Zastosowanie zawiesiny Wet Powder
do ujawniania
śladów
daktyloskopijnych
na
wewnętrznych
powierzchniach
jednorazowych
rękawiczek
Śladylinii papilarnychsąp ozosta-wiane przezkażdegoczłowieka, któ -ry celowo lub przypadkowo dotyka różnych przedmiotów. Dla kry minali-.styków stanowią bezsporne dowody fizycznego kontaktu konkretnej o so-by z danymprzedmiotem, co zkolei pozwala powiązać tę osobę z o kre-ślonymzdarzeniem.
Na grzbietowych powierzchniach linii papilarnych znajd uj ą się liczne otwory (pory skórne) stanowiące uj-ściekanalikówpotowych.Zewzględu nastałewydzielanieprzezczłowie ka potu oraz bezwiedne dotykanie p al-cami i dłońmi różnych fragmentów ciała,a wszczegól nościtwarzyiwło sów,powierzchnie listewek skórnych pokryte są warstwą substancji p oto-wo-tłuszczowej. Ślady powstające w wynikuprzenoszenia jej nad otyka-ne powierzchnie występują najczę ścieji zwyklesąniewidoczne.Można je niekiedy dostrzec gołym okiem w ukośnym świetle, jeśli pozostawio -no je na bardzogładkich, błyszczą cychpodłożach.
Wybórmetody ujawnianiaśiadów zależyod rodzajupodłoża,na którym Ślady się znajdują . Podłoża można podzielićnadwie podstawowegrupy: chłonne, jak papier,karton czy suro-we drewno, które wchłani ają s ub-stancję potowo-tłuszczową lub inne substancje śladotwórcze, oraz n ie-chłonne, które nie wchłan iają żad nychsubstancji. Należ ą do nichme -tale, szkło, tworzywa sztuczne, po -wierzchnie lakierowane.
Powyższy podz iał jest jednak ogólny. Podłoż a , które nie spełniają w sposób jednoznaczny kryteriów przyn ależn ości do któ rej ś z grup,są
PROBLEMYKRYMINALI STYKI258107
uznawaneza nietypowe (charaktery-zują się niejed norodnościąi zmie nny-miwłaściwościami),dlatego ich skla-syfikowanie sprawia niekiedyt rudno-ści.
Pozostawione na miejscu p rze-stępstwaśladylinii papilarnychsąna ogół niewidoc zne, istni eje jednak wiele metod ich ujawniania.W p rzy-padku uwidocznienia odwzorowań zachodzi także kon ieczność popra -wienia ich wyrazistości i kontrastu z podłożem , a tymsamym c zytelno-ści. W tym celu wykorzystywane są niektóre zjawiska fizyczne, c hemicz-ne ifizykochemiczne.
Przestępcy, coraz bardziej świa domiskuteczności metodpozwalają cych na wykrycie śladów krymi nali-stycznych będ ących dowodem w sprawie,starają się ich nie pozosta-wiać. Bardzo często zakładają skó-rzanelub gumowerękawiczki, sprzą tają miejsce popełnienia przestęp stwa czy też niszczą dowody. Nie
zdają sobie jednak sprawy, że uży wając np. rękawiczek skórzanych, które następnie porzucają, pozosta -wiają ślady, możliwe do zidentyfiko-wania przez ekspertów daktyioskopii. Na rękawiczkach mog ą wystąpić także śladybiologiczne,zapachowei chemiczne. Podczas zakłada nia rę kawiczek gumowych ślady p ozosta-wiasię zarównonawewnętrznej, jak i na zewnętrzn ej stronie ich p o-wierzchn i.
Roz róż n i e n i e powierzchni w e-wn ęt rznejodzewnętrznej rękawiczek gumowych może mieć istotne zna -czenie podczas planowania badań wizualizacyjnych. Inny jest bowiem sposóbkontaktu skóry (m.in. d
ynami-ka,siłanacisku,ilośćsubstancjipo to-wo-tłuszczowej,czas kontaktu z pod-łożem) z wewnętrzną powierzchnią rękawiczki (noszenie), a jej po-wie rzch nią zewnętrzną (nakładanie, zdejmowanie). Podczas z dejmowa-nia rę kawicz kajestzwykle odwraca-na odwraca-na drug ą stronę, zatem równ ież warunkiśrod owis kowe , w jakich po-zostawiony ślad przebywa do mo -mentupodjęcia próby ujawnienia,są odmienne. Gdy bada się rękawi czki gumowe gospodarcze, rozróżnienie powierzchni nie sprawia większych problemów, a to ze względu na od-mienne cechy struktury iwłaściwości podłoża.W przypadkurękawicze k la-teksowych bądż nitrylowych ustale-nie, którapowierzchniabezpośred nio stykałasięzcałądłon ią,jestt rudniej-sze.Powierzchniemożnajednakr oz-różnić, rozcinajączgrubienie m ateria-łuw zakończeniu części nadgarstko-wej rękawiczki. Materiał odchodzi wtedy od zgrubienia, tworząc łuk zwyrażnie zaznaczonymkierunkiem wyjścia.W przypadku gdyzakładana jest nieużywana rękawiczka, kontakt całej dłoni następuje z jejwewnętrz ną powierzchnią . Gdy zaś rękawicz kabyłanoszona wielokrotnie, odwzo-rowania linii papilarnychpojawią się na obydwupowierzchniach.
Jak dotąd nie opracowano meto-dy,tak skutecznej, jak np. zas toso-wanie ninhydryny na podłożach chłonnych, umoż liwiającej ujaw nie-nie śladów daktyloskopijnych p ozo-stawionych na rękawiczkach. W yko-rzystywane dotychczas metody, jak ninhydryna (nabazieheptanu), p oli-meryzacja cyjanoakrylanów oraz barwniki, cztsrotlenek rutenu (RTX),
Zewnętrzn apowierzchnia
Wewnętrz napowierzchnia
Rękawiczkalateksowa
Rękawiczka nitryłowa Ryc.1. Schematprzekrojuzgrubieńna zakończeniurękawiczkilateksowejinitryłowej Fig.1.Scnemeticrepresentation otcro ss-sections ot thick rim in latexand vinylg/ove
proszki daktyloskopijne,jod,zawiesi
-na Smali Particie Reagent (SPR),
wy-woływaczfizyczny (PD) i fiolet
krysta-liczny są skuteczne zwykle tylko
w przypadkuśladówpróbnych.
Badania na dowodowych ręka
wiczkach lateksowych zostały prze-prowadzone w Pracowni Wizualizacji
Wydziału Daktyloskopii CLK KGP.
Najlepszy wynik uzyskano po zasto-sowaniu metody czterotlenku rutenu (RTX) oraz (po polimeryzacjicyjano
-akrylanów) barwników Ardrox i safra-nina.Słabyrezultat dało wykorzysta-nie czarnego proszku
ferromagne-tycznego. Nie udało się natomiast
ujawnićodwzorowań liniipapilarnych po zastosowaniu polimeryzacji cyja
-noakrylanów wraz z barwnikiem
che-lat europu (TEC), DFO, ninhydryny
oraz jodu krystalicznego.
Jednym z niewielu opisanych w li
-teraturze przypadków ujawnienia
śla-64
Ryc.2.Przekrójzgrubienianazakończen i u rę kawiczk ilateksowej
Fig.2.Cross-sectionolthick rimin/atex g/ove
dówlinii papilarnych narę kawi czkach była sprawa napadu rabunkowego
na bank, kiedy to zabezpieczono:
opakowania, banderole po monetach
i banknotach, kartonowe pudełko
oraz dwie lateksowerękawiczki. Ma -teriały dowodowew postacikartono -wegopudełkai banderoli po bankno-tach poddano działani u ninhydryny.
Przypadkowo spryskano nią również kawałek gumowejrękawiczki i uja w-niono fragmentaryczne od
wzorowa-nia linii papilarnych. Postanowiono
wi ęc przetestować działanie ww. środka na próbnych ślad ach na
nie-sionych na rękawiczki. Po
przepro-wadzeniu badań wybrano rękawice
wykonane zmateriału podobnego do
tego, z którego zrobione były ręka
wiczki dowodowe. Ninhydrynę nano
-szono przez spryskanie, zanurzenie
i malowanie. Najlepsze rezultaty na
większości lateksowych rękawiczek dała metodakąpieli,jednak po zanu-rzaniu w ninhydrynie niektóre typy
la-teksu pokryły się pęcherzykami.
W celu uniknięciatego efektu próbki moczono w roztworze ninhydryny rozpuszczonej w heptanie, anastęp
nie pozostawiano na powietrzu do
wyschnięcia.Poupływie okołogodzi
-ny na jednej z rękawiczek zaobser-wowano zarysy linii papilarnych. Rę
kawiczki pozostawiono w roztworze
na kolejne60minut.Ślad linii
papilar-nych na dowodowej rękawiczce
ujawniono tym samym sposobem.Po
porównaniugo z kartą
daktyioskopij-Ryc. 3.Przekrójzgrubienianazakończeniu rękawiczkinitryłowej
Fig.3.Cross-sectionottickrimin viny/ glove
ną podejrzanego zidentyfikowano
sprawcę przestępstwa.
Kolejny przypadek ujawnieniaśla
dów linii papilarnych,któryzostałop
i-sany, odnotowano w Laboratorium
Kryminalistyczny m w Siedlcach. W trakcieoględzinpodpalonej dysko-teki grupa dochodzeniowo-ś ledcza
zabezpieczyła na miejscu zdarzenia lateksowe rękawiczki , które następ
nie dostarczono do laboratorium.
Tampoddano jedziałani uparcy jano-akrylanu.Wpierwszejdobieprocesu zaobserwowano bezkształtne i
frag-mentaryczne odwzorowania linii pa-pilarnych w rejonach dłoni. Jako że ślady nienadawałysię doi dentyfika-cji, postanowiono zmniejszyć stęże
nie par cyjanoakrylanów w komorze ipozostawić w niej rękawiczki na 60
godzin. Po upływie tego czasu
stwierdzono, że na niektórych pal-cachrękawiczek, w miejscu opuszek, ślady linii papilarnych ujawniły się.
Dwa z nich,tj. zewskazującegoi ser-decznego palcarękawiczkilewejręki ,
zakwalifikowano jakonadające siędo identyfikacji. Po wytypowaniu poten-cjalnych sprawców wykonano
eks-pertyzę daktyloskopijną, która
po-zwoliła na zidentyfikowanie sprawcy
na podstawieśladówlinii papilarnych
pozostawionych na wewnętrznej
stronie gumowych rękawiczek.
Podstawowym surowcem do p
ro-dukcji rękawic gumowych jest lateks pozyskiwany z drzew kauczukowych
rosnących w Ameryce Południowej
Wietnamie i Chinach.Proces produk-cji rękawic przebiega następująco: najpierw drzewo jest nacinane,
a mleczko kauczukowe spływa do zbiorników. Odbywa się to między 5.00 a 10.00 rano, ponieważ lateks, niezebrany w odpowiedniej porze,
pod wpływem temperatury zmienia swoje właściwości fizyczne - staje się bardziej lepki i szybko zastyga.
Proces produkcjirękawicrozpoczyna się od oczyszczenia porcelanowych form z resztek pudru, chemikaliów i bakterii. W tym celu zanurzasię je w zbiorniku z roztworem kwasu, apóźniejzasady.Następnieformysą
szczotkowane, spłukiwane gorącą
wodą, osuszane i zanurzanew zbior-niku z koagulantem, który stanowi warstwę bazową i powoduje, że la -teks nie przyklejasiędo formy.
Po koagulacji formytrafiajądo pie -ca, gdzie poddawane są obróbce cieplnej. Następnie zanurza się je w lateksieiponowniewkłada do pie-ca.Proces ten nazywasię wulkaniza-cją.Przeprowadzasięgo,abynadać rękawicomostateczną formę.
Powyjęciuz piecarękawiceG esz-cze w formach porcelanowych) są zanurzane w zbiomikach z gorącą wodą, która wypłukuje środki che-miczne iproteiny Gest ona stale
wy-Ryc.4
PROBLEMY KRYMINALISTYKI258/07
kane alergeny nie trafiają ponownie do obiegu). Rękawice na formach przenosi się do jeszcze jednego po-jemnika- sąpudrowaneskrobią ku-kurydzianą w formiepłynnej, następ nie osuszane i zdejmowane z formy. W ostatnim etapie produkcjiręka wice poddaje się testom weryfikują
cym szczelność, a następnie pakuje i przygotowuje dowysyłki. Te, które
mają być wykorzystywane w zabie-gach chirurgicznych, są poddawane sterylizacji.
W Sekcji Daktyloskopii LK KSP podjęto próbyujawnienia śladów linii papilarnych na wewn ętrz nych po-wierzchniach gumowych rękawiczek lateksowych bezpudrowych oraz n i-trylowych z wykorzystaniem zawiesi-ny o nazwie handlowej Wet Powder w kolorze czarnym (prod.Kjeil Carls-son Innovation, Szwecja,dystr. Stani-mexs.c.).Środektenjeststosowany do ujawnianiaśladówliniipapilarnych na podłożach niechłonnych pokry-tych klejem (taśmy samoprzylepne,
naklejki itp.). Wyboru Wet Powder dokonanona podstawieopisanejw li-teraturze kryminalistycznej skutecz -nej metody ujawniania śladów linii papilarnych na wewnętrznych po-wierzchniach rękawiczek latekso-wych z użyciem zawiesinyo nazwie
RyC.5
wiednikiem zawiesiny Wet Powder produkowanej przez innego produ-centa (LightingPowder).
Zanim rozpoczęto ujawnianieśla dów,nadmuchano rękawiczki pomp-ką,jednak w stopniuumożl iwiającym
swobodnydostęp do wszystkich po-wierzchni.Na tak przygotowane pod-łoże nanoszonozawiesinęWet Pow -der - początkowo pędzlem, zaobser -wowano jednak, że lepsze rezultaty wizualizacjiodwzorowań linii papi lar-nych uzyskuje się, stosując metodę kąpieli. Użycie pędzla powoduje,że
odwzorowanialinii papilarnychza cie-rająsię, na cowskazująwidocznepo nanoszeniu środ ka smugi. Bezpo -średnio po naniesieniu zawiesiny spłukiwano jej nadmiar strumieniem wodociągowej wody, następnie od-stawiano dowyschnięciai sprawdza-no efekty ujawniania. Dłuższe pozo-stawienie zawiesinynapodłożu
skut-kowałopowstaniempospłukaniu za-czernionych plam bez zarysów linii papilarnych.
Odwzorowanialiniipapilarnychpo przeprowadzonych doświadczen iach
były różne:albo bardzo czytelne (ryc.
4-13), albo nieczytelne - miały po -staćczamych plam.
Skuteczność metody zależy od sposobupozostawieniaśladu{dyna
-Ayc.6
Ryc.7 Ryc.8 Ryc.9 Ryc. 10
Ryc.11 Ryc.12 Ryc.13
Ryc. 4-13.Odwzorowania linii papilamy chujawnionenawewnętrznychpowierzchn iachrękawiczeklateksowychzużyciemzawiesinyWel Powder
Fig.4-13.Impressions ot 'fictionskin intemalsurfacesotlatex g/ovedevelopedwithWet Powdersuspension
mika, siła nacisku, ilość substancji
potowo-tłuszczowej, czas kontaktu
zpodłożem},jakrównieżodpodłoża
(rodzaj mate riału, z jakiego wykona -na jest rękawiczka). Istotny jest t
ak-że stopień dopasowania rękawiczki
do dłoni (rozmiarrękawicz ki a wi
el-kość dłoni ). Jeż el i rękawiczka
do-brze przylega do skóry dłon i i nie przemieszcza się, wydł uża się czas kontaktu listewek skórnych z podło
żem w jednym miejscu. W efekcie zwi ęk sza się ilość przen ies ione j substancji śladotwó rczej . Dzięki t
e-muudajesięuj awni ć nawetpolet
ko-66
wą budowę skóry palca i zarys pa
-znokcia (ryc.14-15).
Największą skuteczność osią
gnięto właśniena tego rodzajuręka
wiczkach. Ślady linii papilarnych ujawniono nawetna co drugiejz ba -danych próbek. Wstępn i e pr zepro-wadzone testywskaz ująrównież,że
ujawnionetą metodą odwzorowania linii papilarnych mogą być
przeno-szone na fol i ę daktyloskopijną (ryc.
16-17).
Podczasbada ń nieos iągn i ętoza
-dowalających efektów ujawniania na
rękawi czkach nitrylowych.
Podsum owanie
Środek o nazwie handlowej Wet
Powder, używany w celu ujawniania śladów daktyloskopijnych na podło
żach niechłonnych pokrytych
war-stwąkleju,moż e byćstosowany
rów-nież na powierzchniach rę kawicze k lateksowych. Wst ępn ie p rzeprowa-dzone badania suge rują , że w przy -padku śladów pozostawionych na wewn ętrznych powierzchniach ręka
wiczek lateksowych metoda z wy
ko-rzystaniemWet Powderjest bardziej
skuteczna niż dotychczasowe meto
-dy ujawnianiaśladów.
Ryc.14
Ryc.17
TomaszKulczyk TomaszSzczepański
zdj. :autorzy 9.Smith M.: Latenttingerprintonla
-tex gloves: development and p
hotogra-phic techniques, http://www.iowa -iai.orgllatentglvs.htm;
10.Speaks H.:Ninhydrin prints trom rubbergloves,"The Print"1999,nr15(3), s.6-7;
11.Velders M.:Visualization
ot
latent fingerprints on used vinyland latex glo-ves using Gellifter s, http://www.cs igi-zm os.co m/prod u cts/l a tentdev elop-menVIAI_2004_handout.pdf.
Ryc.16
Ryc . 16-17.Odwzorowanialinii papilarnychujawnionenawewnętrznych powierzcnnichrękawiczeklateksowych zużyciemzawiesiny WetPowder
iprzeniesionenaprzezroczystąfo l i ę daktylos kop ij ną
Fig.16-17.Impressions ot tttcuon skindeveloped on internalsurfacesot
latex gloves developedw/th WetPowder suspens/onand Iiftedon transparent
t
on
śladów liniipapilarnych na wewn ętrz n ej
stronie gumowychrękawi czekoraz
iden-tyfikacji sprawcy na podstawie tych śla
dów, "Biuletyn Informacyjny" 1997, nr
105,s. 79;
5. Plecka iłis J.: Developing friction ridge detailon the interior oflatexandni -trilegloves,"Journalot Forensi c ldentifl-cation"2007,nr57 (2),s. 230-239;
6. Press lyJ.: Ninhydrin onlatex glo-ves: en alternative use for an old techni-que, "Journal
o
t
Forensic Identification"1999, nr 49 (3),s.257-260;
7.Przewodnik pometodach wizualiza
-cjiśladówdaktyloskopijnych ,praca
zbio-rowa pod red. M. Rybczyńskiej-Król i k
i M. Pękały, Wydawnictwo Centralnego
Laboratorium Kryminalistycznego KGP,
Warszawa 2006;
8. Rine hartD.: Developing andiden
-tityingalatentprintrecovered trem a
pie-ce
ot
latex glove usingninhydr in-heptane carrier(case 1). Developing latent prints on household rubber glovesusing ninhy-drin-heptane carrier after superglue fu-ming (case 2), "Journalof Forensic Iden-tification"2000.nr50(5),s.443-446; Ryc.14-15.Ujawnione odwzorowaniapoletkowejbudowy skórynawewnęt rz nejpowierzchnilateksowejrękaw iczki
Fig.14-15.Develope dimpressionsotskinstructureonthe insideottetexg/ave
1. lan ni M.: Oeveloping latent prints
trom latex rubberglove,The CriminaJist,
Spring2002,s.
s-s
:
2. Kępka E.: Ujawnianie śladów linii papilarnych na przedmiotachgumowych,
"BiuletynInformacyjny" 1994,nr93,s.SB;
3.KulczykT.: Metody ujawnianiaśla
dów liniipapilarnych pozostawionych na
zewnętrznych stronach rękawiczek gu-mowych,materiałniepublikowany- pra-ca zaliczeniowana uprawnienianapisana
pod kierunkiem M. Rybczyńskiej-Królik
i E.Rog oży ,CLK KGP, Warszawa 2003;
4. Oleksiuk S.: Interesujący
przypa-dek ujawnienia metodą cyjanoakrylową
BIBLIOGRAFIA
W trakcie badań nie przepro
wa-dzano porównania skuteczności d
o-stępnych metod ujawnian iaśl ad ów
li-nii pa pila rnych na rękawiczkach
jed-norazowych.Zamysłemautorówbyło
jedynie przedstawienie możliwości
środkaWet Powder,niestosowanego
wcześ niejnawewnętrznepowierzch
-nie rękawiczeklateksowych.
