Możliwości wykorzystania kory sosnowej w uprawie pomidorów szklarniowych

(1)

WYZSZA SZKOŁA INZYNIERSKA W ZIELONEJ GORZE + ZESZYTY NAUKOWE NR 74

NR 3 INZYNIERIA SKODOWISKA 1984

Henryk Greinert

Michał Drab

MOZLIWOSCI WYKORZYSTANIA KORY SOSNOWEJ W UPRA WIE POMIDORÓW SZKLARNIOWYCH

Streszczenie

W artykule przedstawiono wpŁyw kory sosnowej ze składowiska, kory kom- postowanej przez 6 miesięcy oraz mieszanek kory z torfem i obornikiem na plonowanie pomidorów ora.c; ich sklad chemiczny. Wyniki pracy wykazały możliwość zastąpienia w produkcji warzywniczej torfu wysokiego korą sos-

nową. Mala pojemność wodna kory zmusza do częstszego podlewania upra- wianych na niej roślin.

TRE UTYLIZATION OF PINE BARK BY GROWING OF TOMATOES IN GREENROUSE

Summary

The paper presents the influence of pine bark used without any treatment, composted during 6 months and mixed with peat and manure on the yield and chemical composition of tomatoes. The possibility tor replacing the high moor peat with the pine bark in tlte growing of vegetables has been pro- ved. The lower water capacity of pine bark have to be taken into conside- ration and the watering of plants must be more frequent then by peat soiL

W procesie przetwa'I1Zania drewna powstaje duża ilość odpadów w tym też kory. Według Budniaika [2] kora st<łl!1owi 8% ogólnej masy pozy- Sik!iwanego dre'W\n'a. Ilość ko,ry uzyskiwanej w regionrie lubuskim p~rzed

stawia ta-bela l.

Otrzymywa1na kora składowanH jest rw la'Siach, ma terenach zakładów przemysłu drzewnego oraz często wywożona na wysypiska odpadów miejskich. Taki kierwnek zago~podarowama kory jest miel..lJZaSiadndony, bowiem smowiec korowy może być użyty do produkcji materiałów budo- wlany-ch czy też w warzywnictwie S7Jklarniowym.

W osta!tnich lataC'h w miarę wzrostu zainteresowa:nia proch1kcją wa-

rzywniczą zwiększyło się zapotrzebowanie na materiały będące nośni

kami substancji organicznej. W związku ze wzrostem trudności zwią

zanych z pozyskiwaniem torfu wysokiego oraz ze wzrostem kosrztów je- go transportu, zaistniała !konieczność posz;ukiwania iil!nych materiałów.

Doc. dT hab. inż. Henryk Greinert, dr inż. Michał Drab - Wyższa Szkoła Inży Ilierska w Zielonej Górzę

117

(2)

l

118 ^HENRYK ^GREINERT, ^MICHAŁ ^DRAB

Tabela 1 BILANS KORY DRZEWNEJ W REGIONIE LUBUSKIM

(WOJ. GORZOWSKIE I ZIELONOGóRSKIE) ZA ROK 1980.

SPORZADZIŁA _• A. ROMEJKO .

Ro zchód ^l

Uo ś ćpow-

Zalegające

stającej Kompost

Wysy- zapasy z lat kory ^m~ PGR do szkó-

p i sroo ^ubiegłych

narok _lek

Zakłady prze- l l l

my'Sł · u drzew. 17 .748 100 10 ^l 5.3,1 4 600

l

Składnice LP _45.542 ₁₈₀ 3.950 41.412 139.448

- Ra:z.em &3.290 280 3 .960 l ^46.72~ ^140.048

Spośród zna111ych, kora staje się coraz powszechni-ej stosowanym mat e-

ir'iałem w war:zywnktwie szkl:aTniowym Olfaz szkółlkarstwie [1, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 15, 16, 20, 22, 23, 25].

Celem niniejs zej pracy był-o ok•reślenie niek! tóry· ch właściwości fi - zycznych .i che• micznych kory kompostowanej oraz mieszamek kmy świe

żej · z torfem i oboonilkiem, a także i ch wpływu na plonowanie i slkład chemic~ny pomidorów uprawianych na sporządz ·onych podłożach.

Zakres i metodyka badań

D1a realizacji postawionego celu wł· ożono doświadczenie wazonowe w obiekcie szklarniowym Kombinatu Ogrodniczego w Zielonej Górze i

prow;adzono je w warunka. ch produkcyjnych.

Do doowiadczernia użyto korę ({)lkoło dWIU l at Składowaną) ze s kłado

wiska w Ozerwieńsk,u. Stos kampCX<itowy o wym i arach 3x2xl ułożono

21.07.1980 r . Po ^upływie dwóch ^miesięcy stos p't"zerobiono.

Po sześciu miesiącach założono d• oświ1 adczenie wazonowe sporządza

jąc m i eszanki kory ze skł,adowistka z torfem wysokim i obom1 1 kiem w

stosunkach dbjętościowych według schematu:

l. kora kompostowana 2. kora ze Składowiska

3. kora +torf wysoki 1:1 4. kora + torf wysdki 2:1 5. kor.a + torf wysoki 3: l 6. kol'la + ^torf ^wysoki ^{l: 2}

7. kora + ^torf ^wysoki ^l: ³

8. kora + ^obornik ^l: ¹

(3)

Możliwości wykorzystania kory sosnowej w upmwie pomidorów szJ.; t n rntowy ch

9. kora+ obor:nik 2:1 l O. kora + ^obornik ^3: ^l

11. kora + ^obornik ⁺ tof'f wysolki l: l: l

l l~

Do wymienionych mjeszanak zastosowano na l m ^{3 :} 5 kg kJredy, 5 kg rnieszan'ki MIS 4 oz. A , 160 g mie.szanki MIS 4 cz. B. 'Oraz 4 kg salet~za

ku.

Każda kombinacja była powtórzQn<a 20 Tazy. WytSadze'!l'ie pomidorów odmiany Nortona na st ąpiło 15.01.1981 r.

W miesz.atrrkach przed posadzeniem i po zbiorach pomidorów określo

no poj emność wodną i ~gęstość przy pomocy cylr.nder'ków Kopecky'ego.

Właściwości chemiczne określono m etodami opr~cowanymi przez N o- wosielsllriego [ 16].

Oklreśl<>no plon pomido!fów oraz s\kład che1niczmy liści i owoców. Wy- n i lki plonów O i p ra, cowa:no statystyc 1 zn'i e 'metodą a111alizy ·wa ~ r.i a t ncji w·edł:ug

\VZ , O!rÓW [24 ] wykorzyS~tując test q SNK.

Wyniki badań

Z zestawionych w ta ! belach 2 i 3 na podkreślenie zasługują wyniki

odnośnie kiaprHa~rnej pojem :ności wodnej w u jęciu objętości'OIWym. Wy , kazu-

ją one je!dnoZi!llćlcZnl:e, źe kora ma niską kapilarną pojemność wodną. Im

większy był udzi:ał ' ko, ry · w mie s zamJka 1 ch tyn1 mJniefszą stwierdz, ano po-

je lnnoś ć kapilaaną. Zale2moś ci t e ni:e uległy z:mianie pod wpływem akre - su wegetac1i, bowiem wyn~ k i po zbiorach pomidorów były podobne .

Świadczy to o 1n ałyc h zmiar nach wywołt anych -roztkładem k oTy. Jed~noc:ześ

rnie w l korze wystąpiła dość duża n iekapilarna pojemi ność wodm.a (różmi

ca pom1ię d:zy :maksy1nalną a kapilaT! ną ·wilgotnością) co należy UZinać za z j , a, wisko pozytywne.

Zastosowana dawka CaC0 ₃ do mieszanek k orowo-torfowydh okazała s ię ^Z ^'d mała (tab. 4), pm1ieważ · pH w H 2 0 nlie podlnosił-o się powyżej 5,4.

Powodowało to występowa nie na nie kt6ry,ch pomidorach obja · wów nie- doboru wapnia tzw. suchej zgnil ilz ny.

W mieszwnkach korowo-torfowych stwierdzono zmniejszernje zawar-

tości P, Mg, K , Mn, Zn i Fe w stosun~u do kory.

Odczyn p.odłoź y korowo-torfowych po zbiorach pomidorów ( ta b 5) nie ulega ł zmianie , natomiast w podłożach korowo-obornikowych obni-

żył się, prawdopodobnie w wyniku razikładu obornika. ZawaTtość skł~a

dnilków: N, P, K, Na, Mg i Cu w podłożach korowo-obornilkQ!Wych po zbiorach oroślin z1nn i ejszyła się w porównaniu z podłożami p~rzed wysa- dzeniem roślin co może być wyniikien1 s-łab e j retencji wodnej tych pod-

łDży, a w konsekwencji wy1nywaniem wymienionych składników.

(4)

' L.p.

l.

i 2.

3.

4.

5. 6.

i 7.

l 8.

9.

lO. 11.

12.

13.

1(4.

'

Tabela 2 NIEKTORE WŁAŚCIWOŚCI WODNE I GĘSTOśC PRZED WYSADZENIEM POMIDOROW

Wilgotrrość %

Komb~nacje Gęstość kapilarna maksymalna niekapilarna

wagowa

l

^objętoś-^{ci owa} ^wagowa

l

^obję'boś-^ciowa ^wagowa

l

^objętoś-^c.iowa

Kora korn,postowana 0,19 247,9 47,6 354.,2 68,0 106,3 20,4

Kora ze składowiska 0,20 246,1 50,0 376,6 76,6 13Q,7 26,,6

K+T 1:1 0,25 254,,6 64,6 254,6 64,6 0,0 0,0

K+T 2:1 0,22 271,3 59,0 355,9 'r.7 ,4 84,6 18,4

K+T 3:11 0.24 225,7 55,1 296,7 72,4 71,0 17,3

K+T 1:2 0,19 33.2_,7 64,3 386,5 74,7 53,8 10,4

K+T 1:3 0.27 259,0 66,0 259,0 66,0 0,0 0,0

K+Ob 1:1 0,24 239,7 6l,6 250,1 65,8 10,4 4,2

K+Ob 2:1 0,23 273,7 63,3 352,2 81,4 78,5 18,1

K+Ob 3:1 0,24 250,8 59,2 337,6 79,7 86,8 20,5

K+Ob+T 1:1:1 0,2'7 241,9 66,2 269,7 73;8 27,8 7,6

KorQ ^świeża 0,1 246,,9 46."6· 355,2 69,1 108,3 22,5

Torf 0,17 275,1 46,9 28U 48,1

n, o

^1,2

Obornik 0.33 222,4 73,1 223,0 73,3 0,8 0,2

...

N o

(5)

NIEKT0RE WŁASCIWOSCI I GĘSTOSC PO ZBIORACH POMIDOROW

Wilgotnoś ć

- --

L.p. ^Kombin â ^cj â ^G ^ęs ^tość - ^kapilarna ^m âksymalna

^l

ob j ęto ś-

l

^l obj ę toś -

wagow a wa gowa

l

ci o wa cio wa

l, Kora k o mpost01wana 0,2 4 219. , 3 l ^5'.2,2 ² ⁸⁹ ^,9 ⁶ ⁹ ^, ⁰ ^l

2. K ora ze składo wi ska. o

^J

²⁰ ² ⁶⁶ ^,4 ⁵ ⁰ ^,0 ³⁵³ ^,9 ⁷¹ ^,2

•

3 . K+ T 1 :1 0,36 193,3 69,6 212 ,2 76,4

4. K+T 2: 1 0, 2 0 330 ,0 6 7, 2 392 , , 1 79,7

s:. ^K ⁺ ^{T 3} ^:1 ^0, ²⁶ ² ^72,0 ⁷ ^Q ^,2 ²⁹ ⁷ ^. ^,8 ^76,6

6. ^K ⁺ ^T ¹ ^:2 ^0., ²² ^344,9 ^75,6 ³⁴ ^4,9 ^'7 ^5, ⁶

7. ^K ⁺ ^{T 1:3} ^. ^0, ² ⁷ ²⁹² ^,5 ^'78,4 ²⁹⁵ ^,5 ⁷⁹ ^,2

8 . K + Obl : l 0 ,30 2 16 ,2 64 ,0 241 ,5 71,5

9. ^K ⁺ ^Ob ^2: ^1\ 0~ 29 2 5.1.,2 73, 6 2 51 ,6 73 ,6

lO. K + Ob 3 :1 0,23 285,2 66,4 32 3,0 ⁷ ^5,2

11 . ^K ⁺ ^Ob ⁺ ^T ^.1 ^:1 ^:1 ^0,31 ^231,2 ⁷¹ ^,8 ²³⁶ ^,3 ⁷³ ^,4

Tab e ta 3

l

nie k a pilarna

obj ęt oś -

wa g owa

c i owa

7 0 ,6 1 6,8

8 7,5 2 1,2

18,9 68

62 ,1 1 2, ' 5

25 ,8 6 , 4

0, 0 0,0

3 ,0 0,8

2 5, 3 7 ,5

0,0 l ^0,0

37,8 8 , 8

5 , 1 1 ,6

t

~ 'tj

'"i

~

t ....

(l)

'tl o

;:! ....

R o

'"i

o. t

(6)

Tabela 4

WŁAśCIWOśCI CHEMICZNE PODŁ02Y ZA.STOSOWANYCH PRZED WYSADZENIEM POMIDOROW

IPH

' "'

^'

^~

Zawartość składników w s uchej masie

.su- ^po- Yo ^'

L~p. K om binacja p~ołu ppm

ch ej

H20 KC! -

'

rw

masy _{s m.} Noc ^p ^K Na C a ^Mg N - N- ^\M ⁿ C u Z ⁿ ^Fe

l

NH4 N03

l

l. Ko r a kom.po -

^•

' stawana _5,4 5,1 28,6 5,2 O J79 0,06 0,07 0.,13 0,77 0,48 ¹¹¹ ^.. ^0. n.o. 286 3 17 209 1 4

l

2. ^Kora ^{z.e. sk} ^l ^a-

' dowiska 5,8 5,,2 20,5 _1~9 2,(U 0,49 _l~ 2,76 1"34 0,41 744,0 3312 ₄₅₆ 7680 63 5280

l

'

3. K + T J.:l _5,5 _4.8 ₂₉ _,8 ₁₅ _· _~·6 _1.68 _0,45 ₀ _. _,96 _2,41 _2,32. _0,31 ₄₀₅₉ ₄₆₅₃ ₂₄₇ _52. ₃₈ ₄₉ ₂₉₇₀

' . 4. K + T 2: l 5 . ,5 5,3 ₂₃ _~4 17,6 1,98 0,41 1,82 3~00 3 512

⁾

0,4.1 52-03 4945 29.0 ₆₄₅₀ 47 4945

K+T 3: l 5A ^1,88 ⁰ ^. ^,.35 ^1,11 ^2, ^,65 ^3,36 ^0,37 ^49.21 ²⁴⁹ 5920

;

5. _5,6 216,61 1%2 5402 67 3700

'

6. K+T l: 2 _5,6 _5.,3 ₂₁₆ ₆₁ 15) 11 ,85 0,,34 0. ; 88 2,62 2,07 0,32 4329 4514 342 5772 64 5550

:: _7. _K ₊ _{T l: 3} _5,5 _5,4 _2~,6 ' _15"1 _1,99 _0,45 _1,21 _2,64 _2,57 ₀ _. _,35 ₅₂₂₆

5460 21'7 5957 45 3700

l

_'

_l

~. K + Ob l: 1 _17.5 _'1,0 _2'7,0 _32.5 1, 4, 1 0. 54 1,48 2.,38 2,3·7 0,3' 5 ²⁶²⁷ 17716 342 5143 55· ^!)55() K + Ob 2:1

' ~. ^~,1 6·,8 _27u ₀ _28."7 1,,63 0,51 1,66 · 2,&2 2.37 0 . ,35 3071 21<16 347 578.1 &l 5180 '

_'

lO .. ^K ⁺ ^Ob ^3: ^l fl,O ^6;,8 25.0 24,1 1,60 0,417 1,74 2,57 3,20 0,48 3600 1680 430 6,140 84 6400

. 11 . K + Ob+T ,l : l : l

'

6,9 _~7 27,4 26,.9 1,62 ^0,42 11>46 2,73 2,28 0 ,,48 3600 3780 270 5886 64 7200

-

^'

-

12. Kora ś wi·eża 5~4 ~2

'

l9,0 7,5 0"63 0,06 0,13 0.,18 1,38 0,10 159 159 357 - ⁵⁸ ³⁴⁴⁹

13. ^T od _4,0 _3,0 36,1 16,3 1,15 _~10 o.o.7 ^0,59 ⁰ ^, ^,39 ^0.,06 ¹⁴⁰⁰ ¹⁴⁰⁰ ⁷⁰ ^2,8 ³⁵ ¹⁹⁶⁰

14. Obornik 7 ··5 , ^"7,5 ^25,6 34,7 _3~20 0,88 2;72. 0,39 1,25 0,64 1170 390 721 3~ 1·40 7560

(7)

Ta bel a 5 WŁASCIWOSCI CHEMICZNE PODŁOŻY PO ZBIORACH POMIDOROW

-- --- -- --- --- ---~----~----~-- ---~

p H

L . p. Komb inacja

KC l

su- chej ma· sy

Zawar t oś ć sk ł a d ni ków w s uc h e j m as ie

%

po- -- ·--- --- --- --- -- ---- pi,ołu ^- ^- ^- ^--:---- ^- ^· --,--- - --, % - - - - -,-- -- -- .,--- - - - - - --:---:- P _ P_ m __ -:- _ -

F e

s.':.. No g i P K Na . Ca Mg Mn Cu Zn l

-- -~---- -- --- ---- -- ~ -- --· --- ~--- -- --~- --:-~---~----~--~~--~----~----~---~---

0, 7 0 ! ⁰ ^,17 ^0,26 ⁰ ^,12 ² ^, ¹² ^0,22 ³ ⁵⁵ ⁸⁶ ^l l

l.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11. Ko ra kom p os towan a K01ra z e skład owiska

K + T 1:1.

K+T 2 :1 K+T 3 :1 K + T 1 :2

K + T 1:3 K + O b 1: ·1

K + O b 2: 1 K + Ob 3 :1

K + Ob + T 1 :1:1

6,3

6"2

5,8

5,6

5 ,8 5, 3 6 ,4

6, 5

6,2

6, 6

6,0

6 ,1 6,0 5,2 5, 2 5, 2 4 ,7

o ^l

6 ' ,2

5,8

60 '

5,7

4 0 . ,0 39 o

35, ' 2

27 ,8 37,2 33 ,8 35,8 39 ,4 43, 6 41,2 43, 2

26 ,3 18,4 20,5 30 ,5 19, 7 Ul

₀

8 ' 32, 3

3 8, 5 30,4 27,6

41,1

0,6 3 l ^0,23 ^0,20 ⁰ ^,09 ^1, ^,51 ⁶ ^0,18 ³⁴ ⁵ ⁶ ⁷

0,95 l ^0,2. ⁹ ^0,3 ^'' ⁰ ^,10 ^2,27 ^0,24 ² ^& ⁹ ⁵⁴

1 ,03 ł 0, 33 0 . ,41 0, 68 1, 18 0,34 565 75 0 ,88 0, 31 0 ,31 0 , ,1 5 1,64 0 ,27 39 0 5 0 0 ., 9 3 0,13 0, 30 0,26 1,9 5 0,2 3 3 25 4 9 1, 1 9 0,28 0,25 0, 08 2, 0 3 0 ,26 390 34 0,91 0,41 0,25 0 ,1 3 1, 17 0 ,38 5· 71 68 0 ,80 0,37 0,26 0,11 1 ,37 0,2 9 5 1 26 55 j 1 ,21 0,63 0,28 0,91 1, 60 0. , 42 5 4 7 5 1 0,84 0 ,31 0,23 0 ,07 1 ,59 0,29 346 92

47 38 84 5 6

38 50 69

63 75

54 2 250 4 352 4 828 11308

4 5'i3

4292

58 5 9 9 779

6641

7 4 11 4735

~---~----~---~---~--- --- -~---

..

(8)

124 HENRYK GREINERT, MICHAŁ DRAB

Tabela 6 PLONY Z 20 ROŚLIN POMIDORóW w ^kg

L.p. Kombinacje ^I ^II ^Po~a Plony

wybór wybór wyborem ra;zem

l ^l. ^Ko ^po ^stowaną ^{ra kom-} ^15, ⁶¹ ^0,22 ^0. ^. ⁹⁶ ^16,79

2. Kora ze ^skła-

d owiska 11 ,40 _0~38 0 , ,32 12,10

l. K + T 1:1 10,0.3 0,36 0,33 ^10,72

4 . K + T 2:1 9,83 0,26 0 ,41 11 ,50

5 . . K+T 3: l 10,58 0 ,30 0,34 11,22

6. K + T 1 :2 10,77 0, 2. 4 0. , 32 ^11,33

7. K + T 1:3 _12,22 ₀ _. _,34 _0,34 12,90

8. K + Ob 1:1 13,33 0.,16 0,38 13"&7

9. K + Ob 2 :1 r 13,98 0,12 _0~48 14,54

lO. K+Ob 3:1 11,15 0,10 0,42 11,67

11. K+Ob+T _lli _,79 _0,10 _0,31 ₁₁ _~20

a.:l :l

Najwi~ksze plony pom'i:dorów (ta 1 b. 6) uzyskano na korze komposto-

wanej. Najsłabiej działały mieszanki k o rowo-torfowe, ni€lco lepiej na- tom'iast reagowały pornildory na m1eszanki obornikowo-łkorowe. Wyniki

te wskazują na możliwość zaJStąpienia w prodJu l kcji sziklranniowej torfu

korą.

Zarwartość skłaooiJków min€!rałnych w owocach pomidorów (tab. 7) nie różni się istiQibnie. Dość duże TÓŻiflice wystąpiły · w zawartoś:ci sodu,

manganu i cytnku. W · ow . ocach pomidorów zawa~rtości N-N0 ₃ wahały się

w sze, r-okich granioach. Najmniej arotalllów stwierdzono w pomidorach rte.branych ' Z k<lry lk<lmpostowanej (3818 ppm), natomia 1 st najwięcej na

lkombinatcji kora + ^ohoroik ^w stosunku 3:1.

Czterokrotni e badaina zawart ·ość maikroSkładników w ^liściacth pomi- dorów (tab. 8) ilustruje stan odżywienia · w N, ^P, K, Na, Ca, ^;i Mg ba- danych Toślin w ^·ciągu wegetacji. Nie stwierdzono w:iększych różnic w

za'wartości tych pierwiastków :na komibinacj,ach o przewadze kory w

porównaniu z innymi komibin:acjam l i. ·

Spośród oznaCWill.ych mjkroSkładników (tab. 9) ^~ ^cy ^.nk . i mangan wySltą ..

piły w wi ększych stę:heniach na 'korze k~ompost .owrunej niż na pozosta-

łych podłożach. W liściach pobra, ny<!h w p óźn'ie 'jszyc:fu dkll."'esach badań

stwierdzono wy!I'aźnie większe Tóżnic e w zawartości manganu. Zawar-

toś ·ci Mn , Z-n i Fę lliie odhie~ały od zatWartości uważanych zą nQimalnę

[17l ~

(9)

L.p.

l.

2.

3.

4.

5.

6.

7. a.

9. lO.

11. '

Tabela 7 ~

1+-

o

ZAWARTOśC SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W SUCHEJ MASIE OWOCO~, ^POMIDORÓW ^[

% %

Kornbdna. cja ^suchej -

Nog l

masy ^p ^K ^Na Oa

Kora kompostowana 6,0 3;15 0,,66 2,24 0,75 0,50

Kora ze składowiska 9,0 2,72 0,58 3,27 0,11 ^1,33

K+T 1:1. 6;7 4,82 0,34 3,94 2,83 0,90

K+T 2: 1 1 6,7 3,65 0,91 5,21 3,94 1,94

K+T 3:1 ^7,0 _~78 ^0~3 ^'1 ^3,55 ^0,14 ^0. ^,49 K+T 1:2 ^6,7. 3.2'8 0,9.1 ~,93 3.72 o. ,s2

K+T 1:3 6,'7 _3~13 1,18 3,95 _5~68 0,52

K+Ob 1:1 8,7 2,47 0,52 3. ,19 0,,34 0,10

l<+Ob 2:1 6,4 2,18 0,96 4,37 2,49 0,5-4

K+Oib 3:1 ~.7 2,83 0,2{) 4,17 0,30 0,52

K+Ob+T 1:1:1 a,o 2.45 0~77 3,62 2,50 0,44

Mg N-N031 ^{M n}

0,20 3818 ^ITl.·O.

0,16 4120 33

0,19 5632 2M

Obl9 ⁵⁹⁰⁽⁾ ¹⁸⁶ 0,14 690.1 100 0,19 4827 298 0,15 6705 149 0,,17 4514 103 0,20 50. 54 1!79 0. ,22 7241 37

l o 17

' ^. ³⁸²⁵ ^2.4

ppm

Cu Zm

111.0. 257

33 33 37 119

37 119

- ³⁷

~4 H.9 74 134

28 80

62 117

n. o. 126 44 125

l ^Fe

2075 6' , 10 6f10

~o

781 894 6170 627 969 1788 500

o

(1),.

("\

...

(10)

Lp. Kombinacje

-

l. _Kora _kompostowa _- n a

2. _Kora ze sldndowi -

ska

3. _K ₊ _T _1:1 4. K + T 2:1

5. K + T 3:1

6. l< + T ^1: ² 7. _K _-r- _T _1:3 8. K + Ob 1:1 9. K + Ob 2:1 10. K + Ob 3:1

11. K + Ob + T 1:1:1

ZAWARTOSC MAKROELEMENTÓW W 5-TYCH OD GÓRY I PIERWSZYCH LISCIACH POMIDORÓW

NAD KAŻDYM KOLEJNYM GRONEM KWIATOWYM WYRAŻONA W 'l • ^SUCHEJ ^MASY

N o gólny l ^p l ^K l ^Na ^l _- ^C ^a

LI$CIE ZNAD KOLEJNYCH GRON KWIATOWYCH

-

I Ju ÎII ÎV Î ^' _l ^' ÎI ÎII ÎV ^l ÎI ÎII ^l l ÎV Î ÎI ÎII ÎV Î ÎI ÎII

5,90 5,00 5,00 5,00 0,70 0,49 0,42 0,36 4,62 3,25 4,60 3,20 0,20

^l

0,16 0,12 0,16 0,70 0,65 0,55 7,17 5,39 4 69 l

' ^5,00 ^1,23 ^0,85 ^1,10 ^1,08 ^4,35 ^3,10 4,55 4,75 0,15 0,12 0,20 1,40 1,00 0 ,60 0,60 6,12 5 ,i!. 8 5,39 5,46 1,30 0,91 1,02 1,02 4,40 3,20 4,80 4,90 0,24 0,21 0,17 o ¹⁶

' ^1,15 ^0,60 ^1,88

6,58 5,18 5,56 4,20 1,12 0,85 0,73 0,91 3,85 3,30 5,15 5,15 0,16 0,24 . 0,19 0,20 1,20 0,60 0,85 6,23 5,56 5,07 4,69 0,80 0,93 0,99 0,99 3,52 2,80 4 ,00 4,55 o ¹⁷

' 0,24 0,29 o 35

' ^1,83 0,55 0,85 7,07 5,81 5,42 4,62 0,93 0,78 0, 96 0,96 3,30 3,50 4,75 5,15 0,39 0,20 0 ,17 0 ,23 0,85 0 ,80 1,35 7,21 5,81 5,42 5,07 0,96 0 ,96 1, 02 l ,10 4,00 3 00

' 5,60 5,45 0,16 0,23 1,25 0,14 1 , 20 0 ,55 1,25 6,37 5,18 5,25 5, 32 0,99 0,93 1,04 0 ,9 3 4,75 3,52 5,05 4,80 0 ,61 0, 17 l 0,18 0, 21 0,90 1,70 1,20 6 ,02 4 ,72 5 ,42 4,58 1,08 0 ,93 1,02 0 ,85 ! 4 ,75 3,95 5 ,38 5,70 0 ,16 0,17 0 ,2 1 0 ,24 1,30 0 ,90 1,3 . 5 6,30 4 ,55 4,69 4 ,00 1,10 0,73 0 ,64 0 ,99 3 77 2 ,85 4 ,65 5 ,25 0,17 . 0 , 16 0 ,15 1,25 1,00 0 ,55 1 ,3 2

' 0 ,20 l

6 ,02 5,07 4,97 4 ,62 1 ,08 0,78 0,93 0 ,87 4 ,00 3 ,85 4, 00 5,95 0,57 0 ,21 0,21 1,20 0 ,85 0 ,90

l

'

Tabela 1

l ^Mg _-

IV I ^II l

l ^III ^IV

1,25 0,25 0,17 (J,16 0,23

.

1,15 0,30 0,21 0,25 0 ,30 1,00 0,35 0,20 0,27 0 ,25 1,20 0,30 0,25 0,25 0,30 1,20 0,27 0,22 0 ,25 0 ,26 1,32 0,30 0,20 0,22 0,25 1,20 0 ,3 0 0,17 0,24 0,25 l ' 10 0 ,39 l ^0,37 ^0,30 ^0,27

1,50 0,39 0,30 0, 35 0 ,3 0

1,75 0, 36 0 , 32 0 ,27 0, 35

2 , 30 0,35 0 ,30 0,27 0, 39

(11)

l

Lp.

1.

2.

3.

4. 5 . 6.

7. l ⁹ ^8. ^. ^.

10.

11. ZA WARTOśC MIKROELEMENTÓW W 5- TYCH OD GORY

l PIERWSZYCH LiśCIACH POMIDOROW NAD KAŻDYM KOLEJNYM GRONEM KWIATOWYM WYRAŻONA W PPM W SUCHEJ MASIE

M ⁿ l ^Z ⁿ

Kombinacje ^Liś ^cie znad kolejnych gron kwiatowych

I II III IV I ^II III IV I

- ·

K o ra kompo s towana 375 325 2215 225 161'7 98 105 167 400 Kora ze składowiska 11'2 50 212 1.62 7 • 5 ⁷⁷ 90 62 300

K+T 1 :1 125 ⁸⁷ 32'5 187 77 5:2 85 62 500

K+T ^,2: l U2 ⁹² 325 225 r,· s ^55ł 95 60 625

K+T ! 3:1 112 75 362 200 n.o. 72 115 62 400

K+'I\ l :2 112 ^l~ O ³⁵⁰ ^22;.5 n.o. 65 ⁹⁰ ^, ⁸⁵ ³²⁵

K+T ^{·l: 3} 2{)0 125 45() 3'2'5 82 rtrT 100 80 412

K+Ob 1:1; 87 150 350 212 ^·60. 62 100 57 400

K + Ob 2 : ' 1 100 '75 350 ^22'7 ⁷⁵ ⁷⁷ n.o. ₇₇ ^4M

K+Ob 3:1 100 óO ⁴⁷⁵ ^31~ ⁶⁵ ⁵⁵ ⁹⁵ ⁶⁷ ⁴⁵⁰

K+Ob+T 1:1:1 150 r75 325 325 95 77 122 90 ⁴⁸⁷

F€

n ^III

47 : 5 475 300 400 200 475 37 : 5 2 • 6Q 3r/5 300

200 262 287 375 500 42. 5

30,0 300

450 300 300 450

Ta.belg; ^t

IV

475 262 500 275 400

52. 5

52 . 5 2:87

l

2'75

2 o 50 275

~ o

- N-

... .

t o

"' '

.... n

...

....

et>

(12)

12B

^HENRYK GREINERT. MlCIIAL DRAB Podsumowanłe i wnioski

PrzeP'rowadz-one doświadczenie potwierdz·iło przydatmość kory sosnowej jako podłoża w uprawie sziklarniowej pomidorów. Do podobnych wniooków doszh w swoich pracach arutorzy [14, 15, 16, 20, 21, 22, 23].

Szcz~ólnie pozytywny wpływ na plon<>Wanie pomidorów wywarło

kompostowalllie kory przez 6 miesięcy. Badania nad kompostowaniem

!kory p-rowadzili też au:torzy pra.c [18, 19, 10, 25].

Wyn~ki badaczy [3, 4, 6, 7] wykazały, że do ujemnego działania kory świeżej na rośliny przyczyniają się zawall'te w niej gaTbnik•i i żywice

oraz silna s-orpcja biologic:zma azotu. Komrpo.:,-towanie kory WY'rażnie przyśpiesza jej rozJkład (zwęża się stosU!l1ek C:N) i ball"dzo wy.raźmie po- prawia jej działanie.

Autorzy prac [ 11, 13] wykazali możliwość kompostowa~nia k-ory z

odpa~dami przemysłu spol.ywczego, po.niotu drobiu, o.:;adu ściekowego,

od-padków pouboj-owych drob-iu oraz obornilka bez względu na porę ro- ku. Komposty te wykazały wy3okic zawartości składn~ków milne·ralnych oraz pełne unieszikodliwietnie pod względem sanitaJrnym. W takich kom- pletkso'Wych kompostach kora spełll1ia wa2mą rolę jako źródła substancji

organicznej.

Pozytywme działan~e wykazuje ·też stosowanie do kompostowanej kory a'zotbu mineralnego. Przyśpiesza to wy·raźnie jej rozkład i w konsetk- we;n.cji wpływa Ikarzystnie na uprawiallle rośliny [8].

Na uwaJgę zasługuje nawożenie azotem rośli111 uprawianych na korze lub koffiiPosiach !korowych. Oddziaływuje ono nie tylko na dynamikę

wxrootu roślilll ~ ich plonowanie, ale rów.nież na zawartość azotanów w owoca·ch. Stąd też p!I'ZY US'talaniu wyS'dkoścli dawki azotu należy mieć

na uwadze poza wielkością jakość zbieralllych plonów.

Możliwość wykorzystania kory w ogrodnictwie OZina.cza Zffill11€:JSZenie wydatków na ·torf, którego pozyskiwanie i tramsport często na daleik.ie

odległości nie mogą być obojętne dla gospodarstw ogrodniczych.

Pnzy stosowallliu !kory w warzywnictwie należy uwzględnić jej małą pojemność wodną w stosunku do innych oorowców stosowa·nych w wpra- wie warzyw, a w związku z tym koniec:Z!Ile jest częstsze pod1ewall11ie pro- wadzonych na niej roślin.

BUJr.dz'O ważne jest regułOWlanie odczyn·lU k·ory. Odozyn kwy śwlieżej może wy<nosić nawet pH 4 _(5] i waha się w zależności od wieku drzew, czasu zalega1nia na składowiskac1h, a także stopnia zanieczyszczetnia po- wietrza S02 • Należy go oznaczać w każdej partii, wapnując korę odpo~

wiednio do stopnia zakwaszen~a i wymagań rośli111 na niej uprawianych.

Uzy\S'kallle wyniki upoważniają do sformułowaJnia następujących

wniosków:

(13)

Mo.Hiwości wykorzystani a kory sosnowej w up· rawie pomidor ów szklarniowych. 129

l. Istnieje realna możliwość zastąpienia torfu ^korą w warzywnictwie s:ziklanniowym. Kora kompostowana wytkezała przewagę nad pozosta-

łymi kombinacjami.

2. Kora posiada małą retencję wodną i z tego ^też ^·względu powinno ^się

stosować częstsze podlewanie rupra wianych na niej ^roślin.

3. Nt ie st , wie1rdzon:o rwięk!3zych różnic w składzie chemiC'zmym ^r:ośli111 u- prawianych na korze . i na iinn:y.ch podło~ach.

4. Wyniki doświadczenia wykazały, że zalecana dawlka wapnia nie za- W3Ze wystarcza do ^pełneg() odkwaszenia, dlatego dawkę tą należy u-

stalać w opaT - ciu o wyniki ^.badań labora

¹

toryjnych.

LITERATURA

[l] B a u m a n n E., K e l m ^{I. -} Der Einfhtss deT Diingung mit unkompostier- ten Entrindungsabfii.Uen auf den Ertrag von Feldgemilsepflanzen und einigen Eigenschaften eines Sandbodens. Arch. Ga · rt. 197 . 2, 20, 3, s. 217-227.

[2] B u d n i ak F. - Go~podarka odpadami przemysłu drzewnego. Sympozjum

•naukowo-techniCW€ NOT Stan i perspektywy gospodarki odpadami w środo

wisku. Warszawa 19i9, s. ^143-159,

[3] F . i l i p e k Z., D u d a J., Kom ar A. - Wpływ nawożenia kompostowaną

koTq sosnowq na wzrost i 1ozwój sadzonek sosny zwyczajnej. Sylwan 19174, 4, s. 56-62.

[4] Filipek Z. , , H•of!man M., Duda J., Dragosz S t . - Wpływ nawo-

żenia korq sosnowq na wzrost i rozwój sadzonek sosny zwyczajnej. Sylwan 11973, 6, s. ^47-55.

[5) F i H p e k Z., Dr ag o s z S t. - ^Badania ^składu chemicznego kory martwi- cowej i lu~trzanki młodych sosen. Syłwan 1977, ! 5:, s. 15--25.

[6) F i l i p e k z .. ^D ^u d a J., Kom ar A.: Z badań nad kom~, postowaniem soo- ll'lOWej kory odpadowej. Sylwan 1978, 3.39 44.

{7] F ⁱ l i p e k Z., D u d a J., Kom ar A. - Wpływ kompostowanej kory na

wzrost i rozwój sadzonek sosny. La.IS Rolski. 19'74, 22, s. 6---8.

[8] F i l i p e k Z., K o m a r A. - Produkcja kompostu z kory sosnowej w wa- runkach terenowych przy v.życiv. wody amoniakalnej, Las P.olski 1978, 7, s.

15-16.

[9] G l a d k · o v a L. - Ispolzovan ie kory drevesnych porod v rastienievodstwie.

Inf. biul. Dostiż. Nauk i Sel-choz. 1975. Ser. l Zemled, ll. s. 2 . 7-33.,

[lO] H a b er Z. - Możliwo§ci wykorzystania kory sosnowej jako składnika sub- stratu torfo wo-korowego do 1.1.pro.wy rośLin ozdobnych. Torf. Biul. Inf. 1975, 2, s. ³⁴ ^. ^37.

{11] H i r n J., K a 11 i o H., Tik a n m ak i E. - Survival oj fecal indicator bac- teria in an indu.strial-scale composting procedure. Ann. Ag • ri1 c. Fenn. 1982, t.

21, 3, s. 137-145.

{12] Kafarski K. , P i a s e ck a T. - Oce1Ul wartości podloża do ukorzenienia sadzonek goździków. Ogradnidwa 1976, 3, s. 6. 7-69.

[ 13 ] K a l l i o H. , T i k a n m a k i E. - Composting o f s e wag e sludge and other wastes trom food processing pLant in Finland. Ann. Agric. Fenn. 1982, t.

21, 2, s. ~1-102.

i - Ze~zyty Naukowe Nr 74

(14)

130 ^Hli:NRYK ^GREINERT, ^MiCIIAł, ^DRA.B

[14] K r us e J. - To rf i kora jako podloża do p ędzenia narc yzów . Ogr odnictwo 19'17, 8, s. ²⁰⁹ 211.

[15] K r u s e J. P i a s e ck a E. - Wykorzys t anie kory jako podloża do pędzenia

tulipanów. OgJrodnictwo 1980. , 4, s. 98-99.,

[16] N o w o sielski O . ^Nawożenie ^roślin warzywniczych. PWRiL W arszawa 1973.

[17] Nowosielski O.

, sza wa 1974.

M etod y oznaczani a p ot rzeb nawożenia . PWRiL War-

[18] O s t a l s k i R. - Badania nad kompostowani em kory sosnowej z sosnowo - brzozowej w z akl ad ach przemysłu celulo zowo- papierniczego. IBL 1972, s. 71.

[19) O s ^t a 1 ski R. - Utylizac j a odpadów k orowania w zakładach c elu lozowo- papierniczych na nawozy organi czne. P.fZleg l. papiern. 1974, 20, 2, s. 6'7-68.

[20] Praca zbiorowa pod redak cją K . B o raty ń sk i e g o. ^Nawozy ^or ^gan ⁱ ^czne.

PWRiL WarS:Za wa 1977.

{ · 21] P u d e l ski T . - Peat, ba rk and sawdu st mixtures a s growing medi a for veget abZe "crops under grass". Bucuresti 1976.

[22] P u d e l ski T. - Podloża z torfu nisk ie g o, koTy i troc i n drzew ig last y ch w up rawie goździ ka i pomi dora pod szkłem. Ogrodnictwo 1978, 11, s. 287-290.

[23] P u d e l ski T. - Sphagnum or lowmoor peat, pine bark and p i ne bark

composts us u subst1ate for ^gr ^ec ^nhous ^cucumber ^{grown on} ^straw ^bales. Prx>c . . of the Syroposiurn ^krt ^ificial ^m edia in horticultu re. Gent 1973. ·