Spis treści
Wstęp . . . 7
ROZDZIAŁ 1 Teoretyczne rozważania nad mężczyznami i męskościami . . . 12
SOCJOLOGICZNESTUDIANADMĘŻCZYZNAMIIMĘSKOŚCIAMI . . . 12
Rozwój krytycznych studiów nad mężczyznami i męskościami . . . 12
Teoria męskości hegemonicznej . . . 14
Krytyka teorii męskości hegemonicznej . . . 16
Koszty realizacji lub aspirowania do męskości hegemonicznej . . . 19
Męskości alternatywne: męskość inkluzywna (inclusive masculinity), czyli wielość męskości w horyzontalnym porządku . . . 22
MĘSKOŚĆOPIEKUŃCZA (CARINGMASCULINITY), CZYLIMĘSKOŚĆWPROCESIEZMIANY . . . 25
Wymiary opieki . . . 25
Feministyczne analizy opieki . . . 25
Opieka, troska i współzależność . . . 26
Opieka i władza . . . 28
Defi niowanie męskości opiekuńczej (caring masculinity) . . . 30
Udział mężczyzn w opiece nieformalnej. Ku męskości opiekuńczej . . . 33
Ojcowie, opiekunowie swych dzieci . . . 35
Mężczyźni jako opiekunowie przewlekle chorych bliskich . . . 39
Motywy podjęcia opieki nad potrzebującymi bliskimi przez mężczyzn . . 40
Gender i opieka – przegląd badań porównawczych niedających jednoznacznych odpowiedzi . . . 41
Mężczyźni jako opiekunowie – różnice czy konsekwencje porządku genderowego? . . . 45
MĘŻCZYŹNIWZAWODACHSFEMINIZOWANYCH. RYNEKPRACYIPORZĄDEKGENDEROWY . . 47
Mężczyźni i praca . . . 47
Socjohistoryczne analizy segregacji zawodowej ze względu na płeć . . . 49
Udział mężczyzn w zawodach zdominowanych przez kobiety . . . 55
Zawody zdominowane przez mężczyzn i kobiety . . . 55
Kariera zawodowa mężczyzn i kobiet – różnice w dochodach i awansie . . 57
Udział mężczyzn w pielęgniarstwie . . . 60
Historyczna interpretacja obecności mężczyzn w pielęgniarstwie . . . . 60
Charakterystyka grupy zawodowej pielęgniarzy . . . 62
Społeczne postrzeganie pielęgniarstwa – zmiana prestiżu zawodu . . . . 63
Wzorce przejścia mężczyzn do sfeminizowanych zawodów . . . 64
„Przejęcie” . . . 64
„Inwazja” . . . 64
„Infi ltracja” . . . 65
METODOLOGIABADAŃ . . . 66
Metodologia badań nad mężczyznami i męskościami . . . 66
Dylematy badaczki . . . 69
Założenia i obszary badawcze . . . 70
Charakterystyka uczestników i uczestniczek badań . . . 72
ROZDZIAŁ 2 Pielęgniarstwo jako ścieżka kariery zawodowej mężczyzn . . . 75
MOTYWACJAMĘŻCZYZNDOWYBORUPIELĘGNIARSTWA . . . 75
Powołanie i zainteresowania medyczne jako motywy wyboru pielęgniarstwa . 77
Powody pragmatyczne wpływające na wybór pielęgniarstwa . . . 78
Zbieg okoliczności jako przyczyna wyboru pielęgniarstwa . . . 80
Wybór pielęgniarstwa przez mężczyzn – dyskusja . . . 81
Podsumowanie . . . 91
(B)LOKOWANIEMĘŻCZYZNWPIELĘGNIARSTWIE . . . 92
Mechanizmy ruchliwości zawodowej ograniczające wybór – uwarunkowania genderowe . . . 92
Mechanizm „obrotowych drzwi” (revolving doors) i „drzwi-zapadni” (trapdoor) . . . 92
Mechanizm „strukturalnej niszy” . . . 93
Typologie ruchliwości mężczyzn w obrębie sfeminizowanych zawodów . . . 94
Poszukiwacze (seekers), znalazcy (fi nders) i uciekinierzy (leavers). . . 94
Poszukiwacze (seekers), znalazcy (fi nders) i osiedleńcy (settlers) . . . 96
Ruchliwość zawodowa pielęgniarzy . . . 96
Zadowolenie z wyboru pielęgniarstwa a sposoby adaptacji zawodowej i defi niowanie męskości . . . 97
Typy ruchliwości zawodowej pielęgniarzy . . . 102
AWANSZAWODOWYMĘŻCZYZNWSFEMINIZOWANYCHPROFESJACH NAPRZYKŁADZIEPIELĘGNIARSTWA . . . 104
Mechanizm awansu mężczyzn w sfeminizowanych zawodach . . . 104
Tokenizm . . . 105
Mechanizm „szklanej windy” . . . 106
Znaczenie awansu i jego defi niowanie w karierach pielęgniarzy . . . 107
Awans jako cel kariery zawodowej . . . 108
Redefi niowanie awansu – poza ofi cjalnymi strukturami awansu pionowego 110
Droga kariery zawodowej – bez awansu, „chcę zostać tu, gdzie jestem” . . 111
Postrzeganie awansu – plusy i minusy dostępnych możliwości . . . 112
Przywileje wynikające z pracy w sfeminizowanym zawodzie . . . 113
Znaczenie awansu – dyskusja i podsumowanie . . . 114
ROZDZIAŁ 3
Społeczne postrzeganie mężczyzn w pielęgniarstwie . . . 118
STEREOTYPYDOTYCZĄCEMĘŻCZYZNWPIELĘGNIARSTWIE . . . 120
Opieka jako domena kobiet? . . . 121
Dominacja pielęgniarzy na wybranych oddziałach a stereotypy genderowe . . 124
Pielęgniarz jako „niespełniony lekarz” . . . 126
„PIELĘGNIARZTOGEJ” – ZMAGANIAZHIERARCHIĄ . . . 129
Wątek homoseksualności w narracjach pielęgniarzy . . . 130
Zakładana heteroseksualność i „podejrzenia” . . . 130
Przekonanie o nadreprezentacji gejów w pielęgniarstwie . . . 133
Z perspektywy pielęgniarzy gejów . . . 134
Podsumowanie . . . 137
GDYDOTYKAPIELĘGNIARZ – SEKSUALIZACJAINTYMNEGODOTYKUIPODEJMOWANE STRATEGIEOCHRONNE . . . 137
Dotyk z perspektywy pielęgniarzy. Strategie ochronne stosowane przez mężczyzn w pielęgniarstwie . . . 138
Rozmowa jako forma budowania relacji opiekuńczej bazującej na zaufaniu . 139
Żart jako sposób na „rozluźnienie atmosfery” i budowanie relacji . . . . 140
Formalizacja czynności . . . 140
Dotyk „zgodnie z płcią” . . . 141
Unikanie wykonywania czynności bez udziału osób trzecich lub praca w zespole z kobietami . . . 145
Otwarte zaprzeczenie relacji damsko-męskiej o podtekście seksualnym . . 145
Unikanie dotyku na rzecz mobilizacji pacjentek i pacjentów . . . 146
Podkreślenie heteroseksualności w kontakcie z pacjentami . . . 147
Negacja istotności dotyku zgodnie z płcią na rzecz jakości usług . . . . 147
Strategie ochronne w obliczu seksualizacji męskiego dotyku – dyskusja i podsumowanie . . . 148
SPOSOBYRADZENIASOBIEZESTEREOTYPAMIPRZEZPIELĘGNIARZY – PODSUMOWANIE . . . 155
ROZDZIAŁ 4 Konstruowanie męskości i opieki przez pielęgniarzy . . . 158
DEFINIOWANIEOPIEKIWNARRACJACHPIELĘGNIARZY . . . 158
Opieka jako nieodłączny element pracy i życia . . . 158
Opieka jako działania pielęgnacyjne . . . 160
Opieka jako troska . . . 162
Opieka pielęgniarska jako praca emocjonalna . . . 163
Ugenderowienie pracy emocjonalnej w pielęgniarstwie . . . 164
Praca emocjonalna w doświadczeniach pielęgniarzy . . . 165
Praca emocjonalna jako dar . . . 165
Praca emocjonalna jako forma wymiany . . . 166
Redefi niowanie sytuacji – przejęcie perspektywy pacjentek i pacjentów 166
„Zdrowy dystans” jako strategia radzenia sobie z kosztami pracy emocjonalnej . . . 167
Podsumowanie . . . 169
WYMIARYOPIEKI, WYMIARYMĘSKOŚCI . . . 170
Defi niowanie przez negację . . . 171
Męskość jako niekobiecość . . . 171
Opiekuńczość jako niemęskość . . . 172
Pewność w poczuciu męskości . . . 174
Poczucie realizacji męskości hegemonicznej. . . 174
Akceptacja męskości opiekuńczej . . . 176
Zawieszenie genderu w relacji opieki . . . 177
Podsumowanie . . . 178
Zakończenie . . . 180
Streszczenie . . . 184
Summary . . . 186
Bibliografi a . . . 188
