Markiewicz Michał Zygmunt

1

^ n m

■

'

^ - m m M i o M , ...

\

' L /l. Relacja —

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora -— .

I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące re la to ra — -

(] 0\ A 9i

II. Materiały uzupełniające relację JiC , ob , f i ~ ab

* III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora ---

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. ~

0 M § ' III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945)

III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 ——"

-'V - . • , ■

III./5. Inne

I • H

IV. Korespondencja

... t ” ” / ...f ...

...; . . . ...

... ...

V. Nazwiskowe karty informacyjne /(;<—

VI. F°tografie J ^ J j j f a t o o Ą ią, ^{H H H V}

--- .

,•

.

'• .

' /--f.. . U ~ Y '.

"> - 2

3

} \ a

M a r k i e w i c z M i c h a ł Z y g m u n t

( 1908 ^- 1944 ⁾

ps. „Tempo”, podporucznik AKJ uczestnik po­

wstania warszawskiego 1944 r. '

Urodził się 31 VIII 1908 r. w K ow alu, w rodzinie Leonarda i Pelagii z d. Piotrow -, skiej. Tutaj ukończył szkołą podstawową, a następnie gim na­

zjum we Włocławku, uzyskując tzw. m ałą maturą. W wieku 16 lat, ze wzglądu na zły stan m ajątkowy ro­

dziny, podjął pracą w miejscowym zakładzie kowalskim, uzyskując kwalifikacje kowala i ślu­

sarza. Służbę wojskową odbył w M ogilanach pod Krakowem, po czym skierowany został na szkolenie podoficerskie, gdzie uzyskał stopień kaprala ze specjalnością budowa mostów kole­

jowych. Po powrocie do rodzinnej miejscowo­

ści około 1930 r. otworzył swój własny zakład ślusarski, w którym pracując, równolegle po­

bierał nauką w Szkole;Kierowców i M echani­

ków Samochodowych Prylińskiego w Warsza­

wie przy al. Jerozolimskich, uzyskując w 1931 r.

kwalifikacje w zawodzie kierowcy i mechanika samochodowego. W tym też roku założył ro­

dziną. W 1933 r. wyjechał z rodziną do Warsza­

wy, miasta, z którym związał swoje życie. Tutaj prowadził wraz z kolegą zakład ślusarski na Żoliborzu przy ul. Kleczewskiej, po krótkim cza­

sie ju ż samodzielnie. W 1937 r. został zatrud­

niony w Państwowych Zakładach Lotniczych (PZL) przy ul. Puławskiej. Pracował tam jako kierowca i mechanik samochodowy.

W momencie wybuchu II wojny światowej pow ołany został do służy wojskowej. U dział w w ojnie zakończył w Zaleszczykach, gdzie wojska radzieckie — drugi agresor na Polskę w 1 7 IX 1939 r., rozbiły jego oddział, zarekwi­

row ały sprzęt, a żołnierzy wzięły do niewoli.

Po kilku dniach uciekł z niewoli i powrócił do domu, gdzie nadal zamieszkiwał wraz z rodziną.

Podczas okupacji, w latach 1939-1941, rodzi­

na przyjm owała w swoim mieszkaniu przy ul.

Belgijskiej 6 m 24 znajomych i rodzinę z K o­

w ala, zm uszonych do ucieczki przed okupan­

tem. W śród nich byli M azierscy, Olechniccy, M aślankow ie, a także M arkiewiczowie. We­

dług relacji syna W iesława, w ich m ieszkaniu na 54 m2 przebywało czasami naw et 20 osób.

W celu wyżywienia tak dużej ilości osób z żoną wypraw iali się na tzw. szmugiel. Na jesieni

1941 r. okupanci w ysiedlili w szystkich Pola­

ków z Mokotowa, gdyż tworzyli tam dzielnicę dla Niemców. Markiewiczowie zostali przenie­

sieni do wsi M izary pod Stoczkiem (woj. m a­

zowieckie). Przebywali tam około pół roku. Na wiadomość, że ul. Belgijska nie weszła w skład dzielnicy niemieckiej, wczesną wiosną (marzec)

1942 r. pow rócili do swojego mieszkania. M.

M arkiewicz podjął pracę w niemieckiej firmie D eutsche W eichselbaugeshelchaft (DW ) zaj­

m ującą się budow ą dróg i lotnisk. Był tam kie­

row cą i szefem garażu. Prow adził samochód osobowy i trójkołow ą ciężarów kę „Tempo”, stąd zapewne pseudonim . Do AK w stąpił na pewno w 1942 r. (być może wcześniej). Jako zawodowy kierowca, pracujący w tej niem iec­

kiej firmie, posiadał dokumenty uprawniające go do swobodnego poruszania się nie tylko po GG, ale także po całym obszarze okupowa­

nej Polski. Dzięki temu łatwo, ale z narażeniem życia, przewoził informacje i zaopatrzenie dla oddziałów partyzanckich AK na odcinku Wy- szków -M ałkinia i dalej. Czasami w tych w y­

praw ach uczestniczył syn Wiesław. Chłopiec

4

M

terenie W arszawy przen o sił przekazyw ane przez ojca grypsy i duże sumy pieniędzy nale­

żące do organizacji. Firma DW prowadziła dzia­

łalność także na terenie Getta (wywożono rze­

czy zrabow ane Żydom ). M .Z. M arkiew icz regularnie przekraczający granicę, znany był strażnikom, często nie był kontrolowany, dzięki czem u dostarczał benzynę, m ateriały w ybu­

chowe i broń Żydowskiej Organizacji Bojowej.

Jego działalność konspiracyjna w czasie oku­

pacji skupiała się na C zem iakow ie. N a trze­

ciej lub czw artej posesji od zbiegu ul. Solec m ie śc ił się w p o d w ó rz u je d n e j z p o se sji w arsztat sam ochodow y, gdzie je ź d z ił na na­

praw y i przeglądy sam ochodów firmy, a je d ­ nocześnie był punktem kontaktow ym . Z te­

go też względu miejscem działań w powstaniu był rejon ul. Czerniakowskiej. N ależał do je d ­ nego z oddziałów zgrupowania „K ryski” . Brał udział w toczących się w tym rejonie walkach.

Jeden raz skontaktow ał się z ro d zin ą listow ­ nie, przesyłając list Polow ą Pocztą Harcerską.

Brał udział w w alkach w obronie Fortu Czer­

niakowskiego.

Michał Z. Markiewicz poległ 11IX 1944 r. na placówce powstańczej — Łazienkow ska róg Czerniakowskiej, zastrzelony serią z automatu, w czasie, gdy czołgał się po broń zabitego uprzednio Niemca. Pochowany został w m iej­

scu, gdzie poniósł śmierć. Świadkami tego zda­

rzenia byli Jan Szymański, ps. „Zdzisiek”, są­

siad M ich ała z u licy B e lg ijsk ie j i A ntoni Kwaśny, ps. „Tadek” .

W 1945 r. żona otrzymała informację od nie­

znanego jej uczestnika pow stania o m iejscu śmierci i pochówku męża. W tym samym roku żona z synem, przy pomocy krewnych, Ryszar­

da Markiewicza i Franciszka M aślanki, pierw­

szy raz ekshumowali zwłoki i pochowali go na cmentarzu przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie.

Powtórnie został ekshum owany w 2000 r. do rodzinnego grobowca na cm entarzu parafial­

nym w Kowalu.

Dokumenty o udziale M.Z. Markiewicza w po­

wstaniu warszawskim żona uzyskała od płk. Jana Mazurkiewicza ps. „Radosław”, które przedło­

żyła w ZBoWiD przy ul. Jasnej w Warszawie.

Wkrótce jednak wraz z synem zostali usunięci z tego związku, ale dokumentów nie odzyskano.

Jej prawa do przynależności reaktywowano w 1956 r. jako wdowie po żołnierzu AK.

Żonaty był z W ładysławą Sieklucką. Miał jednego syna W iesława Edwarda, ps. „Żbik”

ur. 20 V 1932 r. w Kowalu, który był harcerzem Szarych Szeregów. Do organizacji zwerbował go starszy kolega, harcerz Zbigniew Fisz, ps.

„Jeleń” . W pow staniu w arszaw skim służył w oddziałach Harcerskiej Poczty Polowej na M okotowie, która została zdemobilizowana przez jej dowództwo 2 6 IX 1944 r., a uczestnicy odesłani do domów na dzień przed kapitulacją Mokotowa.

A n k ieta Ż o łn ierza A K M. M a rk iew icz a — ksero­

kopia w raz z załącznikam i (w zbiorach autorki); Mu­

zeum P ow stania W arszaw skiego — M ur Pam ięci, kol.

116, poz. 35; U SC K ow al, n r ak tu 194/1908; Doku­

m e n ty z arc h iw u m ro d z in n e g o W. M a rk ie w ic z a ps.

„ Ż b ik ” — k se ro k o p ie (w zb io rach au to rk i); O św iad­

czen ie J. Szym ańskiego ps. „Z d zisiek ” z grupy „Kry­

ski”, IV K om pania 1 Pluton; W ywiad z W. M arkiew i­

czem z 26 i 29 V III 2005 (u praw nienia kom batanckie n r 3 2 9 8 4 0 /1 0 5 6 0 5 9 ); — Fot. M . M a rk ie w ic z a z ar- chiw . syna W. M arkiew icza.

Barbara Ziółkowska ____________________ S łownik BioGRAFic^y,

146

5

6