• Nie Znaleziono Wyników

PROGRAM PRAC KOMISJI. NA 2021 r. Dynamiczna Unia w niestabilnym świecie

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "PROGRAM PRAC KOMISJI. NA 2021 r. Dynamiczna Unia w niestabilnym świecie"

Copied!
43
0
0

Pełen tekst

(1)

PROGRAM

PRAC KOMISJI

Dynamiczna Unia w niestabilnym NA

świecie

PL

2021 r.

(2)

PL PL

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 19.10.2020 r.

COM(2020) 690 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO- SPOŁECZNEGO I KOMITETU

REGIONÓW

Program prac Komisji na 2021 r.

Dynamiczna Unia w niestabilnym świecie

(3)

1

1. Naprawić świat dziś, kształtując naszą przyszłość

Minął niespełna rok, odkąd obecna Komisja Europejska objęła urząd po tym, jak wybrano ją do realizacji programu przeprowadzenia największej transformacji Europy w czasie dłuższym niż jedno pokolenie. Program prac Komisji na 2020 r. odzwierciedlał ten mandat, jak również ambicję przedstawioną po raz pierwszy w wytycznych politycznych przewodniczącej Ursuli von der Leyen. Nakreślono w nich naszą wizję budowy sprawiedliwszego, zdrowszego, bardziej ekologicznego i bardziej cyfrowego społeczeństwa.

Chociaż w ciągu ostatniego roku wiele się zmieniło, ambicja ta pozostaje naszą siłą napędową na kolejny rok.

W ostatnim roku Komisja rozpoczęła prace nad stworzeniem podstaw dla systemowych zmian, których potrzebuje Europa, tym bardziej teraz, gdy wszystkie nasze gospo darki są głęboko dotknięte światowym kryzysem zdrowotnym. W ciągu pierwszych 100 dni przedstawiliśmy Europejski Zielony Ład, określiliśmy nasze plany dotyczące cyfrowej przyszłości Europy, przyjęliśmy plan działania na rzecz silnej Europy socjalnej, mając na celu wdrożenie Europejskiego filaru praw socjalnych, a także wydaliśmy naszą strategię na rzecz równouprawnienia płci. Zaprezentowaliśmy również nową strategię przemysłową, plan skuteczniejszego wspierania małych przedsiębiorstw oraz środki służące umocnieniu jednolitego rynku. Przedstawiliśmy propozycje dotyczące modernizacji i usprawnienia procesu przystąpienia, co przyczyniło się do zawarcia historycznego porozumienia w sprawie rozpoczęcia negocjacji z Macedonią Północną i Albanią; rozpoczynamy także budowanie nowego partnerstwa z Afryką.

Po upływie 100 dni zaproponowaliśmy również nowy impuls dla stałych priorytetów, zwłaszcza nowy pakt o migracji i azylu oraz strategię unii bezpieczeństwa. Zajęliśmy się zagadnieniami, które dotyczą całej naszej wspólnoty wartości, w szczególności publikując pierwsze w historii coroczne sprawozdanie na temat praworządności, opisujące sytuację we wszystkich państwach członkowskich. Podjęliśmy działania obejmujące cały przekrój naszego społeczeństwa – od równouprawnienia płci i przeciwdziałania rasizmowi po umiejętności i osoby młode.

Z wielu różnych powodów rok 2020 będzie jednak rokiem, o którym trzeba będzie jednocześnie natychmiast zapomnieć i zawsze pamiętać. Dla milionów Europejczyków, którzy stracili bliskich, za chorowali lub doświadczają głębokiego niepokoju o swoje utrzymanie i dobrobyt, światowa pandemia, która zaskoczyła Europę i świat, a także związane z nią blokady naszych społeczeństw i gospodarek będą czymś więcej niż tylko bolesnym wspomnieniem. Prawdopodobnie nikt z nas nie zapomni kruchości ani niepewności, które w dalszym ciągu nam towarzyszą. Ponowny wzrost zakażeń wirusem w Europie w ostatnim czasie pokazuje, że w postępowaniu z wirusem musimy w dalszym ciągu kierować się uwagą, ostrożnością i działać w sposób skoordynowany.

Rok ten zapamiętamy jednak również ze względu na podjęte przez Europę pilne, bezprecedensowe działania mające na celu ochronę życia ludzkiego i źródeł utrzymania.

Europa pokazała, że jeżeli zachodzi taka potrzeba, potrafi działać szybko, jeśli jest taka

konieczność – okazać solidarność, a jeżeli chce – wspólnie dokonywać zmian. Od

udostępnienia wszystkich funduszy unijnych i zastosowania elastyczności w naszych

(4)

przepisach podatkowych i zasadach pomocy państwa po tworzenie zapasów sprzętu medycznego. Od sprowadzenia do domu ponad 600 000 obywateli Unii, którzy utknęli za granicą, po utworzenie instrumentu SURE, aby pomóc obywatelom utrzymać zatrudnienie, a przedsiębiorcom – działalność gospodarczą. Komisja wprowadziła łącznie ponad 800 nieplanowanych wcześniej środków w każdej dziedzinie, począwszy od zarządzania granicami po wsparcie rolników i rybaków.

W przyszłości rok ten będzie można zapamiętać również ze względu na ogromne przyspieszenie zmiany, którą zapoczątkował, oraz ogromną szansę, jaką paradoksalnie stworzył. Zmiany klimatu, technologie cyfrowe i geopolityka już wcześniej miały głęboki wpływ na nasze społeczeństwo i były siłą napędową naszych działań. Pandemia zaostrzyła jednak potrzebę przeprowadzenia w Europie dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej – i większego uodpornienia jej społeczeństw i gospodarek. Jest to niespotykana szansa, by wyjść z kruchości, jaką narzucił nam kryzys, dając nową witalność naszej Unii.

W tym kontekście cel Komisji na nadchodzący rok będzie dwojaki. Po pierwsze Komisja w dalszym ciągu będzie dokładać wszelkich starań, by zarządzać kryzysem i zacząć wyciągać z niego wnioski. Aby osiągnąć ten cel, będziemy w szczególności nadal starać się wynaleźć, sfinansować i zapewnić bezpieczną i dostępną szczepionkę dla wszystkich obywateli Europy i świata.

Równolegle w niniejszym programie prac określono, w jaki sposób Europa może wykorzystać stojącą przed nami szansę na spełnienie ambicji i stanięcie na czele wielkiego przyspieszenia. Dzięki Next Generation EU, historycznemu planowi odbudowy, który Komisja przedstawiła wraz ze zmienionym budżetem długoterminowym, Europa ma gotowe narzędzie pozwalające skorzystać z tej szansy.

Przyjęcie Next Generation EU oznacza, że Europa decyduje się nie tylko naprawić szkody, przeprowadzić odbudowę na potrzeby dnia dzisiejszego i wspierać osoby najbardziej dotknięte przez kryzys, ale również zapewnić i zbudować lepszy sposób na życie dla świata w przyszłości. Komisja skoncentruje się na zrównoważonych inwestycjach i reformach, przeznaczając 37 % wydatków w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności na wydatki związane z transformacją ekologiczną oraz co najmniej 20 % na inwestycje w transformację cyfrową. Będzie intensywnie współpracować z państwami członkowskimi nad opracowaniem i wdrożeniem ich krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności. Komisja zagwarantuje ponadto, że 30 % z 750 mld EUR w ramach Next Generation EU zostanie pozyskane dzięki obligacjom ekologicznym. Będziemy także wspierać współprawodawców w osiągnięciu szybkiego porozumienia w sprawie pakietu o łącznej wartości 1,8 bln EUR, aby dzięki niemu można było jak najszybciej rozpocząć proces zmian. Komisja przedstawi również ambitne propozycje dotyczące nowych źródeł dochodu d la budżetu UE.

Oznacza to, że dysponujemy inwestycją odpowiadającą wizji i ambicji, którą mieliśmy już

wcześniej. Z tego powodu w programie prac Komisji na 2021 r. przewidziano przejście od

strategii do realizacji z naciskiem na nowe inicjatywy ustawodawcze oraz zmiany

(5)

3

obowiązujących przepisów zgodnie z planami określonymi we wszystkich sześciu naczelnych celach w ubiegłym roku. Inicjatywy te wymieniono w załącznikach I II

1

. Będziemy również realizować inicjatywy zaplanowane wcześniej na 2020 r., a które odłożono ze względu na pandemię

2

.

Kierunek naszych działań – zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych – nadal będzie wyznaczać Agenda 2030 oraz jej cele zrównoważonego rozwoju, a także porozumienie paryskie.

Realizując niniejszy program prac, Komisja będzie również dbać o wyjaśnianie swoich działań i o uwzględnianie opinii obywateli. W związku z tym rozpoczęcie debaty nad konferencją w sprawie przyszłości Europy jest teraz ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Kwestie, które pojawiły się w ubiegłym roku – od potrzeby silniejszej Europejskiej Unii Zdrowotnej po trwałe zmiany, jakie pandemia może spowodować w naszym sposobie wspólnego życia – można rozwiązać jedynie wtedy, gdy każdy może przedstawić swoje zdanie, a my czerpiemy z całego naszego wspólnego doświadczenia i wiedzy eksperckiej.

Uwarunkowania geopolityczne oraz długoterminowy i transformacyjny charakter planowanych inicjatyw powodują, że nasze działania będą w dalszym ciągu opierać się na prognozie strategicznej

3

. Pierwsze sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej ukazało znaczenie odporności w kontekście odbudowy oraz kształtowania polityki UE w sposób dostosowany do przyszłych wyzwań i oparty na dowodach. Podejście to może również pomóc nam przyg otować się na nowe wyzwania i szanse, które nieuchronnie pojawią się w nadchodzącym roku; musimy być gotowi, aby je przewidzieć i na nie reagować.

2. Realizacja sześciu naczelnych celów 2.1 Europejski Zielony Ład

Jeżeli chodzi o Europejski Zielony Ład, Komisja skoncentruje się na przeglądzie naszego odpowiedniego prawodawstwa w zakresie klimatu i energii, aby dostosować się do nowo zaproponowanego celu, jakim jest zmniejszenie emisji o co najmniej 55 % do 2030 r.

w porównaniu z poziomem z 1990 r. Działania te zostaną zebrane w pakiet „Gotowi na osiągnięcie celu 55 proc.”, który obejmie wszystkie kwestie z zakresu od odnawialnych źródeł energii po te, związane z zasadą „efektywność energetyczna przede wszystkim”, budynki, a także użytkowanie gruntów, opodatkowanie energii, wspólny wysiłek redukcyjny oraz handel uprawnieniami do emisji, jak również szeroką gamę innych aktów prawnych.

Dyplomacja klimatyczna i energetyczna pozostanie priorytetem naszych relacji z partnerami zewnętrznymi.

1 Umiejscowienie inicjatywy w załącznikach do niniejszego programu nie ma wpływu na opis zadań, które przewodnicząca Ursula von der Leyen przypisała poszczególnym członkom kolegium komisarzy w skierowanych do nich pismach.

2 Dostosowany program prac Komisji na 2020 r., COM(2020) 440 final.

3Sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej z 2020 r., COM(2020) 493 final.

(6)

Jak wspomniano w wytyc znych politycznych przewodniczącej Ursuli von der Leyen, Komisja przedstawi propozycję mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO

2

, który ma pomóc zmotywować zagranicznych producentów i importerów UE do redukcji emisji przy jednoczesnym zapewnieniu równych warunków działania sprzyjających wymianie handlowej w sposób zgodny z zasadami WTO.

Zakres i zasięg prac zaplanowanych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu odzwierciedla systemowy charakter transformacji ekologicznej i jej znaczenie jako strategii rozwoju.

Przedstawimy pakiet działań na rzecz inteligentnego i zrównoważonego transportu, w tym zmianę rozporządzenia w sprawie transeuropejskiej sieci transportowej oraz dyrektywy w sprawie inteligentnych systemów transportowych. Będziemy kontynuować wdrażanie planu działania UE dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym, zwracając uwagę na ekoprojekt i produkty o zrównoważonym charakterze, w szczególności urządzenia elektroniczne o zamkniętym cyklu życia, w tym poprawę zbierania, ponownego wykorzystania i naprawy telefonów komórkowych, laptopów i innych urządzeń.

Świadczy to o tym, że Europejski Zielony Ład zdecydowanie wykracza poza samo ograniczanie emisji. W tym duchu będziemy prowadzili działania następcze w związku z unijną strategią na rzecz bioróżnorodności 2030 oraz strategią „od pola do stołu”, w szczególności w celu pobudzenia produkcji ekologicznej, odbudowy zniszczonych ekosystemów, ochrony oceanów i regionów przybrzeżnych, ochrony i odbudowy lasów oraz prowadzenia zrównowa żonej gospodarki lasami, a także ograniczenia ryzyka wprowadzania produktów związanych z wylesianiem na rynek UE. Będziemy również wprowadzać na rynek innowacyjne dodatki paszowe, aby zmniejszyć wpływ hodowli zwierząt gospodarskich na środowisko.

2.2. Europa na miarę ery cyfrowej

Zaproponujemy plan działania o jasno określonych celach na 2030 r., m.in. w zakresie łączności, umiejętności i cyfrowych usług publicznych w celu zapewnienia, aby to dziesięciolecie było prawdziwie cyfrową dekadą Europy. W naszym podejściu będziemy się kierować jasnymi zasadami: prawem do prywatności i łączności, wolnością słowa, swobodnym przepływem danych i cyberbezpieczeństwem.

Będziemy podejmować działania w tych różnych obszarach, szczególnie w zakresie prawodawstwa obejmującego obszary dotyczące bezpieczeństwa, odpowiedzialności, praw podstawowych i aspektów sztucznej inteligencji w kontekście danych, a także aktu w sprawie danych w celu stworzenia odpowiednich warunków do skuteczniejszej kontroli oraz zapewnienia obywatelom i przedsiębiorstwom lepszych warunków w zakresie udostępniania danych.

W tym samym duchu zaproponujemy nową europejską tożsamość cyfrową, która ułatwi

wykonywanie zadań i dostęp do usług online w całej Europie, a ponadto da ludziom większą

kontrolę nad tym, jakie dane udostępniają i w jaki sposób są one wykorzystywane, oraz

spokojne sumienie pod tym względem.

(7)

5

Stojąc na straży sprawiedliwości w świecie cyfrowym, UE będzie nadal działała na rzecz międzynarodowego porozumienia w sprawie sprawiedliwego systemu podatkowego, który zapewni długoterminowe, trwałe dochody. Jeżeli to się nie uda, w pierwszej połowie przyszłego roku Komisja zaproponuje opłatę cyfrową. W tym samym duchu sprawiedliwego otoczenia biznesu Komisja zaproponuje instrument prawny mający na celu zapewnienie równych szans pod względem subsydiów zagranicznych.

Komisja będzie kontynuowała rozpoczęty przegląd reguł konkurencji w celu zapewnienia ich adekwatności do zmieniającego się otoczenia rynkowego, w tym nabierającej tempa cyfrowej transformacji gospodarki. Dokonamy również aktualizacji naszej nowej strategii przemysłowej dla Europy w celu uwzględnienia wpływu COVID-19, ogólnoświatowej sytuacji w zakresie konkurencji oraz przyspieszenia dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej.

Aby zapewnić godne, przejrzyste i przewidywalne warunki pracy oraz w świetle stworzenia sprawiedliwych warunków pracy i odpowiedniej ochrony socjalnej, przedstawimy wniosek ustawodawczy mający na celu poprawę warunków pracy osób pracujących za pośrednictwem platform internetowych.

2.3. Gospodarka służąca ludziom

Pandemia trwa, a środki powstrzymujące jej rozprzestrzenianie się obowiązują, dlatego konieczne jest zapewnienie ze strony Europy, aby kryzys zdrowotny i gospodarczy nie przekształcił się w kryzys społeczny. Cel ten będzie przyświecał naszym działaniom w przyszłym roku, a pełne wdrożenie i stosowanie programu wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE) pomoże pracownikom utrzymać przychody, a przedsiębiorstwom – personel. W nadchodzących latach będziemy prowadzili uważną ocenę tych działań.

Europejski filar praw socjalnych będzie stanowił kompas odbudowy Europy i nasze

najlepsze narzędzie w zapewnianiu, aby nikt nie pozostał w tyle. Zaproponujemy ambitny

plan działania mający na celu jego pełne wdrożenie. Plan działania będzie stanowił

podstawowy instrument Komisji mający na celu wniesienie wkładu w odbudowę społeczno-

gospodarczą i nabieranie odporności w średnim i długim okresie w perspektywie poprawy

sprawiedliwości społecznej w procesie transformacji cyfrowej i ekologicznej. W tym samym

duchu nowa europejska gwarancja dla dzieci ogłoszona w wytycznych politycznych

przewodniczącej von der Leyen będzie miała na celu zmniejszenie skali ubóstwa oraz

nierówności wśród dzieci poprzez zapewnienie, aby wszystkie dzieci miały dostęp do

podstawowych usług, takich jak opieka zdrowotna i edukacja. Wyciągając wnioski z pandemii

COVID-19 oraz mając na uwadze zmieniające się środowisko pracy, Komisja zaproponuje nowe

strategiczne ramy UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Zaproponujemy także plan

działania na rzecz gospodarki społecznej w celu zwiększenia inwestycji społecznych,

wspierania podmiotów gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych w zakładaniu

działalności, zwiększeniu jej skali, w innowacjach i tworzeniu miejsc pracy.

(8)

Nasze gospodarki potrzebują stałego wsparcia polityki; konieczne będzie też zachowanie delikatnej równowagi między zapewnieniem wsparcia finansowego a stabilnością finansów publicznych. Ze względu na wznowienie rozprzestrzeniania się wirusa i wprowadzania kolejnych środków powstrzymujących jego rozprzestrzenianie się państwa członkowskie powinny nadal w należyty sposób wykorzystywać elastyczność fiskalną w celu wspierania gospodarki. Ogólnoświatowy handel oraz jego zintegrowane łańcuchy wartości pozostaną podstawowymi czynnikami wzrostu i kluczową siłą napędową prawdziwie ogólnoświatowej odbudowy. Obecnie trwa przegląd polityki handlowej UE; przyjmiemy nowy instrument służący zniechęcaniu do stosowania środków przymusu przez państwa trzecie i przeciwdziałaniu stosowania takich środków.

W dłuższym okresie nie ma lepszego sposobu na zapewnienie stabilizacji i konkurencyjności niż pogłębienie unii gospodarczej i walutowej, co pozwoli także zapewnić silniejszą międzynarodową pozycję euro. Musimy poczynić postępy w obszarze unii rynków kapitałowych i unii bankowej. Dlatego dokonamy przeglądu ram postępowania w przypadku upadłości banków unijnych, podejmiemy działania w celu pobudzenia transgranicznych inwestycji w UE i zintensyfikujemy walkę z praniem pieniędzy.

Nasz system gospodarczy i finansowy jako część zmiany systemowej w Europie również musi stanowić podstawowy czynnik napędowy dwojakiej transformacji. Zaproponujemy prawodawstwo dotyczące zrównoważonego ładu korporacyjnego, którego celem będzie wspieranie długoterminowych, zrównoważonych oraz odpowiedzialnych norm zachowań w przeds iębiorstwie. Nadal będziemy czynić postępy w pracach na rzecz zrównoważonego finansowania, szczególnie przez zaproponowanie utworzenia unijnej normy dotyczącej obligacji ekologicznych.

Aby osiągnąć nasze ambitne cele i móc zaspokoić potrzeby w zakresie inwestycji i reform, musimy zwiększyć i ocenić skuteczność, wydajność i zdolności administracji publicznych i służb użyteczności publicznej w całej Unii Europejskiej.

2.4. Silniejsza pozycja Europy na świecie

Obecna Komisja objęła urząd z mandatem zapewnienia silniejszej pozycji Europy na świecie.

Nasza działająca w sposób geopolityczny Komisja dąży do realizacji strategicznych interesów i celów UE zagranicą oraz broni międzynarodowego porządku opartego na zasadach i wartościach w coraz bardziej spolaryzowanym świecie. Będziemy pracować, aby zwiększyć naszą światową rolę jako ostoja odpowiedzialności, stabilności, współpracy i solidarności, mierząc się ze stale rosnącą liczbą globalnych wyzwań, kryzysów i konfliktów poprzez mobilizację wszystkich naszych instrumentów.

Przez cały przyszły rok Komisja będzie dopilnowywać, aby Europa odgrywała decydującą

rolę w niestabilnym dzisiaj świecie – czy to przewodząc światowym działaniom

prowadzącym do zagwarantowania bezpiecznej i dostępnej dla wszystkich szczepionki, czy

też wzmacniając globalny, oparty na zasadach system multilateralny, jak również partnerstwa

dwustronne, regionalne i globalne. Nadal pierwszeństwo będzie miało dla nas wschodnie

i południowe sąsiedztwo, aż po Bałkany Zachodnie i Afrykę.

(9)

7

Nowe instrumen ty wydatków zewnętrznych przyczynią się do realizacji unijnych strategicznych priorytetów poza granicami Unii.

Unia Europejska zawsze będzie wierzyła w siłę i wartość multilateralizmu i współpracy z globalnymi instytucjami. Zaproponujemy wspólny komunikat dotyczący zwiększenia wkładu UE w multilateralizm oparty na zasadach. Musimy przewodniczyć reformom Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Organizacji Handlu, aby organizacje te odpowiadały nowym realiom.

We współpracy z naszymi partnerami zaproponujemy odnowione partnerstwo z naszym południowym sąsiedztwem i przedstawimy komunikat w sprawie Arktyki w celu aktualizacji polityki UE względem regionu, który jest szczególnie narażony na zmianę klimatu i obciążenia środowiska oraz odczuwa ich wpływ na gospodarkę i bezpieczeństwo.

Przedstawimy nowe strategiczne podejście do wsparcia procesu rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji byłych bojowników, co ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia długotrwałej stabilności i pokoju w państwach i regionach dotkniętych konfliktem.

Przedłożymy także komunikat w sprawie unijnej pomocy humanitarnej dotyczący w szczególności nowych sposobów współpracy z naszymi partnerami i innymi darczyńcami, wykorzystania narzędzi cyfrowych i innowacyjnych podejść do finansowania i wariantów udzielania pomocy, w tym własnych zdolności Komisji do szybkiego reagowania i sposobów usprawniania prac w zakresie połączenia kwestii humanitarnych, rozwojowych i pokojowych.

Przegląd dyrektywy w sprawie ochrony konsularnej umożliwi nam uproszczenie korzystania z unijnego prawa obywateli do ochrony konsularnej i zwiększenie solidarności UE w celu skuteczniejszej ochrony obywateli Unii zagranicą, szczególnie w czasie kryzysów.

Pozwoli to na zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi i zwiększy rolę wsparcia UE dzięki możliwie najlepszemu wykorzystaniu jej niepowtarzalnej sieci delegatur Unii.

2.5. Promowanie naszego europejskiego stylu życia

Obecny kryzys zdrowotny uwydatnił potrzebę wzmocnienia naszego przygotowania na sytuacje kryzysowe i zarządzania kryzysowego w przypadku transgranicznych zagrożeń dla zdrowia. Chociaż główny nacisk nadal kładziemy na zapewnienie, aby Europie udało się powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa i poradzić sobie ze skutkami pandemii, wyciągniemy także pierwsze wnioski z kryzysu. Czas zbudować silniejszą Europejską Unię Zdrowotną.

Zaproponujemy wzmocnienie ram UE przeznaczonych do wykrywania poważnych,

transgranicznych zagrożeń dla zdrowia i reagowania na nie oraz zwiększenie roli istniejących

agencji. Następnie zaproponujemy utworzenie agencji ds. zaawansowanych badań

i rozwoju w dziedzinie biomedycyny. Nowa strategia farmaceutyczna zostanie

ukierunkowana na kwestię bezpieczeństwa europejskich łańcuchów dostaw i zapewni

obywatelom dostęp do bezpiecznych, przystępnych leków wysokiej jakości. Ponadto do

(10)

końca przyszłego roku zostanie otwarta europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia w celu wykorzystywania danych do zapewnienia wyższej jakości opieki zdrowotnej, lepszych badań i lepszego procesu decyzyjnego, co przyniesie korzyści pacjentom.

Wyciągniemy również wnioski w innych obszarach, szczególnie jeżeli chodzi o strefę Schengen i utrzymanie swobodnego przepływu osób bez wprowadzania wewnętrznych kontroli granicznych. Będziemy współpracować z Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi, aby podtrzymać i poprawić działanie strefy Schengen na podstawie nowej strategii dotyczącej przyszłości strefy Schengen oraz wzmocnić zasady Schengen;

będziemy też w dalszym ciągu prowadzić prace mające na celu ukończenie strefy Schengen.

Będziemy kontynuować prace nad nowym paktem o migracji i azylu. W tym kontekście Komisja zaproponuje szereg środków w zakresie legalnej migracji obejmujących pakiet dotyczący zarzadzania talentami i umiejętnościami, w ramach którego przeprowadzony zostanie przegląd dyrektywy dotyczącej rezydentów długoterminowych i dyrektywy w sprawie jednego zezwolenia, oraz warianty rozwoju puli talentów UE. Pozostałe elementy paktu obejmują unijny plan działania na rzecz zwalczania przemytu migrantów oraz strategię dotyczącą dobrowolnych powrotów i reintegracji.

Będziemy nadal wzmacniać unię bezpieczeństwa, w szczególności poprzez wprowadzanie środków w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej, zagrożeń hybrydowych, przyjmowanie nowego podejścia do działań związanych ze zwalczaniem terroryzmu i radykalizacji oraz poprawę wykrywania, eliminowania i zgłaszania niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych online.

Biorąc pod uwagę nasilanie się przemocy na tle antysemickim i przestępstw z nienawiści, Komisja przedstawi kompleksową strategię dotyczącą zwalczania antysemityzmu, która uzupełni i wesprze starania państw członkowskich.

Droga do ożywienia gospodarczego oraz udanej transformacji ekologicznej i cyfrowej wiąże się również z koniecznością nabywania przez Europejczyków nowych umiejętności.

W ramach szerszych starań na rzecz wpojenia kultury uczenia się przez całe życie i ułatwienia zmian pracy, zaproponujemy inicjatywę dotyczącą indywidualnych rachunków szkoleniowych mającą na celu zachęcenie obywateli do udziału w szkoleniach i zarządzania swoimi karierami oraz określimy europejskie podejście do mikroreferencji, aby poszerzyć indywidualnie dostosowane możliwości uczenia się dla wszystkich.

2.6. Nowy impuls dla demokracji europejskiej

Komisja nadal będzie tworzyła Unię równości i stała na straży zobowiązania Europy do ochrony wartości UE oraz włączenia i równości pod każdym względem, niezależnie od płci, rasy lub pochodzenia etnicznego, religii lub wyznania, niepełnosprawności, wieku czy orientacji seksualnej.

W ramach tych działań Komisja przedstawi strategię UE dotyczącą praw osób

niepełnosprawnych, której celem będzie w szczególności zapewnienie pełnego wdrożenia

Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Strategia UE na rzecz praw dziecka

(11)

9

będzie dotyczyła sposobów przygotowania dzieci i osób młodych do uczestnictwa w demokratycznym życiu UE, aby lepiej chronić dzieci podatne na zagrożenia i ich prawa online, wspierać przyjazny dziecku wymiar sprawiedliwości i zapobiegać przemocy oraz zwalczać ją.

Chociaż Komisja pozostaje zaangażowana w przystąpienie UE do konwencji stambulskiej, przedstawi nowy wniosek w sprawie zwalczania przemocy ze względu na płeć.

Zaproponuje także rozszerzenie wykazu poważnych przestępstw o wymiarze transgranicznym, tak aby obejmował on wszelkie formy przestępstw z nienawiści i nawoływania do nienawiści.

Europejski plan działania na rzecz demokracji, który zostanie przyjęty, będzie miał przełomowe znaczenie dla zwiększenia odporności naszych demokracji i odpierania prób ingerencji z zewnątrz w wybory do Parlamentu Europejskiego oraz zwalczania dezinformacji, jak również dla wspierania wolnych i niezależnych mediów. W przyszłym roku Komisja zaproponuje jaśniejsze przepisy dotyczące finansowania europejskich partii politycznych i podejmie działania służące zapewnieniu większej przejrzystości płatnej reklamy politycznej, wzmocnieniu praw wyborczych mobilnych Europejczyków i podjęciu działań służących ochronie dziennikarzy i społeczeństwa obywatelskiego przed praktykami strategicznego powództwa zmierzającego do stłumienia debaty publicznej.

Będzie także zacieśniać transgraniczną współpracę sądową przy pełnym wykorzystaniu technologii cyfrowych.

Komisja przeanalizuje, w jaki sposób polityka spójności może przyczynić się do naprawy i dwojakiej transformacji, zaradzić coraz większym dysproporcjom regionalnym istniejącym zarówno przed pandemią COVID-19, jak i po jej ustaniu oraz wesprzeć rozwiązywanie pojawiających się problemów społecznych i gospodarczych. Aby pogłębić wiedzę, a przez to udoskonalić reagowanie w ramach polityki, przedstawi ocenę sytuacji w naszych regionach.

Opracuje także długoterminową wizję dla obszarów wiejskich, aby zaproponować działania służące wykorzystaniu pełnego potencjału tych regionów. Lepsze stanowienie prawa, kształtowanie polityki oraz wdrażanie i egzekwowanie prawa Unii

Gdy Komisja objęła urząd, zobowiązała się prowadzić politykę opartą na dowodach, którą byłoby łatwiej stosować i która w miarę możliwości nie obciążałaby nadmiernie przedsiębiorstw i osób. Potrzeby w tym względzie są jeszcze wyraźniejsze obecnie, gdy Europa nadal walczy z kryzysem i skupia się na odbudowie.

Komunikat dotyczący lepszego stanowienia prawa, który zostanie niebawem

przedstawiony, będzie ukierunkowany na ograniczenie obciążeń, a szczególnie na wdrażanie

zasady „jedno więcej – jedno mniej”. Posłuży to zapewnieniu, aby nowo wprowadzane

obciążenia administracyjne były rekompensowane poprzez zniesienie obciążeń w podobnej

wysokości, ponoszonych na szczeblu UE przez obywateli i przedsiębiorstwa w tym samym

obszarze polityki. Od przyszłego roku platforma ds. dostosowania się do wymogów

przyszłości, czyli grupa ekspertów wysokiego szczebla, będzie wspierała Komisję

w identyfikowaniu potencjału w zakresie uproszczeń i ograniczania obciążenia.

(12)

Kryzys uwydatnił także potrzebę podejmowania świadomych decyzji w oparciu o dowody i zasady lepszego stanowienia prawa . Konieczność przeprowadzenia oceny skutków, która uwzględni opinie wszystkich podmiotów, na które przyjmowane przepisy mogą mieć wpływ, nigdy nie była tak pilna. Dzięki działaniom Komisji konsultacje będą bardziej skuteczne i dostępne – ułatwi to zainteresowanym stronom wzięcie udziału i stanowi odpowiedź na wezwanie do prowadzenia sprawniejszych konsultacji.

Komisja zintensyfikuje również działania na rzecz poprawy skutecznego stosowania, wdrażania i egzekwowania prawa Unii. Jest to szczególnie ważne dla właściwego funkcjonowania jednolitego rynku, ochrony najważniejszych łańcuchów dostaw, dzięki którym w sklepach jest żywność, a służba zdrowia ma środki medyczne, dla obrony praw obywateli i realizacji celów Europejskiego Zi elonego Ładu. Komisja nadal będzie wspierała państwa członkowskie i współpracowała z nimi w celu zapewnienia sprawnego i prawidłowego wdrożenia nowych i istniejących zasad UE. Jednocześnie, w stosownych przypadkach, nie zawaha się utrzymać w mocy prawa Unii w drodze postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

4. Podsumowanie

W minionym roku obywatele Europy z dużym poświęceniem chronili siebie nawzajem, dlatego musimy dbać o postęp, który udało się nam wspólnie wypracować. Oznacza to pozostanie czujnym i skupienie się na zapewnieniu zdolności do zwalczania kryzysu, wspólne przetrwanie i opracowywanie długoterminowego rozwiązania mającego na celu wyjście z obecnej sytuacji.

Kiedy jednak Europie już się to uda, musimy być gotowi, aby lepiej postępować oraz żyć w zdrowszym i bardziej sprawiedliwym społeczeństwie dobrobytu. To z kolei oznacza, że musimy zwiększyć naszą odporność, ale również przyspieszyć, jeżeli chodzi o program transformacji, dla którego wybrano tę Komisję i na którym skupia się ona od pierwszego dnia pełnienia obowiązków.

Taki jest podwójny cel niniejszego programu prac Komisji i wszystkich inicjatyw, które się w nim znajdują. Każda z nich może dotyczyć innego obszaru, jednak wszystkie muszą mieć wspólny mianownik. Wszystkie mają ostatecznie służyć temu, aby życie było łatwiejsze, nasze środowisko – zdrowsze, społeczeństwa – bardziej sprawiedliwe, możliwości – bardziej zróżnicowane i dostępne, a gospodarki – nowocześniejsze i zorientowane na szersze cele.

Aby zapewnić pożądany wpływ tych inicjatyw, Komisja będzie ściśle współpracowała

w ramach partnerstwa zarówno z Parlamentem Europejskim, jak i Radą. Ten duch współpracy

pozwolił Europie dojść do porozumienia w sprawie narzędzia służącego odbudowie

gospodarki – Next Generation EU. To dzięki niemu też pokonamy tę pandemię

i doprowadzimy do zmian systemowych, któryc h potrzebuje Europa. Mamy wizję, mamy

plan, mamy inwestycje – musimy teraz zająć się odbudową, tworząc lepszy świat jutra.

(13)

NL NL

EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 19.10.2020 COM(2020) 690 final ANNEXES 1 to 4

BIJLAGEN bij de

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ

VAN DE REGIO'S

Werkprogramma van de Commissie voor 2021

Een Unie van vitaliteit in een kwetsbare wereld

(14)

Bijlage I: Nieuwe initiatieven

1

Nr. Beleidsdoelstelling Initiatieven

Een Europese Green Deal

1. Pakket Fit for 55 a) Herziening van het EU-emissiehandelssysteem (ETS), inclusief zeevaart, luchtvaart en Corsia, en een voorstel voor ETS als eigen middelen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, 2e kwartaal 2021)

b) Mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens (CBAM) en een voorstel voor CBAM als eigen middelen (wetgevend, incl. effectbeoordeling,2e kwartaal 2021)

c) Verordening inzake de verdeling van de inspanningen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 192, lid 1, VWEU, 2e kwartaal 2021)

d) Wijziging van de richtlijn betreffende hernieuwbare energie om uitvoering te geven aan de ambitie van de nieuwe klimaatdoelstelling voor 2030 (wetgeving, incl. effectbeoordeling, artikel 194 VWEU, 2e kwartaal 2021) e) Wijziging van de richtlijn betreffende energie-efficiëntie om uitvoering te geven aan de ambitie van de nieuwe

klimaatdoelstelling voor 2030 (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 194 VWEU, 2e kwartaal 2021)

f) Wijziging van de verordening inzake de opname van broeikasgasemissies en -verwijderingen door landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 192, lid 1, VWEU, 2e

kwartaal 2021)

g) Vermindering van methaanemissies in de energiesector (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikelen 192 en 194 VWEU, 2e kwartaal 2021)

h) Herziening van de energiebelastingrichtlijn (wetgevend, incl. effectbeoordeling, 2e kwartaal 2021)

i) Herziening van de richtlijn betreffende de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 91 VWEU, 2e kwartaal 2021)

j) Herziening van de verordening tot vaststelling van CO2-emissienormen voor nieuwe personenauto's en nieuwe lichte bedrijfsvoertuigen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 192, lid 1, VWEU, 2e kwartaal 2021)

k) Herziening van de richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 194 VWEU, 4e kwartaal 2021)

l) Herziening van het derde energiepakket voor gas (Richtlijn 2009/73/EU en Verordening (EG) nr. 715/2009) om concurrerende koolstofvrije gasmarkten te reguleren (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 194 VWEU, 4e kwartaal 2021)

2. Pakket circulaire economie a) Beleidsinitiatief betreffende duurzame producten, inclusief een herziening van de richtlijn inzake ecologisch ontwerp (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 4e kwartaal 2021)

b) Herbruikbare elektronica (niet-wetgevend, 4e kwartaal 2021)

1 In deze bijlage geeft de Commissie nadere informatie (voor zover deze beschikbaar is) over de initiatieven die zijn opgenomen in haar werkprogramma, in overeenstemming met het Interinstitutioneel Akkoord over beter wetgeven. Deze informatie, die tussen haakjes wordt vermeld naast elk initiatief, is slechts indicatief en kan tijdens het voorbereidende proces veranderen, met name in het licht van de uitkomsten van een effectbeoordelingsprocedure.

(15)

2

Nr. Beleidsdoelstelling Initiatieven

3. Pakket biodiversiteit en gifvrij milieu a) Actieplan voor de ontwikkeling van de biologische productie: op weg naar 2030 (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021)

b) Het risico op ontbossing en bosdegradatie dat samenhangt met producten die in de EU op de markt worden gebracht, zoveel mogelijk beperken (wetgevend, incl. effectbeoordeling, 2e kwartaal 2021)

c) Actieplan om de vervuiling van lucht, water en bodem tot nul terug te brengen (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021)

d) Nieuw regelgevingskader om ecosystemen opnieuw gezond te maken (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 192 VWEU, 4e kwartaal 2021)

4. Duurzame en slimme mobiliteit a) Herziening van de richtlijn betreffende intelligente vervoerssystemen, met inbegrip van een initiatief betreffende multimodale vervoersbewijzen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 91 VWEU, 3e kwartaal 2021)

b) Herziening van de verordening betreffende het trans-Europese vervoersnetwerk (wetgevend, incl.

effectbeoordeling, artikel 172 VWEU, 3e kwartaal 2021)

c) EU-spoorlijninitiatief 2021, inclusief de herziening van de verordening inzake corridors voor het

goederenvervoer en maatregelen om het personenvervoer per spoor te stimuleren (niet-wetgevend en wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 91 VWEU, 3e kwartaal 2021)

d) Ontwikkeling van emissienormen voor auto’s, bestelwagens, vrachtwagens en bussen na Euro 6/VI (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 4e kwartaal 2021)

Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk

5. Europa’s digitale decennium Europa’s digitale decennium: digitale doelstellingen voor 2030 (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021) 6. Datapakket a) Datawet (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 3e kwartaal 2021)

b) Evaluatie van de databankrichtlijn (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 3e kwartaal 2021) 7. Digitale heffing Digitale heffing en een voorstel voor een digitale heffing als eigen middelen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, 2e

kwartaal 2021)

8. Een betrouwbare en beveiligde Europese e-ID Een betrouwbare en beveiligde Europese e-ID (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 1e kwartaal 2021)

9. Platformwerkers Verbetering van de arbeidsomstandigheden van platformwerkers (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 153 VWEU, 1e/4e kwartaal 2021)

10. Industriële strategie voor Europa Actualisering van de nieuwe industriële strategie voor Europa (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021) 11. Buitenlandse subsidies Follow-up van het witboek over buitenlandse subsidies:

a) een gelijk speelveld tot stand brengen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 207 VWEU, 2e kwartaal 2021) b) overheidsopdrachten (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 207 VWEU, 2e kwartaal 2021)

(16)

Nr. Beleidsdoelstelling Initiatieven

12. Civiele, defensie- en ruimtevaartindustrie Actieplan voor synergieën tussen de civiele, de defensie- en de ruimtevaartindustrie (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021)

13. Ontwerpvereisten en consumentenrechten voor elektronica

Nieuwe ontwerpvereisten en consumentenrechten voor elektronica (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 4e kwartaal 2021)

Een economie die werkt voor de mensen

14. Verdieping van de kapitaalmarktenunie a) Kader ter bescherming en facilitering van investeringen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 2e kwartaal 2021)

b) Herziening van de prudentiële regels voor verzekerings- en herverzekeringsondernemingen (Solvency II) (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 53, lid 1, en artikelen 62 en 114 VWEU, 3e kwartaal 2021)

c) Herziening van de richtlijn en de verordening betreffende markten voor financiële instrumenten (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 4e kwartaal 2021)

15. Duurzame corporate governance Duurzame corporate governance (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 50 en eventueel artikel 114 VWEU, 2e kwartaal 2021)

16. EU-norm voor groene obligaties Vaststelling van een EU-norm voor groene obligaties (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 2e kwartaal 2021)

17. Antiwitwaspakket Wetgevingspakket voor de bestrijding van witwaspraktijken (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 1e kwartaal 2021)

18. Pakket eerlijke economie a) Actieplan inzake de Europese pijler van sociale rechten (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021) b) Aanbeveling voor een Europese kindergarantie (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021)

c) Mededeling betreffende een nieuw kader inzake veiligheid en gezondheid op het werk (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021)

d) Actieplan voor de sociale economie (niet-wetgevend, 4e kwartaal 2021)

19. Stelsel van algemene preferenties Bouwen aan het rechtskader voor het toekomstige stelsel van algemene preferenties dat handelsvoordelen toekent aan ontwikkelingslanden (wetgeving, incl. effectbeoordeling, artikel 207 VWEU, 2e kwartaal 2021)

20. Dwangmaatregelen van derde landen voorkomen en tegengaan

Instrument om dwangmaatregelen van derde landen te voorkomen en tegen te gaan (wetgevend, incl.

effectbeoordeling, artikel 207, 4e kwartaal 2021)

21. Prestatiekader 2021-2027 Mededeling over het prestatiekader 2021-2027 (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021);

22. Voltooiing van de bankenunie Herziening van het kader voor bankencrisisbeheer en depositoverzekering (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 4e kwartaal 2021)

(17)

4

Nr. Beleidsdoelstelling Initiatieven

23. Accijnspakket a) Herziening van de richtlijn betreffende belasting op tabak (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 113 VWEU, 3e kwartaal 2021)

b) Wijziging van de richtlijn houdende een algemene regeling inzake accijns (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 113 VWEU, 4e kwartaal 2021)

Een sterker Europa in de wereld

24. Versterking van de bijdrage van de EU aan op regels gebaseerd multilateralisme

Gezamenlijke mededeling over het versterken van de bijdrage van de EU aan op regels gebaseerd multilateralisme (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021)

25. De Arctische dimensie Gezamenlijke mededeling over het noordpoolgebied (niet-wetgevend, 4e kwartaal 2021)

26. Zuidelijk nabuurschap Gezamenlijke mededeling over een hernieuwd partnerschap met het Zuidelijk Nabuurschap (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021)

27. Ontwapening, demobilisatie en re-integratie van voormalige strijders

Gezamenlijke mededeling over een strategische aanpak voor de ontwapening, demobilisatie en re-integratie van voormalige strijders (niet-wetgevend, 3e kwartaal 2021)

28. Onderzoek, innovatie, onderwijs en jeugd Mededeling over de alomvattende aanpak van onderzoek, innovatie, onderwijs en jeugd (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021)

29. Humanitaire hulp van de EU Mededeling over de humanitaire hulp van de EU in de context van de COVID‑19-pandemie en daarbuiten (niet- wetgevend, 1e kwartaal 2021)

30. Consulaire bescherming Consulaire bescherming – herziening van de EU-regels (wetgevend, artikel 23 VWEU, 4e kwartaal 2021) Bevordering van onze Europese levenswijze

31. Biomedisch onderzoek en biomedische ontwikkeling in Europa

Voorstel tot oprichting van een nieuw Europees agentschap voor biomedisch onderzoek en biomedische ontwikkeling (wetgevend, incl. effectbeoordeling, 4e kwartaal 2021)

32. Europese ruimte voor gezondheidsgegevens Europese ruimte voor gezondheidsgegevens (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikelen 114 en 168 VWEU, 4e kwartaal 2021)

33. Vervolginitiatieven in het kader van het nieuwe migratie- en asielpact

a) EU-actieplan tegen migrantensmokkel (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021)

b) Een nieuwe strategie voor vrijwillige terugkeer en re-integratie (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021) 34. Schengenpakket a) Strategie voor de toekomst van Schengen (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021)

b) Wijziging van de richtlijn tot vaststelling van het Schengenevaluatiemechanisme (wetgevend, incl.

effectbeoordeling, artikel 70 VWEU, 2e kwartaal 2021)

c) Herziening van de Schengengrenscode (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 77 VWEU, 2e kwartaal 2021) d) Digitalisering van visumprocedures (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 77 VWEU, 4e kwartaal 2021)

(18)

Nr. Beleidsdoelstelling Initiatieven

35. Follow-up van de EU-veiligheidsstrategie a) Mededeling over een EU-agenda voor de aanpak van de georganiseerde misdaad (2021-2025) (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021)

b) Wetgeving voor een doeltreffende aanpak van seksueel misbruik van kinderen online (wetgevend, incl.

effectbeoordeling, artikel 114 VWEU, 2e kwartaal 2021)

c) EU-agenda voor terrorismebestrijding: voorkomen, beschermen, reageren, anticiperen (niet-wetgevend, 3e kwartaal 2021)

d) Herziening van de richtlijn betreffende de bevriezing en confiscatie van opbrengsten van misdrijven (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikelen 82 en 83 VWEU, 4e kwartaal 2021)

e) Voorstel tot modernisering van de bestaande samenwerking op het gebied van rechtshandhaving in de EU met behulp van een EU-code voor politiesamenwerking (wetgevend, incl. effectbeoordeling, 4e kwartaal 2021)

f) Voorstel voor een richtlijn betreffende bureaus voor de ontneming van vermogensbestanddelen (wetgevend, incl.

effectbeoordeling, artikel 87 VWEU, 4e kwartaal 2021) 36. Follow-up van de Europese onderwijsruimte en

de bijgewerkte vaardighedenagenda

a) Een Europese aanpak van microcredentials (niet-wetgevend, 4e kwartaal 2021)

b) Individuele leerrekeningen (wetgevend en niet-wetgevend, incl. effectbeoordeling, 4e kwartaal 2021) 37. EU-strategie inzake de bestrijding van

antisemitisme

Mededeling over de EU-strategie inzake de bestrijding van antisemitisme (niet-wetgevend, 4e kwartaal 2021)

Een nieuwe impuls voor Europese democratie

38. Rechten van kinderen EU-strategie voor de rechten van het kind (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021) 39. Voorkoming en bestrijding van specifieke

vormen van gendergerelateerd geweld

Voorstel ter voorkoming en bestrijding van specifieke vormen van gendergerelateerd geweld (wetgevend, incl.

effectbeoordeling, artikel 82, lid 2, en artikelen 83 en 84 VWEU, 4e kwartaal 2021) 40. Bestrijding van haatmisdrijven en

haatzaaiende uitlatingen

Initiatief om de lijst van EU-misdrijven uit te breiden tot alle vormen van haatmisdrijven en haatzaaiende uitlatingen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 83 VWEU, 4e kwartaal 2021)

41. Pakket betreffende digitale justitiële samenwerking

a) Digitale inlichtingenuitwisseling bij grensoverschrijdend terrorisme (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikelen 85 en 88 VWEU, 4e kwartaal 2021)

b) Samenwerkingsplatform voor gemeenschappelijke onderzoeksteams (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 82, lid 1, onder d), VWEU, 4e kwartaal 2021)

c) Digitalisering van grensoverschrijdende justitiële samenwerking (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikelen 81 en 82 VWEU, 4e kwartaal 2021)

(19)

6

Nr. Beleidsdoelstelling Initiatieven

42. Transparantie- en democratiepakket a) Herziening van het statuut en de financiering van Europese politieke partijen en Europese politieke stichtingen (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 224 VWEU, 3e kwartaal 2021)

b) Grotere transparantie op het gebied van betaalde politieke reclame (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikelen 114 en 224 VWEU, 3e kwartaal 2021)

c) Herziening van de richtlijn van de Raad tot vaststelling van de wijze van uitoefening van het actief en passief kiesrecht bij de verkiezingen voor het Europees Parlement ten behoeve van de burgers van de Unie die verblijven in een lidstaat waarvan zij geen onderdaan zijn (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 22 VWEU, 4e kwartaal 2021)

d) Herziening van de richtlijn van de Raad tot vaststelling van de wijze van uitoefening van het actieve en passieve kiesrecht bij gemeenteraadsverkiezingen ten behoeve van de burgers van de Unie die verblijven in een lidstaat waarvan zij de nationaliteit niet bezitten (wetgevend, incl. effectbeoordeling, artikel 22 VWEU, 4e kwartaal 2021) e) Initiatief tegen misbruik van procesrecht ten aanzien van journalisten en rechtenbeschermers (wetgevend of

niet-wetgevend, 4e kwartaal 2021)

43. Langetermijnvisie voor plattelandsgebieden Mededeling over de langetermijnvisie voor plattelandsgebieden (niet-wetgevend, 2e kwartaal 2021) 44. EU-strategie voor personen met een handicap Strategie voor de rechten van personen met een handicap (niet-wetgevend, 1e kwartaal 2021)

(20)

Bijlage II: Refit-initiatieven

2

Nr. Titel Vereenvoudigingsdoelstelling / -potentieel (korte toelichting bij de Refit-doelstelling van de herzieningen, en het vereenvoudigingspotentieel voor evaluaties en geschiktheidscontroles)

Een Europese Green Deal

1. Herziening van geografische aanduidingen Deze herziening voorziet in een aanscherping van de geografische aanduidingen (GA’s) voor alle landbouwsectoren en handhaaft de specifieke kenmerken ervan in de sector wijnen en gedistilleerde dranken. Het GA-systeem van de EU is als zodanig een degelijk systeem. Het voorstel zal evenwel: boeren en producenten van duurzame producten beter in staat stellen de GA’s toe te passen; de GA’s interessanter maken, met name voor producenten in lidstaten die er weinig gebruik van maken; lacunes in de wetgeving, waaronder in het toepassingsgebied, dichten; de bescherming en de handhaving, met name op het internet, verbeteren; GA-producentengroeperingen meer slagkracht bieden; sterker inzetten op het prestige van het GA-systeem met name door middel van de GA-logo’s; het beheer van de GA-registers moderniseren. De regeling voor gegarandeerde traditionele specialiteiten, die de producenten en consumenten na 28 jaar niet de verwachte voordelen heeft opgeleverd, zal worden vervangen door een doeltreffender en flexibeler etiketteringsmechanisme, dat in wezen door de lidstaten wordt beheerd maar zo nodig door middel van passende instrumenten bescherming op EU-niveau biedt.

Met het voorgestelde initiatief zullen de technische en procedurele regels voor geografische aanduidingen zoveel mogelijk worden samengevoegd, zal er één GA-registratieprocedure worden opgezet en zullen aanvragers van in en buiten de EU hun aanvraag digitaal kunnen indienen om de registratie te versnellen. Een eenvoudiger systeem is interessanter voor producenten en begrijpelijker voor consumenten; het is gemakkelijker te promoten en stuwt de verkoopcijfers omhoog naarmate het GA-concept meer bekendheid verwerft. De evaluatie is bezig.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikelen 43 en 118 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

2. Bescherming van de ozonlaag - herziening van de EU-regels

Volgens de conclusies van de evaluatie van de ozonrichtlijn is er ruimte voor vereenvoudiging, verduidelijking en betere samenhang. De verordening kan ook worden aangepast aan de laatste technologische ontwikkelingen.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 192 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

2 Deze bijlage bevat de belangrijkste Refit-herzieningen, -evaluaties en -geschiktheidscontroles die de Commissie in 2021 zal uitvoeren.

(21)

8 Nr. Titel Vereenvoudigingsdoelstelling / -potentieel (korte toelichting bij de Refit-doelstelling van de herzieningen, en het

vereenvoudigingspotentieel voor evaluaties en geschiktheidscontroles) 3. Herziening van Verordening (EG) nr. 1013/2006

betreffende de overbrenging van afvalstoffen

Dit initiatief sluit aan bij de prioriteiten die zijn aangekondigd in de Europese Green Deal en het nieuwe actieplan voor de circulaire economie. De Commissie zal op basis van haar evaluatie een herziening van de verordening betreffende de overbrenging van afvalstoffen voorstellen om het transport van problematische afvalstoffen naar buiten de EU te beperken, de procedures voor dergelijke transporten af te stemmen op de doelstellingen van de circulaire economie en de handhaving te verbeteren.

Geplande vaststellingstermijn: 2e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 192 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

4. Herziening - Actualisering van de concentratiegrenswaarden voor persistente organische verontreinigende stoffen in afval - Wijzigingen van de bijlagen IV en V betreffende afval bij de verordening inzake persistente organische verontreinigende stoffen (POP’s) in afval

Dit initiatief sluit aan bij de prioriteiten die zijn aangekondigd in het nieuwe actieplan voor de circulaire economie. De Commissie zal een herziening van de bijlagen IV en V betreffende afval bij de verordening inzake POP’s voorstellen om ervoor te zorgen dat dergelijk afval op een milieuverantwoorde wijze wordt beheerd en veiliger kan worden gerecycled.

Geplande vaststellingstermijn: 2e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 192 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

5. Herziening van Richtlijn 94/62/EG betreffende verpakking en verpakkingsafval ter versterking van de essentiële vereisten waaraan verpakkingen die in de EU in de handel worden gebracht, moeten voldoen

Dit initiatief sluit aan bij de prioriteiten die zijn aangekondigd in de Europese Green Deal, het nieuwe actieplan voor de circulaire economie en een specifiek wettelijk mandaat in de richtlijn betreffende verpakking en verpakkingsafval. De Commissie zal een herziening van de essentiële vereisten voor verpakking voorstellen om ervoor te zorgen dat verpakkingen worden hergebruikt en gerecycled, dat gerecycled materiaal bij de vervaardiging wordt gebruikt en dat deze vereisten beter kunnen worden gehandhaafd. In dit kader zullen ook maatregelen worden genomen tegen oververpakking en om verpakkingsafval te verminderen.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 114 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

6. Herziening van Richtlijn 2010/75/EU inzake industriële emissies

De herziening van de richtlijn inzake industriële emissies maakt deel uit van de herziening van de EU-maatregelen inzake verontreiniging door grote industriële installaties, zoals aangekondigd in de Europese Green Deal. De herziening zal de richtlijn sterker laten bijdragen aan de doelstelling van nulverontreiniging en beter afstemmen op het beleid inzake klimaat, energie en circulaire economie. Ze zal ervoor zorgen dat de richtlijn de komende industriële transformatie in goede banen kan helpen leiden.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 192 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

(22)

Nr. Titel Vereenvoudigingsdoelstelling / -potentieel (korte toelichting bij de Refit-doelstelling van de herzieningen, en het vereenvoudigingspotentieel voor evaluaties en geschiktheidscontroles)

7. Herziening van de verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende statistieken van de landbouwinput en -output

Deze statistieken moeten voorzien in de behoeften die voortvloeien uit het gemeenschappelijk landbouwbeleid na 2020 en de Europese Green Deal, met name de “van boer tot bord”-strategie. Het doel is de wetgeving inzake landbouwstatistieken te moderniseren, de lasten van de gegevensverstrekking te verlichten, rekening te houden met nieuwe gegevensbehoeften en ervoor te zorgen dat de verzamelde gegevens beter vergelijkbaar zijn. Voortaan zullen binnen een gemeenschappelijk geïntegreerd rechtskader statistieken worden verzameld over de:

o landbouwproductie, met inbegrip van de biologische landbouw;

o landbouwprijzen, en

o gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten.

Geplande vaststellingstermijn: 1e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 338, lid 1, VWEU. Er zal geen effectbeoordeling worden verricht.

8. Herziening van de verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende Europese visserijstatistieken, houdende intrekking van Verordeningen (EG) nr. 1921/2006, (EG) nr. 762/2008, (EG) nr. 216/2009, (EG) nr. 217/2009 en (EG) nr. 218/2009

Deze herziening strekt ertoe de verzameling van de gegevens die nodig zijn om de Europese visserijstatistieken op te stellen, te stroomlijnen en te vereenvoudigen. Zij zal ook de Europese visserijstatistieken afstemmen op de gegevens- en informatiebehoeften van het hervormde gemeenschappelijke visserijbeleid. Ze heeft betrekking op statistieken over vangsten, de aanvoer van visserijproducten en aquacultuur. Het hoofddoel bestaat erin zoveel mogelijk gebruik te maken van de administratieve gegevens die voor het gemeenschappelijke visserijbeleid worden verzameld, en de lasten voor de lidstaten te verminderen.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 338 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

(23)

10 Nr. Titel Vereenvoudigingsdoelstelling / -potentieel (korte toelichting bij de Refit-doelstelling van de herzieningen, en het

vereenvoudigingspotentieel voor evaluaties en geschiktheidscontroles) 9. Herziening van de bouwproductenverordening

(EU nr. 305/2011)

De bouw is een van de 14 toonaangevende industriële ecosystemen die centraal staan in het herstelplan. De herziening, die wordt genoemd in de Europese Green Deal en het actieplan voor de circulaire economie, zal voorzien in een kader voor milieu- en circulariteitseisen voor bouwproducten en op die manier bijdragen aan een grotere energie- en materiaalefficiëntie van gebouwen.

Met dit initiatief zullen de belangrijkste problemen worden aangepakt die bij de evaluatie aan het licht zijn gekomen, met name de problemen bij de ontwikkeling van geharmoniseerde technische specificaties en in het bijzonder de impasse bij de standaardisatie, die het markttoezicht moet verbeteren en nog bestaande problemen met nationale keurmerken of extra nationale vereisten/tests moet oplossen. Op die manier zal de interne markt voor bouwproducten beter functioneren. Daarnaast zal dit initiatief het kader bieden voor de ontwikkeling en toepassing van milieu- en duurzaamheidscriteria voor bouwproducten. Uit de evaluatie van de bouwproductenverordening is gebleken dat de nalevingskosten voor deze verordening 0,6 % tot 1,1 % van de omzet van de sector vertegenwoordigen en voor het merendeel door de producenten worden gedragen. De analyse bevestigt dat er bij de naleving schaalvoordelen kunnen worden behaald en toont aan dat de kosten voor kleine en middelgrote ondernemingen, en met name micro-

ondernemingen, zeer hoog kunnen zijn. Hoewel er geen hard bewijs bestaat voor de effecten die de

bouwproductenverordening op de interne markt heeft, worden deze door de betrokkenen over het algemeen als positief ervaren voor de grensoverschrijdende handel.

Geplande vaststellingstermijn: 3e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 114 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

10. Herziening van Verordening (EG) nr. 1831/2001 betreffende toevoegingsmiddelen voor diervoeding

In deze verordening, die in 2003 is aangenomen, zijn de regels vastgesteld voor de vergunningverlening voor het in de handel brengen en het gebruik van toevoegingsmiddelen voor diervoeding. Bij de evaluatie is in kaart gebracht welke factoren in de weg stonden aan de verwezenlijking van bepaalde doelstellingen en derhalve een herziening noodzakelijk maken. In overeenstemming met het actieplan van de “van boer tot bord”-strategie beoogt het voorstel in eerste instantie bij te dragen aan een duurzamer voedselproductiesysteem door nieuwe criteria vast te stellen die de vergunningverlening voor toevoegingsmiddelen voor diervoeding moeten bevorderen, met positieve gevolgen voor het dierenwelzijn en het milieu. Het voorstel zal ook mechanismen ontwikkelen ter bevordering van innovatie op het gebied van toevoegingsmiddelen voor diervoeding, met name mechanismen die bijdragen aan de vermindering van het gebruik van antibiotica, om zo het dierenwelzijn te verbeteren en de effecten op de klimaatverandering te beperken. Tot slot strekt het voorstel ertoe de processen te stroomlijnen om de risicobeoordeling efficiënter te maken, zodat innovatieve toevoegingsmiddelen sneller op de markt kunnen komen en de administratieve rompslomp bij vergunningsaanvragen wordt verlaagd.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; wetgevend; rechtsgrondslag: artikel 43 en artikel 168, lid 4, onder b), VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

(24)

Nr. Titel Vereenvoudigingsdoelstelling / -potentieel (korte toelichting bij de Refit-doelstelling van de herzieningen, en het vereenvoudigingspotentieel voor evaluaties en geschiktheidscontroles)

11. Evaluatie van de richtlijn betreffende zuiveringsslib (86/278/EEG)

Richtlijn 86/278/EEG betreffende zuiveringsslib strekt ertoe het juiste gebruik van zuiveringsslib in de landbouw te bevorderen en het gebruik ervan te reguleren om nadelige gevolgen voor bodem, planten, dieren en mensen te voorkomen. De richtlijn, die 30 jaar geleden werd aangenomen, komt niet geheel tegemoet aan de huidige behoeften en verwachtingen, bijvoorbeeld ten aanzien van de regulering van opkomende verontreinigende stoffen zoals geneesmiddelen en microplastics. Bij de evaluatie zal worden nagegaan of de richtlijn goed functioneert en zullen de risico’s en kansen in verband met het beheer van zuiveringsslib worden geanalyseerd. Dit zal gebeuren aan de hand van de standaardevaluatiecriteria doeltreffendheid, efficiëntie, samenhang, relevantie en EU-meerwaarde. Er zal een beoordeling worden verricht van de administratieve kosten en er zal bijzondere aandacht worden besteed aan de gevolgen voor middelgrote, kleine en micro-ondernemingen.

12. Evaluatie van Richtlijn 2007/2/EG tot oprichting van een infrastructuur voor ruimtelijke

informatie in de Europese Gemeenschap (Inspire)

De Inspire-richtlijn heeft een EU-brede digitale ruimte gecreëerd voor het delen van ruimtelijke informatie met het oog op de bescherming van het milieu. Bij deze evaluatie zal worden nagegaan of zij heeft bijgedragen aan de verbetering van de doeltreffendheid en efficiëntie van milieubeschermingsmaatregelen. Voorts zal worden nagegaan of de richtlijn nog relevant is voor de belanghebbenden en in overeenstemming is met andere wetgeving, in het bijzonder het nieuwe initiatief betreffende een dataruimte in het kader van de Green Deal.

Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk

13. Herziening van de richtsnoeren inzake regionale steun

Dit initiatief strekt ertoe de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen, die eind 2020 zouden verstrijken en tot en met 31 december 2021 zijn verlengd, te herzien om de economische ontwikkeling van bepaalde achterstandsgebieden in de Europese Unie te bevorderen, zoals is vastgesteld in artikel 107, lid 3, onder a) en c), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. De richtsnoeren inzake regionale steun vormen een van de staatssteuninstrumenten die de implementatie van de doelstellingen van de Europese Green Deal en de digitale strategie zullen bevorderen. Een beperkte wijziging van de huidige richtsnoeren is noodzakelijk om de gevolgen van de transitie naar een groene economie te verzachten.

Geplande vaststellingstermijn: 1e kwartaal 2021; niet-wetgevend; rechtsgrondslag: artikelen 107 en 108 VWEU. Er zal geen effectbeoordeling worden verricht.

(25)

12 Nr. Titel Vereenvoudigingsdoelstelling / -potentieel (korte toelichting bij de Refit-doelstelling van de herzieningen, en het

vereenvoudigingspotentieel voor evaluaties en geschiktheidscontroles) 14. Herziening van de richtsnoeren inzake energie- en

milieusteun

De huidige regels zijn van toepassing tot en met 31 december 2020 (en zullen worden verlengd tot en met 31 december 2021). Uit de geschiktheidscontrole die momenteel wordt verricht, is gebleken dat de huidige regels goed hebben gefunctioneerd maar moeten worden geactualiseerd om rekening te houden met de ontwikkelingen op het gebied van regelgeving, technologie en de markten en om de dubbele transformatie naar een digitale en groene economie goed te begeleiden. In haar mededelingen over de “Europese Green Deal” en het “Investeringsplan voor een duurzaam Europa”/“Investeringsplan voor de Europese Green Deal” heeft de Commissie zich ertoe verbonden de richtsnoeren inzake energie- en milieusteun tegen 2021 te herzien om zo een kosteneffectieve transitie van de economie en de industrie naar klimaatneutraliteit tegen 2050 te ondersteunen.

De herziening moet leiden tot een gemoderniseerd en vereenvoudigd kader dat overheden in staat stelt de EU- doelstellingen op kosteneffectieve wijze te verwezenlijken met zo min mogelijk verstoringen van de mededinging en de handel in de Unie. De herziening zal met name passende maatregelen moeten faciliteren om een moderne koolstofvrije en circulaire economie verder te bevorderen en tegelijkertijd verstoringen van de mededinging te beperken en passende waarborgen voor de integriteit van de eengemaakte markt te bieden. De herziening moet ervoor zorgen dat de aangepaste regels zijn afgestemd op nieuwe technologische en marktontwikkelingen en dat in de volgende jaren van economisch herstel een billijke transformatie van de economie zonder verstoringen wordt gewaarborgd.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; niet-wetgevend; rechtsgrondslag: artikelen 107 en 108 VWEU. Er zal een effectbeoordeling worden verricht.

15. Herziening van de richtsnoeren inzake risicofinanciering

De huidige regels zijn van toepassing tot en met 31 december 2020 (en zullen worden verlengd tot en met 31 december 2021). Uit de geschiktheidscontrole die momenteel wordt verricht, is gebleken dat de huidige regels goed hebben gefunctioneerd maar moeten worden geactualiseerd om rekening te houden met de ontwikkelingen op het gebied van regelgeving, technologie en de markten en om de huidige prioriteiten van de Commissie en het economisch herstel goed te begeleiden.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; niet-wetgevend; rechtsgrondslag: artikelen 107 en 108 VWEU. Er zal geen effectbeoordeling worden verricht.

16. Herziening van de kaderregeling inzake staatssteun, ontwikkeling en innovatie

De huidige regels hebben geen vervaldatum. Uit de geschiktheidscontrole die momenteel wordt verricht, is gebleken dat de huidige regels goed hebben gefunctioneerd maar doelgericht moeten worden geactualiseerd om rekening te houden met de ontwikkelingen op het gebied van regelgeving, technologie en de markten en om de huidige prioriteiten van de Commissie en het economisch herstel goed te begeleiden.

Geplande vaststellingstermijn: 4e kwartaal 2021; niet-wetgevend; rechtsgrondslag: artikelen 107 en 108 VWEU. Er zal geen effectbeoordeling worden verricht.

Cytaty

Powiązane dokumenty

In conclusion, we have determined the strain field inside small Ge hut clusters on Si s001d by performing model cal- culations using kinematic theory to simulate the measured

Zagęszczanie ceramiki ferroelektrycznej można prowa- dzić także metodą jednoosiowego prasowania na gorąco – zalepione tygle obraca się do góry dnem i obsypuje tlen-..

Oznaczenie zawartości macerałów i substancji mineralnej wykonano według polskiej normy PN-ISO 7404-3:2001 oraz ICCP (2001), a mikrolitotypów według polskiej normy

The beam loading diagrams are illustrated in Figure 3. First, the P1 shelf was loaded, followed by the P2 shelf. The next stage was loading the profile in reverse order to the

Jakkolwiek pojawiają się w doktrynie prawa postulaty nadania robotom specjalnego statu- su prawnego oraz stworzenia możliwości ponoszenia przez roboty odpowiedzialności

[r]

Reading Rilke (1999) Williama Howarda Gassa i Rilke poetów polskich (2004) autorstwa Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany są obecnie postrzegane jako fi lary literatury krytycznej

Było to wydanie dwujęzyczne grecko-łacińskie, wprawdzie tekst w języku greckim umieszczony został w honorowej lewej kolumnie, nato- miast tekst łaciński w prawej, jednak