Artysta malarz Rafał Hadziewicz (1803-1886)

(1)

Elżbieta Jeżewska

Artysta malarz Rafał Hadziewicz

(1803-1886) - przed wystawą

monograficzną

Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 22, 78-89

2006

(2)

ELŻBIETA JEŻEWSKA

- PRZED WYSTAWĄ MONOGRAFICZNĄ

Rafał Hadziewicz urodził się prawdopodobnie 13 X 1803 roku, nieopodal Biłgoraja, w Zamchu, jako syn Marcina Hadziewicza herbu Wieniawa i Julian ny z Dekańskich herbu Sas; zmarł 7 IX 1886 roku w Kielcach, a pochowany został w Warszawie.

W dzieciństwie uczył się malarstwa u malarza Taraszkiewicza (imię niezna ne) - być może malarza cechowego? Od 16 roku życia uczęszczał do Szkoły Za moyskich w Szczebrzeszynie, następnie od 1822 roku studiował malarstwo w Warszawie - w Oddziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego, pod kierunkiem Antoniego Brodowskiego i Jana Antoniego Blanka. W roku 1829, po otrzymaniu rządowego stypendium, wyjechał na dalsze studia do Drezna, póź niej do Paryża, gdzie został uczniem Jeana Antoine "a Grosa w Akademii Sztuk Pięknych; korzystał też z wykładów z zakresu teorii sztuki.

W latach 1831-1833, jako stypendysta, pracował w różnych miejscowościach we Włoszech: w Rzymie, Genui, Modenie, Parmie, Neapolu i Wenecji. Wiado mo, że zwiedzał kościoły i muzealne galerie, kopiując obrazy mistrzów m alar stwa nowożytnego: sztalugowe i freski, oraz rzeźby i pomniki. Bywał też w „otwartych” pracowniach wybitnych artystów, np. rzeźbiarza Bertela Tho- rvaldsena (twórcy warszawskiego pomnika księcia Józefa Poniatowskiego, stąd pokazowi dzieł Thorvaldsena w Polsce w latach 1994-1995 towarzyszyły m.in. rysunki rzeźb autorstwa R. Hadziewicza).

Od początku 1834 do połowy 1839 roku malarz mieszkał w Krakowie. Tutaj ożenił się z Anastazją Głowacką, jedną z sióstr pejzażysty Jan a Nepomucena Głowackiego. Starał się o nominację na profesora malarstwa w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, lecz jej nie otrzymał (prowadził jednak tam zajęcia w za stępstwie W. K. Stattlera). Rozwinął za to samodzielną działalność zawodową, przyjmując zamówienia na obrazy o różnorodnej tematyce. W Krakowie rów nież pogłębił swą wiedzę historyczną (wraz z kostiumologią), przydatną w sce nach z dziejów Polski i Litwy (serie rysunkowe i akwarelowe). Zwiedzał też mia sto i jego okolice rysując weduty z motywami zabytkowych budowli oraz sceny rodzajowe o tematyce wiejskiej zgodnie z gustami epoki; zawędrował m.in. do Chęcin (Ruiny zamku w Chęcinach w zbiorach Ossolineum we Wrocławiu). By wał gościem Pawlikowskich w Medyce.

W roku 1839 został zobligowany do wyjazdu do Moskwy tytułem odpracowa nia zagranicznego stypendium. Tam uczył rysunku w Uniwersytecie

(3)

Moskiew-Artysta malarz Rafal Hadziewicz (1803-1886) 79

skim, następnie (od 1841) w Strogonowskięj Szkole Technicznej. Jesienią 1844 roku powrócił do Warszawy. Od roku 1845 roku wykładał rysunek, malarstwo i historię sztuki w nowo powołanej Szkole Sztuk Pięknych. Po powstaniu stycz niowym, po zamknięciu szkoły, aż do 1871 roku uczył w warszawskiej Klasie Rysunkowej. Miał wielu uczniów, m.in.: Wojciecha Gersona, Józefa Szermen- towskiego, braci Maksymiliana i Aleksandra Gierymskich, Leona Wyczółkow skiego. Uczniem jego był też Aleksander Rycerski, późniejszy konserwator ba rokowych obrazów Tomasza Dolabelli w kieleckim pałacu biskupów krakow skich.

Wiele dzieł Hadziewicza o tematyce religijnej powstało w Warszawie. Od roku 1871, będąc na emeryturze, przebywał w Kielcach z żoną, tutaj bowiem miesz kała siostra Anastazji Hadziewiczowej - Stefania z Głowackich, żona Feliksa Jarońskiego, pianisty i kompozytora. Po śmierci malarza i jego żony, spadek odziedziczyła kielecka rodzina Jarońskich (w tym rysunki i obrazy, z których większość znalazła się później w Muzeum Narodowym w Kielcach).

Artysta jest notowany w encyklopediach i słownikach sztuki oraz w kompen diach poświęconych dziejom kultury i sztuki, m.in. Warszawy, Krakowa i Kielc1. Zycie i dzieła malarza były tematem pracy magisterskiej Pawła Morawskiego, powstałej na U J w 1954 roku, a monografię Hadziewicza opracowała w 1961 roku Jadwiga Puciata-Pawłowska2.

Rafał Hadziewicz należy do grona artystów ważnych dla kultury i sztuki Polski XIX wieku, w tym także dla Kielc. Już od około 1850 roku był jednym z wyróżnianych przez Tomasza Zielińskiego, naczelnika powiatu kieleckiego (wówczas gubernia radomska) i założyciela-właściciela pierwszej w Kielcach galerii sztuki. Należał do mistrzów malarstwa tworzonego w zaciszu atelier. Swoje prace prezentował publicznie od 1823 roku; angażował się również w or ganizację i działalność stołecznego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, na co wskazuje obraz Wystawa sztuk pięknych w Warszawie w 1828 roku pędzla Wincentego Kasprzyckiego (zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie). Towa rzystwo urządziło mu pośmiertną (1887) wystawę obrazów, a rzeźbiarz Bole sław Syrewicz uwiecznił malarza w marmurowym popiersiu epitafijnym, w koś ciele karmelitów pw. św. Józefa w Warszawie (model gipsowy rzeźby w Muzeum Narodowym w Warszawie).

Hołdował ideom klasycyzmu i neoklasycyzmu; krytycy sztuki widzą w jego twórczości także wpływy malarstwa „nazareńczyków”. Był głównie malarzem, ale i do rysunku przykładał dużą wagę, jak większość akademików. Rysował po to, aby „krystalizować” ideę tworzonego dzieła i przygotować jego najwymow niejszą formę, np. wyraz twarzy czy gest dłoni. Wykonywał również grafiki, które stanowiły margines jego twórczości. Wspomnieć należy, że według jego rysun ków grafiki wykonywali też: Kajetan W. Kielisiński i warszawski zakład litogra ficzny Maksymiliana Fajansa. Hadziewicz podejmował różnorodną tematykę, ale mistrzostwo osiągnął w portretach i scenach według Starego i Nowego Testa mentu. Malował chętnie olejno na płótnie, idealizując upozowanych statycznie modeli. Stosował harmonijny koloryt oraz światłocień, który nie zacierał wyra zistej formy. Uważany za eklektyka, był przedstawicielem historyzmu, zapatrzo nym na „wielką” sztukę włoskiego renesansu i baroku różnych szkół. Podziwiał

1 Zob. literatura 2 Tamże

(4)

i uznawał za idealne dzieła, takich artystów jak: Rafael Santi, Tycjan, Paolo Veronese, Luca Giordano, Giorgione, Andrea del Sarto, Bracia Carracci, Guido Reni, Francesco Solimena, Parmigianino czy Domenichino.

W latach 1871-1886 Rafał Hadziewicz mieszkał wraz z żoną w Kielcach, jed nak personalną obecność artysty w mieście wyprzedziły jego obrazy. Do kielec kiej galerii sztuki Tomasza Zielińskiego trafił Portret Stanisława Staszica jako ministra stanu z 1825 roku (znany tylko z ikonografii i opisów). Ksiądz Stani sław Staszic, uczony popierający rozwój górnictwa i hutnictwa, był także jed nym z mecenasów młodzieńczego Hadziewicza. W Kielcach do dziś zachowały się obrazy kościelne artysty w kaplicy dawnego szpitala św. Aleksandra: Niepo

kalane Poczęcie, Święty Wincenty a Pauło oraz motyw z Pasji Chrystus przy ko lumnie (rysunkowy szkic w zbiorach Działu Rycin naszego muzeum MNKi/GR/

343). W Kielcach w 1871 roku powstał również Portret Skrzyńskiego, sygnowa ny i datowany, znajdujący się w Muzeum Narodowym w Szczecinie.

W wyniku przeprowadzonej kwerendy ustalono, że obrazy, rysunki i grafiki Hadziewicza znajdują się w przeszło 40 miejscowościach w Polsce, we Lwowie i okolicach Kijowa, jako wyposażenie kościelne (obrazy o treści religijnej) i jako dzieła w liczących się kolekcjach muzealnych i w bibliotekach, a także w zbio rach prywatnych3. Zachowały się, co ważne, również jego szkicowniki w Muze ach Narodowych w Krakowie i Warszawie.

PRACE ARTYSTY W MUZEUM NARODOWYM W KIELCACH

W zbiorach artystycznych muzeum prace autorstw a Rafała Hadziewicza znajdują się: w Dziale Malarstwa i Rzeźby 26 obrazów olejnych z lat 1824-1885 (według datowań autorskich na obrazach)4 oraz w Dziale Rycin 122 rysunki. Najokazalsze obrazy tego artysty eksponowane są stale w Galerii malarstwa

polskiego i europejskiej sztuki zdobniczej. Ponadto muzeum przechowuje

archi-3 Miejscowości, w których znajdują się dzieła artysty, ustalono na podstawie pisem nych kwerend z lat 1990-2003

Zbiory kościelne (według dawnego układu administracyjnego w Polsce): Częstochowa, Dziektarzewo (d. pow. Płońsk), Grodzisk Wielkopolski (d. pow. Nowy Tomyśl, Poznańskie), Grójec k. Warszawy, Humań k. Kijowa, Jabłoń Kościelna k. Wysokiej Mazowieckiej, Jasienica (d. pow. Ostrów Mazowiecka), Kampinos (d. pow. Sochaczew), Kielce, Koło (d. pow. Konin), K raków, Leśniów k. Żarek (d. pow. Zawiercie), Lisów k. Buska, Lublin, Łabunie k. Zamościa, Łukowa k. Bił goraja, Międzyrzecz Podlaski, Nieborów (d. pow. Łowicz), Olkusz, Owrucz k. Ki jowa, Pilica (d. pow. Olkusz), Piotrków Trybunalski, Pułtusk, Sitaniec, Szczebrze szyn, Siemkowice k. Wielunia, Warszawa, Witów (d. pow. Piotrków Trybunal ski), Wójcin k. Paradyża (d. pow. Opoczno), Włocławek, Wohyń k. Radzynia Pod laskiego, Wrzos k. Radomia, Zamość

Kolekcje muzealne i zbiory prywatne:

Katowice, K ielce, Kórnik k. Poznania, K raków, Lublin, Piotrków Trybunalski, Poznań, Rzeszów, Szczecin, W arszawa, W roclaw, Zakopane, Zamość; L w ów (Lwowska Galeria Obrazów)

4 Zob. wykaz dzieł artysty w Dziale Malarstwa i Rzeźby MNKi; obejmuje wyłącznie prace omówione w tym komunikacie

(5)

Artysta malarz Rafal Hadziewicz (1803-1886) ₈₁

walne fotografie artysty : jego samego i w gronie uczniów (Dział Malarstwa i Rzeź by) oraz tłok pieczętny z herbem rodowym „po mieczu” Wieniawa (Dział Histo rii).

Posiadamy dwa A u to p o rtre ty5, popiersia malarza - młodszego oraz w wie ku dojrzałym, a także portrety osób z bliskiego kręgu rodzinnego malarza z lat 30. XIX wieku do 1885 roku, np.: P o rtre t żony w stro ju ślubnym - Anastazji z Głowackich Hadziewiczowj; P o rtret L u d w ik i G ropplerow ej - drugiej obok Stefanii Jarońskiej [wcześniej uważany za wizerunek Tekli z Głowackich], szwa- gierki malarza i żony Henryka Gropplera, kuzyna Jan a Matejki; P o rtret Flo

ria n a Jaro ń skiego - młodego chłopca, syna Feliksa i Stefanii w mundurku

ucznia, z pieskiem na kolanach, obraz namalowany zapewne na początku poby tu w Kielcach oraz P o rtre t J a d w ig i G łow ackiej - kolejnej szwagierki

arty-5 Do najbardziej nastrojowych, wcześniejszych studiów portretowych Hadziewicza (okres krakowski) należy rodzajowy Autoportret z żoną przy fortepianie z 1836 roku, przechowywany w Muzeum Narodowym w Krakowie, na którym artysta uwiecznił się z malarską paletą obok muzykującej Anastazji

1. Święty Jan Chrzci ciel, 1. 1831-1834, nr inw. MNKi/M/153

(6)

2. Sieciech i Krzywo usty, 1. 1833-1835, nr inw. MNKi/M/151

sty, wizerunek powstały w Kielcach. Do alegorycznych należy pozyskany przez muzeum obraz pt. Sieciech i K rzyw ou sty - portret ojca artysty Marcina Ha dziewicza (jako Sieciech dzierżący miecz) z synem w wieku dziecięcym; obraz jest repliką autorską.

Na wystawach w kieleckim muzeum prezentowane były również sceny reli gijne i starotestamentowe, m.in. Z u zan n a i sta rcy oraz M adonna z D zie

cią tk iem .

O rozpiętości zainteresowań artystycznych Hadziewicza świadczą inne jego prace przechowywane w naszym muzeum. W Dziale Rycin znajdują się dwa szki ce; jeden z nich (sygnowany, 1834) odnosi się do sceny z dramatycznych dziejów hrabiego Ugolino della Gherardesca, dyktatora Pizy w XIII wieku, który, po klęsce Pizy w starciach wojennych z Genuą, był więziony z synami i wnukami, aż do śmierci z głodu. Z kolei w Dziale Malarstwa jest olejna wersja Ugolino - s tu 

d iu m g łow y m ęskiej. Jest to wizerunek fizjonomii mężczyzny z bujnym zaro

stem, i przerażonego. To jedna z najbardziej dramatycznych - obok pasyjnych - kompozycja Hadziewicza, ukazująca zastygły ból na twarzy bezradnego ojca, który patrzył na śmierć swoich dzieci. Temat „Ugolino” był modny w klasycy zmie XIX wieku, np. grupę uwięzionego z rodziną hrabiego wykonał też znany europejski rzeźbiarz Jean-Baptiste Carpeaux w latach 1859-1861.

(7)

Artysta malarz Rafal Hadziewicz (1803-1886) 83

Do charakterystycznych dla Hadziewicza obrazów należą w kieleckim mu zeum kopie zminiaturyzowane dzieł wielkich mistrzów rangi europejskiej. Dla akademików kopiowanie wybitnych, uznanych dzieł nowożytnych było bowiem równie podniosłym procesem artystycznym J a k tworzenie dzieł własnych, a kom pilację uznawano za dowód studiów nad niedościgłym wzorcem, oryginałem. Ha dziewicz skopiował, z pewnością we Włoszech, renesansowy obraz Tycjana -

W stąpienie M arii do św ią ty n i (I), znajdujący się do dziś w Muzeum Akade

mii Sztuk Pięknych w Wenecji; replikę tę wykonał w dwóch fragmentach. Te m at powtórzył, kopiując inny wenecki, tym razem barokowy obraz Luca Gior dano - W stąpienie M a rii do św ią ty n i (II) z kościoła S. Maria della Salute. Skopiował też renesansowy, wielobarwny obraz Ś w ięty J a n C hrzciciel pędz la Paolo Veronese (obecnie w muzealnej kolekcji rzymskiej Villa Borghese), uka zujący proroka Jana, pustelnika a zarazem wybrańca bożego, przygotowujące go się do chrztu Chrystusa, brodzącego w wodach rzeki Jordan. Obraz ten do muzeum trafił dzięki legatowi Ludwika Wiktora Kielbassa w 1956 roku. Mu zeum posiada też olejną, „gabinetową” replikę Hadziewicza - dzieła Tycjana

3. Ugolino, ок. 1834 r., nr inw. MNKi/M/160

(8)

4. Autoportret, 1.1834 1839, nr inw. MNKi /М/140

Zabójstw o św. P io tra M ęczennika z Werony z 1530 roku, oryginał którego

spłonął w Wenecji w 1867 roku. Inne obrazy Hadziewicza ukazują świętych pa tronów i orędownikówj np. Ś w iętego I zy d o ra - patrona rolników, podczas modlitwy na polu, czy Św iętego u zd ro w iciela - św. W alentego? Na renowa cję czeka S yb illa z 1826 roku, obraz uważany za hipotetyczny portret matki malarza.

Wśród prac wiązanych z R. Hadziewiczem w Dziale Rycin są też: akty anato miczne i studia gestów postaci, portrety, sceny mitologiczne, historyczne, we dług Starego i Nowego Testamentu, dotyczące kultu Maryjnego, z dziejów świę tych i sceny rodzajowe świeckie.

Kończąc to krótkie omówienie dzieł Rafała Hadziewicza w naszych zbiorach, należy dodać, że właśnie w Kielcach jest przygotowywana wystawa monogra ficzna artysty.

(9)

Artysta malarz Rafal Hadziewicz (1803-1886) ₈₅ 5. M adonna z D zie ciątkiem, ok. 1850 г., nr inw. MNKi/M/150

PRACE RAFAŁA HADZIEWICZA W DZIALE MALARSTWA I RZEZBY MNKI, OMOWIONE NA SESJI

S y b illa (portret Julianny z Dekańskich Hadziewiczowej?), 1826 r., olej na płótnie, 58,7 X 50 cm, sygn. na odwrocie: Rafał / Hadziewicz /. 1826, zakup w 1957 r., nr inw. MNKi/M/138

Lit.: Puciata-Pawłowska, s. 219-220, il. 3; Zbiory malarstwa, poz. kat. 42

Św ięty Jan Chrzciciel kopia obrazu P Veronese, 1. 1831-1834, olej na płótnie, 46 x 35,5 cm, dar L. W. Kielbassa z 1956 r., nr inw. MNKi/M/153

Lit.: Puciata-Pawłowska, s. 248, il. 15; Zbiory malarstwa, poz. kat. 44; Głowacki, Modrze jewska, Ozdoba-Kosierkiewicz, poz. kat. 14; Słownik artystów, s. 7; Herrmann-Fiore, s. 123, il. W stąpienie M arii do św ią tyn i (I), dwie kopie dwu fragmentów dzieła Tycjana, 1. 1831 1834 r.: 1) olej na papierze, 61 x 43,6 cm, nr inw. MNKi/M/157; 2) olej na papierze, 22 x 31 cm, nr inw. MNKi/M/159; obydwa fragmenty jako osobne obrazy pochodzą z kolekcji Jarońskich

Lit.: Oborny 1980, s. 293; Sciré, Valcanover, poz. kat. 179, il. kol. 44

W stąpienie M arii do św ią tyn i (II) (kopia obrazu L. Giordano), 1. 1831-1834, olej na papierze, 32 x 17 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/158

Lit.: Oborny 1980, s. 293; Seipol, il. po s. 34

Zabójstwo św. P iotra M ęczennika z Werony kopia obrazu Tycjana, 1. 1831-1834, olej na papierze, 31 x 20 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/156

(10)

6. Portret Floriana Ja- rońskiego, ok. 1871 r., nr inw. MNKi/M/145

Sieciech i K rzyw ousty (portret ojca artysty - Marcina Hadziewicza z synem), 1. 1833 1835, olej na płótnie, 66 x 62,3 cm, dar L.W. Kielbassa, nr inw. MNKi/M/151

Lit.: Puciata-Pawłowska, s. 277, 278, il. 35; Zbiory malarstwa, poz. kat. 43; Głowacki, Modrzejewska, Ozdoba-Kosierkiewicz, poz. kat. 12; Jeżewska 2002, s. 15, il. kol.

Ugolino - studium głowy męskiej do sceny „Hrabia Ugolino della Gherardesca z rodziną w w ięzieniu (scena historyczna, XIII w.), ok. 1834 r., olej na tekturze, 43 x 31 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/160

Lit.: Słownik artystów, s. 9; Oborny 1980, s. 293

P ortret żony w stroju ślubnym (Anastazja z Głowackich Hadziewiczowa), 1. 1834-1836, olej na płótnie, 64 x 50,5 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/142

Lit.: Puciata-Pawłowska, s. 283, ił. 40; Oborny 1980, s. 292-293, ił. 27 s. 292; Kuczyński, Oborny, s. 76-78, il. 15; Słownik artystów, s. 7; Jeżewska 1999, s. 23 il.; Oborny 2000, s. 149

A u toportret (młody artysta), 1. 1834-1839, olej na płótnie, 50 x 40 cm, z kolekcji Jaroń skich, nr inw. MNKi/M/140

Lit.: Puciata-Pawłowska, s. 291, il. 48; Oborny 1980, s. 293, il. 30; Kuczyński, Oborny, s. 78, il. 16 s. 77; Jeżewska 1999, nr 3, s. 23

(11)

Z uzanna i starcy, ok. 1835 r., olej na płótnie, 69 x 55 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/152

Lit.: Słownik artystów s. 9; Oborny 1980, s. 293; Puciata-Pawłowska, s. 270, il. 25 (rysunek datowany do tego obrazu z 1835 r. w zbiorach Ossolineum); Jeżewska 1999, s. 23 il.

P o rtret L u d w ik i G ropplerowej (siostra Anastazji Hadziewiczowej), przed poł. 1839 r., olej na płótnie, 52 x 40,7 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/144

Lit.: Puciata-Pawłowska, s. 283, 286, 288, il. 42; Oborny 1980, s. 293; Jeżewska 1999, s. 23 il. A u to p o rtret (dojrzały artysta), 1. 1844-1848, olej na płótnie, 40,8 x 32,3 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/137

Lit.: Zbiory malarstwa, poz. kat. 45; Słownik artystów, s. 9

M adonna z D zieciątkiem , ok. 1850 r., olej na płótnie, 44 x 35 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/150

Lit.: Oborny 1980, s. 293; Jeżewska 2002, s. 14 il., 15

Św. Izydor, ok. 1850 r., olej na płótnie, 35 x 28,6 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/ M/155

Lit.: Oborny 1980, s. 293

Św ięty uzdrow iciel św. Walenty ?, ok. 1850 r., olej na płótnie, 62,5 x 50 cm, z kolekcji Jarońsldch, nr inw. MNKi/M/167

Lit.: Oborny 1980, s. 293

P ortret F loriana Jaroń skiego, ok. 1871 r., olej na tekturze, 65 x 50,2 cm, z kolekcji Jarońskich, nr inw. MNKi/M/145

Lit.: Oborny 1980, s. 293, il. 31 s. 294; Polaków portret, poz. 550

P ortret J a d w ig i G lowackięj (siostry Anastazji Hadziewiczowej), 1885 r., olej na płót nie, na odwrocie nalepka z odręcznym pismem: Jadwiga Głowacka malowana z fotografii pośmiertnie roku 1885 pr. RH / dnia 26 Wrześ: w Kielcach, 27,8 x 21,8 cm, z kolekcji Jaroń

skich, nr inw. MNKi/M/147

LITERATURA*

Benezit E., Dictionnaire critique et documentaire des Peintres, Sculpteurs, Dessinateurs et Graveurs. T. 5, Paris 1976, s. 345

Głowacki K., Modrzejewska B., Ozdoba-Kosierkiewicz W., Kolekcja Ludwika Wiktora Kielbassa w Muzeum Świętokrzyskim. Katalog wystawy, Kielce 1973

Herrmann-Fiore K., Fuerer durch die Borghese Galerie, Roma 1999

Jakimowicz I., Tomasz Zieliński kolekcjoner i mecenas, w: Studia z historii sztuki, T. 15, Wro cław 1973

Jeżewska E., Wystawa jubileuszowa. Nabytki... z lat 1984-1988, RMNKi T. 17, 1993 Jeżewska E., Galeria malarstwa polskiego... 1992-1993, RMNKi T. 18, 1995

Jeżewska E., Cykl „Kielecka galeria”: Sala Rafała Hadziewicza, „Ikar” 1999, nr 3, s. 23 Jeżewska E., Cykl „Kielecka galeria”: Wielcy malarze Rafał Hadziewicz, „Ikar” 2002, nr 3,

s. 14-15

Kieniewicz S., Warszawa w latach 1795-1914, T. 3, Warszawa 1976

* wyróżniono pozycje cyt. w wykazie obrazów; w innych pozycjach podano numery stron, na których znajdują się informacje o artyście

(12)

Kuczyński J., Oborny A., Pałac w Kielcach. Przewodnik [Muzeum Narodowe w Kielcach], Kraków 1981

Lewicka-Morawska A., Małachowski M., Rudzka M. A., Słownik malarzy polskich. Od śre dniowiecza do modernizmu, T. 1, Warszawa 1998, s. 69

Morawski P., Rafal Hadziewicz (1803-1886). Zycie i twórczość. W 150. rocznicę urodzin (praca magisterska pod kierunkiem prof. Karola Estreichera na UJ w 1954 r.)

Oborny A., Kronika muzealna 1976, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, T. 11: 1980, s. 292-294

Oborny A., Pałac Biskupów Krakowskich. Muzeum Narodowe w Kielcach, w: Pieniążek-Sa mek M., Oborny A., Główka J., Kielce. Historia. Kultura. Sztuka, Kielce 2000

Ornamenta Ecclesiae. Sztuka sakralna Diecezji Kieleckiej, Katalog wystawy [MNKi], Kielce 2000

Polaków portret własny. Praca zbiorowa pod red. M. Rostworowskiego [pokłosie wystawy w Mu zeum Narodowym w Krakowie w 1979 r.], T. 1: Warszawa 1983, T. 2: Warszawa 1986 Polski Słownik Biograficzny, T. 9, Wrocław 1960-1961, s. 226-228 (hasło opr. A. Dzierzbicka,

B. Miodońska)

Puciata-Pawłowska J., Rafał Hadziewicz (1803-1886) - życie i twórczość, „Teka Komisji Histo rii Sztuki [Towarzystwa Naukowego w Toruniu]” T. 2: 1961, s. 213-386

Rastawiecki E., Słownik rytowników polskich, Poznań 1886, s. 124

Sciré G. N., Valcanover E, Accademia Galleries of Venice [Katalog zbiorów], Milan-Venice 1985 Seipol W., Luca Giordano 1634-1705 [Katalog wystawy w Muzeum Sztuki w Wiedniu], Wien

2001

Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, T. 3, Wrocław 1979, s. 6-10 Thieme U., Willi EC., Allgemeine Lexikon der Bildenden Kuenstler, T. 15, Leipzig 1922, s. 421

422

Warszawa jej dzieje i kultura, pod red. Gieysztor A., Durko J., Warszawa 1980

Wiercińska J., Katalog prac wystawionych w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warsza wie w latach 1860-1914, Wrocław 1969

Zbiory malarstwa polskiego. Katalog [Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach], opr. B. Modrze jewska, A. Oborny, Warszawa 1971

(13)

RAFAŁ HADZIEWICZ, THE PAINTER (1803-1886) - BEFORE THE EXEBITION

The artist, graduated from the Faculty of Fine Arts at Warsaw University (1822-1825), continued his studies abroad, by scholarship (1829-1833): in Dresden (at J.A. Gros’s at elier), Paris and in some towns of Italy (Rome, Venice, Naples, and others). After that he worked by himself: in Cracow (1834-1839) - where he got married to Anastazja Głowacka, in Moscow (1839-1844) - where he taught drawing at the University and at the Designe Strogonov Academy, in Warsaw (1844-1871) - as a professor at School of Fine Arts (SSP) and at Academy of Fine Arts, so called Klasa Rysunkowa - Drawing Class, and from 1871 till the end of his life he worked in Kielce. Together with his wife he was staying there with her family, the Jarociński family, and continued to paint. Before he came to Kielce he had released a few works of art on view in the exhibition of the Zieliński Gallery of Art (which was established in 1860) and trained some followers from the SSP (among them - A. Rycerski). First of all he was famous as an author of neo classicistic portraits and pictures of religious scenes and scenes in accordance with the Old Testament, painted with great care. He also painted historical and mythical scenes. The artistic output of the author can be now found in different collections, mostly in Poland and in Lwów (Lviu - Ukraine). There are some works of him in the National Museum in Kielce (drawing outlines of different themes and 26 works painted in oil, among them portraits: Self-por trait, Portrait of the wife in the wedding gown, Portrait of Florian Jarociński - as an ap prentice, and some scenes, for example: Susan and old men, The Vergin Mary entering the temple), some in church collections (the chapel of the St. Alexander Hospital, town hospital), and some in private collections. The artist took example by the works of former Italian masters from the period of renaissance and baroque (he made copies of their works in his young days), the masters as: Titian, Veronese, Luca Giordano, Guido Reni or Domenichino. There are also some known engravings made by K.W. Kisielewski after pictures of Hadziewicz which were performed in the Warsaw lithographic workshop of M. Fajans.