Wiadomości Ziemiańskie, nr 39, jesień 2009 r.
MSZA ROCZNICOWA W CHEŁMIE LUBELSKIM - ZAWSZE 3 LIPCA
Dnia 3 lipca 2009 r. o godz. 12.00 w bazylice w Cheł- mie Lubelskim została odprawiona uroczysta msza św. w 69 rocznicę zbiorowej egzekucji, jaka została dokonana 3/4 lipca 1940 r. przez Niemców w Rumo- wej Dolinie pod Chełmem. Zbrodnia w Rumowej Dolinie była jedną z wielu akcji wymierzonych w 1940 r. w wybrane środowiska elit polskich. Na podstawie wcześniej przygotowanych list hitlerowcy przeprowadzili w maju i czerwcu 1940 r. liczne aresz- towania, także na terenie Lubelszczyzny. Zatrzymani
rekrutowali się głównie z miejscowej inteligencji i ziemiaństwa. Wśród uwięzionych wówczas w Cheł- mie Lubelskim, a następnie rozstrzelanych w Rumo- wej Dolinie, na terenie kopalni piasku, było 36 osób, w tym pięciu obywateli ziemskich: Leon Epsztein z Pilaszkowic, Paweł Gutowski z Rrasnego, Stani- sław Huskowski z Czernięcina Głównego i Sułowca, Józef Janisławski ze Średniej Wsi i Razimierz Janisławski z Woli Żółkiewskiej, a także poseł na
Sejm RP Wincenty Rociuba, miejscowi lekarze,
- Strona 73 -Wiadomości Ziemiańskie, nr 39, jesień 2009 r.
Zdjęcie po mszy św. przed kościołem Mariackim na Górze Chełmskiej. Pierwszy od lewej z tyłu ks. Kazimierz Bownik.
rejenci, nauczyciele, urzędnicy, studenci, wszyscy pochodzili z powiatu chełmskiego i krasnostawskie- go. Straconych początkowo pochowano na miejscu zbrodni, a w 1944 r. Niemcy zwłoki odkopali i spalili.
Jeszcze w czasie wojny w kolejne rocznice egzekucji odprawiano msze żałobne w intencji pomordowa- nych. Od 1945 r. tradycja ta weszła na stałe do kalen- darza uroczystości chełmskich, skupiając topniejącą z upływem lat grupę krewnych ofiar z Kumowej
Doliny. Przez 35 lat uroczystościom tym patronował ks. Marceli Mrozek, długoletni proboszcz bazyliki chełmskiej, od 1981 r. prowadzi je ks. Kazimierz Bownik. Także od kilku już lat w mszy św. bierze udział ks. Marek Sawicki wnuk Leona Sawickiego straconego w Kumowej dolinie. Po wojnie rodziny zamordowanych ufundowały także tablice z naz- wiskami swoich bliskich, które zostały umieszczone w dzwonnicy bazyliki chełmskiej, a w Kumowej
Dolinie ustawiły pamiątkowy krzyż drew- niany. Zawiązano również komitet budowy pomnika, który miał stanąć na miejscu zbrodni. Później już także ze składek pry- watnych uzupełnionych dotacją miasta Chełma i pieniędzmi pozostałymi po likwi- dacji Syndykatu Lubelskiego, zaprojekto- wano i wzniesiono pomnik w Kumowej Dolinie, ale władze przez kilka lat zwlekały z wydaniem zezwolenia na ostateczne jego dokończenie i odsłonięcie. Podjęto tę decyzję w ostatniej chwili w 1966 r., wy- korzystując okazję, aby odciągnąć część miejscowej ludności od zapowiedzianych uroczystości milenijnych w katedrze lu- belskiej. Pomnik w Kumowej Dolinie od- Pomnik w Kumowej Dolinie.
- Strona 74-
Wiadomości Ziemiańskie, nr 39, jesień 2009 r.
słonięto 3.07.1966, w kolejną rocznicę egzekucji. Szkole Zawodowej w Chełmie, że objęła opieką Rodziny pomordowanych rozrzucone są po całej miejsce egzekucji.
Polsce i dlatego wdzięczne są Państwowej Wyższej Z.P.
OIRUIRNUCIRI
^ ^ H I H B I L
I M I W M P
Tablica I upamiętniająca ofiary, umieszczona pod dzwon-
nicą kościoła Mariackiego na Górze Chełmskiej. Tablica druga pod dzwonnicą na Górze Chełmskiej.
M M M M M A G I
-Strona 75-
