

prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi

inaczej. Inne wojewódzkie osoby prawne nie

ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania

województwa.

• Art. 60a [Szczególna staranność; ochrona mienia; monitoring] 3)

• 1. Obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem województwa jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona.

• 2. Ochrona mienia obejmuje w szczególności możliwość

korzystania ze środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring) na terenie nieruchomości i w obiektach

budowlanych stanowiących mienie województwa, a także na

terenie wokół takich nieruchomości i obiektów budowlanych.

Działalność gospodarcza samorządu

terytorialnego

Źródła prawa

• Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 827)

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077)

• Ustawy „samorządowe”:

– ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, 1579 i 1948)

– ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2016 r. poz. 814, 1579 i 1948)

– ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 486, 1948 i 2260).

Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego w głównej mierze opiera się na gospodarce komunalnej

Ustawa o gospodarce komunalnej

Art. 1. 1. Ustawa określa zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego, polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.

2. Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostęp-nych.

Gospodarka komunalna

Ta działalność o charakterze użyteczności

publicznej zaspokaja potrzeby podstawowe i

powszechnie odczuwalne.

Gospodarka komunalna

Cechuje ją wysoka kapitałochłonność, wysoki

udział kosztów stałych w ponoszonych na nią

nakładach.

Gospodarka komunalna

• Cechuje ją usługowość (a więc działalność gospodarcza ma charakter usługowy,

wyłączone jest prowadzenie działalności

handlowej, wydobywczej, wytwórczej,

produkcyjnej).

Ustawa o samorządzie gminnym – zadania własne

• Art. 7 [Zadania własne]

• 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

• 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;

• 2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;

• 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;

• 3a) działalności w zakresie telekomunikacji;

• 4) lokalnego transportu zbiorowego;

• 5) ochrony zdrowia;

• 6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;

• 6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;

• 7) gminnego budownictwa mieszkaniowego;

• 8) edukacji publicznej;

• 9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;

• 10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;

• 11) targowisk i hal targowych;

• 12) zieleni gminnej i zadrzewień;

• 13) cmentarzy gminnych;

• 14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;

• 15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;

• 16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;

• 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;

• 18) promocji gminy;

• 19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2016 r. poz. 1817 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 60 i 573);

• 20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

• 1a.(uchylony)

• 2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.

• 3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

• Gospodarka komunalna

Może być prowadzona w trzech zasadniczych formach:

a) Samorządowy zakład budżetowy;

b) Spółki prawa handlowego;

c) Powierzenie.

Samorządowy zakład budżetowy

• Art. 14 -17 Ustawy o finansach publicznych

– Art. 15 ust. 1. Samorządowy zakład budżetowy

odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych.

– Art.. 15 ust. 7. Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego

nadwyżkę środków obrotowych, ustaloną na koniec

okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiący

jednostki samorządu terytorialnego postanowi inaczej.

Samorządowe zakłady budżetowe

• Art. 14 [Samorządowe zakłady budżetowe] Zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie:

• 1) gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,

• 2) dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

• 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

• 4) lokalnego transportu zbiorowego,

• 5) targowisk i hal targowych,

• 6) zieleni gminnej i zadrzewień,

• 7) kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

• 7a) pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,

• 8) utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności

prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,

• 9) cmentarzy

• - mogą być wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe.

Spółki prawa handlowego

• Ustawa o gospodarce komunalnej

– Art. 9. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do takich spółek.

• Spółki kapitałowe?

Powierzenie

• Forma prowadzenia działalności przez jednostki samorządu terytorialnego, stosowana, gdy dla dokonania jednej czynności nieopłacalne jest zakładanie spółki prawa handlowego.

• Wówczas powierza się podmiotowi prywatnemu wykonanie zadania administracji publicznej.

• Musi to jednak być zgodne z ustawami: o finansach publicznych, o partnerstwie publiczno-prywatnym, o zamówieniach publicznych, koncesji na roboty

budowlane itd.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W GMINIE

1. Może tworzyć poza sferą użyteczności publicznej spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeśli spełnione są łącznie następujące warunki:

–Istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym;

–Występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej;

–Wcześniejsze zastosowanie innych działań i wynikających z przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

2. Może tworzyć poza sferą użyteczności publicznej spółki prawa handlowego i przystępować do nich wówczas, jeżeli:

–Zbycie składnika mienia komunalnego, mogącego stanowić wkład niepieniężny do spółki, albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

3. Bez żadnych ograniczeń gmina może posiadać akcje lub udziały spółek, zajmujących się:

–Czynnościami bankowymi;

–Czynnościami ubezpieczeniowymi;

–Działalnością doradczą;

–Działalnością promocyjną, edukacyjną i wydawniczą

(na rzecz samorządu terytorialnego, a także akcje lub udziały spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klubów sportowych, działających w formie spółek kapitałowych).

Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności wymagane jest uzyskanie zezwolenia, jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie podmiotowi, który je posiada

• Spółki prawa Handlowego?

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W POWIECIE

• art. 6 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym

Nie można prowadzić działalności gospodarczej

poza sferą użyteczności publicznej.

• Art. 7 [Rozwinięcie] Działalność wykraczająca poza zadania o

charakterze użyteczności publicznej nie może być prowadzona w formie samorządowego zakładu

budżetowego.