Działalność Międzyresortowej Komisji do spraw Rewaloryzacji Miast i Zespołów Staromiejskich

(1)

Janusz Stępkowski

Działalność Międzyresortowej

Komisji do spraw Rewaloryzacji

Miast i Zespołów Staromiejskich

Ochrona Zabytków 36/3-4 (142-143), 298-300

(2)

Wykaz

{Obiektów

etnograficznych

województwa

kieleckiego,

przy

których trw ały prace konserwator

skie lub wykonywano dokumenta

cję naukowo-techniczną

1. B i e l i n y — c h a łu p a n r 60 z 1789 ro k u .

2. Bieliny — kurnik z XIX w.

3. B i e l i n y — s t o d o ła z X I X w . 4. B r o n k o w i c e (gm . P a w łó w ) — c h a łu p a n r 21 z X V I I I w . 5. B r z e z i n y (gm . M o r a w ic a ) — o b o r a n r 88 z X I X w . 6. B r z e z i n y (gm . M o r a w ic a ) — s t o d o ła n r 72 z X I X w . 7. B r z u c h a n ia (gm . M ie c h ó w ) — s t o d o ła n r 5 z X I X w . 8. B u k o w s k a W o la (gm . M ie c h ó w ) — z a g r o d a n r 86 z X I X w . 9. C i u ś l i c e (gm . C z a r n o c in ) — s t o d o ła z X I X w . 10. C h r o b e r z (gm . Z ło ta ) — c h a łu p a n r 159 z X I X w . 1 1 . D a le s z y c e — d o m d r e w n ia n y z X I X w . p r z y u l. G ło w a c k ie g o 24. 12. G ę s ic e (gm . Ł a g ó w ) — z a g r o d a n r 5 z X I X w . 13. G o ź lic e (gm . K lim o n t ó w , w o j. T a r n o b r z e g ) — p le b a n ia z X V I I I w i e k u . 14. G ó r y (gm . M ie c h ó w ) — s t u d n ia g r o m a d z k a z X I X w . 15. G r z m u c in (gm . G ó z d , w o j. R a do m ) — w i a t r a k „ p a l t r a k ” z X I X w ie k u . 16. G r z y m a ł k ó w (gm . M n ió w ) — w i a t r a k „ h o le n d e r ” z 1931 r. 17 . K o l. J a n ik (gm . K u n ó w ) — w i a t r a k „ k o ź l a k ” z 1884 r. 18. K a l i n a M a ła (gm . M ie c h ó w ) — z a g r o d a n r 24 z X I X w . 19. K o r z e c k o (gm . C h ę c in y ) — k u ź n ia d r e w n ia n a z X I X w . 20. M ir o g o n o w ic e (gm . W a ś n ió w ) — d w ó r d r e w n ia n y z 1778 i X I X w . 21. N ie d z ia łk i (gm . R y t w i a n y , w o j. T a r n o b r z e g ) — c h a łu p a n r 41. 22. O k ó ł (gm . B a łt ó w ) — z a g r o d a n r 156, X X w . 23. O s t r o w c e (gm .

N.

K o r c z y n ) — c h a łu p a n r 44 z 1830

r.

24. P a c a n ó w (gm .

N.

K o r c z y n ) — w i a t r a k „ h o le n d e r ” z 1918 r. 25. P a r s z ó w (gm . W ą c h o c k ) — -m ły n d r e w n i a n y z 1857 r. 26. P i a s e k W i e lk i (g m . S t ą p o r k ó w ) — m ły n d r e w n ia n y z X I X w . 27. R a d k o w ic e (gm . P a w łó w ) — z a g r o d a n r 11 z X I X w . 28. R a d k o w ic e (gm . P a w łó w ) — s t o d o ła p o d w o r s k a n r 1 z 1875 r. 29. R a d k o w ic e (gm . P a w łó w ) — s t o d o ła n r 13 z X I X w . 30. R o g ó w (gm . O p a to w ie c ) — s p i c h le r z p o d w o r s k i z 1684 r. 31. R o g ó w (gm . O p a to w ie c ) — k o ś c ió ł d r e w n i a n y z X V I I I w . 32. R o k it n o (gm . S z c z e k o c in y , w o j. C z ę s t o c h o w a ) — c h a łu p a n r 15 7 z 1805 r. 33. R u d a P i l c z y c k a (gm . Ł o p u s z n o ) — o ś m io r a k z X I X w . 34. S i e r ż a w y (gm . P a w łó w ) — z a g r o d a n r 20 z 1950 r. i o b o r a n r 21 z X I X w . 35. S l a d k ó w M a ł y (gm . C h m ie ln ik ) — m ły n d r e w n i a n y z X I X

w.

36. Ś lę ż a n y (gm . L e ló w , w o j. C z ę s t o c h o w a ) — z a g r o d a n r 104 (d. 82) z X V I I I

w.

37. S t a s z ó w ( w o j. T a r n o b r z e g ) —r s p ic h le r z d r e w n ia n y z X V I I I — X I X w ie k u . 38. S u c h e d n ió w , u l. W a r s z a w s k a 1 — d w o r e k d r e w n i a n y z X V I I I — X I X w . 39. S u k ó w (gm . D a le s z y c e ) — c h a łu p a z 1774 r. 40. Ś w i ą t n i k i (gm . O b r a z ó w , w o j, T a r n o b r z e g ) — c h a łu p a z 1758 r. 41. S z y d łó w — c h a łu p a z 1705 r. 42. S z c z e p a n o w ic e (gm . M ie c h ó w ) — z a g r o d a n r 64 z X I X

w.

43. U m e r (gm . Z a g n a ń s k ) — c h a łu p a z 1840 r.

11. W iatrak w K rasocinie po p rze

prow adzen iu prac konserw atorskich

1980 r. ( f o t A. Szura)

44. W ą c h o c k — d o m y u l. S t a r a c h o w i c k a : n r 19 (1863 r.) o r a z n r n r 29. 34, 43 i 57. 45. W o la S z c z y g i e ł k o w a (gm . B o d z e n ty n ) — z a g r o d a n r 37 z X I X w . 46. Z ło t n i k i (gm . M a ło g o s z c z ) — c h a łu p a , o b o r a n r 77 z 1860 r. 47. Z ło t a — s p ic h le r z p o d w o r s k i 1733 r.

A n d rzej Szura

DZIAŁALNOŚĆ MIĘDZYRESORTOWEJ KOMISJI DO SPRAW REWALORYZACJI MIAST

I ZESPOŁÓW STAROMIEJSKICH

M o c ą U c h w a ły 101 R a d y M in is t r ó w z d n ia 2 1.V II.19 7 8 r. z o s t a ła p o w o ła n a M ię d z y r e s o r t o w a K o m is ja d o S p r a w R e w a l o r y z a c j i M ia s t i Z e s p o łó w S t a r o m ie js k ic h . P o w o d e m p o d ję c ia t e j U c h w a ły b y ło s t w i e r d z e n ie o g ó ln e g o k a t a s t r o f a ln e g o s t a n u z a b y t k o w y c h z e s p o łó w s t a r o m i e j s k i c h w o b e c o b c ią ż e n ia w y ł ą c z n ie r e s o r t u k u l t u r y o d p o w ie d z ia l n o ś c ią z a ic h o c h ro n ę i r e w a l o r y z a c ję . Z n ik o m e ś r o d k i i m o ż liw o ś c i r e s o r t u k u l t u r y n ie d a w a ł y ż a d n y c h g w a r a n c j i w y w i ą z a n i a się z te g o z a d a n ia . W s k ła d M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji w c h o d z ą w ic e m in is t r o w ie r e s o r t ó w u c z e s t n ic z ą c y c h w p r o c e s ie r e w a l o r y z a c j i : w ic e m in is t e r K u l t u r y i S z t u k i, j a k o p r z e w o d n i c z ą c y , o d p o w ie d z ia ln y z a o c h ro n ę z a b y t k ó w i p r a w i d ło w y p r z e b ie g r e w a l o r y z a c j i ; w ic e m in is t e r A d m in i- stra cjii, G o s p o d a r k i T e r e n o w e j i O c h r o n y Ś r o d o w is k a , j a k o d y s p o n u j ą c y p r z e d s ię b io r s t w a m i r e m o n t o w y m i, b iu r a m i p la n o w a n ia p r z e

298

s t r z e n n e g o i b iu r a m i k o m u n a ln y m i, a t a k ż e o d p o w ie d z ia ln y z a i n f r a s t r u k t u r ę m ie j s k ą i p r a w i d ł o w y r o z w ó j m ia s t ; w ic e m in is t e r B u d o w n ic t w a , o d p o w ie d z ia ln y z a p r o d u k c ję m a t e r ia łó w b u d o w la n y c h o r a z m a s z y n y b u d o w la n e i s p r z ę t b u d o w l a n y ; p r e z e s C Z S B M , p o n ie w a ż g łó w n ą f u n k c j ą z e s p o łó w s t a r o m i e j s k i c h je s t i p o w in n a b y ć n a d a l f u n k c j a m ie s z k a n io w a . P o n a d t o w s k ła d K o m is ji w c h o d z ą w y b i t n i f a c h o w c y r ó ż n y c h s p e c ja ln o ś c i o r a z Z e s p ó ł E k s p e r t ó w , d la je j o b s łu g i. Z a d a n ie m M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s j i je s t d o p r o w a d z e n ie d o p e łn e j k o m p le k s o w o ś c i i k o o r d y n a c ji d z ia ła ń r e w a l o r y z a c y j n y c h w z a k r e s ie b a d a ń , p r o g r a m o w a n ia , p r o j e k t o w a n ia i r e a liz a c ji. W j e j r a m a c h p r o w a d z i się b ila n s o w a n ie p o t r z e b w c a ły m k r a j u w z a k r e s ie r e w a l o r y z a c j i z e s p o łó w s t a r o m ie js k ic h , u s t a la n ie p r i o r y t e t ó w n a p o s z c z e g ó ln e e t a p y p la n ó w g o s p o d a r c z y c h . D o t y c h c z a s K o m i s ja z a p o z n a ła się z p o d ję t y m i d z ia ła n ia m i n a t e r e n ie c a łe g o k r a j u , a n a t e r e n ie k ilk u m ia s t n a p o s ie d z e n ia c h w y j a z d o w y c h p o d ję t e z a s t a ły r ó ż n e g o ty p u u s t a le n ia m a ją c e n a c e lu u s p r a w n ie n ie i s k o o r d y n o w a n ie p r o g r a m ó w r e w a l o r y z a c j i . D o t e j p o r y o d b y ło się d w a d z ie ś c ia p o s ie d z e ń , w t y m p ię ć w W a r s z a w ie o r a z p ię t n a ś c ie p o s ie d z e ń w y ja z d o w y c h : w Z a m o ś c iu d w u k r o t n ie , W ło c ła w k u , L u b li n ie , T o r u n iu , C ie s z y n ie , P ło c k u , R a d z ie jo w ic a c h , D ą b r o w ie G ó r n ic z e j, K r o ś n ie , S t a r y m S ą c z u , N ie d z ic y , E lb lą g u , S o p o c ie i K ło d z k u . R e z u lt a t e m t y c h s p o tk a ń b y ło r o z p a t r y w a n ie s p r a w r e w a l o r y z a c j i m ia s t i z e s p o łó w s t a r o m ie js k ic h , a p r z e d e w s z y s t k im : — w p i s y w a n i e ic h n a lis t ę m ia s t i z e s p o łó w s t a r o m ie js k ic h p r z e w i d z ia n y c h d o r e w a l o r y z a c j i ; — o p in io w a n ie , o c e n a i z a t w i e r d z e n ie o p r a c o w a n y c h w w o j e w ó d z t w a c h p la n ó w z a g o s p o d a r o w a n ia p r z e s t r z e n n e g o i r e w a l o r y z a c j i

(3)

m ia s t i z e s p o łó w s t a r o m i e j s k i c h w e w s z y s t k i c h d z ie d z in a c h i s p e c ja ln o ś c ia c h d o t y c z ą c y c h ic h s p o łe c z n o - g o s p o d a r c z e g o r o z w o ju . O p in ie i w n io s k i M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji z a w a r t e w j e j p o s t a n o w ie n ia c h i u s t a le n ia c h p r z e k a z y w a n e b y ł y z a in t e r e s o w a n y m m in is tr o m , k i e r o w n ik o m u r z ę d ó w c e n t r a ln y c h , w o je w o d o m i p r e z y d e n t o m m ia s t s t o p n ia w o je w ó d z k ie g o . O b s łu g ę M ię d z y r e s o r t o w e j K o m is ji z a p e w n i a ł Z e s p ó ł E k s p e r t ó w , k t ó r y z a j m o w a ł się m .in . p la n o w a n ie m t e m a t y k i i p r o g r a m ó w p o s ie d z e ń , p r z y g o t o w a n ie m z w i ą z a n y c h z n im i m a t e r ia łó w , w y b o r e m r e f e r e n t ó w p o s z c z e g ó ln y c h t e m a t ó w , o r g a n iz a c j ą p o s ie d z e ń o r a z u z g a d n ia n ie m ic h z o d n o ś n y m i w ł a d z a m i t e r e n o w y m i a d m in is t r a c ji p a ń s t w o w e j. P r o w a d z i ł p o n a d to d o k u m e n t a c ję d z ia ła ń K o m i s ji o r a z k o n t r o lę r e a l i z a c j i j e j u s t a le ń i p o s ta n o w ie ń . D la p o t r z e b M ię d z y r e s o r t o w e j K o m is ji Z e s p ó ł E k s p e r t ó w o p r a c o w a ł p r o j e k t l i s t y m ia s t p r z e w i d z i a n y c h d o k o m p le k s o w e j r e w a l o r y z a c j i z o k r e ś le n ie m z a d a ń p r i o r y t e t o w y c h , g r o m a d z ił i o p r a c o w y w a ł i n f o r m a c je p o m o c n ic z e d la p r o b le m a t y k i r e w a l o r y z a c j i , p r o w a d z i ł p r a c e b i e ż ą c e o r a z o p r a c o w a n ia t e m a t ó w z g ło s z o n y c h d o r o z p a t r z e n ia i z a o p in io w a n ia , a t a k ż e d o t y c z ą c y c h z a g a d n ie ń r e a l i z a c y j n y c h . W c e lu u r e a ln ie n ia p r o g r a m u r e w a l o r y z a c j i p o d ję t o d z ia ła n ia w k i e r u n k u r o z p o z n a n ia m o ż li w y c h ź r ó d e ł f in a n s o w a n ia : — p r o g r a m u m o d e r n iz a c ji m ie s z k a ń ; — p la n ó w s p o łe c z n o - g o s p o d a r c z y c h w o j e w ó d z t w ; — p r o g r a m ó w r z ą d o w y c h ; — u d z ia łu w i e l k i e g o p r z e m y s łu ; — t u r y s t y k i . N a j w i ę k s z e ś r o d k i n a r e w a l o r y z a c ję są d o p o z y s k a n ia z p r o g r a m u m o d e r n iz a c ji m ie s z k a ń , a r e w a l o r y z a c j a m ie s z k a ń w z e s p o ła c h s t a r o m ie js k ic h m o ż e się p r z y c z y n i ć d o s t w o r z e n ia m ie s z k a ń o d u ż y c h w a r t o ś c ia c h u ż y t k o w y c h p r z y z a c h o w a n iu ic h w a r t o ś c i h i s t o r y c z n y c h . P o n i e w a ż je d n a k p o t e n c ja ł w y k o n a w c z y p r z e d s ię b io r s t w m o d e r n i z a c y j n y c h j e s t w y s o c e n ie d o s t a t e c z n y , w o b e c n e j s y t u a c j i o g r a n ic z e ń i n w e s t y c y j n y c h b y ł o b y w s k a z a n e p r z e k w a li f i k o w a n e c z ę ś c i p r z e d s ię b io r s t w o g ó ln o b u d o w la n y c h n a r e m o n t o w o - - m o d e r n iz a c y jn e . Z b a d a ń I n s t y t u t u K s z t a ł t o w a n i a Ś r o d o w is k a w y n i k a , ż e p o t e n c ja ł p r z e d s ię b io r s t w r e m o n t o w o - b u d o w la n y c h k s z t a ł t u j e s ię n a p o z io m ie p o n iż e j 5 % w s t o s u n k u d o p r z e d s ię b io r s t w z a j m u j ą c y c h się n o w y m b u d o w n ic t w e m m ie s z k a n io w y m . R o z p o z n a n ie w y k o n a n e p r z e z Z e s p ó ł E k s p e r t ó w M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji w y k a z u j e , ż e w k r a j a c h t a k ic h , j a k N R D , A u s t r i a , F r a n c j a , p o t e n c j a ł te n k s z t a ł t u j e się n a p o z io m ie 30— 50°/o. W c a ły m ś w ie c ie w o b e c tr u d n o ś c i e n e r g e t y c z n y c h c o r a z w i ę k s z ą w a g ę p r z y k ł a d a s ię d o z a c h o w a n ia i s t n ie ją c e j s u b s t a n c ji b u d o w la n e j, p o n ie w a ż n o w e b u d o w n ic t w o je s t b a r d z o e n e r g o c h ło n n e , z a r ó w n o w m o n ta ż u k o n s t r u k c j i , p r o d u k c j i m a t e r ia łó w b u d o w la n y c h , j a k t e ż c ię ż k im tr a n s p o r c ie . M ię d z y r e s o r t o w a K o m i s ja d o S p r a w R e w a l o r y z a c j i M ia s t i Z e s p o łó w S t a r o m ie js k ic h p r z e d s t a w iła w y n i k i p r a c i z a m ie r z o n e k i e r u n k i d a l s z e g o d z ia ła n ia P a ń s t w o w e j R a d z ie ds. G o s p o d a r k i P r z e s t r z e n n e j. P r z e d ło ż o n y m a t e r i a ł s p o t k a ł się z p r z y c h y ln ą o c e n ą , a s łu s z n o ś ć p o d ję t y c h k i e r u n k ó w d z ia ła n ia z o s t a ła p o t w ie r d z o n a w o p in ii R a d y . P o z y t y w n i e z a o p in io w a n o r ó w n ie ż o p r a c o w a n y p r z e z Z e s p ó ł E k s p e r t ó w e la b o r a t p t.

T ryb

i

Z akres

P rzygotow ań P lan istyczn ych i P ro

je k to w y c h dla R ew a lo ryza cji M iast

i Z espołów S tarom iejskich ,

j a k o u s t a le n ia m a ją c e n a c e lu p o w i ą z a n ie p r o b le m a t y k i r e w a l o r y z a c j i z p la n o w a n ie m p r z e s tr z e n n y m , od p la n u k r a j o w e g o , p r z e z p la n y r o z w o ju p r z e s t r z e n n e g o w o je w ó d z t w , p la n y o g ó ln e m ia s t , a p r z e d e w s z y s t k im p l a n y s z c z e g ó ło w e o b s z a r ó w s t a r o m ie js k ic h . D o k u m e n t p o d p is a n y p r z e z d w ó c h w i c e m in is t r ó w r e s o r t u K u l t u r y i S z t u k i o r a z A d m i n is t r a c ji, G o s p o d a r k i T e r e n o w e j i O c h r o n y Ś r o d o w is k a z o s t a ł p r z e s ła n y d o w s z y s t k i c h w o je w ó d z t w . Z e s p ó ł E k s p e r t ó w d z ia ła ł w 1982 r. w s p e c y f i c z n y c h w a r u n k a c h w o b e c b r a k u d e c y z j i w s p r a w ie o b s a d z e n ia s t a n o w is k a p r z e w o d n ic z ą c e g o M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji d o S p r a w R e w a l o r y z a c j i M ia s t i Z e s p o łó w S t a r o m i e j s k i c h ; n ie m a d e c y z j i w te j s p r a w i e d o c h w i li o b e c n e j. W t y m o k r e s ie n a s t ą p i ły t e ż d w ie r e o r g a n iz a c je : Z e s p ó ł E k s p e r t ó w p r z e s z e d ł z C e n t r u m P r o je k t o w a n ia , B a d a ń i R e a l i z a c j i O b ie k t ó w K u l t u r y d o Z a r z ą d u O c h r o n y i K o n s e r w a c j i Z e s p o łó w P a ła c o w o - O g r o - d o w y c h M u z e u m N a r o d o w e g o , n a m o c y d e c y z j i N r 8 M in is t r a K u l t u r y i S z t u k i o r a z p o d ję t o d z i a ł a n ia w s p r a w ie w y d z i e le n i a Z e s p o łu E k s p e r t ó w , j a k o s a m o d z ie ln e j j e d n o s t k i o r g a n iz a c y jn e j. W o b e c t r u d n e j s y t u a c j i o r g a n i z a c y j n e j, Z e s p ó ł E k s p e r t ó w s k u p ił się n a d z ia ła ln o ś c i k o n s u lt a c y jn e j i o p i n io d a w c z e j o p r a c o w a ń r e w a l o r y z a c y j n y c h i p la n ó w o g ó ln y c h m ia s t , n a p r a c a c h a n a lit y c z n y c h , s t u d i a l n y c h , p r o w a d z e n i u s y s t e m o w e j e w i d e n c ji m ia s t h i s t o r y c z n y c h , j a k r ó w n ie ż p r z y g o t o w a ń i r e a l i z a c j i p r o g r a m ó w r e w a l o r y z a c j i , a t a k ż e u w a r u n k o w a ń t e c h n ic z n y c h i m a t e r i a ło w y c h . O r g a n iz o w a n o te ż k o o r d y n a c y j n e n a r a d y w w o j e w ó d z t w a c h d la z in t e g r o w a n ia d z ia ła ln o ś c i U r z ę d ó w K o n s e r w a t o r s k ic h z B iu r a m i P l a n o w a n ia P r z e s t r z e n n e g o p r z y p o d e jm o w a n iu p r o c e s ó w r e w a l o r y z a c j i . W c z e r w c u 1982 r. z o r g a n iz o w a n o n a r a d ę ś r o d o w is k o w ą w y b r a n e j g r u p y w o j e w ó d z t w , s łu ż b k o n s e r w a t o r s k ic h , p la n o w a n ia p r z e s t r z e n n e g o i g o s p o d a r k i k o m u n a ln e j d la p r z e d y s k u t o w a n i a t e z w s p r a w ie u s t a le n ia z a s a d p o l i t y k i d o t y c z ą c e j m o d e r n iz a c ji, a w t y m z a b e z p ie c z e ń r e m o n t ó w o r a z r e w a l o r y z a c j i z e s p o łó w m ie js k ic h . P r z y g o t o w a n o r ó w n ie ż o g ó ln o p o ls k ą n a r a d ę w y ż e j w y m ie n io n y c h s łu ż b d la d o p r o w a d z e n ia d o s k o o r d y n o w a n y c h , p la n o w y c h d z ia ła ń w z a k r e s ie m o d e r n i z a c j i , a w t y m r e w a l o r y z a c j i z e s p o ł ó w m ie js k ic h , j a k o w y n i k u s t a le ń n a r a d y ś r o d o w is k o w e j. O d k w i e t n ia p r o w a d z o n e b y ł y p r a c e z w i ą z a n e w p r o b le m a t y k ą p a r k ó w i o g r o d ó w . O t o s z c z e g ó ło w e w y n i k i p r a c y Z e s p o łu : 1. O p in ie d o p la n ó w s z c z e g ó ło w y c h i r e w a l o r y z a c j i z e s p o łó w s t a r o m i e j s k i c h : S o p o t, P ło c k , S a n d o m ie r z , M u r e k i i Z a w o d z ie ( w o j. k a t o w i c k ie ) , K i e t r z , G łu b c z y c e , B r z e g ( w o j. o p o ls k ie ), Ż y c h l i n ( w o j. p ło c k ie ) , C h e łm . 2. K o n s u lt a c j e w s p r a w a c h r e w a l o r y z a c j i m ia s t : B i a ł a P o d la s k a , B i a ł y s t o k , K r a k ó w , C h e łm , S ła w k ó w , B y t o m , L e ló w , W ie lic z k a , S a n d o m ie r z , P ło c k , Ł ę c z y c a , C z ę s t o c h o w a , M u r c k i, Z a w o d z ie , M ik u s z o w ic e , Ł o w ic z , R o p c z y c e , Ł o m ż a , P r z e m y ś l. 3. K o n s u lt a c j e w y j a z d o w e w s p r a w a c h r e w a l o r y z a c j i m ia s t : C z ę s t o c h o w a , K r a k ó w , W a łb r z y c h , S a n d o m ie r z , D r e z d e n k o , S z c z e c in , B r z e g , C h e łm , P ło c k , Ł ę c z y c a . 4. N a r a d y k o o r d y n a c y j n e w w o j e w ó d z t w a c h d la z in t e g r o w a n ia s łu ż b k o n s e r w a t o r s k i c h i p la n o w a n ia p r z e s t r z e n n e g o p r z y p o d e jm o w a n iu o p r a c o w a ń r e w a l o r y z a c y j n y c h i p r o w a d z e n i a p r a w i d ło w e j p o l i t y k i w z a k r e s ie o c h r o n y w a r t o ś c i z a b y t k o w y c h i k u lt u r o w y c h : B i a ł a P o d la s k a , K a lis z , O s t r o łę k a , S ie d lc e , S ie r a d z , S k ie r n ie w ic e , S z c z e c in . 5. D z ia ła n ia w z a k r e s ie p a r k ó w , o g r o d ó w i c m e n t a r z y d o t y c z y ł y o r g a n i z a c j i 4 k o m i s j i e w i d e n c y j n y c h d la p a r k ó w i o g r o d ó w , k o o r d y n a c ji w y d a w n i c t w a z s e r ii

P arki i ogro

d y

w

Polsce

d la w o j e w ó d z t w a s k i e r n i e w i c k i e g o (p r a c a w y k o n y w a n a w r a m a c h p r o b le m u m i ę d z y r e s o r t o w e g o M R 1 ,6 ) ; r o z p o z n a n ia m a t e r ia łó w k o n s e r w a t o r s k ic h d o t y - c z ą c v c h p a r k ó w w o j. k i e l e c k i e g o w r a m a c h p r o b le m u m ię d z y r e s o r t o w e g o M R 1,6, w s p ó łu d z ia łu w p r z y g o t o w a n iu d o d r u k u m a t e r i a ł ó w z e z ja z d u „ H a lin 1 ” w 1980 r. i „ H a l i n 2” w 1981 r. Z e s p ó ł E k s p e r t ó w M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji w y k o n a ł t a k i e m .in . o p r a c o w a n ia d o p o w s z e c h n e g o u ż y t k u : —

Lokacja m iast polskich.

O p r a c o w a n i e z a w ie r a w y k a z 1367 m ia s t h i s t o r y c z n y c h z p o d z ia łe m n a u z y s k a n e l o k a c j e w p o s z c z e g ó ln y c h w i e k a c h o r a z d a tę e w e n t u a ln e j u t r a t y p r a w m ie js k ic h ;

—

M iasta

h istoryczn e

w

Polsce.

O p r a c o w a n ie z a w i e r a p o d s t a w o w e

d a n e d la p o t r z e b r e w a l o r y z a c j i ; —

W sie o zachow anych układach

u rban istyczn ych .

O p r a c o w a n ie z a w i e r a w y k a z w s i o z a c h o w a n y c h m i e j s k i c h u k ła d a c h u r b a n i s t y c z n y c h n a t l e l o k a c j i i u t r a t y p r a w m i e j s k i c h w o k r e s ie od X I I I d o X X w . z z e s t a w ie n ia m i z b io r c z y m i i m a p k a m i p o g lą d o w y m i;

—

A naliza opracow ań d o tyczących

re w a lo ry za cji

zespołów

sta ro m iej

skich w skali k raju do roku 1979.

O p r a c o w a n ie z a w i e r a w y k a z r ó ż n e g o r o d z a ju z le c e ń w y d a n y c h p r z e z k o n s e r w a t o r ó w w o j e w ó d z k i c h d la p o t r z e b r e w a l o r y z a c j i , od b a d a ń n a u k o w o - h i s t o r y c z n y c h p r z e z r ó ż n e g o t y p u o p r a c o w a n ia s t u d ia ln e , a ż

299

(4)

d o p la n ó w s z c z e g ó ło w y c h i r e w a lo r y z a c ji;

— Waloryzacja historycznych ośro

dków miejskich w Polsce według

nowego podziału administracyjnego

kraju.

O p r a c o w a n ie w y k o n a n o n a p o d s t a w ie b a d a ń p r z e p r o w a d z o n y c h p r z e z z e s p ó ł n a u k o w c ó w P A N w la t a c h 1970— 1972 p o d k ie r u n k ie m p r o f. d r. h a b . a r c h . K r z y s z t o f a P a w ło w s k ie g o ;

— Zmiany w zaludnieniu małych

miast (do 5 tys. mieszk.) w latach

1938

—

1980.

O p r a c o w a n ie z a w ie r a z m ia n y z a lu d n ie n ia m a ły c h m ia st w p r z e d z ia ła c h d z ie s ię c io le t n ic h d la p r z e b a d a n ia z a g r o ż e n ia d e g r a d a c ją w o b e c b r a k u m o ż liw o ś c i r o z w o j o w y c h ;

— Zadania w zakresie rewaloryza

cji zespołów staromiejskich na tle

problemów materiałowych i w yko

nawczych warunkujących ich reali

zację.

O p r a c o w a n ie z a w ie r a a n a l i z y o p is o w e i g r a f i c z n e w z a k r e s ie z a s o b ó w m ie s z k a n io w y c h w P o ls c e i n a t y m tle p r o b le m y p o t e n c ja łu w y k o n a w c z e g o , p r o d u k c ji m a t e r i a łó w b u d o w la n y c h i tr a n s p o r t u m a t e r ia łó w b u d o w la n y c h ;

—

Analiza wskazanych obiektów

zabytkowych przez konserwatorów

wojewódzkich pod kątem prawidło

wości ich użytkowania.

O p r a c o w a n o p o d s t a w o w e d a n e o o b ie k ta c h z a b y t k o w y c h n a o k o ło 2000 fis z e k .

P r a c e s p e c ja ln e :

— o p r a c o w a n ie i n f o r m a c ji d la w i c e p r e m ie r a J. O z d o w s k ie g o p t.

Re

waloryzacja i modernizacja zespo

łów miejskich jedną z dróg do zła

godzenia problemu mieszkaniowego

w Polsce;

— o p in ia d la w ic e p r e m ie r a J. O z d o w s k ie g o d o p r o g r a m u b u d o w n ic t w a m ie s z k a n io w e g o n a l a t a 1983 — 1990; — u d z ia ł w p r a c a c h M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji p o w o ła n e j d la s p r a w l i k w i d a c j i s k u t k ó w p o w o d z i w P ł o c k u i z a b e z p ie c z e n ia s k a r p y w i ś l a n e j i d z ie ln ic y s t a r o m ie js k ie j w P ło c k u . W d a ls z e j d z ia ła ln o ś c i M ię d z y r e s o r t o w e j K o m i s ji p r z e w id u je s ię k o n t y n u a c ję p r a c n a d u r e a ln ie n ie m o p r a c o w a ń s t u d ia ln o - p r o je k t o w y c h d o t y c z ą c y c h p r o c e s u r e w a l o r y z a c j i z e s p o łó w s ta r o m ie jis k ic h , z m ie r z a ją c do ic h o g r a n ic z e n ia o r a z k o ń c z e n ie k a ż d e g o o p r a c o w a n ia p la n e m s z c z e g ó ło w y m r e w a l o r y z a c j i , j a k o p o d s t a w ą p r a w n ą i m e r y t o r y c z n ą d o p o d e jm o w a n ia d z ia ła ln o ś c i r e a l i z a c y j n e j . W p r a c a c h K o m is ji p r z e w i d u j e się p o d ję c ie s p e c ja ln y c h d z ia ła ń w k i e r u n k u d o s t o s o w a n ia p r z e d s ię w z ię ć r e w a l o r y z a c y j n y c h d o w a r u n k ó w e k o n o m ic z n y c h k r a j u ; p r z e d e w s z y s t k im d o p r o w a d z e n ie d o w y p r a c o w a n i a w w o je w ó d z t w a c h p r o g r a m u z a b e z p ie c z e ń p r z e d n is z c z e n ie m i d e w a s t a c ją o b ie k t ó w o w a r t o ś c ia c h k u lt u r o w y c h , a b y m o ż n a j e b y ł o o b ją ć r e w a l o r y z a c j ą w o k r e s a c h e k o n o m ic z n ie u z a s a d n io n y c h . N a s t ę p n e z a d a n ie to z a ję c ie s ię r e w a l o r y z a c ja s t a r o m ie js k ic h z e s p o łó w m ie s z k a n io w y c h s t a n o w ią c y c h w y c in e k p r o g r a m u m o d e r n iz a c ji, d o p r o w a d z e n i e d o o p r a c o w a n ia w k a ż d y m w o j e w ó d z t w i e p la n ó w s z c z e g ó ło w y c h d la z e s p o łó w s t a r o m i e j s k ic h , b ę d ą c y c h p o d s t a w o w y m i n s t r u m e n t e m w b ie ż ą c e j p o l i t y c e m o - d e m i z a c y jn o - i n w e s t y c y j n e j w ic h o b r ę b ie . Z a m ie r z a się k o n t y n u o w a ć o r g a n i z o w a n ie p o s ie d z e ń w y j a z d o w y c h w p o s z c z e g ó ln y c h m ia s t a c h i w o j e w ó d z t w a c h , p r a c e n a d b ila n s o w a n ie m p o t e n c ja łó w w y k o n a w c z y c h i m a t e r ia ło w y c h n a t l e p o t r z e b w z a k r e sie r e w a l o r y z a c j i o r a z p o r ó w n y w a n ie k o s z t ó w s p o łe c z n y c h r e w a l o r y z a c ji w s t o s u n k u d o n o w e g o b u d o w n ic t w a . D o ś w ia d c z e n ia z d o t y c h c z a s o w e j d z ia ła ln o ś c i M ię d z y r e s o r t o w e j K o m is ji w y k a z u j ą , ż e k o n t y n u o w a n ie p r a c j e s t n ie z b ę d n e — s z c z e g ó ln ie w tr u d n e j s y t u a c j i e k o n o m ic z n e j k r a j u — p o n ie w a ż z e s p o ły s t a r o m ie js k ie s t a n o w ią z n a c z n ą c z ę ś ć i s t n ie ją c y c h z a s o b ó w b u d o w la n y c h . K r a j n a s z n ie s t a ć n a m a r n o t r a w s t w o t y c h z a s o b ó w i d la t e g o k o n i e c z n a j e s t k o n t y n u a c j a p r o c e s ó w r e w a lo r y z a c ji. B e z m i ę d z y r e s o r t o w e g o w y s i łk u u le g n ą z a t r a c e n iu b e z c e n n e w a r t o ś c i k u l t u r o w e o r a z z o s t a n ie z m a r n o w a n a d u ż a c z ę ś ć m a j ą t k u n a r o d o w e g o . C o r a z w i ę k s z y p r o c e n t n o w y c h z a s o b ó w m i e s z k a n io w y c h b ę d z ie m u s ia ł b y ć k i e r o w a n y n a m ie s z k a n ia z a m ie n n e , p o d c z a s g d y p r o c e s m o d e r n iz a c ji i r e w a l o r y z a c j i m o ż e p r z y c z y n i ć s ię d o z n a c z n e g o z ła g o d z e n ia p r o b le m u m ie s z k a n i o w e g o.

Janusz Stępkow ski

KOLOKWIUM ICOMOS NA TEMAT ODBUDOWY ZABYTKÓW ZNISZCZONYCH W CZASIE OSTATNIEJ WOJNY

W d n ia c h 15— 19 lis t o p a d a 1982 r. o d b y ło się w D r e ź n ie k o lo k w iu m z o r g a n iz o w a n e p r z e z K o m it e t N a r o d o w y I C O M O S w N R D , p o ś w ię co n e o d b u d o w ie z a b y t k ó w a r c h i t e k t u r y p o d r u g ie j w o j n i e ś w ia t o w e j. W z ię li w n im u d z ia ł p r z e d s t a w i c i e

le A u s t r ii, C z e c h o s ło w a c ji, K u b y , L u k s e m b u r g a , N R D , P o ls k i, R F N , W ę g ie r , W ło c h , Z S R R . P o ls k ę r e p r e z e n t o w a li: p r o f, d r O . C z e r n e r , p r o f, d r W . K a l i n o w s k i , p r o f, d r E. M a ła c h o w ic z , m g r A . M ic h a ło w s k i, d r Z . R a d a c k i i d r B . R y m a s z e w s k i. W s z y s c y w y g ł o s i l i r e f e r a t y i k o m u n ik a ty . W p o n a d 30 w y s t ą p i e n ia c h p r z e d s t a w io n o d o r o b e k w d z ie d z in ie o d b u d o w y z a b y t k ó w p o d r u g ie j w o j n ie ś w ia t o w e j w c e n t r a ln e j E u r o p ie . S z c z e g ó ln ą u w a g ę z w r a c a ło ró ż n e p o d e jś c ie k o n s e r w a t o r ó w d o z a g a d n ie ń o d b u d o w y — od r e k o n s t r u k c ji „ id e a ln e j” f o r m y z a b y t k u w je d n e j z e p o k h i s t o r y c z n y c h , p r z e z r e k o n s t r u k c ję s t a n u p r z e d z n i s z c z e n ie m , a ż d o s w o b o d n e j o d b u d o w y w f o r m a c h w s p ó łc z e s n y c h z z a c h o w a n ie m e le m e n t ó w z a b y t k o w y c h . N a le ż y p o d k r e ś lić , ż e t e n d e n c je te w y s t ę p o w a ły r ó w n o c z e ś n ie w r ó ż n y c h k r a j a c h i b y ł y w y r a z e m „ n ie d o s t o s o w a n ia się ” t e o r ii k o n s e r w a c j i z a b y t k ó w d o t a k t r a g i c z n e j s y t u a c j i , w j a k i e j z n a la z ło się w ie le k r a j ó w e u r o p e js k ic h p o o s t a t n ie j w o j n i e ś w ia t o w e j. P o z o s t a w ie n ie o b ie k t ó w w r u in ie — c o b y ło b y z g o d n e z te o r ią n ie in g e r e n c ji w s t r u k t u r y z a b y t k o w e — z u b o ż y ło b y w sp o s ó b z d e c y d o w a n y k r a j o b r a z k u l t u r o w y k r a j ó w , p r z e z k t ó r e p r z e t o c z y ła się w o jn a . I s t n ia ła m o r a ln a k o n ie c z n o ś ć o d b u d o w y z n i s z c z o n y c h o b ie k tó w , n ie k i e d y n i e m a l c a łk o w ic ie , n i e k i e d y n a w e t p o d p r e s ją o p in ii s p o łe c z n e j. A u t o r z y r e f e r a t ó w i k o m u n ik a t ó w p r z e d s t a w i li r o z m a ite p r z y k ł a d y o d b u d o w y , k t ó r e w ie le w n i o s ły do s f o r m u ło w a n ia o g ó ln y c h z a s a d p o s t ę p o w a n ia z e z n is z c z o n y m i p r z e z d z ia ła n ia w o je n n e o b ie k ta m i. J e s t to o t y l e is to t n e , ż e w c ią g u m in io n y c h 37 l a t od z a k o ń c z e n ia d r u g ie j w o j n y ś w ia t o w e j z n o w u w i e l e p a ń s t w s t a n ę ło p r z e d p r o b le m e m o d b u d o w y z n is z c z o n y c h d z ia ła n ia m i w o je n n y m i p o m n ik ó w k u lt u r y . N ic w ię c d z iw n e g o , ż e u c h w a lo n a p r z e z u c z e s t n ik ó w k o l o k w iu m

De

klaracja Drezdeńska

z a w i e r a w i e l e a k c e n t ó w p o l it y c z n y c h . W j e j w s t ę p ie s t w ie r d z o n o , ż e

„uczestnicy za

poznali się na nowo z wstrząsają

cym obrazem, jakie cierpienia i

zniszczenia przynosi wojna narodom

i ich dorobkowi kultury”.

W ła ś n ie k o n s e r w a t o r z y , k t ó r y c h z a d a n ie m je s t c h r o n ie n ie d ó b r k u l t u r y , m a ją o b o w ią z e k p r o t e s t o w a n ia p r z e c iw w z m a g a ją c e m u się n a p ię c iu p o l i t y c z n e m u , r o z p r z e s t r z e n ia n iu b r o n i n u k le a r n e j i w z r a s t a ją c e m u p o s t ę p o w i z b r o je ń n a c a ły m ś w ie c ie . S t w ie r d z o n o , ż e o d b u d o w a z n is z c z o n y c h o b ie k t ó w b y ła in s p ir a c ją w ie lu b a d a ń n a u k o w y c h , p o s z u k i w a ń a r c h i w a ln y c h itp ., k t ó r e b a r d z o w z b o g a c i ł y n a s z ą w ie d z ę o z a b y t k a c h . J e d n o c z e ś n ie d o ś w ia d c z e n ia p r z y o d b u d o w ie z a b y t k ó w z d e c y d o w a ły o r o z w o ju m e to d i t e c h n ik k o n s e r w a c ji. P r z y c z y n i ł y się do te g o t e ż b a d a n ia n a d a d a p t a c ją o b ie k t ó w d o n o w y c h f u n k c j i s p o łe c z n y c h i u ż y t k o w y c h . P o d k r e ś lo n o r ó w n ie ż , ż e