WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2017/2018
JĘZYK POLSKI
Informacje dla ucznia
1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój kod ustalony przez komisję.
2. Sprawdź, czy arkusz konkursowy zawiera 11 stron (zadania 1.– 24.).
3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
4. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem. Nie używaj korektora.
5. W zadaniach zamkniętych podane są cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
Wybierz tylko jedną odpowiedź i zaznacz ją znakiem „X”
bezpośrednio na arkuszu.
6. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź znakiem „X”.
7. Instrukcje do innych typów zadań (prawda-fałsz, na dobieranie) znajdziesz w poleceniach do nich.
8. Rozwiązania zadań otwartych zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.
9. Przygotowując odpowiedzi na pytania, możesz skorzystać z miejsc opatrzonych napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
KOD UCZNIA
Etap:
wojewódzki
Czas pracy:
90 minut
Liczba punktów możliwych do uzyskania: 60
Liczba punktów umożliwiająca uzyskanie tytułu laureata: 54
WYPEŁNIA KOMISJA KONKURSOWA
Numer zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Suma
Liczba punktów możliwych
do zdobycia 2 2 1 2 3 3 1 3 2 3 3 1 3 1 3 2 2 3 2 2 2 3 1 10 60
Liczba punktów uzyskanych przez uczestnika
konkursu
Podpisy członków komisji :
1. Przewodniczący – ………
2. Członek komisji sprawdzający pracę – ………
3. Członek komisji weryfikujący pracę – ………
Strona 1. z 11
Zadania od 1. do 11. odnoszą się do poniższego fragmentu oraz całości książki S. Pennypacker Pax.
– Jesteś człowiekiem, a ludzie czują złość.
– Ja nie. To zbyt niebezpieczne.
Vola odchyliła głowę i szczeknęła tym swoim śmiechem.
– Ojej, powiem ci coś: wszystkie uczucia są niebezpieczne. Miłość, nadzieja… Ha!
Nadzieja! Mówisz o niebezpieczeństwie, co? Nie, nie da się uniknąć żadnego z nich. Wszyscy mamy w sobie bestię zwaną złością. Ona może nam służyć; wiele dobrych rzeczy wynika ze złości na złe rzeczy, wiele niesprawiedliwości zostaje naprawionych. Ale najpierw wszyscy musimy dojść do tego, jak ją ucywilizować. […]
– Czy chociaż jeden raz mogłaby mi pani nie mówić, że muszę sam do czegoś dojść?
Chociaż raz, co by pani szkodziło mi pomóc? No. Przecież już odchodzę. Pani ma to wszystko… – Peter wskazał tablicę z karteczkami – całą tę mądrość. Co by pani szkodziło dać mi jakąś radę?
– Chcesz, żebym ci dała kartę z sentencją filozoficzną na drogę? Jak na przykład:
„Kiedy poczujesz w lesie zapach miodu, uciekaj, bo w pobliżu może być niedźwiedź”?
– Tak, chyba tak. Ale tak naprawdę.
– A więc tak naprawdę nie znam żadnej magicznej porady, która mogłaby cię prowadzić. To twoja wyprawa, nie moja. Ale skoro już o tym wspomniałeś, to mam coś dla ciebie.
Odpięła jedną z kart wiszących na tablicy i podała mu.
– Jest pusta – zauważył.
– Teraz tak. Ale w takiej podróży jak twoja na pewno znajdziesz coś, czym ją zapiszesz. Własną prawdę, którą sam odkryjesz.
Po tych słowach Peter nagle poczuł wielkie zmęczenie, jakby od wielu lat żył w dużym napięciu. Tak długo był zdany tylko na siebie.
S. Pennypacker, Pax, Kraków 2016, s. 226 –227.
Zadanie 1. (2 p.)
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1) Vola przekonuje Petera, że ma on prawo do odczuwania negatywnych emocji.
P F
2) Kobieta nie spełnia prośby chłopca, ponieważ uważa, że każdy odpowiada za własne decyzje.
P F
3) Wyróżnienie niektórych wyrazów pochyłą czcionką sygnalizuje, że użyto ich w znaczeniu przenośnym.
P F
Zadanie 2. (2 p.)
a) Wypisz z powyższego fragmentu metaforyczne określenie negatywnego uczucia, którego doświadczył bohater.
……….
……….
b) Odwołując się do całości książki, wyjaśnij, dlaczego Peter tak bardzo tłumił w sobie to uczucie.
……….
……….
Strona 2. z 11
Zadanie 3. (1 p.)
Na tablicy w domu Voli zapisane były A. refleksje na temat wojny.
B. prawdy dotyczące świata i człowieka.
C. wspomnienia bohaterki z czasów dzieciństwa.
D. złote myśli przekazane kobiecie przez jej dziadków.
Zadanie 4. (2 p.)
Jaką sentencję mógłby zapisać Peter na karcie podarowanej mu przez Volę? Sformułuj ją w postaci wypowiedzenia złożonego z imiesłowowym równoważnikiem zdania.
………
………
………
Zadanie 5. (3 p.)
Podaj dwa określenia nastroju dominującego w utworze S. Pennypacker i wymień trzy elementy świata przedstawionego, które ten nastrój kształtują.
a) Nastrój: ………
b) Elementy świata przedstawionego:
1) ………..
2) ………..
3) ………..
Zadanie 6. (3 p.)
Napisz, skąd Peter zaczerpnął pomysł na imię dla Paxa. Objaśnij, co ono oznacza w języku łacińskim oraz jak można odczytać związek tego imienia z treścią książki.
a) Pomysł na imię: ………..………..
b) Znaczenie w języku łacińskim: ………
c) Związek z treścią książki: ………
………...
Zadanie 7. (1 p.)
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1) W powieści została zastosowana narracja trzecioosobowa. P F 2) Wypowiedzi ludzi i zwierząt zapisano w taki sam sposób – od pauz
dialogowych (myślników). P F
Strona 3. z 11
Zadanie 8. (3 p.)
Z obserwacji poczynionych przez Paxa i inne lisy wynika, że zachowania ludzi często są niezrozumiałe dla zwierząt. Sformułuj argument potwierdzający ten wniosek i poprzyj go odpowiednim przykładem, odwołując się do treści książki.
a) Argument: ………
………...
b) Przykład: ………..
………...
………...
Zadanie 9. (2 p.)
Przekształć poniższy fragment na mowę niezależną. Pamiętaj o właściwym zapisie.
Pax wytłumaczył Nastroszonej, że Peter nikomu nie wyrządza krzywdy i nie jest zarażony wojną. Lisica stwierdziła, że wojną są zarażeni tylko dorośli, a jego przyjaciel to jeszcze dziecko. Pax zaprzeczył, mówiąc, że chłopiec już dorósł, ale nie jest zarażony wojną, a jego zachowanie wynikało z troski o Paxa.
………...
………...
………...
………...
………...
………...
………...
………...
………...
Zadanie 10. (3 p.)
Odpowiedz na poniższe pytania.
a) Do jakiego przysłowia nawiązuje zdanie zapisane na końcu książki: Czasami jabłko pada bardzo daleko od jabłoni?
………
b) Wyjaśnij sens przysłowia, które przytoczyłeś/przytoczyłaś.
………...…
………...
c) Odwołując się do treści lektury, uzasadnij trafność stwierdzenia: Czasami jabłko pada bardzo daleko od jabłoni.
………...
………...
………...
………...
………...
Zadanie 11. (3 p.)
Z podanych wypowiedzeń wypisz imiesłowy i określ, jakimi są częściami zdania.
Ludzie zarażeni wojną wczoraj zamknęli drogę.
a) Imiesłów: ………..
b) Część zdania: ………
Lis został znaleziony przez Petera w lesie.
c) Imiesłów: ………..
d) Część zdania: ………...
Peter poruszał się wolno, kulejąc.
e) Imiesłów: ……….
f) Część zdania: ………...
Zadania od 12. do 18. odnoszą się do poniższego fragmentu oraz całości książki Oskar i pani Róża E.- E. Schmitta.
Wcześniej nie zdawałem sobie sprawy, jak bardzo potrzebuję pomocy. Wcześniej nie zdawałem sobie sprawy, jak bardzo jestem chory. Zrozumiałem to dopiero, kiedy pomyślałem, że więcej nie zobaczę cioci Róży, i teraz to wszystko wypływało ze mnie łzami, które paliły mi policzki.
Na szczęście miałem trochę czasu, żeby wziąć się w garść, zanim wróci.
– Załatwione. Mam pozwolenie. Przez dwanaście dni będę mogła codziennie cię odwiedzać.
– Mnie i nikogo poza mną?
– Ciebie i nikogo poza tobą, Oskarze. Dwanaście dni.
Wtedy nie wiem, co mi się stało, łzy znowu napłynęły i zaczął wstrząsać mną płacz.
A przecież wiem, że chłopcy nie powinni się mazać, a już szczególnie ja, z moją głową w kształcie jaja, która nie przypomina ani chłopca, ani dziewczynki, ale raczej Marsjanina.
Nic z tego. Nie mogłem przestać.
– Dwanaście dni? Jest aż tak źle, ciociu Różo?
Jej też się zbierało na płacz. Wahała się. Była zapaśniczka nie pozwalała byłej dziewczynce się rozkleić. Fajnie to wyglądało i miałem trochę rozrywki. […]
– W moim kraju, Oskarze, jest taka legenda, która mówi, że z ostatnich dwunastu dni roku można odgadnąć pogodę, jak będzie panowała przez dwanaście miesięcy nadchodzącego roku. […] To jest legenda. Legenda o dwunastu proroczych dniach. Chciałabym, żebyśmy się w coś takiego pobawili. A zwłaszcza ty.
E.- E. Schmitt, Oskar i pani Róża, Kraków 2011, s. 26 i 27.
Strona 5. z 11
Zadanie 12. (1 p.)
W jaki sposób na osobowość bohaterki wpłynęło to, że w przeszłości była zapaśniczką?
………...
………...
Zadanie 13. (3 p.)
Udziel odpowiedzi na poniższe pytania.
a) Od jakiego wyrazu podstawowego pochodzi przymiotnik proroczych?
……….
b) Za pomocą jakiego formantu został utworzony?
………
c) W jakim znaczeniu został użyty wyraz proroczych w tekście?
………...
Zadanie 14. (1 p.)
Które z wydarzeń bezpośrednio poprzedzających zacytowaną wyżej rozmowę stało się źródłem refleksji Oskara: Wcześniej nie zdawałem sobie sprawy, jak bardzo potrzebuję pomocy. Wcześniej nie zdawałem sobie sprawy, jak bardzo jestem chory.
A. Nieudana operacja.
B. Śmierć Chinki także chorującej na białaczkę.
C. Rozmowa rodziców Oskara z doktorem Düsseldorfem.
D. Wydanie przez dyrektora szpitala zakazu odwiedzania najbardziej chorych dzieci.
Zadanie 15. (3 p.)
Objaśnij w kilku zdaniach sens zabawy zaproponowanej Oskarowi przez ciocię Różę.
Wykorzystaj wszystkie określenia podane w ramce (w dowolnej kolejności i formie gramatycznej).
tajemnica życia, śmierci i Boga / mądrość życiowa / powierniczka / dorośli / negatywne uczucia
………...
………...
………...
………...
………...
………...
………...
………...
Zadanie 16. (2 p.)
Wyjaśnij, dlaczego bohaterom utworu Oskar i pani Róża nadano przezwiska wymienione w tabeli.
Przezwisko Skąd się wzięło?
Bekon Peggy Blue Chinka Einstein
Zadanie 17. (2 p.)
Udowodnij, że zacytowana niżej wypowiedź Oskara jest komunikatem o charakterze perswazyjnym. Podaj dwa argumenty.
Na początku, Panie Boże, zawiadamiam Cię, że nie przyszedłeś. Spałem dziś bardzo mało […], więc na pewno bym Cię nie przegapił.[…] Poza tym jeszcze raz Ci powtarzam: jeżeli kimam, potrząśnij mną.
1)……….
2) …..………..
Zadanie 18. (3 p.)
Określ, jakie zjawiska fonetyczne występują w zapisanych w tabeli wyrazach. Wpisz obok każdego z nich A, B, C lub D. Uwaga! W niektórych przykładach mogą występować dwa zjawiska – wtedy należy zapisać dwie litery.
A – udźwięcznienie B – ubezdźwięcznienie
C – uproszczenie grupy spółgłoskowej D – utrata dźwięczności na końcu wyrazu
Bezpieczeństwo Jabłko
Krew Prośba Łóżko Przekwitnąć
Zadanie 19. (2 p.)
Wypisz z poniższego zdania złożenie, zestawienie i zrost.
Oskar w czasie dwunastodniowej podróży przez życie poślubił Peggy, która w półmroku sali szpitalnej wyglądała jak Królewna Śnieżka.
a) Złożenie: ……….
b) Zestawienie: ………
c) Zrost:………
Strona 7. z 11
Zadania od 20. do 23. odnoszą się do wiersza U. Kozioł Nie mijaj ranku.
Urszula Kozioł Nie mijaj ranku Nie mijaj ranku zatrzymaj swe ptaki
jeszcze się zdążysz naobracać w czasie.
Przystań mi wiosno w półobrocie światła wahaj się chwilę w odcieniach zieleni.
Przedłuż mi zmierzchu swą wczesność do syta nie śpiesz się maju
trwaj moja miłości
o lata – kiedy się wami nacieszę.
Przemija życie jak noc: w okamgnieniu Przemija ziemia w ułamku promieni.
U. Kozioł, Lista obecności, Warszawa 1967, s. 12
Zadanie 20. (2 p.)
O jakim pragnieniu osoby mówiącej w wierszu świadczą wypowiadane przez nią prośby?
Swoją wypowiedź zapisz w 2–3 zdaniach.
………...
………...
………
…...
………...
………...
Zadanie 21. (2 p.)
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń odnoszących się do ostatniej strofy wiersza.
Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Stanowi ona rodzaj uogólnienia, podsumowuje wypowiedź podmiotu lirycznego. P F
Występują w niej apostrofy. P F
Zawiera ona nagromadzenie epitetów. P F Zadanie 22 (3 p.)
Sformułuj dwie różne refleksje podmiotu lirycznego na temat życia. Zapisz je w postaci zdań pojedynczych.
1) ………..
2) ……….
Zadanie 23. (1 p.) Uzupełnij zdanie.
O tym, że w utworze zastosowano apostrofy, świadczą użyte w nim czasowniki w formie
………. osoby oraz rzeczowniki w formie……… .
Zadanie 24. (10 p.)
Napisz przemówienie, w którym przekonasz swoich rówieśników, że warto rozmawiać z dorosłymi na trudne tematy. W argumentacji odwołaj się do obu lektur z tego arkusza i do powieści „Pozłacana rybka” B. Kosmowskiej. Twoja praca nie może być krótsza niż połowa wyznaczonego miejsca.
………..
………..
………...
………...
………...
………...
………..
………..
………..
………
…..
………..
………..
………..
……….
……….
………
………
………
………
………
………
………
………
Strona 9. z 11.
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………..
……….
………..
………..
………
……….
………...
………...
………
………
………
………
………
………
………
………
Strona 10. z 11.
BRUDNOPIS
……….
……….
……….
……….
……….
………
………
………
……….
……….
……….
……….
……….
……….
………
………
………
……….
……….
……….
……….
……….
……….
………
………
………
Strona 11. z 11
